การพยาบาลเด็กที่มีปัญหา
ทางระบบประสาท 
โรคทางระบบประสาท
ชักจากไข้สูง (Febrile convulsion)
ชักจากการมีไข้แต่ไม่ได้ติดเชื้อทางระบบประสาท
ชนิดของการชักจากไข้สูง
simple febrile seizure
complex febrile seizure
ระยะสั้น ไม่เกิน 15 นาที
ไม่เกิดการชักซ้ำ
ชักทั้งตัว
ชักเฉพาะที่ของร่างกาย
เกิดการชักซ้ำได้
สาเหตุ
การติดเชื้อในระบบต่างๆ
อุณหภูมิในร่างกายสูงเกิน 38.5-39+ องศา
อาการและอาการแสดง
ตัวร้อน หน้าแดง มึนงงสับสน กระสับกระส่าย ร้องกวน
ลักษณะการชัก
ตัวแข็งหรือตัวอ่อน ชักเกร็ง
หรือกระตุก ไม่รู้สึกตัว
การรักษา
ระยะที่กำลังมีอาการชัก
ระยะหลังชัก
ชักเกิน 5 นาที ให้ยาระงับอาการชัก เช่น diazepam
ให้ยาลดไข้ ร่วมกับ เช่น ตัวลดไข้
ห้ามให้ยารับประทานตอนชัก
ซักประวัติตรวจร่างกายโดยละเอียด
ให้ยาป้องกันการชัก รับประทานทุกวันนาน 1-2 ปี
การพยาบาล
จัดท่านอนตะแคงศีรษะต่ำกว่าลำตัว ,suction
ไม่ผูกยึดเด็กขณะชักเพราะอาจเกิดข้อไหล่หลุดหรือกระดูกหัก
เช็ดตัวลดไข้ และให้ยาลดไข้
ไม่ใส่ไม่กดลิ้นในปากเด็กเพราะฟันอาจหัก
วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง
ระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขณะมีอาการชัก
เช็ดตัวนาน10-15นาที
ยาParacetamol
สังเกตและบันทึกระยะเวลาของการชักลักษณะการซัก
โรคลมชัก (Epilepsy)
สาเหตุ
อาการชักที่เกิดขึ้นซ้ำๆ อย่างน้อย 2 ครั้งขึ้นไป
คลื่นไฟฟ้าของสมองถูกปล่อยออกมาเป็นจำนวนมาก
ชักนานเกิน10นาที
ภาวะชักต่อเนื่อง(Status epilepticus)
ชนิดของอาการชัก
Generalized seizure
Partial seizure
คลื่นไฟฟ้าปล่อยออกมามากเกินไป อยู่ๆก็ชัก
ชนิดที่พบได้บ่อย
Clonic seizure
Atonic seizure
สูญเสียความดึงตัวของกล้ามเนื้อ
Absence seizure (Petit mal)
Infantile spam
Tonic seizure
เกร็งแข็ง ล้มลงถ้ายืนอยู่
กระตุกเป็นจังหวะ
Tonic clonic seizure
เกร็งก่อนแล้วมีการกระตุก
สูญเสียความดึงตัวของกล้ามเนื้อ
กล้ามเนื้อหดตัวเป็นระยะสั้นๆ
ตากระพริบหรือตากระตุก
พบบ่อย
เด็กเล็กตั้งแต่ 3 เดือน ถึง 2 ปี
คือ งอศีรษะ ลำตัว แขนขา เข้าหากันช่วงระยะสั้นๆ แล้วคลายออกคล้ายสะดุ้ง
ซีกหนึ่งซีกใดของสมอง มีลักษณะการชักเฉพาะที่
ชนิดที่พบ
Complex partial seizure
Partial seizure evolving to secondary generalize seizure
Simple partial seizure
กระตุกหรือชาของแขนขา หน้า คอ ประมาณ 5-10 วินาที
มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง
มีอาการ2ชนิดด้านบน ชักเกร็งและ/หรือกระตุกทั่วทั้งตัว
Unclassified epileptic seizure
ไม่สามารถจัดกลุ่มได้
เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)
การวินิจฉัย
การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง(electroencephalography : EEG)
ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
บิดามารดามีความวิตกกังวลเกี่ยวกับการชักของผู้ป่วยเด็ก
บิดามารดาขาดความรู้ในการดูแลผู้ป่วยเด็กโรคลมชัก
เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ
เสี่ยงต่อภาวะพร่องออกซิเจน
การพยาบาล
นอนตะแควไปด้านใดด้านหนึ่ง,ทำการดูดเสมหะ,คลายเสื้อผ้าให้หลวม,ให้O2
การพยาบาล
จัดสิ่งแวดล้อมให้ปลอดภัย,ไม่ให้อมไม้กดลิ้น,ไม่ผูกมัดแขนขาเด็ก
การพยาบาล
แนะนำการให้ยาและดูแลการทานยาให้ต่อเนื่อง
การพยาบาล
สร้างสัมพันธภาพกับบิดามารดาเด็ก,ร่วมกันวางแผนดูแลเด็ก
สาเหตุ
อักเสบ/ติดเชื้อ เยื่อหุ้มสมองไขสันหลัง
อาการและอาการแสดง
กระหม่อมโป่งตึง อาเจียน ชัก
อาการแสดงของการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
ปวดศีรษะมาก ซึมลง
อาการที่แสดงว่ามีการติดเชื้อ เช่น มีไข้
Kernig’s sign ได้ผลบวก
คอแข็ง(Stiffness of neck)
Brudzins
น้ำไขสันหลังขุ่น สีคล้ายน้ำซาวข้าว
ความดันน้ำไขสันหลัง >180 mm.Hg.
การรักษา
การรักษาตามอาการ ให้ยาลดไข้ ให้ยานอนหลับ ให้ยากันชัก
ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำรักษาภาวะไม่สมดุลย์สารน้ำและอิเล็คโทรลัยท์
ให้ยาปฏิชีวนะที่สอดคล้องกับผลการเพาะเชื้อน้ำไขสันหลัง
ใช้เครื่องช่วยหายใจ
มีปัญหาการหายใจหรือหมดสติ
การป้องกัน ควรฉีดวัคซีน เช่น Hib vaccine , JE vaccine,BCG
ไข้สมองอักเสบ (Encephalitis)
สาเหตุ
เนื้อสมองผิดปกติเกิดจากการติดเชื้อไข้สมองอักเสบจากเชื้อไวรัส
Primary viral encephalitis
Secondary viral encephalitis
ไวรัสที่นำโดยแมลง
ไวรัสหัด ไวรัสหัดเยอรมัน ไวรัสอีสุกอีใส ไวรัสคางทูม
อาการและอาการแสดง
ปวดบริเวณต้นคอมาก คอแข็ง
หายใจไม่สม่ำเสมอ ซึมลง
ไข้สูง ปวดศีรษะ อาเจียน
การเคลื่อนไหวผิดปกติ บางรายอาจมีอาการชัก
การรักษา
ให้ยาดังนี้ ยากันชัก เช่น Phenoberbital ยาที่ลดอาการบวมของสมอง ได้แก่ ยาสเตียรอยด์ เช่น dexamethasoneยา acyclovir
ยาต้านจุลชีพหรือยาปฏิชีวนะ
การป้องกัน
การฉีดวัคซีน การฉีดป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอี
หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับเชื้อโรคหรือพาหะ
โรคสมองพิการ
(Cerebral Palsy)
ความบกพร่องของสมองส่วนที่ใช้ควบคุมกล้ามเนื้อ
ทำให้
เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับ
ท่าทางการทรงตัวการเคลื่อนไหว
สาเหตุ
2.ระยะคลอด
3.ระยะหลังคลอด
1.ระยะก่อนคลอด
มารดาขาดสารอหารขณะตั้งครรภ์
เกิดก่อนกำหนด/นน.แรกเกิดน้อย
การมีเลือดออกทางช่องคลอดของมารดา
การใช้ยาบางชนิดของมารดาขณะตั้งครรภ์
ได้รับอันตรายจากการคลอด
รกพันคอ
คลอดท่าก้น ใช้คีมดึงเด็ก
