ISI VE SICAKLIK
TERMOMETRELER
Metal termometreler yüksek sıcaklık => 1600*C' ye kadar
Metallerin genleşme prensibi endüstriyel alanlarda ve fırınlarda kullanılır.
Gazlı termometreler hassas ölçümler için laboratuvarlarda kullanılır. (gazların genleşme özelliği ve basınç prensibi)
Sıvılı termometreler
orta düzey sıcaklıklar
sıvıların genleşme özelliği
ISI
joule, calori
Isı, belirli sıcaklıktaki bir cismin, daha düşük sıcaklıktaki bir cisme, sıcaklık farkı nedeniyle aktarılan enerjidir. Isı da iş gibi bir enerji aktarım biçimidir. Isı ve iş hiçbir cisimde depo edilemez, ancak sistem sınırlarında ve geçiş halinde iken belirlenebilir. Bir başka deyişle, ısı ve iş geçiş halindeki enerjilerdir.
Isı türetilmiş bir büyüklüktür ve skalerdir, Q simgesiyle gösterilir.
Enerjinin aktarılma sürecidir. Enerji değişiminden bahsedebiliriz ama ısı değişiminden bahsedemeyiz.
Isı doğrudan ölçülemez, ama kalorimetre kabıyla yapılan ölçümlerle hesaplanır.
İç enerji: Maddeyi meydana getiren moleküllerin titreşimlerinden kaynaklanan kinetik enerjinin ve moleküler arası çekim kuvvetleri dolayısıyla sahip oldukları potansiyel enerjileri toplamına iç enerji denir.
Öz ısı (özgül ısı): Bir maddenin özgül ısısı, o maddenin 1 kg ‘lık kütlesinin sıcaklığını 1 K artırmak için gerekli ısıdır. Ya da 1gr’lık kütlenin sıcaklığını 1C’e artırmak için gerekli olan ısıdır.
SICAKLIK
Bir cismin ya da ortamın moleküllerinin sahip olduğu ortalama kinetik enerjinin ölçüsüdür.
Moleküller hareket etmeye başladıklarında Kelvin değeri yavaş yavaş yukarı çıkmaktadır. Ancak 0 Kelvin aşarı soğuk bir nokta olduğu için burada ölçüm yapmak zordur. Bu nedenle bilim adamları kullanım kolaylığı sağlamak açısından başka termometreler de geliştirmişlerdir.
Temel bir büyüklüktür. T harfi ile gösterilir. Birimi Kelvindir.
Sıcaklık termometre denilen aletlerle ölçülür. Birçok termometre çeşidi vardır. Ancak bunlara girmeden sıcaklığın ölçüm mekanizmasını anlamak gerekir.
Moleküllerin kinetik enerjisinin 0 olması durumunda hareket ve yaşam durur. Bu noktaya bilim insanları mutlak sıfır demişlerdir. Mutlak sıfırın ölçüsüne de 0 Kelvin (K) denmiştir.
ISI ALIŞVERİŞİ
Isıca yalıtılmış bir ortamda bir araya konulan sıcaklıkları farklı maddeler arasında ısı alış verişi olur. Daha öncede açıklandığı gibi yalnız cisimler arasında ısı alış verişi var ise, alınan ısı verilen ısıya eşittir. Isı akışı sıcak cisimden soğuk cisme doğru olur.
ISI VE SICAKLIK ARASINDAKİ FARKLAR
Isı bir enerji türüdür. Sıcaklık ise bir ölçümdür.
Sıcaklık temel bir büyüklük, ısı ise türetilmiş büyüklüktür.
Isının birimi joule, sıcaklığın ise Kelvin’dir.
Isı moleküllerin toplam enerjisiyle ilişkidir. Sıcaklık ise ortalama kinetik enerji demektir.
Isı, madde miktarına bağlıdır, sıcaklık ise madde miktarında bağlı değildir.
ISININ HESAPLANMASI
Isıyı kalorimetre kabı ile ölçüyorduk bunun yanında formüller kullanarak da hesabını yapabiliriz. Bu formülleri kullanırken maddenin hal değiştirip değiştirmediğine bakmamız gerekir. Hal değişimi yok ise Q=m.c.∆T hal değişimi var ise Q=m.l formülleri kullanılarak hesaplanabilir.
Öz ısı(c): saf bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1˚C değiştirmek için gerekli olan ısı miktarı.
Isı sığası(m.c): maddenin sıcaklığını 1˚C değiştiren ısı miktarına denir.