การพยาบาลเด็กที่มีปัญหา
ทางระบบประสาท

ชักจากไข้สูง (Febrile convulsion)

ชนิด

อาการ

ไข้สูง > 39 องศา , หน้าแดง , ชักเกร็งหรือกระตุก , อุจจาระราด , ตาลอย , ไม่รู้สึกตัว

สาเหตุ

เกิดจากการติดเชื้อ เด็กจะมีอาการชักเมื่อร่างกายมีอุณหภูมิมากกว่า 39 องศา

simple febrile seizure

complex febrile seizure

ภาวะชักแบบธรรมดา ชักประมาณ 15 นาที เมื่อหายจะไม่ชักซ้ำ

ภาวะชักแบบซับซ้อน ชักเกิน 15 นาที มีการชักซ้ำภายใน 24 ชม.

การรักษา

ขณะมีอาการ

ชักเกิน 5 นาที ให้ยาระงับอาการชัก เช่น diazepam

ลดไข้ โดย การใช้เจลลดไข้ ห้ามให้ยากิน

หลังชัก

ตรวจร่างกายโดยละเอียด ให้ยาป้องกันการชักทานทุกวันนาน 1-2 ปี

การพยาบาล

จับเด็กนอนหงายตะแคงศีรษะ ห้ามใส่อะไรเข้าไปในปาก ไม่ผูกยึดหรือจับเด็กไว้

เช็ดตัวลดไข้ นาน 10-15 นาที วัด V/S ทุก 4 ชม.

โรคลมชัก(Epilepsy)

Guillain Barre ‘s Syndrome

คือ

กลุ่มอาการของโรคที่เกิดจากการบวมอักเสบของระบบประสาทส่วนปลายหลายๆเส้นอย่างเฉียบพลัน

อาการแสดง

Sensation

เหน็บชา เจ็บ และปวดโดยเฉพาะปลายแขนปลายขา ไหล่ สะโพกและโคนขา

motor

กล้ามเนื้ออ่อนแรง อัมพาตจะเริ่มจากขา ลุกลามไปที่แขนและลำตัวด้านบน

ประสาทสมอง

คู่ที่ 7 มีอัมพาตของหน้า ปิดตา และปากไม่สนิท

คู่ที่ 10 จะมีอาการกลืน พูด และหายใจลำบาก

ประสาทอัตโนมัติ

หัวใจผิดจังหวะ ความดันโลหิตไม่คงที่ หน้าแดง เหงื่อออก ปัสสาวะคั่ง และท้องอืดจาก paralytic ileus

การรักษา

การรักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายพลาสมา (Plasmapheresis)

การรักษาด้วย Intravenous Immunglobulin (IVIG) ราคาแพงมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำ

การพยาบาล

เช็ค V/S โดยเฉพาะ RR

ให้ออกซิเจน

ติดตามประเมินการเคลื่อนไหว กำลังของกล้ามเนื้อ การรับรู้สัมผัส

ดูแลปัญหาการขาดสารอาหาร

สังเกตอาการปวดตามกล้ามเนื้อ

Down ’s syndrome

อาการแสดง

กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก(hypotonia) , หัวแบน(brachiocephaly) , คอสั้น ปากอ้า ลิ้นยื่น

มือกว้าง สั้น นิ้วก้องโค้งงอ ไม่ค่อยพบเส้นลายมือ

ทางเดินอาหารอุดตัน ตาเข หัวใจพิการแต่กำเนิด ติดเชื้อง่ายโดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจ Hypothyroidism

การรักษา

การกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการให้เหมาะสม

การรักษาโรคทางกายอื่นๆ เช่น ทางเดินอาหารอุดตัน Hypothyroidism

Spina Bifida

คือ

ท่อระบบประสาทเจริญไม่สมบูรณ์ ทำให้รอยต่อของกระดูกสันหลังไม่เชื่อมติดกัน

ชนิด

Spina bifida occulta

กระดูกสันหลังเชื่อมกันไม่สนิท

Meningocele

กระดูกสันหลังเชื่อมกันไม่สนิท มีถุงน้ำยื่นออกมา

Myelomeningocele

กระดูกสันหลังเชื่อมกันไม่สนิท มีถุงน้ำยื่นออกมา มีความผิดปกติของเท้า

สาเหตุ

ยังไม่ทราบสาเหตุ แต่คาดว่าเกิดจาก

มารดามีการติดเชื้อไวรัสในขณะตั้งครรภ์ ในไตรมาสแรก

มารดาที่อายุน้อยหรือมากเกินไป

ความผิดปกติในสัปดาห์ที่ 10 ของเอ็มบริโอ

การวินิจฉัย

พบ Alphafetoprotienในน้ำคร่ำสูง

การตรวจร่างกายทารกพบความผิดปกติ

การพยาบาล

ป้องกันการติดเชื้อจากถุงน้ำแตก

จัดท่านอนตะแคงหรือนอนคว่ำ ดูแลถุงน้ำให้ชุ่มชื่น ตรวจสอบการฉีกขาด รั่ว

ป้องกันการติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ

ทำ Crede’manuever ทุก 2-4 hr. ทำความสะอาดทุกครั้งหลังขับถ่าย

มีกล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงจากการกดทับที่เส้นประสาทไขสันหลัง

หมั่นทำ Passive Exercise ให้กับผู้ป่วย

Hydrocephalus

คือ

ภาวะน้ำไขสันหลังคั่งในโพรงสมอง

สาเหตุ

ผลิตน้ำไขสันหลังออกมามากผิดปกติ

มีการอุดกั้นการไหลเวียนของน้ำไขสันหลัง

มีการดูดซึมน้ำไขสันหลังผิดปกติ

อาการแสดง

ศรีษะโต(cranium enlargement) , กระหม่อมหน้าโป่งตึง , หนังศีรษะบาง , เสียงเคาะเหมือนหม้อแตก , ตาดำกรอกลงล่าง

