Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่11 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาทางระบบประสาท, น.ส.สุทธิกมล หนองเหล็ก…

- - - - simple febrile seizure
      - complex febrile seizure
    - - เกิดจากการติดเชื้อในระบบต่างๆ
      - เด็กจะชักเมื่อร่างกายมีอุณหภูมิสูงมากกว่า
        39องศาเซลเซียส
    - - ตัวร้อน หน้าแดง มึนงงสับสน กระสับกระส่าย ร้องกวน
      - ชักอาจจะตัวแข็งหรือตัวอ่อน ชักเกร็ง
        หรือกระตุกไม่รู้สึกตัว
    - - ระยะที่กําลังมีอาการชัก
        
        1.กรณีที่ชักเกิน 1 นาที ต้องทําให้หยุดชักเร็วที่สุด โดยให้ยาระงับอาการชัก เช่น diazepam
        
        2.ให้ยาลดไข้ ร่วมกับเช็ดตัวลดไข้
      - ระยะหลังชัก
        
        ซักประวัติตรวจร่างกายโดยละเอียด
        
        ให้ยาป้องกันการชักรับประทานทุก
        วันนาน 1-2 ปี
        
        Phenobarbital
        
        Depakine
    - - วัดสัญญาณชีพทุก4 ชั่วโมง
      - 2.เช็ดตัวลดไข้ (tepid sponge)และให้ยาลดไข้
      - 3.จัดท่านอนตะแคงศีรษะต่ำกว่าลําตัว
        ดูดเสมหะถ้ามีเสมหะ
      - ไม่ผูกยึดเด็กหรือจับเด็กขณะมีอาการชัก
      - 5.ไม่ใส่ไม้กดลิ้นเข้าปากเด็กเพราะอาจทําให้ฟันหักและฟันที่หักอาจตกลงไปในลําคอเกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจ
      - 6.ระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขณะมีอาการชัก
      - สังเกตและบันทึกระยะเวลาของการชักลักษณะการซัก
  - - - เกิดเพียง 2-3 นาทีแล้วจะเป็นปกติ
      - ถ้าเกิดอาการชักที่นานเกิน10 นาทีแล้วไม่หยุดเองและไม่ได้รับการรักษามักจะกลายเป็นภาวะชักต่อเนื่อง
    - - Generalized seizure
        
        1.1 Tonic seizure เกร็งแข็งล้มลงถ้ายืนอยู่
        
        1.2 Clonic seizure มีการกระตุกเป็นจังหวะที่ช้ากว่า myoclonic
        
        1.3 Tonic clonic seizure (Grand mal) มีการเกร็งก่อนแล้วมีการกระตุกตาม
        
        1.4 Atonic seizure มีการสูญเสียความดึงตัวของกล้ามเนื้อ
        
        1.5 Myoclonic seizure
        มีการหดตัวของกล้ามเนื้อเป็ นระยะสั้นๆ
        
        1.6 Absence seizure (Petit mal)
        มีตากระพริบหรือตากระตุก
        
        1.7 Infantile spam
        ในเด็กเล็กตั้งแต่ 3 เดือน ถึง 2 ปี คือ งอศีรษะ ลําตัว แขนขา
        เข้าหากันช่วงระยะสั้นๆ แล้วคลายออกคล้ายสะดุ้ง
      - Partial seizure
        
        เกิดจากซีกหนึ่งซีกใดของสมอง
        มีลักษณะการชักเฉพาะที่
        
        2.1 Simple partial seizure มีการกระตุกหรือชาของแขนขา หน้า คอประมาณ 5-10 วินาที
        
        2.2 Complex partial seizure การชักที่มีอาการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม
        
        2.3 Partial seizure evolving to secondary generalize seizure
        มีความผิดปกติของคลื่นไฟฟ้าสมองเฉพาะที่แล้วกระจายทั่วสมองทั้ง2 ข้าง
      - Unclassified epileptic seizure เป็นชนิดที่ไม่สามารถจัดกลุ่มได้
    - - การมีรอยโรคในสมองทําให้เซลล์ประสาทหลั่งคลื่นไฟฟ้าสมองผิดปกติ
    - - การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง
        (electroencephalography : EEG)
    - - 1.ให้ Diazepam 0.2-0.4 มก./กก./นาที ทางหลอดเลือดดํา
      - 2.ให้ยากันชัก
        
        Benzodiazepine ได้แก่ diazepam (valium) ทําให้ง่วงหลับ
        
        Phenobarbital ทําให้ง่วงซึม เดินเซ
        
        Phenytoin (dilantin) เกิดอาการเซ ง่วงซึม เห็นภาพซ้อน
        
        Valproic acidง่วงซึม คลื่นไส้อาเจียน มือสั่น
    - - เสี่ยงต่อภาวะพร่องออกซิเจน เนื่องจากการชักเป็นเวลานาน
        
