Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่10การพยาบาลที่มีปัญหาเซลเจริญผิดปกติ - Coggle Diagram
บทที่10การพยาบาลที่มีปัญหาเซลเจริญผิดปกติ
มะเร็งเม็ดเลือดขาว ALL(Acute lymphoblastic leaukemia)
พบบ่อยในเด็ก
พบมากอายุ2-5ปี
หมายถึง
มะเร็งของระบบโลหิตเกิดจากความผิดปกติของ stem cell อยู่ในbone marrow โดยไม่สามารถ differentiate ไปเป็นเซลล์ตัวแก่
มีเม็ดเลือดขาวตัวอ่อนเพิ่มขึ้นรวดเร็ว
การสร้างเม็ดเลือดแดง และเกร็ดเลือลดลง
ทำให้
เกิดอาการซีด
เลือดออก
ติดเชื้อง่าย
ชนิด
T-cell lymphoblastic leukemia
B-cell lymphoblastic leukemia
พบมาก
แบ่งตัวอย่างรวดเร็ว จึงมีเซลเม็ดเลือดขาวตัวอ่อน(blast cell)จำนวนมากถูกปล่อยในกระแสเลือด จะทำให้ เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เลือดออกง่ายและติดเชื้อได้ง่าย
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด AML (Acute
myelogenous leukemia
พบได้ในผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก และพบในผู้ชายบ่อยกว่าผู้หญิง
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CLL (Chronic lymphocytic
leukemia
พบได้บ่อยในผู้ใหญ่ และมี
ความชุกของโรคมากขึ้นตามอาย
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CML (Chronic myelogenous
leukemia
ที่พบได้น้อย พบ
ได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ยเด็กนั้นประมาณ 80% พบในเด็ก
อายุมากกว่า4ปี
สาเหตุ
ไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด
มีปัจจัยหลายอย่างที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว
ปัจจัยทางด้านพันธุกรรม
Down’s syndrome
มีความเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งALL และ AML มากกว่าคนปกต
ครอบครัว
มีสมาชิกเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALLมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูงกว่าคนทั่วไป2-4เท่า
ในฝาแฝด
เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALLทําให้ฝาแฝดอีกคนหนึ่งมีโอกาสเป็นประมาณ 25%
ปัจจัยทางด้านสิ่งแวดล้อม
รับสีไออนไนซI(Ionizing radiation)
การมีประวัติได้รับยาเคมีบำบัดในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
สัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิด
(Benzene)
(Formaldehyde)
อาจเกิดจากการได้รับสารเคมีต่างๆ ที่เป็นพิษจากสิ่งแวดล้อม หรือจากควันบุหรี่และการสูบบุหรี่
อาการ
เบื่ออาหาร
น้ำหนักลด
ซีด
อ่อนเพลีย
เลือดออกง่าย
ติดเชื้องง่าย
มีไข้
มีก้อนขึ้น
ขาหนีบ
ต่อมน้ำเหลือง
ขา
คอ
ตับ
ม้ามโต
การวินิจฉัย
เจาะเลือดตรวจหา Blast cellทำการยืนยันโดยการเจาะไขกระดูก Bone marrow Transplanted
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง lymphoma
ระบบน้ำเหลือง
เป็นส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกัน
ประกอบ
ม้าม
ไขกระดูก
ต่อมทอนซิล
ต่อมไทมัส
ภายในอวัยวะเหล่านีประกอบไปด้วย
น้ำเหลืองซึ่งมีหน้าที่นำสารอาหารเซลล์เม็ดเลือดขาวไปยังส่วนต่างๆทั่วร่างกาย
ความผิดปกติของเม็ดเลือดขาวเหล่านี้ ทำให้เกิด
เป็นมะเร็งตอมน้ำเหลืองขึ้น
ตำแหน่งที่พบบ่อย
ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ(Cervical Lympnode
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดฮอดจ์กิน (Hodgkin Lymphoma)
พบต่อมน้ำเหลืองจะโตมาเป็นปี ไม่มีอาการเจ็บปวด
พบ Reed-Sternberg cell
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดนอนฮอดจ์กิน (Non-Hodgkin Lymphoma)
อาการจะเร็วและรุนแรง มาโรงพยาบาลเมื่อมีการกระจายไปทั่วร่างกายแล้ว
อาจมีก้อนที่ช่องท้อง ช่องอกหรือในระบบประสาท
Burkitt Lymphoma
ต้นกำเนิดมาจาก B-cell( B
