Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

POLAND : - Coggle Diagram

- - - - Anegdoty
        
        Napady na pociągi
      - Zyciorys
      - ORGAZNIACJA BOJOWA:: bojówka paramilitarna PPS na czele której stał Piłsudski. W 1908 przeniósł ja do Galicji gdzie Austryjacy przymykali oko jak tylko dzialał przeciwko Rosji.
        
        KRWAWA ŚRODA::Podczas jednej akcji, tak zwanej „Krwawej Środy” 15 sierpnia 1906 roku, Organizacja Bojowa zaatakowała w sumie 77 policjantów, z których 29 zostało zabitych, a 43 poważnie rannych.
        
        Przekształcona w Legiony Polskie zaraz po wybuchu IWŚ.
        
        Formalnie podlegała Austriakom ale te 16tys żołnierzy było pełbymi oddziałami polskimi.
  - - - PPS
        
        SDKPiL PPS Lewica Róza Luxemburg:: Oni wierzyli w rewolucje ponad narodami bez granic.
        
        To SDKPiL i PPS Lewica połączyły sie i powstała pod koniec 1918r Komunistyczna Partia Polski
      - Narodowa Demokracja
        
        Tubą propagandową była od 1912 Gazeta Poranna Dwa Grosze. Brukowiec antysemicki i dlatego popularny. Jego antysemickosc poruszyła nawet carska cenzure. Podburzanie do przemocy.
      - PSL
      - BUND
      - Liga Kobiet Polskich 1913:: Wspierały socjalistów.
  - - - w styczniu 1918 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson ogłosił w Kongresie cele wojenne. Trzynasty z jego słynnych Czternastu Punktów brzmiał: „powinno powstać niepodległe państwo polskie,
        Lenin również przychylał sie do niepodległosći Polski.
    - - Konferencja w Wersalu
    - - Rychy wspierajace idee narodu Polskiego w zncznym stopniu przyniły się do podwyższenia wag "sprway polskiej'. Nawet zaborcy oferowali powstanie Panstwa poslkiego w zamian za wlake u ich boku. Dlatego wielu Polaków (czym jest naród?) walczyło po wszystkich stronach konfliktu. Czy tylko po tej dobrej? :: Józef Piłsudski i Roman Dmowski nie rywalizowali ze sobą o władzę nad krajem, który obydwaj kochali: każdy z nich starał się stworzyć całkowicie odmienne państwo i ich państwa – poza nazwą – miały ze sobą bardzo niewiele wspólnego.
      - KIEDY NASĄPIŁ KONIEC? Znamy datę 11 listoapda 1918 (wtedy walczyc przestał Zachód) a Europa Wschodnia wszła w kolejny etap. Jednoczesnie dla Polski był to dzień niepodległości, ale wiele innych dat mogloby konkurowac o tę, kiedy de facto uzyskalismy niepodległość.
        
        11 listopada 1918. Kto i jak gdzie co zostalo podpisane? :: Jako święto narodowe zostalo uchwalone w 1937r. Kulisy byly bardzo interesujace. Pilsudski w wiezieniu po kryzysie przysiegowym w kontakcie z rydzem smiglym , ktory mowil mu co sie zadzialo 7 listopada 1918. Jozef nie mogl sobie darowac ze dzieje sie to bez jego udzialu. 10 listopada, dzien po wybuchu rewolucji w Niemczech Pilsudski zostal zwolniony i natychmiast wrocil do wawy. Slabiutka rada Regencyjna przekazala mu wladze ogłaszając najwyzszym wodzem poskich sil zbrojnych. 11 listopada.. szybko sie wyrobil.
        
        Mozna zapytac ale jak? Stworzenie rzadu dla calej polski kiedy PPS Lewica chcial czego zupelnie innego , eNDcja gardzila Pisudskim a Roman Dmowski, ktory spedzil troche czasu to w Dumie to w Paryzu i robil kontkaty, byl na czele Komitetu Nrodowego Poslkiego i to wlasnie ten komitet uznawaly np Wielka Bryt czy Francja i USA. Jozef udowadnial, ze nie jest calkowcie socjalista nie pomagalo. Tak samo z rzadem Daszynskiego nie bylo po drodze. ::: Kiedy Daszynski przyjechal do Wawy zeby ustanowic faktycznie funkcjonujacy rzad panstwa zachodu nie chcialy na to przystac. W koncu postawily na pisudkiseog mimo dzialan Romana Dmowskiego, ktory mocno lobbowal dla ND. Jedrzej Moraczewski byl kompromisowym ruchem.
        