        ต้องคลายเสื้อผ้า
        
        ถ้ามีเสมหะให้ Suction
        
        ให้ออกซิเจน และให้ยาป้องกันการชัก
        
        จัดท่านอนตะแคงไปด้านใดด้านหนึ่ง
      - 2.เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เนื่องจากมีอาการชัก
        
        จัดสิงแวดล้อมให้ปลอดภัย
      - 3.บิดามารดามีความวิตกกังวลเกี่ยวกับการชักของผู้ป่วยเด็ก
      - 4.บิดามารดาขาดความรู้ในการดูแลผู้ป่วยเด็กโรคลมชัก
        
        ต้องเน้นย้ำเรื่องการทานยาต่อเนื่อง สม่ำเสมอ
- - - - มีการคั่งของน้ำไขสันหลังในกะโหลกศีรษะบริเวณเวนติดเคิล
        ( ventricle) ของสมองและ subarachnoid space มากกว่าปกติ
    - - 1.การสร้างหรือการผลิตน้ำไขสันหลังมากผิดปกติ
      - การอุดกั้นการไหลเวียนของน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง
      - ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำไขสันหลัง
    - - ศรีษะโต
      - เด็กเล็กที่กระหม่อมยังไม่เปิดพบว่ากระหม่อมหน้าโป่งตึงกว่าปกติ(fontanelle bulging )
      - หนังศีรษะบางและมองเห็นหลอดเลือดดําที่
        บริเวณใบหน้าหรือศรีษะโป่งตึงเห็นชัดมากกว่าปกติ
      - 4.เสียงเคาะกะโหลกเหมือนหม้อแตก
      - 5.อาการแสดงของความดันในกะโหลกศีรษะสูง
      - ตาทั้ง 2 ข้างกรอกลงข้างล่าง setting -sun sign
      - ตาพล่ามัว เห็นภาพซ้อน(diplopia)
      - รีเฟลกซ์ และ tone ของขา2 ข้าง ไวกว่าปกติ
      - 9.พัฒนาการทั่วไปช้ากว่าปกติ
    - - การตรวจด้วยการส่องไฟฉาย
        (transillumination test)
      - Transillumination test
      - Ventriculography
      - CT scan
      - Ultrasound
      - Head Circumference
    - - ผ่าตัดรักษาสาเหตุ
      - ผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินน้ำไขสันหลัง
        
        Ventriculo-peritoneal Shunt
        
        การให้ยาลดการสร้างน้ำไขสันหลัง (Diamox)
    - - ปัญหาที่ 1 อาจเกิดความดันในกะโหลกศีรษะสูงจากการคั่งของน้ำไขสันหลัง
        
        การพยาบาล
        
        1.ประเมินอาการความดันในกระโหลกศีรษะสูง
        
        2.วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวันเวลาเดียวกัน
        
        3.จัดท่านอนศีรษะสูง 15-30 องศา
      - ปัญหาที่2 อาจเกิดแผลกดทับบริเวณศีรษะ
        
        การพยาบาล
        
        1.จัดให้นอนบนที่นอนนุ่มๆใช้หมอนนุ่มรองศีรษะไหล่เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
        
        2.รักษาความสะอาดของผิวหนัง
        
        3.จัดปูที่นอนให้เรียบตึง
        
        4.ตรวจสอบประเมินการเกิดแผลกดทับสม่ำเสมอ
      - ปัญหาที่3 อาจเกิดภาวะขาดสารน้ำและอาหาร
        เนื่องจากการสํารอกอาเจียนหรือดูดนมได้น้อย
        
        การพยาบาล
        
        1.ดูแลให้รับนมน้ำครั้งละน้อยๆโดยแบ่งให้บ่อยครั้ง
        
        2.ขณะให้นมอุ้มท่าศีรษะสูงเสมอ
        
        3.หลังให้นมจับเรอไล่ลม
    - - จัดท่านอน
      - สังเกตและบันทึกอาการและอาการแสดงของภาวะแทรกซ้อนหลังทําผ่าตัด
      - วัดและบันทึกสัญญาณชีพและประเมินอาการทางระบบประสาท
      - ดูแลรักษาความสะอาดบริเวณแผลผ่าตัด
      - พลิกตะแคงตัวและเปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
      - ดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะ
      - วัดเส้นรอบท้อง หลังผ่าตัด 24 ชั่วโมงแรก
      - วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวัน
- - - - เชื้อแบคทีเรีย
      - เชื้อไวรัส (Viral หรือ Asepitc meningitis)
      - พยาธิ (Eosinophilic meningitis)
      - เชื้อรา
    - - Pressure
        