lymphocyte)
มีการแทรกกระจายในเนื้อเยื่อ มีก้อนเนื้องอกที่โตเร็วมาก
มักพบเฉพาะที่
ในช่องท้อง
รอบกระดูกขากรรไกร
การวินิจฉัย
Biopsy
การตรวจไขกระดูก
(CT scan
MRI
Bone scan
PET scan
การตรวจทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์
อาการ
จะคลำพบก้อนที่บริเวณต่าง ๆไม่มีอาการเจ็บต่างจากการติดเชื้อที่มักจะมีอาการเจ็บที่ก้อนปวดศีรษะ (พบในมะเร็งต่อมน้ำเหลืองในระบบประสาท)
ระยะลุกลาม
ซีด
มีเลือดออกง่าย
จุดเลือดออกตามตัว
จ้ำเลือด
รายที่เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลืองเกิดขึ้นภายในช่องท้อง
อาการแน่นท้อง
อาหารไม่ย่อย
ท้องโต
แนวทางการรักษาในปัจจุบัน
Chemotherapy
Radiation Therapy
Transplantation
มะเร็งไต wilm tumor
ภาวะที่เนื้อไตชั้นพาเรนไคมา(Parenchyma)
กลายเป็นก้อนเนื้องอกภายในเนื้อไต
ส่วนใหญ่จะมีขนาด
ใหญ่และคลำได้ทางหน้าท้อง
มักจะเป็นที่ไตข้างใดข้างหนึ่ง
จะไม่ให้คลำบ่อยเพราะก้อนอาจจะแตก เกืดการแพร่กระจาย
Nueroblastoma
เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรงพบได้บ่อยในเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี
เป้นเนื้องอกต้นกำเนิดมาจากเซลลระบบประสาท(Neural crest) มีเนื้อเยื่อ Sympathetic nerve
ต่อมหมวกไต(adrenal gland)
ช่องท้อง
อาการนำที่มาพบแพทย์
มีก้อนในท้อง
ท้องโต
ปวดท้อง
ตาโปนมีรอยช้ำรอบตา(raccoon eyes)
การตอบสนองต่อการรักษาจะไม่ดี
มีอัตราการตายสูง
การรักษาด้วยยาเคมีบําบัด
Chemotherapy
ระยะการรักษาเคมีบำบัด
1.ระยะชักนำให้โรคสงบ (induction phase)
เป็นการให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้นให้มากที่สุดอันตรายต่อเซลล์ปกติให้น้อยที่สุด
ใช้เวลา
4 – 6 สัปดาห
ยาที่ใช้
Vincristine
Adriamycin
L – Asparaginase
Glucocorticoid
ระยะให้ยาแบบเต็มที่ (intensive or consolidation
phase)
ให้ยาหลายชนิดร่วมกันผู้ป่วยอยู่ในระยะ
โรคสงบแล้วทำลายเซลล์มะเร็งให้เหลือน้อยที่สุด
ใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
ยาที่ใช้
Metrotrexate
6 – MP
Cyclophosephamide
ระยะป้องกันโรคเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS
prophylaxis phase)
ป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาท
ส่วนกลาง
ยาที่ใช้
Metrotrexate
Hydrocortisone
ARA – C
ระยะควบคุมโรคสงบ (maintenance phase or
continuation therapy)
ควบคุม และรักษาโรคอย่างถาวร
ยาที่ใช้
6 – MP
รับประทานทุกวันร่วมกับ
Metrotrexate
การรักษาประคับประคอง
แบ่งเป็น 2 แนวทาง
การรักษาทดแทน (Replacement therapy)
การรักษาด้วยเกร็ดเลือด
วิธีการให้ยาเคมีบำบัด IT IM IV
ทางช่องไขสันหลัง intrathecal
ทางกล้ามเนื้อ
หลังฉีดต้องระวัง
เลือดออก
ทางหลอดเลือดดํา vein
ระวังการรั่วของยาออกนอกหลอดเลือดทําให้เกิดภาวะแทรกซ้อนทีรุนแรง
ยาเคมีบำบัดที่ใช้บ่อย
Cyclophosphamide และ Ifosfamide
รวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็งทำให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
ผลข้างเคียง
การตกค้างของยาในกระเพาะปัสสาวะ
เกิด Hemorrhagic cystitis
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
Methotrexate
ยับยั้งการสร้าง DNAและ RNA
รักษามะเร็ง Acute leukemia
ภาวะแทรกซ้อนที่ตับ ไต
ทำให้เกิดอาการเคลื่นไส้
เยื่อบุช่องปากอักเสบ
Mercaptopurine(6-MP)
ยับยั้งการสร้าง Purineยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิกของ cell มะเร็ง
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
ผู้ป่วยจะได้รับกลับไปรับประทานต่อที่บ้าน
L-asparaginase
เป็นยารักษาโรคมะเร็ง ALL
มีโอกาสเกิดการแพ้ยาสูง
จึงต้อง Test dose ก่อนให้ยา
มีผลต่อตับ
อ่อนในการรั่ง Insulin