        Jędrzej Moraczewski Premierem - to jemu powierzyl Pilsudski utworzenie rzadu i tym samym wygral rozdanie miedzy partiami. :: ogłosil dekret o ordynacji wyborczej (pow 21 lat i glos dla kobiet, co daje Polsce czolowe miejsce wsrod krajow, kotre jako pierwsze wprowadzily taki zapis. @
        
        KOBIETY:: Narcyza Żmichowska, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka, Zofia Nałkowska
        Ruch feministyczny nie był importem z zachodu. Bylismy pionierami a wymienione kobiety dzialaly juz w latach 30 XIXw.
        
        07 listopada 1918 Powstanie Tymczasowego rzadu Ludowego Republiki Polskiej. Na czele stanął Ignacy Daszyński. Sprytnie to rozegral bowiem za miesiac miala powstac KPP i on zabral jej postulaty i argumenty. Na lewo od rzadu Daszynskiego juz nie bylo miejsca KPP chciala autonomii i dzieki temu PPS Daszynskiego (Galicja) Z Rudzem Smiglym na stanowisku Dowodcy Armii. Zdobyli popracie. Mozna nawet powiedziec, ze pierwsza polsk po "przerwie" to polska ludowa.
        
        I jeszcze jakas
        
        7 października 1918. Rada Regencyjna po kryzysie przysiegowym przekształcona z Tymczasowej Rady Stanu oglosila niepodleglość. Stalo sie to po 14 punktach Wilsona na podstawie ktorych niemcy zaoferowali pokój. Nic z tego wielkiego nie wyszło. Ich postualty stworzenia tymczasowego rzadu z eNdkiem na czele, z ktorym nikt nie chcial wspolpracowac nie mialy szans na sukces. W gruncie rzeczy byla to decyzja trzech osób Triumwirat, ksiaże arcybiskup hrabia
        
        6 listopada powstnie Republiki Tarnobrzeskiej:: Duzo jeńcow i zolniezy z frontu Wschodniego po powrocie opowiadalo o bohaterstwie chlopow powstajacych przeciwko okupantom i Panom. To samo zczelo sie rodzic w Krolestwie.
        
        Dla Eurpy Zachodniej to był koniec, a dla Europy Wschodniej? BRUTALNOŚĆ DOPIERO MIAŁA SIE ZACZĄĆ
        
        Rosyjska wojna domowa, wojna polsko-bolszewicka, powstania śląskie, przemoc towarzysząca rewolucji i kontrrewolucji w Niemczech i na Węgrzech
        Brian Porter-Szűcs. Całkiem zwyczajny kraj (Kindle Locations 1967-1968). Wydawnictwo Filtry.
      - PPS Lewica i SDKPiL Tworza KPP
    - - Rewolucje w niemczech: październik i listopad 1918. Mialy m..in. wpllyw na syt w poznaniu i potem ustalanie granic.
- - - - Czasy poddaństwa nie sprzyjały chłopom. Dla nich nie robiło różnicy komu są poddani, czy to panom swoim czy ich oprawcom. Na większości wsi do momentu postania styczniowego, po którym nastąpiły ciezsze represje, chłopi nie angażowali się w sprawę. Nie robiło im to różnicy.
- - - - WIELKI KRYZYS::Bańka pęka 24 października 1929r. Polska silnie powiązana z gospodarką światową bardzo to odczuwa. Bezrobocie 36% wyższe niż 1929, prawie jak w USA, ale UK mialo juz 6%. W 1937 produkcja wrocila do stanu przed krachem i wszystko mialo isc w dobrym kierunku.
        
        EUGENIUSZ KWIATKOWSKI:: minister finansow 35-39.Wtedy tez państwa odkryly, ze moga za pomoca zasobow Państwa pobudzac wzrost gospodarczy bez osuwania sie w hiperinflacje.::Ale i tak w Polsce gosp nie byla na tyle silna na gigantyczne projekty typu New Deal czy ekspansja militarna Hitlera. Kwiatkowski nie mial poparcia w dyktatorskiej władzy(pilsudczykow byla za malo), więc budżet z dużym deficytem lub pożyczki nei wchodzily w grę. Poza tym nawet nie bylo do konca skąd je brac. Udało mu sie w 1937 zrównoważyc budżet ale wiedzial, ze musi pompowac hajs w gospodarke zeby pobudzic rozruch i spadek bezrobocia. Centralny Okręg Przemysłowy i Gdynia!(ta ostatnia to jego ręka; w 1939 była 10 portm w Europie). 60% hasju płyneło do COP.
      - Zamach MAJOWY
        