        เด็กโต = 110-150 mmH2O
        
        ทารก100 mmH2O
      - Red cells ไม่พบ
      - White cell count ไม่พบ
      - Glucose 50-75 mg/dl (ครึ่งหนึ่งของน้ำตาลในเลือด)
      - Protein 14-45 mg/dl
    - - ปวดศีรษะมาก ซึมลงกระหม่อมโป่งตึง อาเจียน ชัก
      - อาการแสดงของการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
        
        คอแข็ง (Stiffness of neck)
        
        Kernig’s sign ได้ผลบวก
        
        Brudzin
    - - ให้ยาปฏิชีวนะ
      - รักษาตามอาการ
        
        ให้ยาลดไข้
        
        ให้ยานอนหลับ
        
        ให้ยากันชัก
        
        ให้ยาลดอาการบวมของสมอง
        
        ให้สารนํoาทางหลอดเลือดดํารักษาภาวะไม่สมดุลย์
        สารน้ำและอิเล็คโทรลัยท์
      - การป้องกัน
        
        ควรฉีดวัคซีน
  - - - Primary viral encephalitis ไวรัสที่นําโดยแมลง
      - Secondary viral encephalitis
    - - ไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดบริเวณต้นคอมาก คอแข็ง อาเจียน หายใจไม่สม่ำเสมอ ซึมลง
    - - ตรวจนํoาไขสันหลังจะพบว่าน้ำไขสันหลังใส ไม่มีสี
      - มีเม็ดเลือดขาว 10- 1000 เซลล์/ลูกบาศก์มิลลิเมตร
      - ความดันของน้ำไขสันหลังสูงมากกว่า 180มิลลิเมตร
      - โปรตีนในนํoาไขสัน หลังมีปริมาณสูงขึoนเล็กน้อยมีค่ามากกว่า 40 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
      - น้ำตาลในน้ำไขสันหลังปกติ (50-75 มิลลิกรัม/เดซิลิตร)
    - - การให้ยาดังนี้
        
        ยากันชัก
        
        ยาที่ลดอาการบวมของสมอง
      - 2.ยาต้านจุลชีพหรือยาปฏิชีวนะ
    - - 1.ฉีดป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอี
      - หลักเลี่ยงการสัมผัสกับเชื5อโรคหรือพาหะ เช่น ป้องกันไม่ให้ยุงกัด
    - - 1.อาจเกิดอันตรายต่อเซลล์สมองเนื่องจากเยื่อหุ้มสมองอักเสบ/สมองอักเสบ
      - 2.อาจเกิดอันตรายต่อเซลล์สมองเนื่องจากภาวะความดันในสมองสูง
      - 3.อาจเกิดอันตรายต่อเซลล์สมองเนื่องจากภาวะพร่องออกซิเจน
      - 4.อาจเกิดภาวะขาดสมดุลของสารนํอาอิเล็คโทรลัยท์และสารอาหาร
      - 5.อาจเกิดอันตรายจากการชักเนื่องจากไข้สูง
      - 6.มีความไม่สุขสบายปวดศีรษะจากการมีการระคายเคืองที่เยื่อหุ้มสมอง
      - 7.บิดามารดามีความกลัวและวิตกกังวลเกี่ยวกับความเจ็บป่วยของบุตร
  - - - อาจเกิดจากมารดามีการติดเชื้อไวรัส
        ในขณะตั้งครรภ์ ในระยะ 3 เดือนแรก
      - ภาวะทุพโภชนาการและมารดาที่
        อายุน้อยหรือมากเกินไป
    - - มารดามีประวัติติดเชื้อขณะตั้งครรภ์การตรวจทาง
        ห้องปฏิบัติการ พบ Alphafetoprotien ในน้ำคร้ำสูง
      - การตรวจร่างกายทารกพบความผิดปกติ
    - - การผ่าตัดเย็บปิดถุงที่ยื่นออกมา
    - - อาจเกิดการติดเชื้อเนื่องจากถุงน้ำแตก
        
        การพยาบาล
        
        จัดท่านอนตะแคงหรือนอนคว่ำ
        
        ไม่นุ่งผ้าอ้อม
        
        ดูแลถุงน้ำให้ชุ่มชื้น ระวังไม่ให้เกิดแผล
        
        หมั่นตรวจสอบการฉีกขาด รั่ว
        
        ประเมินการติดเชื้อ
      - อาจมีการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ
        เนื่องจากการคั่งของน้ำปัสสาวะ
        
