Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ, นางสาวนันทิกานต์ สินพิทักษ์ …
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
พบบ่อยที่สุดในเด็ก ส่วนใหญ่อายุ 2-5 ปี
เกิดจาก
ความผิดปกติของ Stem cell ที่อยู่ในไขกระดูก แบ่งตัวผิดปกติ ไม่สามารถ differentiate ไปเป็นเซลล์ตัวแก่ได้
ส่งผลให้ เม็ดเลือดขาวตัวอ่อนลดลง
เม็ดเลือดแดงและเกร็ดเลือดลดลง
อาการ
ซีด เลือดออกง่าย จากเกร็ดเลือดต่ำ
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
มีเม็ดเลือดขาวปริมาณมากแต่เป็นชนิดตัวอ่อน ต่อสู้เชื้อโรคไม่ได้ ติดเชื้อได้ง่าย
ต่อมน้ำเหลือง ขา คอ หรือมีตับม้ามโต
แบ่งได้เป็น
T-cell lymphoblastic leukemia
B-cell lymphoblastic leukemia
ชนิด
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL
พบได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ส่วนใหญ่พบในเด็กอายุ 2- 5 ปี
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด AML
พบในผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก และพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CLL
พบมากในผู้ใหญ่และมีความชุกของโรคมากขึ้นตามอายุ
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CML
พบได้น้อยและพบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ 80%พบในเด็กอายุมากกว่า 4 ปี
สาเหตุ
ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด
ปัจจัยด้านพันธุกรรม
เด็กที่เป็นดาวน์ซินโดรม มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งเม็ด
เลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL และ AML มากกว่าคนปกติ
ครอบครัวที่มีสมาชิกเป็ นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL พบโอกาศเป็นโรคนี้สูง 2-4 เท่า
ในฝาแฝดที่เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL
พบว่าจะทําให้ฝาแฝดอีกคนหนึ่งมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้ประมาณ 25%
ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม
การมีประวัติได้รับสีไออนไนซ
การมีประวัติได้รับยาเคมีบำบัด
ในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
การสัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิด
อาจเกิดจากการได้รับสารเคมีต่างๆ ที่เป็นพิษจากสิ่งแวดล้อม
การวินิฉัย
เจาะเลือดตรวจหาเซลลoเม็ดเลือด
ตัวอ่อนของเม็ดเลือดขาว Blast cell
ทำการยืนยันโดยการเจาะไขกระดูก Bone marrow Transplanted
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)
เกิดจาก
ความผิดปกติของเม็ดเลือดขาว
อวัยวะที่เกี่ยวข้อง
ม้าม,ไขกระดูก, ต่อมทอนซิล, ต่อมไทมัส
ตำแหน่งที่พบบ่อย
ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ(Cervical Lympnode)
ชนิด
Non-Hodgkin Lymphoma
อาการจะเร็วและรุนแรง
อาจมีก้อนที่ช่องท้องและช่องอกหรือในระบบประสาท
Hodgkin Lymphoma
น้ำเหลืองจะโตมาเป็นปี ไม่มีอาการเจ็บปวด
ลักษณะเฉพาะจะพบ Reed-Sternberg cell
Burkitt Lymphoma
มีต้นกำเนิดมาจาก B-cell
มีการแทรกกระจายในเนื้อเยื่อ
มีก้อนเนื้องอกที่โตเร็วมาก
ในช่องท้อง
รอบกระดูกขากรรไกร
การวินิฉัย
การตัดชิ้นเนื้อเพื่อตรวจทางพยาธิวิทยา (Biopsy)
การตรวจไขกระดูก
เอกซเรย์คอมพิวเตอรo(CT scan)
เอกซเรย์คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
การตรวจกระดูก (Bone scan)
การตรวจ PET scan
อาการ
อาการเริ่มต้น
จะคลำพบก้อนที่บริเวณต่าง ๆ เช่น คอ รักแร้
ขาหนีบ หรือเต้านม แต่จะไม่มีอาการเจ็บ
มีไข้ หนาว สั่น เหงื่อออกมากตอนกลางคืน คันทั่วร่างกาย
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
ไอเรื้อรัง หายใจไม่สะดวก ต่อมทอนซิลโต
ปวดศีรษะ (พบในมะเร็งต่อมน้ำเหลืองในระบบประสาท)
อาการในระยะลุกลาม
ซีด มีเลือดออกง่าย เช่น จุดเลือดออกตามตัว จ้ำเลือด
ในรายที่เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลืองเกิดขึ้นภายในช่องท้อง
ผู้ป่วยจะมีอาการแน่นท้อง หรืออาหารไม่ย่อย
แนวทางการรักษาในปัจจุบัน
การใช้ยาเคมีบำบัด
การฉายรังสี
การรักษาด้วยการปลูกถ่ายเซลล์ต้นเนิด
มะเร็งไต Wilm tumor
คือ
ภาวะที่เนื้อไตชั้นพาเรนไคมา(Parenchyma) มีการ
เจริญผิดปกติจนกลายเป็นก้อนเนื้องอกภายในเนื้อไต
มักคลำพบก้อนที่หน้าท้อง และเป็นที่ไตข้างใดข้องหนึ่ง ไม่ควรคลำบ่อยเพราะจะทำให้แพร่กระจายหรือแตกได้