        Pomiędzy rokiem 19-26 Polska miała 15 premierów po 6 mcy każdy. Nie było to nawet takie dziwne w porównaniu z Europą tamtych czasów. W 1926r. Piłsudski oficjalnie odszedł na emeryturę i zamieszkał w Sulejówku. Scena polityczny była mniej wiecej zbliżona do innych krajów. Walczyły tam podobne siły (rolnictwo, narodowcy, socjaliści) ale były też partie oryginalne na tym tle. "blok mniejszosci" - dla ludzi mających obywatelstwo ale nie mówiący po Polsku. Na miejsce Piłsudskiego weszli tzw piłsudczycy, do których należeli po trochu wszyscy oprócz NDków. W 1923r powstała koalicja ND, chrzescijascy demokraci i PSL Piast, Piłsudski zrzekł sie stanowiska w silach zbrojnych. Kiedy w 1926 ta sama grupa wgrała Józef zdecydował, ze nie moze stac spokojnie z boku. 12 Maja sie zaczęło.
        
        SANACJA
        
        Ignacy Mościcki zostaje prezydentem, osobiście wyznaczony przez Piłsudskiego. Znał go dobrze z czasów PPS. Sanacja miała posprzątać po latach 20stych. Nie wahali sie przed oszustwami. Coraz bardziej stawali sie rządem autorytarnym. ND zaczeli być prześladowani. W 1934 zrodzilo sie młode pokolenie skrajnej prawicy - Obóz Narodowo radykalny. Bojówki. Blokowali publikacje i stosowali represje. :: Bereza Kartuska, tam siedzieli (3tys) więźniowie polityczni, czesto torturowali. W 1929 wielu z tych popierajacych Piłsudskiego stworzyło koalicje CETROLEW, ktorzy mieli kres józefa piłsudskiego. Większość z nich poszło do wiezienia lub musiało uciekac z Polski.
        
        Sanacki BBWR Bezpartjny Blok Współpracy z Rządem. Same Frazesy. Wzywali do zwiększenia uprawnien Prezydenta. W koncu uchwalono Konstytucje w kwietniu 1935. W Maju 12 1935 zmarł Piłsudski. BBWR zastąpiono Obozem Zjednoczenia Narodowego- OZON.
        
        Konstytcuja KWIECIEN 1935. Ograniczyła demkroacje parlamentarną, wiekszość włacy w rekach prezydenta.
        
        Zakończył sie eksperyment Polski z demokracja liberalną. Następny pojawil sie dopiero 70 lat później.
        
        Zginęło 215 żołnierzy i 379 cywilów a ok 1500 zostało rannych.::
      - KRYZYS:: Ludziom żyło sie biednie. podobnie jak teraz w porównaniu z bogatrzymi krajami zachodu i biedna Rumunia. My bylismy tak pomiedzy. Wewnątrz mnóstwo różnic. Regionalnie wschód bardzo źle w porównniu z Wielkopolska i Ślaskiem. Płace również bardzo rozbieżne. kobiety pracują bo musza le zarabiaja połowe co mężczyźni. Na wisach było bardzo kiepsko, warunki bez prądu. W miastach życie ludzi nie roznilo sie zbytnio od zycia nowojorczykow czy paryz czy londyn. Polska A i Polska B, tak jakby dwa rozne kraje. wawa miala lotnisko juz w 1910 a w 1929 powstał LOT i Luxtorpeda, czyli 100kmh pociagiem. :: WIELKA INFLACJA
      - ZAMACH na Narutowicza:: Jego moralni sprawcy czyli Dmowski i ND nie zostali ukarani.
      - Zamach Majowy. Piłsudczycy z Józefem nie mogli wytrzymac kolejnej kadencji koalicji ND. ND sie po prostu dogadała, w dodatku liczenie głosów faworyzowało duze partie. :: Piłsudczycy uwinęli sie w dwa dni 12 maja - 14 maja 1926. Wojsko kochalo Józefa a siły prawicy nie zdążyły przyjechac do Warszawy.
      - POLSKA:: Po 1922 rzadzili głownie socjaliści i ludowcy.
      - Rzad i opozycja:: ND 4-5 stycznia 1919 uwiezienie Moraczewsiego. Lagodna reakcja Pisudskiego.
      - pierwsze wybory::Koniec stycznia 1919. Totalny chaos a wyniki były rozbieżne na tyle w poszczególnych regionach, ze brakuje wiary w doskonałość odzwierciedlenia opinii publicznej. Na początku zaprzysieżono 338 posłów i posanek a w listopadzie 1922 było już ich 442. Partie prawicowe traciły z czasem na rzecz PSLPiast.Lewicowe PSL Wyzwolenie na koncu doszlo do zaledwie 6% a PPS utrzymało 10%.
      - Cud Nad Wisłą 1920:: KPP powstałą 16.12.1918 sprzeciwiala sie niepodleglosci Polski i po akcji z Daszyńskiego nie udało sie jej zdobyć wiekszego poparcia. Komuniści chcieli za wszelka cene walczyć z burżuazją i brakowało im do kompletu właśnie Polski. Uważali, ze to PPS zdradziała sprawę i dogadali sie z ND i Dmowskim. Wiadomo, że potrzebowali poparcia Zachodu. KPP oczekiwała pomocy, która przyszła w 1920r. Biły sie dwa dop co ukształtowane Państwa.
        