        การพยาบาล
        
        ทํา Crede’manuever ทุก2-4 hr
        
        2.ทําความสะอาดทุกครั้งหลังขับถ่าย
        
        3.ให้ยา Antibiotic ตามแผนการรักษา
      - มีกล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงจากการกดเบียดเส้นประสาทไขสันหลัง
        
        การพยาบาล
        
        ทํา Passive Exercise ให้ผู้ป่วย
        
        สอนผู้ปกครองในการกระตุ้นการเคลื่อนไหวของผู้ป่วย
        
        สังเกตอาการอ่อนแรงของแขนขา การควบคุมการขับถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ
    - - มีโอกาสติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัดได้ง่ายจากการปนเปื้อนอุจจาระปัสสาวะ
        
        การพยาบาล
        
        1.จัดท่านอนตะแคงหรือคว่ำไม่นุ่งผ้าอ้อม
        
        ดูแลทําความสะอาดแผล
        
        3.ดูแลให้ยา Antibiotic / check V/S
      - เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
        
        การพยาบาล
        
        วัดสัญญาณชีพ ทุก 2-4 hr
        
        เฝ้าระวังและสังเกตภาวะแทรกซ้อนที)สําคัญคือ
        แผลติดเชื้อ และ Hydrocephalus
        
        วัดเส้นรอบศีรษะทุกวันเพื่อประเมินภาวะ
        Hydrocephalus
        
        บริหารแขนขา/ เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
- - - - 1.ระยะก่อนคลอด
        
        การมีเลือดออกทางช่องคลอดของมารดาช่วง
        ระหว่างการตั้งครรภ์เดือนที่ 6-9
        
        มารดาขณะตั้งครรภ์ขาดสารอาหาร
        
        มารดามีภาวะชักหรือมีภาวะปัญญาอ่อน
        
        การเกิดก่อนกําหนด
        
        การเกิดน้ำหนักตัวน้อย
        
        มารดาขณะตั้งครรภ์มีการใช้ยาบางชนิดทําให้สมองเด็กมีพัฒนาการผิดปกติ
        
        มารดาได้รับอุบัติเหตุหรือเกิดการติดเชื้อขณะตั้งครรภ์
      - 2.ระยะคลอด
        
        สมองขาดออกซิเจน
        
        ได้รับอันตรายจากการคลอด
        
        คลอดยาก รกพันคอ คลอดท่าก้น
        การใช้คีมดึงเด็ก
      - 3.ระยะหลังคลอด
        
        การกระทบกระเทือนที่ศีรษะ
        
        ตัวเหลืองเมื่อแรกเกิด
        
        เส้นเลือดที่สมองมีความผิดปกติ
        
        การขาดออกซิเจนจากการจมน้ำ
        
        การติดเชื้อบริเวณสมอง
    - - 1.กลุ่มเกร็ง (Spastic)
        
        มีกล้ามเนื้อเกร็ง
        
        เคลื่อนไหวได้ช้า
        
        ขาอาจมีอาการมากกว่าแขนหรือมีความผิดปกติครึ่งซีกหรือผิดปกติทั้งตัว
      - 2.กลุ่มเคลื่อนไหวผิดปกติ (Dystonia)
        
