Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาทางระบบประสาท, นางสาวณัฐณิชา คำสุวรรณ เลขที่ 26…
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาทางระบบประสาท
ชักจากไข้สูง (Febrile convulsion)
ชนิดของการชักจากไข้สูง
simple febrile seizure
complex febrile seizure
สาเหตุ
เด็กจะมีอาการชักเมื่อร่างกายมีอุณหภูมิสูงกว่า 38.5 หรือ 39 องศาเซลเซียส
อาการและอาการแสดง
ตัวร้อน หน้าแดง มึนงงสับสน กระสับกระส่าย ร้อง
ลักษณะการชักจะตัวแข็งหรือตัวอ่อน ชักหรือกระตุก ไม่รู้สึกตัว
การรักษา
ระยะที่กำลังมีอาการชัก
กรณีที่มีการชักเกิน 1 นาที ต้องทำให้หยุดชักเร็วที่สุด
หรือให้ยาระงับชัก diazepam
ระยะหลังชัก
ซักประวัติตรวจร่างกายโดยละเอียด
ให้ยาป้องกันการชัก รับประทานทุกวันนาน 1-2 ปี
Phenobarbital
Depakine
การพยาบาล
วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง
เช็ดตัวลดไข้ (tepid sponge)และให้ยาลดไข้
จัดท่านอนตะแคงศีรษะตํ่ากว่าลำตัว ดูดเสมหะถ้ามีเสมหะ
ไม่ผูกยึดเด็กหรือจับเด็กขณะมีอาการชักเพราะอาจเกิดข้อไหล่หลุดหรือกระดูกหัก
ไม่ใส่ไม้กดลิ้นเข้าปากเด็กเพราะอาจทำให้ฟันหักและฟันที่หักอาจตกลงไปในลำคอเกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจ
ระมมัดระวังอุบัติเหตุขณะชัก
สังเกตและบันทึกระยะเวลาของการชักลักษณะการชัก
โรคลมชัก (Epilepsy)
คือ
อาการชักซ้ำๆอย่างน้อย 2 ครั้งขึ้นไป
เกิดจากคลื่นไฟฟ้าของสมองปล่อยออกมามาก
จะชักเพียง 2-3 นาที ถ้านานเกิน 10 นาทีไม่ยุดและไม่ได้รักษาจะกลายเป็นชักต่อเนื่อง (Status epilepticus)
ชนิดของอาการชัก (Classification of seizure)
Generalized seizure
Tonic seizure เกร็งแข็ง ล้มลงถ้ายืนอยู่
Clonic seizure มีการกระตุกเป็นจังหวะที่ช้ากว่า myoclonic
Tonic clonic seizure (Grand mal) มีการเกร็งก่อนแล้วมีการกระตุกตาม
Atonic seizure มีการสูญเสียความดึงตัวของกล้ามเนื้อ
Myoclonic seizure มีการหดตัวของกล้ามเนื้อเป็นระยะสั้นๆ
Absence seizure (Petit mal) มีตากระพริบหรือตากระตุก
Infantile spam ในเด็กเล็กตั้งแต่ 3 เดือน-2ปี คือ งอศีรษะ ลำตัว แขนขา เข้าหากันช่วงระยะสั้นๆแล้วคลายออกคล้ายสะดุ้ง
Partial seizure เกิดจากซีกหนึ่งซีกใดของสมอง มีลักษณะการชักเฉพาะที่ขึ้นอยู่กับบริเวณสมองที่คลื่นไฟฟ้าสมอง
Simple partial seizure มีการกระตุกหรือชาของแขนขา หน้า คอประมาณ 5-10 วินาที
Complex partial seizure การชักที่มีอาการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม
Partial seizure evolving to secondary generalize seizure
ความผิดปกติของคลื่นไฟฟ้าสมองเฉพาะที่แล้วกระจายทั่วสมองทั้ง 2 ข้าง มีอาการ simple partial seizure/complex partial seizure
แล้วมีอาการชักเกร็ง/หรือกระตุกทั่วตัว
Unclassified epileptic seizure เป็นชนิดที่ไม่สามารถจัดกลุ่มได้
สาเหตุ
มีรอยโรคในเนื้อสมอง