        USTALENIE GRANIC: Na wshcodzie granice ustaliała wojn bolszewicka. Na Zachodzie walczyl o nia Dmowski. DANZING zostal wolnym miastem bo niby polskie ale duzo mieszkalo niemcow. Mazury chcieli rozwiazac za pomoca plebiscytu bo tez byl problem. Wtedy akurat na Polske maszerwoala armia niemiecka wiec ludzie nie ryzykowali i glosowali na Niemcow. Bo przeciez moglismy przegrac z kretesem. POZNAŃ był Dmowskiego le było też sporo mniejszosci niemieckiej. W grudniu 1918 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE?? i sily niemieckie wypchniete. Konferencja w Paryzu postawiona przed faktem dokonanym. ŚLĄSK:: Tutaj sprawa była bardziej skomplikowana. Bogaty region. Każdy prawie dwujęzyczny i nie przywiązany do kategorii Niemiec lub Polak. Obie strony czyli Niemcy? i nasi oraz przemieszani obrzucali sie oskarżeniami o zdrade sprawy. Wielu ludziom obojętne było czy byliby Niemcami czy Polakami bo w dużej mierze byli Ślązakami. Tak by pozostało. Nacjonaliści uważali to za zdradę. Ale żeby ludzie mieli ochronę, musieli sie w koncu opowiedziec po którejś stronie. Zachod zorganizował plebiscyt co wzmocniło przemoc i napięcie bo każda ze strona chciała umocnić swoją pozycję. Co CIEKAWE ulotki z dwuch stron zawsze były w dwóch językach. Chodziło o to aby ktoś po prostu oddał głos na właściwą opcję. Niemcy podkreślali swój rozwój i bogactwo, a propolska opcja gniew robotników przeciwko bogatym właścicielom fabryk (gówłnie utożsamiani z Niemcami). Plebiscyt okazał sie bardzo wyrównany i w koncu nie miałby znaczenia. Nacjonalisci idąc za Poznaniem i wielkopolska postanowili działac zbrojnie. POWSTANIE ŚIĄSKIE III (pozostałe dwa były 1919 i 1920). Po paru miesiącach dyplomaci francuscy wytyczyli granice mniej wiecej po środku.
        
        Ostatecznie wojna z Bolszeiwkami skończyła sie w 1921 a spór o śląsk w 1922. Nowa Polska zajęla miesjce na mapie!
        
        Rząd Jedności Narodowej:: Powstał w czasie walk 1.07-01.10 1920. Weszy w jego skład wszustkie znaczace sily polityczne.
        
        Na terenach gdzie prezbiegał fornt pozostało mnóstwo broni. Kresy były da Pilsudskiego bardzo wazne sentymentalnie. Lenin z kolei nie mial na celu podboju Poski, jemu zalezalo tylko na rewolucji. Bałagan powtal co niemiara. armie byly przygotowywane na predce bez pszeszkolenia. Weterani IWŚ byli z roznych krajow i stowowali rozne taktyki co powodowalo, ze bylo trudno nimi kierowac. Dla Lenina etniczna tożsamość byla drugorzedna i niektorzy sie z tym zgadzali. Front walk byl bardzo szeroki i to raz jedni do przodu to drudzy. W czerwcy 1920 doszło do sytuacji patowej gdzie obie strony wiedzialy, ze nie odniosa decydujacego zwyciestwa nad drugim. Bolszewicy byli niezadowoleni bo to oznaczalo koniec rewolucji. Pilsudski nie byl zadowolony bo granice sie zmienialy i stracil troche terenu kochanego. A Dmowski z tego powodu, ze na terenie Polski znalazlo sie zbyt duzo mniejszosci, co brudzilo" polske.
    - - Władyslaw Grabski premier 23-25r: Wprowadził zlotówkę.
      - Ignacy Mościcki Prezydent Sanacja
      - Stanisław Wojciechowski Prezydent
      - Gabriel Narutowicz
        
        ZAMACH
      - Ignacy Paderewski