คลอดยาก
การได้รับการกระทบกระเทือนที่ศีรษะ ตัวเหลืองเมื่อแรกเกิด
การขาดออกซิเจนจากการจมน้ำ
เส้นเลือดที่สมองมีความผิดปกติ
การได้รับสารพิษ เช่น สารตะกั่ว ยาฆ่าแมลง
การติดเชื้อบริเวณสมอง
อาการและการแสดง
กลุ่มเกร็ง (Spastic)
กลุ่มเคลื่อนไหวผิดปกติ (Dystonia)
อาการ
มีความผิดปกติครึ่งซีกหรือผิดปกติทั้งตัว
มีกล้ามเนื้อเกร็งเคลื่อนไหวได้ช้า
ทำให้
ควบคุมกล้ามเนื้อ คอ ลำตัว และแขน ขาไม่ได้
ไม่สามารถควบคุมให้อยู่นิ่งๆ
สีหน้า คอบิด แขนงอ หรือเหยียดเปะปะ
พูดลำบาก กลืนลำบาก
การรักษา
การให้ early stimulation เพื่อให้สมองส่วนต่างๆได้พัฒนา
การแก้ไขความผิดปกติของการรับรู้ที่สำคัญ
การทำกายภาพบำบัดของกล้ามเนื้อ
การแก้ไขความผิดปกติของระบบประสาทส่วนอื่น
การให้ยาคลายกล้ามเนื้อ
การให้คำแนะนำผู้ปกครองในการดูแลเด็กในชีวิตประจำวัน
ได้แก่ diazepam,baclofen
ภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง(Hydrocephalus)
สไปนา ไบฟิดา (Spina Bifida)
หมายถึง
ภาวะที่มีการคั่งของน้ำไขสันหลังในกะโหลกศีรษะมากกว่าปกติ
ส่งผลให้
ความดันภายในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น
สาเหตุ
การอุดกั้นการไหลเวียนของน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง
ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำไขสันหลัง
การผลิตน้ำไขสันหลังมากผิดปกติ
อาการและอาการแสดง
ความดันในกะโหลกศีรษะสูง (signs of increase intracranial pressure )
ตาทั้ง 2 ข้างกรอกลงข้างล่าง
เสียงเคาะกะโหลกเหมือนหม้อแตก
ตาพล่ามัว เห็นภาพซ้อน(diplopia)
หนังศีรษะบางและมองเห็นหลอดเลือดดำที่บริเวณใบหน้า
รีเฟลกซ์ และ tone ของขา2 ข้าง ไวกว่าปกติ
เด็กเล็ก กระหม่อมหน้าโป่งตึงกว่าปกติ
พัฒนาการทั่วไปช้ากว่าปกติ
ศรีษะโต/ หัวบาตร (cranium enlargement)
การวินิจฉัย
การตรวจด้วยการส่องไฟฉาย( transillumination test)
Transillumination test
Ventriculography
CT scan
Ultrasound
Head Circumference
การรักษา
ผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินน้ำไขสันหลัง
การให้ยาลดการสร้างน้ำไขสันหลัง (Diamox)
ผ่าตัดรักษาสาเหตุ
Ventriculo-peritoneal Shunt (V-P Shunt)
ผ่าตัดวางสายระบายผ่านหน้าท้อง
การพยาบาล
ก่อนผ่าตัด
อาจเกิดความดันในกะโหลกศีรษะสูงจากการคั่งของน้ำไขสันหลัง
การพยาบาล
วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวันเวลาเดียวกัน
จัดท่านอนศีรษะสูง 15-30 องศา
ประเมินอาการความดันในกระโหลกศีรษะสูง
ซึมลง ไม่ร่าเริง
ไม่ดูดนม
อาเจียนพุ่ง (Votmiting)
ร้องไห้เสียงแหลม
อาจเกิดแผลกดทับบริเวณศีรษะ
การพยาบาล
จัดปูที่นอนให้เรียบตึง
ตรวจสอบประเมินการเกิดแผลกดทับสม่ำเสมอ