ทำให้เซลล์ประสาทหลั่งคลื่นไฟฟ้าสมองผิดปกติออกมามีผลต่ออวัยวะต่างๆที่สมองควบคุม
การวินิจฉัย
การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง(electroencephalography :EEG)
วินิจฉัยที่สำคัญในการจำแนกชนิดของโรคลมชัก
ทำให้ทราบตำแหน่งของสมองที่มีความผิดปกติ
การรักษา
ให้ Diazepam 0.2-0.4 มก./กก./นาที ทางหลอดเลือดดำ ถ้าใน 2-5 นาที เด็ฏไม่หยุดชัก ให้ซ้ำอีกครั้ง
ถ้า 5 นาที ยังไม่หยุดชัก ให้ phenytoin 20 มก./กก. ผสม 0.9% NSS ทางหลอดเลือดดำ ความเร็วไม่เกิน 1 มก./กก./นาที จับชีพจรและวัดความดันโลหิต หลังให้ยา 20-30 นาที
ยากันชัก
Benzodiazepine
diazepam (valium) ทำให้ง่วงหลับ พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง เดินเซ มีเสมหะจากหลอดลมมากกว่าปกติ
Phenobarbital ทำให้ง่วงซึม เดินเซ
Phenytoin (dilantin) เกิดอาการเดินเซ ง่วงซึม เห็นภาพซ้อน ตากระตุก คลื่นไส้ อาเจียน เหงือกหนา มีภาวะซีดจาก Folic acid ต่ำ มีผื่น ผมขนดก
Valproic acid ง่วงซึม คลื่นไส้อาเจียน มือสั่น
เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)
สาเหตุ
เชื้อแบคทีเรีย (Bacterial meningitis)
เชื้อไวรัส (Viral หรือ Asepitc meningitis)
พยาธิ (Eosinophilic meningitis)
เชื้อรา (Fungal memingitis)
Cerebrospinal fluid test
Pressure
เด็กโต = 110-150 mmH2O
ทารก 100 mmH2O
Red cells ไม่พบ
White cell count ไม่พบ
Glucose 50-75 mg/dl(ครึ่งหนึ่งของนํ้าตาลในเลือด)
Protein 14-45 mg/dl
อาการและอาการแสดง
อาการที่แสดงว่าติดเชื้อ เช่น มีไข้
ปวดศีรษะมาก ซึมลง กระหม่อมโป่งตึง อาเจียน ชัก
อาการแสดงของการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
คอแข็ง (Stiffness of neck)
Kernig’s sign ได้ผลบวก
Brudzin
การรักษา
การรักษาเฉพาะ
ให้ยาปฏิชีวนะที่สอดคล้องกับผลการเพาะเชื้อน้ำไขสันหลังที่เป็นสาเหตุ
รักษาตามอาการ
การป้องกัน ควรฉีดวัคซีน
Hib vaccine
JE vaccine
BCG
ไข้สมองอักเสบ (Encephalitis)
แบ่งเป็น
Primary viral encephalitis
ไวรัสที่นำโดยแมลง โดยเฉพาะไข้สมองเจอี หรือ Japanese encephalitis virus ไวรัสเริม ไวรัสโรคพิษสุนัขบ้า
Secondary viral encephalitis
ไวรัสหัด ไวรัสหัดเยอรมัน ไวรัส อีสุกอีใส ไวรัสคางทูม รวมทั้งวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้า
อาการและอาการแสดง
เชื้อไวรัสทำให้เกิดการคั่งของ lymphocyte ในเนื้อสมองและเยื่อหุ้มสมองทำให้เกิดภาวะสมองบวม
ทำให้สมองสูญเสียหน้าที่
อาการเริ่มแรกมักเกิดเฉียบพลัน เริ่มมีไข้สูง ปวดหหัว ปวดต้นคอมาก คอแข็ง อาเจียน หายใจไม่สม่ำเสมอ ซึม เคลื่อนไหวผิดปกติ บางรายชัก
การวินิจฉัย
ตรวจน้ำไขสันหลัง
จะพบน้ำไขสันหลังใส ไม่มีสี
มีเม็ดเลือดขาว 10-1000 เซล์/ลูกบาศก์มิลลิเมตร
ส่วนใหญ่เป็น lymphocyte
ความดันน้ำไขสันหลังสูงกว่า 180 มิลลิเมตร น้ำเล็กน้อย
โปรตีนในน้ำไขสันหลังมีปริมาณสูงขึ้นเล็กน้อยมีค่ามากกว่า40 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