Neuroblastoma
เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรงที่พบได้บ่อยในเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี
คือ
เนื้องอกที่มีต้นกำเนิดมาจากเซลล์ของระบบประสาท
สามารถเกิดบริเวณใดก็ได้ที่มีเนื้อเยื่อ Sympathetic nerve
อาการนำที่มาพบแพทย์
มีก้อนในท้อง ท้องโต
ปวดท้อง
อาการอื่นๆ
ตาโปนมีรอยช้ำรอบตา
มีไข้
ปวดกระดูก
การรักษา
การตอบสนองต่อการรักษาไม่ดี มีอัตราการตายสูง
การรักษาด้วยยาเคมีบำบัด
ระยะการรักษา
ระยะชักนำให้โรคสงบ (induction phase)
เป็นการให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้น
ให้มากที่สุดและมีอันตรายต่อเซลล์ปกติให้น้อยที่สุด
ทำให้สามารถสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาวได้ตามปกติ
ใช้เวลา 4 – 6 สัปดาห์
ยาที่ใช้
Vincristine
Adriamycin
L – Asparaginase
Glucocorticoid
ระยะให้ยาแบบเต็มที่ (intensive or consolidation phase)
การให้ยาหลายชนิดร่วมกันภายหลังที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะ
โรคสงบแล้ว เพื่อให้ยาทำลายเซลล์มะเร็งให้เหลือน้อยที่สุด
ระยะนี้จะใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
ยาที่ใช้
Metrotrexate
6 – MP
Cyclophosephamide
ระยะป้องกันโรคเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS prophylaxis phase)
ให้ยาเพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
ยาที่ใช้
Metrotrexate
Hydrocortisone
ARA – C
ระยะควบคุมโรคสงบ
(maintenance phase or continuation therapy)
เป็นการให้ยารักษาโรคอย่างถาวร
ยาที่นิยมใช้
6 – MP โดยการรับประทานทุกวันร่วมกับการให้ Metrotrexate
การรักษาประคับประคอง
เป็นการรักษาโรคแทรกซ้อน และอาการข้างเคียงจากการให้ยา
โดยต้องทำควบคู่กับการรักษาแบบจำเพาะ
แบ่งเป็น 2 แนวทาง
การรักษาทดแทน (Replacement therapy) ด้วยการให้เลือดเพื่อให้
ระดับฮีโมโกลบินไม่น้อยกว่า 7-8 กรัม/ดล.ในระยะแรกก่อนโรคสงบ
การรักษาด้วยเกร็ดเลือด
หากผู้ป่วยมีเลือดออกจากจำนวนเกร็ดเลือดต่ำ
วิธีการให้ยา
ทางช่องไขสันหลัง
ทางกล้ามเนื้อ
ทางหลอดเลือดดํา vein
ยาเคมีบำบัดที่ใช้บ่อย
Cyclophosphamide และ Ifosfamide
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
โดยออกฤทธิ์จับหรือรวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็ง (Cross link) ส่งผลทำให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
ผลข้างเคียง
เลือดออกในกระเพาะปัสสาวะ
หลังให้ยาจะมีแผนการรักษาให้ตรวจ U/A เพื่อดู RBC ในปัสสาวะ
แผนการรักษา
ให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำทางหลอดเลือดดำที่มากพอ Hydration
ร่วมกับการให้ยา Mesna เพื่อป้องกันการเกิดเลือดออกในกระเพาะปัสสาวะ
Methotrexate
รักษามะเร็ง Acute leukemia
การออกฤทธิ์
ยับยั้งการสร้าง DNA และ RNA และมีฤทธิ์กดการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง
ภาวะแทรกซ้อน
ภาวะแทรกซ้อนที่ตับ
แพทย์จะติดตามค่า Liver function Test
ภาวะแทรกซ้อนที่ไต
แพทย์จะติดตามค่า Acute renal failure (ARF)
อาการคลื่นไส้ Nausea อาเจียน Vomiting
เยื่อบุช่องปากอักเสบ Stomatitis
Mercaptopurine(6-MP)
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
การออกฤทธิ์
ยับยั้งการสร้าง Purine ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิกของ cell มะเร็ง
ผู้ป่วยจะได้รับกลับไปรับประทานต่อที่บ้าน
L-asparaginase
รักษาโรคมะเร็ง ALL ที่มีโอกาสเกิดการแพ้ยาสูงมาก Anaphylaxis
ต้อง Test dose ก่อนให้ยา
ผลข้างเคียง
มีผลต่อตับอ่อนในการหลั่ง Insulin
มีผลให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้น
แพทย์จึงมีแผนการรักษา
ให้ตรวจดูน้ำตาลในปัสสาวะ
การดูแลเด็กที่ได้รับยาเคมีบำบัด
การเกิดการรั่วซึมของยาเคมีบำบัดออกนอกหลอดเลือด
เด็กจะมีอาการ ปวด แสบร้อน บวม มีการทำลายเนื้อเยื่อ
ความรุนแรงมากน้อย ขึ้นกับชนิด และความเข้มข้นของยาเคมีบำบัด และปริมาณยาที่รั่ว
การดูแลคือการปะคบเย็น ครั้งละประมาณ 20 นาที ทำซ้ำอย่างน้อยวันละ 4 ครั้ง ในช่วง 1-2 วันแรก
Ondasetron (onsia)
ป้องกันอาการคลื่นไส้อาเจียน
Bactrim
ป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส
นางสาวนันทิกานต์ สินพิทักษ์
เลขที่ 36 (62111301038)