รักษาความสะอาดของผิวหนัง
ให้นอนบนที่นอนนุ่ม ใช้หมอนนุ่มรองศีรษะไหล่เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
เกิดภาวะขาดสารน้ำและอาหารจากการอาเจียนหรือดูดนมได้น้อย
การพยาบาล
ขณะให้นมอุ้มท่าศีรษะสูงเสมอ
หลังให้นมจับเรอไล่ลม
ดูแลให้รับนมน้ำครั้งละน้อยๆโดยแบ่งให้บ่อยครั้ง
ถ้าไม่เรียบจะกดหัวเด็ก
หลังผ่าตัด
การให้กำลังใจ
วัดและบันทึกสัญญาณชีพและประเมินอาการทางระบบประสาท
ดูแลรักษาความสะอาดบริเวณแผลผ่าตัด
สังเกตของภาวะแทรกซ้อนหลังทำผ่าตัด
พลิกตะแคงตัวและเปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
จัดท่านอน
ดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะอย่างถูกต้อง
วัดเส้นรอบท้อง หลังผ่าตัด 24 ชั่วโมงแรก
วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวัน
นอนตะแคง/ราบ หงายศีรษะสูงตรงข้ามกับด้านผ่าตัด
ป้องกันการกดทับลิ้นของท่อทางเดินน้ำไขสันหลัง
เพื่อ
เพื่อป้องกันการเกิดภาวะปอดอักเสบ
เพื่อ
ประเมินประสิทธิภาพการดูดซึมน้ำไขสันหลังที่ระบายจากเวนตริเคล
เพื่อ
ประเมินประสิทธิภาพการทำงานของท่อระบายน้ำไขสันหลัง
กลุ่มอาการดาวน์ (Down ’s syndrome)
Guillain Barre ‘s Syndrome
ความหมาย
เป็นความผิดปกติของท่อระบบประสาทที่เจริญไม่สมบูรณ์
ทำให้
รอยต่อของกระดูกสันหลังไม่เชื่อมติดกัน
สาเหตุ
ภาวะทุพโภชนาการ
มารดาที่อายุน้อยหรือมากเกินไป
อาจเกิดจากมารดามีการติดเชื้อไวรัสในขณะตั้งครรภ์ ในระยะ 3 เดือนแรก
พยาธิสภาพ
ส่วนตัวของกระดูก หรือส่วนโค้งของกระดูกสันหลังปิดไม่หมด
การวินิจฉัย
พบ Alphafetoprotien ในน้ำคร่ำสูง
การตรวจร่างกายทารกพบความผิดปกติ
การพยาบาล
ความผิดปกติ
มีรอยบุ๋มตรงกระดูกสันหลัง ขนขึ้นผิดปกติ
โตขึ้น
กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ขับถ่ายผิดปกติ
การรักษา
การผ่าตัดเย็บปิดถุที่ยื่นออกมา
ก่อนผ่าตัด
หลังผ่าตัด
อาจเกิดการติดเชื้อ เนื่องจากถุงน้ำแตก
ดูแลถุงน้ำให้ชุ่มชื่น ระวังไม่ให้เกิดแผล
หมั่นตรวจสอบการฉีกขาด รั่ว
ไม่นุ่งผ้าอ้อม
ประเมินการติดเชื้อ
จัดท่านอนตะแคงหรือนอนคว่ำ
อาจมีการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ
ทำ Crede’manuever ทุก 2-4 hr
ทำความสะอาดทุกครั้งหลังขับถ่าย
ให้ยา Antibiotic ตามแผนการรักษา
กล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงจากการกดเบียดเส้นประสาทไขสันหลัง
สอนผู้ปกครองในการกระตุ้นการ เคลื่อนไหวของผู้ป่วย
สังเกตอาการอ่อนแรงของแขนขา การปัสสาวะ อุจจาระ
ทำ Passive Exercise ให้ผู้ป่วย
มีโอกาสติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัดได้ง่ายจากการปนเปื้อ อุจจาระปัสสาวะ
ดูแลทำความสะอาดแผล
ดูแลให้ยา Antibiotic / check V/S