น้ำตาลในน้ำไขสันหลังปกติ (50-75 มิลลิกรัม/เดซิลิตร)
การรักษา
ให้ยากันชัก Phenoberbital
ยาลดอาการบวมของสมอง ยาสเตียรอยด์ เช่น dexamethasone ยาacyclovir ทางหลอดเลือดดำ
ในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยโรคไข้สมองอักเสบจากเชื้อไวรัสเริม (herpes simplex virus) ให้ทางหลอดเลือดดำ
ยาต้านจุลชีพหรือยาปฏิชีวนะ รักษาภาวะติดเชื้อ
การป้องกัน
การฉีดวัคซีน การฉีดป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอี
หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับเชื้อโรคหรือพาหะ เช่น ป้องกันไม่ให้ยุงกัด
โรคสมองพิการ
(Cerebral Palsy)
ความบกพร่องของสมองส่วนที่ใช้ควบคุมกล้ามเนื้อ ทำให้เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับท่าทาง การทรงตัว การเคลื่อนไหว
สาเหตุ
ระยะก่อนคลอด
มีเลือดออกทางช่องคลอดระหว่างตั้งครรภ์เดือนที่ 6-9
มารดาตั้งครรภ์ขาดสารอาหาร มารดามีภาวะชักหรือมีภาวะปัญญาอ่อน การเกิดก่อนกำหนด การเกิดน้ำหนักตัวน้อย
ขณะตั้งครรภ์มารดามีการใช้ยาบางชนิดทำให้มีผลต่อทารกในครรภ์
มารดาได้รับอุบัติเหตุหรือเกิดการติดเชื้อ
ระยะคลอด
เป็นสาเหตุร้อยละ 30
สมองขาดออกซิเจน
ได้รับอันตรายจากการคลอด คลอดยาก รกพันคอ คลอดท่าก้น ใช้คีมดึงเด็ก
ระยะหลังคลอด
เป็นสาเหตุร้อยละ 5
ได้รับการกระทบกระเทือนที่ศีรษะ
ตัวเหลืองเมื่อแรกเกิด
เส้นเลือดที่สมองผิดปกติ
ขาดออกซิเจนจากการจมน้ำ
ติดเชื้อบริเวณสมอง
เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
ฝีที่สมอง
ได้รับสารพิษ
อาการและอาการแสดง
กลุ่มเกร็ง (Spastic)
กล้ามเนื้อเกร็ง เคลื่อนไหวช้า
ขาอาจมีอาการมากกว่าแขนหรือมีความผิดปกติครึ่งซีกหรือทั้งตัว
ทำให้ควบคุมกล้ามเนื้อ คอ ลำตัว แขน ขา ไม่ได้
กลุ่มเคลื่อนไหวผิดปกติ (Dystonia)
ไม่สามารถควบคุมให้อยู่นิ่ง
มีการแสดงสีหน้า คอบิด แขนงอหรือเหยียดเปะปะ
พูด กลืนลำบาก อาจกระตุกอย่างรวดเร็ว
การรักษา
การให้ยาคลายกล้ามเนื้อ ได้แก่ diazepam,baclofen
การทำกายภาพบำบัดของกล้ามเนื้อแขน ขา หรือลำตัว
การให้ early stimulation เพื่อให้สมองส่วนต่างๆที่ไม่มีความเสียหายได้พัฒนา
การแก้ไขความผิดปกติของการรับรู้ที่สำคัญ
การแก้ไขความผิดปกติของระบบประสาทส่วนอื่น
การให้คำแนะนำผู้ปกครองในการดูแลเด็กในชีวิตประจำวัน
ส่งเสริมให้เด็กฝึกทักษะการใช้ส่วนต่างๆของร่างกายตามความสามารถและศักยภาพอย่างเหมาะสม
Hydrocephalus ภาวะน้ำคลั่งในโพรงสมอง
หมายถึง
น้ำไขสันหลังที่คั่งในปริมาณมาก
จะทำให้เกิดความดันภายในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น
ภาวะที่มีการคั่งของน้ำไขสันหลังในกะโหลกศีรษะบริเวณ ventricle ของสมองและ subarachnoid space มากกว่าปกติ
สาเหตุ
การสร้างหรือการผลิตน้ำไขสันหลังมากผิดปกติ
การอุดกั้นการไหลเวียนของน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง
ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำไขสันหลัง
อาการและอาการแสดง
ศรีษะโต/ หัวบาตร (cranium enlargement)
เด็กเล็กที่กระหม่อมยังไม่เปิดพบว่ากระหม่อมหน้าโป่งตึงกว่าปกติ(fontanelle bulging )
หนังศีรษะบางและมองเห็นหลอดเลือดดำที่บริเวณใบหน้าหรือศรีษะโป่งตึง เห็นชัดมากกว่าปกติ( enlargement &engorgement of scalp vein)
เสียงเคาะกะโหลกเหมือนหม้อแตก (macewensige Cracked pot sound)
ความดันในกะโหลกศีรษะสูง signs of increase intracranial pressure
ตาทั้ง2 ข้างกรอกลงข้างล่าง setting -sun sign
ตาพล่ามัวเห็นภาพซ้อน(diplopia)
รีเฟลกซ์ และ tone ของขา2 ข้าง ไวกว่าปกติ(hyperactive reflex)
พัฒนาการทั่วไปช้ากว่าปกติ(delay developement)
การวินิจฉัย
การตรวจด้วยการส่องไฟฉาย ( transillumination test)
Transillumination test
Ventriculography
CT scan
Ultrasound
Head Circumference
การรักษา
ผ่าตัดรักษาสาเหตุ
ผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินนํ้าไขสันหลัง (Shunt)
Ventriculo-peritoneal Shunt (V-P Shunt)
ให้ยาลดการสร้างน้ำไขสันหลัง (Diamox)
Spina Bifida
เป็นความผิดปกติของท่อระบบประสาทที่เจริญไม่สมบูรณ์ ทำให้รอยต่อของกระดูกสันหลังไม่เชื่อมติดกัน ความผิดปกติพบได้ที่แนวไขสันหลัง
สาเหตุ
ยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง
อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัสขณะตั้งครรภ์ ระยะ 3 เดือนแรก
ภาวะทุพโภชนาการและมารดาที่อายุน้อยหรือมากเกิน
พยาธิสภาพ
ระยะที่อยู่ในครรภ์มารดาประมาณ สัปดาห์ที่ 10 ของเอมบริโอ จะเริ่มมีการสร้างของรอยต่อระหว่างกระดูกสันหลัง
ทุกข้อรอยต่อของกระดูกสันหลังมีอยู่ 3 แห่ง
Body 1 แห่ง
ส่วนโค้งของกระดูก (Arch) 2 แห่ง
การสร้างรอยต่อของกระดูกสันหลังนี้จะเจริญไปเรื่อยเพื่อเจริญเติบโตเป็นกระดูกสันหลังที่สมบูรณ์
แต่ถ้ามีความผิดปกติในการเจริญของการสร้างรอยต่อของกระดูก จะทำให้ส่วนของกระดูกหรือส่วนโค้งของกระดูกสันหลังปิดไม่หมด
การวินิจฉัย
มารดามีประวัติติดเชื้อขณะตั้งครรภ์ การตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบAlphafetoprotienในน้ำคร่ำสูง
ตรวจร่างกายทารกพบความผิดปกติ
การรักษา
การผ่าตัดเย็บปิดถุงที่ยื่นออกมา
กลุ่มอาการดาวน์ (Down ’s syndrome)
คือ
เป็นความผิดปกติของโครโมโซมคู่ที่ 21 และเป็นสาเหตุที่พบบ่อยสุดในกลุ่มโรคพันธุกรรมที่ทำให้ปัญญาอ่อน
โอกาสเสี่ยงสูงถ้ามารดามีอายุมากกว่า 30 ปี
และสูงมากขึ้นถ้าอายุมากกว่า 35 ปี
บิดามารดาของผู้ป่วยมีโครโมโซมผิดปกติ
อาการและอาการแสดง
กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก (hypotonia)
หัวแบนกว้าง (brachiocephaly)
คอสั้นและผิวหนังด้านหลังของคอค่อนข้างมากและนิ่ม
หูติดอยู่ต่ำ
brush field spot
ปากอ้าและลิ้นมักจะยื่นออก และมีรอยแตกที่ลิ้น
มือกว้างและสั้น มักจะมี simian crease
นิ้วก้อยโค้งงอ(clinodactyly)
ร่องระหว่างนิ้วโป้งเท้าและนิ้วชี้กว้าง