        ไม่สามารถควบคุมให้อยู่ นิ่งๆ
        
        มีการแสดงสีหน้า คอบิด แขนงอ หรือเหยียดเปะปะ
        
        พูด ลําบากกลืนลําบากอาจมีการกระตุกอย่างรวดเร็ว
    - - การให้ยาคลายกล้ามเนื้อ ได้แก่ diazepam,baclofen
      - การทํากายภาพบําบัด
      - การให้ early stimulation
      - การแก้ไขความผิดปกติของการรับรู้ที่สําคัญ
      - การแก้ไขความผิดปกติของระบบประสาทส่วนอื่น
      - การให้คําแนะนําผู้ปกครองในการดูแลเด็กในชีวิตประจําวันและส่งเสริมให้เด็กฝึกทักษะการใช้ส่วนต่างๆของร่างกาย
    - - 1.การเคลื่อนไหวของร่างกายบกพร่องเนื่องจากมีความบกพร่องของระบบประสาท
      - 2.ขาดการดูแลตนเองเนื่องจากความบกพร่องทางด้านร่างกาย
      - 3.ได้รับสารอาหารน้อยกว่าความต้องการของร่างกายเนื่องจากปัญหาการให้อาหารและความบกพร่องทางร่างกาย
      - 4.มีความบกพร่องในการสื่อสารด้วยวาจาเนื่องจากสูญเสียการได้ยิน/ระบบประสาทบกพร่อง
      - 5.เสี่ยงต่อพัฒนาการช้ากว่าวัย/มีพัฒนาการช้ากว่าวัยเนื่องจากความบกพร่องของระบบประสาท
  - - - กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก (hypotonia)
      - หัวแบนกว้าง (brachiocephaly)
      - คอสั้นและผิวหนังด้านหลังของคอค่อนข้างมากและนิ่ม
      - หููติดอยู่ต่ำ
      - brush field spot
      - ปากอ้าและลิ้นมักจะยื่นออก และมีรอยแตกที่ลิ้น
      - มือกว้างและสั้น มักจะมี simian crease
      - นิ้วก้อยโค้งงอ(clinodactyly)
      - ร่องระหว่างนิ้วโป้งเท้าและนิ้วชี้กว้าง
      - เส้นลายนิ้วมือมักพบ ulnar loopมากกว่าปกติและพบ distal triradius ในฝ่ามือ
      - ทางเดินอาหารอุดตัน ที1พบบ่อยคือduodenum stenosis
      - Hypothyroidism
      - ร่างกายเจริญเติบโตช้า
      - Polycythemia
      - ความผิดปกติเกี่ยวกับตาและหู
      - อวัยวะเพศของผู้ชายอาจเล็กกว่าปกติ พัฒนาการทางเพศช้า
      - การติดเชื้อ โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจเกิดง่ายกว่าเด็กทั่วไป หัวใจพิการแต่กำเนิด
    - - การกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการให้เหมาะสมตาม วัยตัIงแต่อายุยังน้อย(early stimulation)
      - การรักษาโรคทางกายอื่นๆที่มีร่วมด้วย เช่น โรคหัวใจ
      - การให้คําปรึกษาแนะนําด้านพันธุกรรม
  - - - Sensation
        
        เริ่มมีอาการเหน็บชา เจ็บ และปวด โดยเฉพาะ
        ปลายแขนปลายขา ไหล่ สะโพก และโคนขา
        
        มีอาการอ่อนแรง ชา สูญเสีย reflex
      - motor
        
        กล้ามเนืJออ่อนแรง
        (Flaccid motor paralysis)ทั้งสองข้างสมดุลกัน
        
        อาการอัมพาตใน GBS จะเริ่มต้นที่ขา
        
        เดินลําบาก
      - 3.อาการของประสาทสมอง
        
        มีอัมพาตของหน้า ปิ ดตา และปากไม่สนิท
        
        ความผิดปกติของการแสดงสีหน้าถ้ามีความผิดปกติเส้นประสาทคู่ที่7 คู่ที่ 9 และคู่ที่ 10 ผู้ป่วยจะ มีอาการกลืน พูด และหายใจลําบาก
      - 4.อาการลุกลามของประสาทอัตโนมัติ
        
        การเต้นหัวใจผิดจังหวะ
        
        ความดันโลหิตไม่คงที
        
        หัวใจเต้นช้าหรือเร็ว
        
        หน้าแดง เหงื่อออก ปัสสาวะคั่งและท้องอืดจาก paralytic ileus
    - - การรักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายพลาสมา
      - การรักษาด้วย Intravenous Immunglobulin
    - - เสี่ยงต่อการเกิดการหายใจไม่เพียงพอจากกล้ามเนื้อช่วยหายใจอ่อนแรงอย่างเฉียบพลัน
      - เสี่ยงต่อการขาดสารอาหารจากไม่สามารถช่วยตนเองจากกล้ามเนื้ออ่อนแรงอย่างสมบูรณ์
      - เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการไม่เคลื่อนไหว จากกล้ามเนื้ออ่อนแรงทําให้สูญเสียความสามารถในการดูแลตนเอง
      - ทุกข์ทรมานจากอาการปวดกล้ามเนื้อ
      - ขาดการติดต่อสื่อสารกับบุคคลอื่นๆจากไม่สามารถพูดได้
      - ผู้ป่วยและญาติกลัว วิตกกังวล
    - - Check vital sign โดยเฉพาะ RR ต้องมีการตรวจวัด vital capacity , tidal volume
      - ให้ออกซิเจน
      - ติดตามประเมินการเคลื]อนไหวกําลังของกล้ามเนื้อการรับรู้สัมผัส สภาวะของmotor sensory และcranial nerve
      - ดูแลปัญหาการขาดสารอาหาร
      - สังเกตอาการปวดตามกล้ามเนื้อ
      - ประคับประคองด้านจิตใจ ส่งเสริมการมองโลกในแง่ดีสําหรับผู้ป่วย