จัดท่านอนตะแคงหรือคว่ำไม่นุ่งผ้าอ้อม
เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
วัดเส้นรอบศีรษะทุกวันเพื่อประเมินภาวะHydrocephalus
บริหารแขนขา/ เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
เฝ้าระวังและสังเกตภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญ
วัดสัญญาณชีพ ทุก 2-4 hr
คือ
ความผิดปกติทางโครโมโซมคู่ที่ 21
โอกาสเสี่ยงจะสูงขึ้นถ้ามารดามีอายุมากกว่า 30 ปี
สูงขึ้นชัดเจนมากถ้าอายุมากกว่า 35 ปี
บิดามารดาของผู้ป่วยจะมีโครโมโซมปกติ
อาการและอาการแสดง
คอสั้นและผิวหนังด้านหลังของคอค่อนข้างมากและนิ่ม
หูติดอยู่ต่ำ
หัวแบนกว้าง (brachiocephaly)
brush field spot
กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก (hypotonia)
ปากอ้าและลิ้นมักจะยื่นออก และมีรอยแตกที่ลิ้น
การรักษา
มือกว้างและสั้น มักจะมี simian crease
นิ้วก้อยโค้งงอ(clinodactyly)
ร่องระหว่างนิ้วโป้งเท้าและนิ้วชี้กว้าง
เส้นลายนิ้วมือมักพบ ulnar loopมากกว่าปกติ
พบ distal triradius ในฝ่ามือ
ทางเดินอาหารอุดตัน ที่พบบ่อยคือ duodenum stenosis
Hypothyroidism/ร่างกายเจริญเติบโตช้า
ความผิดปกติเกี่ยวกับตา เช่น ต้อกระจก ต้อหิน ตาเข สายตาสั้น
ความผิดปกติเกี่ยวกับหู เช่น ช่องรูหูเล็ก มีปัญหาการได้ยิน
พัฒนาการทางเพศช้า
หัวใจพิการแต่กำเนิด
การติดเชื้อ โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจ
การรักษาโรคทางกายอื่นๆที่มีร่วมด้วย
การให้คำปรึกษาแนะนำด้านพันธุกรรม
การกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการให้เหมาะสมตามวัย
สาเหตุ
กลุ่มอาการของโรคที่เกิดจากการบวมอักเสบของระบบประสาทส่วนปลายหลายๆเส้นอย่างเฉียบพลัน
หลังจากมีการติดเชื้อในร่างกาย
อาการและอาการแสดง
Sensation
อาการเหน็บชา เจ็บ และปวดโดยเฉพาะปลายแขนปลายขา ไหล่ สะโพก และโคนขา
motor
กล้ามเนื้ออ่อนแรง เดินลำบาก และจะลุกลามขึ้นที่แขนและลำตัวด้านบน
อาการของประสาทสมอง
มีอัมพาตของหน้า ปิดตา และปากไม่สนิท ความผิดปกติของการแสดงสีหน้า
อาการลุกลามของประสาทอัตโนมัติ
เกิดอาการผิดปกติในระบบประสาท
การเต้นหัวใจผิดจังหวะ ความดันโลหิตไม่คงที่ หัวใจเต้นช้าหรือเร็ว หน้าแดง
การรักษา
รักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายพลาสมา
การรักษาด้วย Intravenous Immunglobulin (IVIG)
หลักการพยาบาลในระยะเฉียบพลันและต่อเนื่อง
Check vital sign โดยเฉพาะ RR
ให้ออกซิเจน ถ้ามีภาวการณ์หายใจไม่พอจำเป็นต้องใส่ท่อช่วยหายใจ
ติดตามประเมินการเคลื่อนไหว
ดูแลปัญหาการขาดสารอาหาร
สังเกตอาการปวดตามกล้ามเนื้อ
ประคับประคองด้านจิตใจ
น.ส.นพวรรณ ดวงจันทร์ เลขที่ 34 รหัสนักศึกษา 62111301035