เส้นลายนิ้วมือมักพบ ulnar loopมากกว่าปกติและพบ distal triradius ในฝ่ามือ
ทางเดินอาหารอุดตัน ที่พบบ่อยคือ duodenum stenosis
Hypothyroidism
ร่างกายเจริญเติบโตช้า
Polycythemia
ความผิดปกติเกี่ยวกับตา
ต้อกระจก
ต้อหิน
ตาเข
สายตาสั้น
ความผิดปกติเกี่ยวกับหู
อวัยวะเพศของผู้ชายอาจเล็กกว่าปกติ พัฒนาการช้า
หัวใจพิการแต่กำเนิด
การติดเชื้อโดยเฉพาะทางเดินหายใจง่ายกว่าปกติ
การรักษา
การกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการให้เหมาะสมตาม
วัยตั้งแต่อายุยังน้อย(early stimulation)
การรักษาโรคทางกายอื่นๆที่มีร่วมด้วย
โรคหัวใจ
ระบบทางเดินอาหารอุดกั้น
ภาวะฮัยโปไทรอยด์และอื่นๆ
การให้คำปรึกษาแนะนำด้านพันธุกรรม
Guillain Barre ‘s Syndrome
เกิดจากการบวมอักเสบของระบบประสาทส่วนปลายหลายๆเส้นเฉียบพลัน (Polyradiculoneuropathy) ที่เกิดขึ้นหลังจากมีการติดชื้อในร่างกาย
อาการและอาการแสดง
Sensation
เริ่มมีอาการเหน็บชา เจ็บ และปวดโดยเฉพาะปลายแขนขา ไหล่ สะโพก โคนขา
อาการเริ่มด้วยคล้ายตะคริวที่ส่วนปลาย และอาจรุนแรง แล้วมีอาการอ่อนแรง ชา สูญเสียreflex
motor กล้ามเนือ้อ่อนแรง (Flaccid motor paralysis)
อาการอัมพาตใน GBS เริ่มต้นที่ขา เดินลำบาก และจะลุกลามไปแขน ลำตัวด้านบน รวมถึงกล้ามเนื้อทรวงออก แขนทั้งสองข้าง
ในรายไม่รุนแรง อาจเกิดแค่ปลายเท้าตก ถ้าลุกลามไปกล้ามเนื้อที่ช่วยหายใจทำให้หายใจล้มเหลว
อาการของประสาทสมอง
โดยเฉพาะส่วนใบหน้า ประสาทสมองคู่ที่ 7 พบบ่อยสุด
มีอัมพาตของหน้า ปิดตา และปากไม่สนิท
ความผิดปกติของการแสดงสีหน้า คู่ที่ 7
คู่ที่ 10 กลืน พูด หายใจลำบาก
อาการลุกลามของประสาทอัตโนมัติ
ส่วน medulla oblongata ทีควบคุมการทำงานของอวัยวะสำคัญและเส้นประสาท vagusเกิดความผิดปกติร่วมด้วย
จะเกิดอาการผิดปกติในระบบประสาท
อัตโนมัติซึ่งถือเป็นปัญหาที่พบบ่อยในผู้ป่วย GBS
การเต้นหัวใจผิดจังหวะ
ความดันโลหิตไม่คงที่
หน้าแดง เหงื่ออก ปัสสาวะคั่ง ท้องอืด
การรักษา
การรักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายพลาสมา(Plasma Exchange หรือPlasmapheresis)
การรักษาด้วย Intravenous Immunglobulin (IVIG) สะดวกและง่ายกว่า และมีความเสี่ยงน้อยกว่า แต่ราคาแพงและมีโอกาสเกิดซ้ำ
การรักษาแต่เนิ่นๆ ภายใน 2-4 สัปดาห์หลังจากเริ่มมีอาการจะช่วยชีวิตได้เร็ว
หลักการพยาบาลในระยะเฉียบพลันและต่อเนื/อง
Check vital sign โดยเฉพาะ RR ต้องมีการตรวจวัด vital capacity , tidal volume หรือ minute volume
ให้ออกซิเจน ถ้ามีภาวการณ์หายใจไม่พอจำเป็นต้องใส่ท่อช่วยหายใจพร้อมเครื่องช่วยหายใจ
ติดตามประเมิน การเคลื่อนไหว กำลังของกล้ามเนื้อ การรับรู้ สภาวะของmotor sensory และ cranial nerveช่วยเหลือฟื้นฟูสภาพ Observeอาการแทรกซ้อนจากการจำกัดการเคลื่อนไหว
ดูแลปัญหาการขาดสารอาหาร
สังเกตอาการปวดตามกล้ามเนื้อ
ประคับประคองด้านจิตใจ ส่งเสริมการมองโลกในแง่ดี
นางสาวณัฐณิชา คำสุวรรณ เลขที่ 26 62111301027