Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ - Coggle Diagram
บทที่ 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ
มะเร็งเม็ดเลือดขาว Leukemia
ความหมาย
เกิดจากความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิด(Stem cell) ที่อยู่ในไขกระดูก (Bone Marrow) เกิดการแบ่งตัวที่ผิดปกติ ไม่สามารถdifferentiate ไปเป็นเซลล์ตัวแก่ได้
ชนิด
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลัน
ALL (Acute lymphoblastic leukemia)
พบได้บ่อยที่สุดในเด็กอายุ 2-5 ปี ส่วนใหญ่พบชนิด B-cell แต่ตอบสนองต่อการรักษาได้ดี ถ้าหายกลับมาเป็นอีกได้น้อย
Lab
CBC : พบเซลล์เม็ดเลือดขาวตัวอ่อน(blast cell)จำนวนมากในไขกระดูก
AML (Acute myelogenous leukemia)
พบได้ในผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรัง
CLL (Chronic lymphocytic leukemia)
พบได้บ่อยในผู้ใหญ่และมีความชุกของโรคมากขึ้นตามอายุ
CML (Chronic myelogenous leukemia)
พบได้น้อย มักพบในเด็กอายุมากกว่า 4 ปี
ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
ด้านพันธุกรรม
เด็กที่เป็นดาวน์ซินโดรม (Down’s syndrome) เสี่ยงต่อการเกิด Leukemia ชนิด ALL และ AML มากกว่าคนปกติ
ครอบครัวที่มีสมาชิกเป็น Leukemia ชนิด ALL พบว่าจะมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูงกว่าคนทั่ว
ฝาแฝดที่เป็น Leukemia ชนิด ALL โดยเฉพาะเมื่อเป็นโรคตั้งแต่อายุยังน้อย พบว่าจะทําให้ฝาแฝดอีกคนหนึ่งมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้ประมาณ 25%
ด้านสิ่งแวดล้อม
มีประวัติได้รับสีไออนไนซ์(Ionizing radiation)เป็นรังสีที่ใช้ในการตรวจและรักษาในปริมาณสูง
มีประวัติได้รับยาเคมีบำบัดในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
การสัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิด โดยเฉพาะสารเบนซิน (Benzene) สารฟอร์มาลดีไฮด์(Formaldehyde)
การได้รับสารเคมีต่างๆ จากควันบุหรี่และการสูบบุหรี่
อาการ
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด เลือดออกง่าย จากเกร็ดเลือต่ำ ติดเชื้อง่าย มีไข้ มีตับ ม้ามโต
การวินิจฉัย
เจาะเลือดตรวจหาเซลล์เม็ดเลือดตัวอ่อน
การเจาะไขกระดูก Bone marrow Transplanted
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)
พบบ่อย คือ ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ(Cervical Lympnode)
ชนิด
ฮอดจ์กิน (Hodgkin Lymphoma)
ต่อมน้ำเหลืองโตนานเป็นปี ไม่มีอาการเจ็บปวด พบ Reed-Sternberg cell
นอนฮอดจ์กิน (Non-Hodgkin Lymphoma)
อาการจะเร็วและรุนแรง พบก้อนที่ช่องท้องหรือช่องอก
Burkitt Lymphoma
มีต้นกำเนิดมาจาก B-cell ก้อนเนื้องอกโตเร็วมาก มักพบที่ช่องท้องหรือขากรรไกร
อาการ
ระยะแรกเริ่ม
คลำพบก้อนแต่ไม่เจ็บ มีไข้ หนาว สั่น เบื่ออาหาร น้ำหนักลด อ่อนเพลีย ไอเรื้อรัง หายใจไม่สะดวก ต่อมทอนซิลโต
ระยะลุกลาม
ซีด มีเลือดออกง่าย ถ้าเป็นที่ช่องท้องจะแน่นท้อง อาหารไม่ย่อย ท้องโต
การวินิจฉัย
การตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ
ตรวจไขกระดูก ตรวจกระดูก (Bone scan)
การตรวจ PET scan , MRI , CT scan
การรักษา
การใช้ยาเคมีบำบัด (Chemotherapy)
การฉายรังสี(Radiation Therapy)
การรักษาด้วยการปลูกถ่ายเซลล์ต้นเนิด(Transplantation)
มะเร็งไต Nephroblastoma
ภาวะที่เนื้อไตชั้นพาเรนไคมา มีการเจริญผิดปกติ มักพบที่ไตข้างใดข้างหนึ่ง
Neuroblastoma
เนื้องอกชนิดร้ายแรงที่พบได้บ่อยในเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี
อาการ
มีก้อนในท้อง ท้องโต ปวดท้อง
ตาโปน มีรอยช้ำรอบตา มีไข้ ปวดกระดูก อัตราตายสูง
การรักษาด้วยยาเคมีบําบัด
ระยะ
ระยะชักนำให้โรคสงบ (induction phase)
ระยะนี้ใช้เวลา 4 – 6 สัปดาห์ ยาที่ใช้ ได้แก่ Vincristine, Adriamycin, L – Asparaginase และGlucocorticoid
ระยะให้ยาแบบเต็มที่ (intensive or consolidation phase)
ให้ยาหลายชนิดร่วมกัน ใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์ ยาที่ใช้ได้แก่ Metrotrexate, 6 – MP และ Cyclophosephamide
ระยะป้องกันโรคเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS prophylaxis phase)
ยาที่ใช้ได้แก่ Metrotrexate, Hydrocortisone และ ARA – C
ระยะควบคุมโรคสงบ (maintenance phase or continuation therapy)
ยาที่นิยมใช้ คือ การให้ 6 – MP โดยการรับประทานทุกวันร่วมกับการให้ Metrotrexate
การดูแลเมื่อเกิดการรั่วซึมของยาเคมีบำบัดออกนอกหลอดเลือด (Extravasation of Cytotoxic agent )
การปะคบเย็น ครั้งละประมาณ 20 นาที ทำซ้ำอย่างน้อยวันละ 4 ครั้ง ในช่วง 1-2 วันแรก
การรักษาประคับประคอง
การรักษาทดแทน (Replacement therapy)
การให้เลือดเพื่อให้ระดับฮีโมโกลบินไม่น้อยกว่า 7-8 กรัม/ดล.
การรักษาด้วยเกร็ดเลือด
ตัวอย่างยาเคมีบำบัด
Cyclophosphamide และ Ifosfamide
ผลข้างเคียง
เกิดการตกค้างของยาในกระเพาะปัสสาวะ เกิด Hemorrhagic cystitis(เลือดออกในกระเพาะปัสสาวะ)
การป้องกัน
ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำที่มากพอร่วมกับการให้ยา Mesna
Methotrexate
ใช้รักษามะเร็ง Acute leukemia
ผลข้างเคียง
เกิดภาวะแทรกซ้อนที่ตับ เกิดอาการเคลื่นไส้ Nausea อาเจียน Vomiting และ เยื่อบุช่องปากอักเสบ Stomatitis
Mercaptopurine(6-MP)
รับกลับไปรับประทานต่อที่บ้าน
L-asparaginase
มีโอกาสเกิดการแพ้ยาสูงต้อง Test dose ก่อนให้ยา
ผลข้างเคียง
มีผลต่อตับอ่อนในการรั่ง Insulin มีผลให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้น