การรักษา

ผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินน้ำไขสันหลัง Ventriculo-peritoneal Shunt (V-P Shunt)

ยาลดการสร้างน้ำไขสันหลัง (Diamox)

การพยาบาล

ก่อนผ่าตัด

ประเมินความดันในกระโหลกศีรษะ

วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวันเวลาเดียวกัน

จัดท่านอนศีรษะสูง 15-30 องศา

หลังผ่าตัด

ประเมินการเกิดแผลกดทับสม่ำเสมอ

จัดท่านอนเพื่อป้องกันการกดทับลิ้นของท่อทางเดินน้ำไขสันหลัง พลิกตะแคงตัวบ่อยๆ

วัด V/S , วัดเส้นรอบท้อง หลังผ่าตัด 24 hr.แรก , วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวัน

โรคสมองพิการ(Cerebral Palsy)

คือ

ความบกพร่องของสมองส่วนที่ใช้ควบคุมกล้ามเนื้อ

อาการ

กลุ่มเกร็ง (Spastic)

มีกล้ามเนื้อเกร็งเคลื่อนไหวได้ช้าขาอาจมีอาการมากกว่าแขน

กลุ่มเคลื่อนไหวผิดปกติ (Dystonia)

คอบิด แขนงอ พูดลำบาก กลืนลำบาก อาจมีการกระตกอย่างรวดเร็ว

การรักษา

การให้ยาคลายกล้ามเนื้อ ได้แก่ diazepam,baclofen

ให้ early stimulation เพื่อให้สมองได้พัฒนา

ทำกายภาพบำบัดของกล้ามเนื้อแขน ขา หรือลำตัว

ให้คำแนะนำผู้ปกครองในการดูแลเด็ก และหาวิธีแก้ไขความผิดปกติต่างๆ

คือ

เกิดจากความผิดปกติของคลื่นไฟฟ้าสมอง ทำให้เกิดอาการชัก

ชนิด

Generalized seizure

คนทั่วไปเรียกว่า “ลมบ้าหมู” จะมีอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว

Partial seizure

ลักษณะอาการชักจะขึ้นอยู่กับบริเวณของสมองที่มีการเปลี่ยนแปลงของคลื่นไฟฟ้าสมอง

สาเหตุ

การมีรอยโรคในเนื้อสมองหรือในสมอง

การรักษา

ให้ Diazepam ทาง vein ถ้าไม่หายภายใน 2-5 นาที ให้ Diazepam อีกครั้งถ้า 5 นาทียังไม่หยุดซักให้phenytoin ผสม 0.9% NSS โดยวัด V/S หลังให้ยา 20-30นาที

ยากันชัก

Benzodiazepine ได้แก่ diazepam ง่วงหลับ

Phenobarbital ง่วงซึม เดินเซ

Phenytoin เซ ง่วงซึม เห็นภาพซ้อน

Valproic acid ง่วงซึม คลื่นไส้อาเจียน มือสั่น

เยื่อหุ้มสมองอักเสบ(Meningitis)

การวิเคราะห์ผลการตรวจ CSF

แบคทีเรีย : สีขุ่น ความดัน > 180 WBC 10-10000

ไวรัส : สีใส ความดัน 110-150 WBC 10-100

TB : สีเหลืองอ่อน ความดัน >200 WBC 25-500

อาการแสดงของติดเชื้อ

มีไข้ ปวดศีรษะ ซึมลง กระหม่อมโป่งตึง อาเจียน ชัก

อาการแสดงของการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง

คอแข็ง (Stiffness of neck) คางชิดอกไม่ได้

Brudzinski’s sign ได้ผลบวก ยกศีรษะแล้ว แขนและขากระตุก

Kernig’s sign ได้ผลบวก ยกขาตั้งฉากเหยียดเข่าตรงตึงเจ็บ

การรักษา

ให้ยาปฏิชีวนะที่สอดคล้องกับผลการเพาะเชื้อน้ำไขสันหลังที่เป็นสาเหตุ

การรักษาตามอาการ

การป้องกัน ควรฉีดวัคซีน เช่น Hib vaccine , JE vaccine,BCG

ไข้สมองอักเสบ (Encephalitis)

คือ

เนื้อสมองผิดปกติอาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัส

อาการแสดง

Primary viral encephalitis ไวรัสที่นำโดยแมลง โดยเฉพาะไข้สมองJE

Secondary viral encephalitis เช่น ไวรัสหัด อีสุกอีใส คางทูม

เกิดอย่างเฉียบพลัน โดยเริ่มมีอาการไข้สูง คอแข็ง อาเจียน ซึมลง การเคลื่อนไหวผิดปกติ และชัก

การวินิจฉัย

ตรวจน้ำไขสันหลัง : ใส WBC 10-1000 ความดัน > 180

การรักษา

ยาปฏิชีวนะ

ยากันชัก เช่น Phenoberbital

ยาลดบวมของสมอง เช่น ยาสเตียรอยด์

การป้องกัน

การฉีดวัคซีน

ป้องกันไม่ให้ยุงกัด

ที่มา : นภิสสรา ธีระเนตร.(2562).SlidePlayer The Child with Musculoskeletal Dysfunction.สืบค้นจาก : https://slideplayer.in.th/slide/15117835/

วิริยาภรณ์ สุวัฒนสวัสดิ์.การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาทางระบบประสาท.วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี