Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Wstęp do teologii - Coggle Diagram

- - - - De Deo Uno - Bóg podzwgl. jednosci natura, Bóg sam w sobie cj. wspólne Osobom
      - De Deo Trino Trójca święta - o osobach
      - O stwórcy
      - Kwestia 1 - O wiedzy świętej - jak jest charakterystyka boskiego nauczania
        
        art 1" czy teologia jest wgl potrzeba, czy nie wystarczy filozofia?
        
        nie jest bo:
        
        1) nie powinniśy dążyć do tego czego nie da się zrozumieć, tj pycha
        
        istnieją rzeczy, które są ponad rozumem, ale nalezy korzystać z Objawienia, które chce nam te rzeczy dać/wyjaśnić(?). Chrześcijaństwo nie jest jak mit prometejski, w którym trzeba coś bogom ukrać, wspiąć się. W chrześcijaństwie Bóg sam siebie daje nawet nieproszony - Prawda sama siebie daje. "Nie można okraść kogoś kto chce wszystko dać"
        
        Bóg jest bytem, prawda jest zamienna z bytem - o tym mówi metafizyka, uniwersalia itp.
        
        różnica polega na tym że jest inne żródło wiedzy, bo w teologii mamy Objawienie a w filozofii - rozum.
        
        tak: bo Pismo mówi "jestem pożyteczne" 2Tm 3,16
        
        Bóg - cel wymykający się rozumowi, do którego ma dążyć - bo chcemy szczęścia, chcemy zbawienia, a zjedoczenie to daje. (por. kw 26). Natomiast dla Artystotelsa pierwszy poruszyciel nie jest celem, lecz istotnym elementem. Starożyntość nie połączyła p. poruszyciela ze szczęściem jako celem życia(było to dla nich życie cnotliwe, życie z przyjaciółmi). Chrześcijańśtwo to zrobiło - można osiągnąć szczęście, którym jest sam Bóg
        
        Objawienie podaje rzeczy, do których można dojść rozumem, jednak jest to trudne i dostępne dla nie wielu. Od poznania tej prawdy zależy zbawienie/szczęście
        
        art 2: czy teologia jest nauką - tj. ważne bo można odróżnić ją od herezji, pozwala również stowrzyć pomost pomiędzy rzeczywistością poznawalną naukową a logosem powszechnego objawienie - tj. połączenie rozumu i wiary. Wcześniej sciencia dot. filozfii, logiki, a objawienia - poznanie mistyczne
        
        wydaje się, że wiedza święta nie jest nauką, bo nauka
        
        1) bierze początek od oczywistości - to są tzw. pierwsze zasady np. cześć jest mniejsza od całości, zasada niesprzeczności, matematyczne aksjomaty np. biolog zakłada, że przedmiot jego badania istnieje. Teologia bierze początek z rzeczy nieoczywistych (por. spór Tomasza z Anzelmem)
        
        poznanie Boga o sobie samym jest oczywiste (por. corpus)
        
        2) nie dotyczy jednostek - nie zajmuje się jednostkami np. lekarza nie insteresuje opis anatomii Kowalskiego, ale wgl. człowieka. Nauka musi być ogólna. Wiara opiera się na opowiesciach o jednostkowym narodzie i jednostkach w tym narodzie
        
        Objawienie jest podstawią PŚ, a nie PŚ, a jednostki są przykładami życia w naukach moralnych
        
        Tak. Mamy dwa rodzaje nauki 1. formalne (matematyka, logika) - pierwszego rzędy 2. drugiego rzędu np. geometria. Teolgia jest nauką drugiego rzędu - nauką pierwszą jest dla niej wiedza Boża (w niej udział mają świecie w niebie).
        
        art 3: czy jest jedna teologia, czy wiele teologii?
        
        nie jest bo:
        
        jedna nauka dot. jednego przedmiotu - nie może mówić o Stwórcy i stworzeniu
        
        teologia zawsze mówi o Bogu, o stworzeniach jako odnosząc się do Boga jako do ich celu
        
        nie może dot. naraz Boga, człowieka, aniołów - to dot, różnych dziedzin filozofii
        
        tak jak jest sensus comunis zbiera różne wrażenia zmysłowe składa w jeden przedmiot - tak samo jest z teologią - ona uwspólniia do co zostaje połącze z różnych dziedzin
        
        W teologii perspektywa tego co zostało objawione z łaski Bożej (Boża perspektywa jest jedna) - nie zajmujemy się np. argumentami na istnienie Boga. Przedmiotem materialnym jest Bóg a przedmiotem formalnym Bóg w ujęciu objawienia
        
        art 4: "Czy wiedza święta jest nauką praktyczną"
        
        jest praktyczna, bo
        
        celem nauki praktycznej jest działanie, a teologia prowadzi do działania
        
        teologia dzieli się na ST i NT, a prawo należy do etyki, a ta jest praktyczna
        
        Teologia jest najpierw nauką kontemplacyjną, a potem nauką praktyczną. Jeśli nie ma kontemplacji to podczas głoszenie są fantasmata. Kontemplacja to poznanie bezinteresowne - poznanie prawdy dla samej prawdy - to tak jak kocham kogoś, to chce dla niego dobrze, nie z jakiś innych powodów niż on sam.
        
        art. 5: "Czy wiedza święta jest czcigodniejsza od innych nauk?"
        
        nie jest bo
        
        1) w zasady innych nauk nie można wątpić w jej zasady można. Teologia nie ma takiej pewności jak inne nauki, Zasady podstawowe takie jak: część jest mniejsza od całość, zasada niesprzecznoscia itp. Teologia buduje na czymś innym - na prawdach wiary, które są objawione
        
        tak jak u Platona wychodząc z jaskini nie możemy od razu patrząc w słonce - nie możemy - bo światło prostoty nas oślepia. To, że rzeczy nie możemy przyjąć rzeczy najprostszych, to problem naszego intelektu. "Lepiej poznać trochę tego co najlpsze niż wiele z tego co gorsze"
        
        2) jest zalezna od innych nauk - czerpie np. z filozofii
        
        1) wiedza święta przewyższa wszystkie nauki kontempacyjne (metafiz, matmatyka), bo nie bierze światła z rozumu ludzkiego lecz z boskiego. Jest obiektywnie pewniejsza, ale subiektywnie może być mniej pewna Pewność nie jest tu rozumiana jako stan psychologiczny. 2) Jest godniejsza bo zajmuje się Bogiem - bytem najwyższym 3)godność jest wyznaczana przez cel np. polityka jest godniejsza od sztuki wojenne, bo celem jest pokój a nie prowadzenie wojny. Celem teologi jest szczęśliwość. Nie jak u Kanta, który mówił, że celem jest wypełnienie powinności
        
        art 6: "Czy wiedza święta jest mądrością?"
        
        nie jest bo
        
        1) bierze swoje zasady z filozofii - zadaniem mędrca jest porządkowanie najważniejsze wiedza powinna porządkować
        
        nie przyjmuje od wiedzy ludzkiej, ale od wiedzy Bozej
        
        2)" - najważniejsze wiedza powinna porządkować, wyjaśnić inne nauki, myślenie o rzeczywistości. Tymczasem sama jest porządkowane przez prawdy wiary
        
        Zasady nauk są oczywiste, albo dowodzi się je za pomocą jakieś innej nauki. Dla wiedzy świętej właściwym poznaniem jest Objawienie. Teologia nie zajmuje się dowodzniem tego cj, jest wymyślone na podst. rozumu ludzkiego. Zajmuje się sądzeniem nauki np. istnieje świata, duszy ludzkiej, opatrzność Boża, osądza czy prawo jest zgodne z prawem naturalnym, a te czy jest zgodnie z wolą Bożą (czy jest właściwe odczytane)
        
        3) Do nauki dochodzi się na drodze studiów, a mądrość otrzymuje się przez wlanie - jest darem Ducha św. Widza święta nie jest więc mądrością
        
        Istnieją dwa rodzaje mądrości: ze skłonności (nie wypracowanego, dar Ducha), oraz przez poznanie (ktoś kto osądza np. o dzielności choć sam jej nie posiada). Ten drugi rodzaj, który jest łatwiejszy do przekazania jest bardziej przydatna dla innych. Dlatego trzeba zdobywać mądrość przez poznanie, by można było innych doprowadzić do prawdy
        
        Wiedza święta jednak poznaje najistotniejsze zasady, bo poznaję wiedzę Bożą, dlatego też może porządkować wzgl. Boga jako najwyższej zasady - "Do Niego się wszystko stroi, jak do kamertonu". W tym sensie teologia jest mądrością
        
        art 7: "Czy Bóg jest podmiotem tej nauki?"
        
        nie jes bo:
        
        1) nie można poznać Boga (J. Damaszku)
        
        nie mamy bezp. dostępu, ale mamy pośredni - na podst. skutków np. łaska - skutkiem jest Objawienie
        
        2) PŚ mówi nie tylko o Bogu, lecz m.in o stworzeniach itp.
        
        wszystko jest podporządkowane wzgl. Boga
        
        Bóg jest prawdziwie podmiotem (subjectum) tej nauki, ale nauka ta ma też przedmioty(obiectium np. człwiek), o tym się rozprawia, ale to jest zawsze w odniesieniu do Boga
        
        art. 10: "Czy w PŚ pod jedną litera ukrywa się wiele sensów"
        
        nie bo:
        
        Nie powinniśmy wyróżniać wielu sensów (choć dla klasycznych autorów, było to powszechne np. Iliada). Wiele sensów miesza i utrudnia zrozumienie, każdy zwraca uwage na inny sens i jest bałagan,
        
        Tomasze dzieli sensy. Bóg ujmuje wszystko swoim intelektem - te wszystkie sensy są zamierzone. Autor, który pisał nie znał sensu duchowego. Chociaż Ewangelista mógł mieć świadmość tego, że co co pisze - że może być rozumiany na wiele sposobów.
        
        dosłowny - rzeczy są oznaczane przez słowa - odniesienie pomiędzy słowom, opowieścią, a rzeczą np. Mojżesz wywyższył węża na pustyni (tym zajmuj się bibliście - tj. podstawa do sensu duchowego)
        
        duchowy - wydarzenie oznacza inne wydarzenie - rzeczy oznaczają rzeczy np. Wywyższenie węża - wywyższenia Chrystusa
        
        alegoria - ST oznacza NT np. wąż jest zapowiedzą Chrystusa na krzyżu
        
        moralny - rzecz z ST mówi jak powiniśmy czynić np. przyjęcie tajemnicy Chrystusowego krzyża, przyjęcia łaski płynącej z krzyża
        
        anagogiczny - w kontekscie eschatologicznym np. Wywyższnie Chrystusa w chwale, powtórne przyjście w chwale
        
        art 8: Czy wiedza święta posługuje się argumentami?
        
        nie
        
        "Zabierz swoje arg., gdzie szuka się wiary" (Ambroży) - w wiedzy świętej szuka się wiary
        
        chociaż tak jest, to wiedza św. wyprowadza z prawd w. inne twierdzenia
        
        powinna opierać się na autorytecie (a to dla niej niewłaściwe) lub rozumie, ale tak nie jest
        
        autorytet jest odpowiedni - zasady teo. są dane przez objawienie. Rozum również jest przydatny dla "ujawnienia pewnych istotnych treści"
        
        Tak jak inne nauki nie uzasadniają zasad od których wychodzą, tak też jest z teologią. Spór jest możliwy z tymi którzy przyjmują coś z PŚ. Wiara opiera się na nieomylnej prawdzie, więc arg. przeciwnika należy odeprzeć
        
        art 9: Czy PŚ powinno używać przenośni
        
        nie
        
        bo to nie przystoi tej nauce, tylko niższym sztuką (poezja)
        
        wiedza św. używa przenośni tylko z konieczności i dla pożytku, nie z wzgl. na przedstawienie
        
        przenośnie zaćemniają prawdę - podobieństwa nie przystoją
        
        "promień" nie jest niszczony, lecz przez podobieństwo jesteśmy prowadzeni do poznanie rzeczy umysłowych. Zasłanie zrozumienie przed niewiernymi
        
        jest pewna hierarchia bytów - doskonałości - rzeczy wznoślejsze są lepsze do opisywania Boga
        
        Dionizy: przenośnie są odpowiednie 1) łatwiej unikać błędu, ze własności ciał poślednich orzeka się o rzeczach boskich; 2) to bardziej odpowiada poznaniu Boga jakie możemy tu mieć- bardziej czym nie jest niż jest 3) to ukrywa rzezy boskie przed tymi, którzy nie są ich godni
        
        "ja też wiedzenie rozmnożyłem i przez proroków podobieństwa mówiłem" - używanie przenośni przystoi, taka jest natura człowieka że przechodzi od tego cj. poznawane zmysłowo do tego co poznawalne umysłowo. Dionizy: "Niemożliwe jest, żeby dochodził do nas blask promienia Bożego inaczej niż przez wielość świętych zasłon".
    - - prima secunde - o celu ostatecznym jak do niego dotrzeć
      - secunde secudne - o cnotach
- - - - Platon sprzeciwiał się poetom por. Państwo, Księga II, 378C: Poeci psują młodzież przez swoje amoralne opowieści o bogach, natomiast od Boga może pochodzić tylko dobro. Rolą teologów jest przygotyowywanie schematów na których poeci mogą pracować. Powstaje tutaj pierwsza pojęcie "herezji" i "inkwizycji"
        
        chrześcijaństwo łączy ze sobą
        
        kult - inaczej niż u Rzymian, bo oni rozdzielali kult i prawdę. Dla chrześcijan rozdzielnie było fałszem. Rzymianie nie mogli tego zrozumieć. Chrześcijaństwo mówiło o sobie, że jest "prawdziwą filozofią"
        
        moralność
        
        prawdę
        
        Religia
        
        naturalna - ubóstwienie tworów natury np. święte gaje, kamienie itp.
        
        politeizm - wielobóstwo
        
        religie mistyczne - kontakt bóstwa z człowiekiem (buddyzm/braminizm)
        
        rewolucja monoteistyczna
        
        religia objawiona - judaizm
        
        chrześcijaństwo: pojawia się kategoria prawdy w rozumieniu greckim
- - - - SW II (Nostra aetate). Prowadziło to do myślenia, że religie są poprostu drogiami dojścia do Boga i to wystarczy. (J. Hick, J. Depolusi) Odpowiedzią była deklaracja Dominus Jesus - Chrystus jedynym pośrednikiem
      - koncepcja prawdziwego mitu - jak przyjmujemy chrześcijaństwo to nie musimy odrzucić jako fałszywe, ale tylko kiedy je przyjmujemy widzimy co w tamtych religiach było prawdziwe (por. mit Demeter I Kory - obumieranie i odradzanie, mit o Edypie - zapowiedń koncepcji grzechu pierwordonego) (por. Lewis, Chrześcijaństwo jako prawdziwy mit, Chesterton, Wiekuisty człowiek.
      - ekstremalne: Tadeusz Zieliński - prawdziwmy przygotowaniem do ewangelii jest filozofia klasyczna, religie Rzymu i Grecji. Podmienił Biblię hebr. na mitologie grecką
      - naturalistyczna koncepcja religii - religia jest czymś naturalnym i to, że się różnicuje to kwestia geograficzna. Ludzie wymyślają sobie objawienie. (Modernizm: [Schleiermacher, Feuerbach, Bergson]). Katolicy bardzo wyraźnie - odrzucają. Natomiast wchodzi to w teologią protestancką
        
        opowiada na to K. Barth. Przeciwstawia on religię wierze: "chrześcijaństwo nie jest religią, chrześcijaństwo jest wiarą". - chrześcijaństwo inicjuje Bóg. Również D. Bonhoeffer przeciwstawia wiarę religii, bo kojarzy mu sie z "mieszczańską religią niemiecką", która nie ma problemów z np. mordowaniem Zydów. Trzeba wprowadzić wiarę do świeckości/codzienności. Harvey Cox, Secular city: "Zmieniła się rzeczywistość zewnętrzna musi zmienić się religijność"
      - nie - wszystkie inne religie tj, grożny błąd trzeba na nie uważać - nie należy "flirtować" z innymi religiami. Taki paradygmat przyjmują wszyscy ojcowie kościoła. Logos sprermaticos są do znalezienia w filozofiach nie w religiach. Inne religie mają tylko zwieść, to wywodzi się z myślenie hebr. - inni bogowie. Człowiek jest homo religiosus i jeżeli realizuje to poza Bogiem Jahwe jest to groźne, bo ludzie będą tworzyli sb bogów na swój obraz - niskie pobudki, racjonalizacja złych zachowań.
  - - - ST ma inny charakter niż NT - ST tj. naprawdę pismo, natomiast NT jest wtórny - są to spisane czyny i słowa Jezusa - On ma być przekazany. por. św. Paweł: jeżeli nie ma ducha to litera zabija. NT tj. objaśnienie ST z perspektywy Ducha św. i Kościoła.
      - Rodzaje teologii Pisma
        
        Starotestamentalna teologia ST - jest rzeczywiście w ST zawarta, była czytelna (np. koło retrybycyjne - i ks. Hioba, personifikacja Mądrości Bożej itp.)
        
        Nowotestamentalna interpretacja ST - proroctwa wskająće na Jezusa itp.
        
        Nowotestalna toelogia NT - to co jest w NT zawarte np. w dyptyku Łukszkowym: Kosciół jest przedłużeniem misji/działnia Chrystusa
        
        Kościelna - Kościół interpretuje - dogmatyka - wyróznia ją Tradycja (terminy homousious, natura itp). Na Tradycję składa się dogmat i dzieła teologów (btw B. Piete, Żydowie korzenie eucharystii)
        
        korzenie tradycji
- - - - Słowo przyjęło ciało (sarx)
      - słowo nie jest pośrednikiem pomiędzy Stwórcą, a stworzeniem, lecz jest samym Bogiem: `(por. Contra Gentiles IV, 12)
        
        Logos jest arche - rozumianym jako ten kto "był i jest" mocą
        
        "Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo". (1, 1-3 - mówi o życiu wew. Trójcy). Nawet gdyby nie było świata stworzonego to Słowo i tak byłoby u Boga i było słowem -tj. oderwanie Słowa od stworzenia.
    - - Dla starożytnych słowo nie wiązało się tylko z uzewnętrzeniem go, lecz z tym co jest w umyśle, co jest pojęciem - tj. "słowo wewnętrze", samopoznaniem/samoświadomością Boga -a tj. poznanie w jednym akcie (tak jak patrzę na kubek i poznaję go odrazu całego). Jest Ono tej samej natury - jest, Synem. Jest również Obrazem - jest podobny do Ojca. (Justyn, Tertulian)
        
        Tj, widoczne w podobieństwie pojeć conceptum (pojęcie) i concepcio (poczęcie). Umysł jest podobny do matki w której dokonuje sie poczęcie, to co zewnętrzą rzecz poznana jest ojcem, Pojęcie jest jak dziecko - rodzi się w umyśle. Pojęcia Ojciec i Syn są synkategoryczne - nie można myśleć o jednym nie myśląc o drugim. Inaczej popadniemy w błąd.
    - - targum - tłumaczenie z hebr. na j. aramejski, to nimi posługiwał się prawdopodobnie Jezus i apostołowie - j. aramejski z dialektem palestyńskim
        
        Talmud - legendy zydowsie
        
        por. Targum Neofiti - uosobione słowo Boże: "Od początku w mądrości Syn Pana udoskonalił niebo i ziemię"
      - apokryfy: ST i NT
  - - - Kościół
        
        sensus fidei - zmysł wiary wierzących
        
        urząd nauczycielski - na początku było to biskup