Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Acute Gastroenteritis ผู้ป่วยเด็กชายไทย อายุ 8 เดือน, ดาวน์โหลด - Coggle…
Acute Gastroenteritis ผู้ป่วยเด็กชายไทย
อายุ 8 เดือน
สาเหตุ
ทฤษฏี
พันธุกรรมประมาณร้อยละ 15-20 ของผู้ป่วยโรคนี้จะมีญาติพี่น้องที่เป็นด้วยทั้งนี้ขึ้นกับภาวะแวดล้อมและปัจจัยกระตุ้นอื่น ๆ ด้วย
อาหารเชื่อว่าเป็นปัจจัยกระตุ้นอย่างหนึ่งโดยเฉพาะนมเช่นการแพ้นมวัวอาหารรสจัด
ปัจจัยทางจิตวิทยาความเครียดหรืออารมณ์ที่แปรปรวนทำให้ลำไส้ทำงานมากกว่าปกติ
การอุดกั้นของลำไส้ใหญ่ในโรค Hirschsprung disease ซึ่งมีความผิดปกติของระบบประสาทในลำไส้ใหญ่ตั้งแต่กำเนิด
ภูมิต้านทานของร่างกายผิดปกติ
การติดเชื้อซึ่งเป็นได้ทั้งเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส โปรโตซัว หรือพยาธิสภาพโดยส่วนใหญ่เชื่อ Rota Virus จะเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดอุจจาระร่วงแบบเฉียบพลันในเด็กรองลงมา ได้แก่ เชื้อแบคทีเรียพวก Escherichia coli, Shigella, Salmonella ตามลำดับ
.
ซึ่งการติดเชื้อดังกล่าวอาจเกิดจากสาเหตุต่างๆดังต่อไปนี้
บริโภคอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อ
สัมผัสวัตถุหรือพื้นผิวที่ปนเปื้อนเชื้อ
ไม่ล้างมือหลังจากเข้าห้องน้ำ หรือหลังจากเปลี่ยนผ้าอ้อมให้เด็ก
ใกล้ชิดหรือได้รับเชื้อจากผู้ป่วย Gastroenteritis เพราะลมหายใจของผู้ป่วยอาจปนเปื้อนเชื้อจากอาเจียนออกมาด้วย ซึ่งเชื้อสามารถติดต่อจากคนสู่คนได้
กรณีศึกษา
อาจเกิดจากเชื้อ Rota virus เนื่องจากมารดาให้ข้อมูลว่า "ทำความสะอาดของเล่นนานๆที" และ "ไม่ได้ล้างมือทุกครั้งหลังออกจากห้องน้ำ" ซึ่งอาจมีเชื้อปนเปื้อนอยู่บนผิววัตถุ และ มารดาให้ข้อมูลว่า "น้องชอบหยิบของเล่นเข้าปาก" "ชอบนอนอมนิ้วมือ" ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เชื้อเข้าสู่ระบบทางเดินอาหาร
อาการ
คนส่วนใหญ่จะมีการขาดน้ำอาการขาดน้ำแบ่งเป็น 3 ระดับ
ทฤษฏี
moderate dehydration
ผิวหนังเสียความยืดหยุ่น, เยื่อบุตาแห้ง ตาลึก,กระหม่อมบุ๋ม
severe detydration
เหมือน Moderate และมีอาการร่วมอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังนี้ ชีพจรเร็ว, เขียว (cyanosis, หายใจเร็ว, ไม่รู้สึกตัว (coma))
mild dehydration
กระหายน้ำเพิ่มขึ้น,เยื่อบุปากเล็กน้อย
กรณีศึกษา
ผู้ป่วยมีภาวะขาดน้ำอยู่ในระดับ Mild dehydration โดยมีอาการแสดงคือ ริมฝีปากแห้งเล็กน้อย
อาการของโรคอุจจาระร่วงจำแนกตามสาเหตุมีดังนี้
ทฤษฏี
โรคอุจจาระร่วงจากการรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนสารพิษจากเชื้อแบคทีเรีย
ผู้ป่วยอุจจาระร่วงไม่รุนแรงแต่มีอาการอาเจียนรุนแรงและมักเป็นอาการนำมาก่อนถ่ายอุจจาระร่วงมีอาการปวดท้องแบบตะคริว (cramping) ร่วมด้วยอาจมีไข้ถ่ายเป็นน้ำไม่มีเป็นมูกเลือด
โรคอุจจาระร่วงจากเชื้อไวรัสในเด็กจะเกิดจากเชื้อ Rota virus
ผู้ป่วยอาจมีอาการไข้ไอ หวัดเล็กน้อยเป็นอยู่ 1-2 วันต่อจากนั้นก็เริ่มมีอาเจียนปวดท้องถ่ายอุจจาระเป็นน้ำปนกากอาหารที่ไม่ค่อยย่อยหรือเป็นน้ำสีเหลืองเขียวมีฟองกลิ่นเหม็นเปรี้ยว (ปานียา เพียรพิจิตร, 2547) ตรวจอุจจาระไม่มีเลือดปน พบเม็ดเลือดขาวหรือเม็ดเลือดแดงน้อยเป็นในเด็กอายุ 6 เดือนถึง 2 ปี
โรคบิดหรือ dyscenteric diarrhea
ผู้ป่วยในกลุ่มนี้มีใข้มากกว่า 38.5 องศาเซลเซียสประมาณ 1-2 วันอุจจาระในวันแรก ๆ อาจมีลักษณะเหลวหรือเป็นน้ำสีเขียวต่อมาจึงมีลักษณะเป็นมูกเลือดกลิ่นเหม็น
การราดน้ำย่อยแล็กเทส
เกิดจากการขาดน้ำย่อยแล็กเทสตั้งแต่แรกเกิดหรือเด็กอายุ 2-5 ปีหรือภายหลังการอักเสบของลำไส้มือ มีการอุจจาระร่วง ปวดท้อง มีลมมาก แน่นท้อง
การแพ้โปรตีนในนมวัว
(cow’s milk protein allergy, CMPA) พบในทารกต่ำกว่า 1 ปีมีอาการอุจจาระร่วงสัมพันธ์กับการเปลี่ยนนมเช่นจากนมแม่เป็นนมผสมหรือภายหลังการติดเชื้อในลำไส้ทำให้มีอาการอุจจาระร่วงเรื้อรังอุจจาระเหลวเป็นน้ำมีมูกหรือมูกเลือดอาเจียนปวดท้อง (สุพร ตรีพงษ์กรุณา, 2547)
Toddler s diarrhea
พบในเด็กอายุ 6-30 เดือนมีอาการอุจจาระร่วงลักษณะอุจจาระเหลวมีมูกปน 3-6 ครั้งต่อวัน
โรคอุจจาระร่วงอย่างรุนแรงจากเชื้อ Vibrio cholerae
มีอาการถ่ายเป็นน้ำทันทีโดยไม่ปวดท้องกล้ามเนื้ออาจเป็นตะคริวเนื่องจากมีการสูญเสียเกลือแร่ ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงจะมีปริมาณอุจจาระมาก และมักมีอาเจียนด้วย
กรณีศึกษา
โรคอุจจาระร่วงจากการติดเชื้อไวรัส Rota virus
10 วันก่อนมาโรงพยาบาล มีไข้ ไอ มีเสมหะ
3 วันก่อนมาโรงพยาบาล มีอาการถ่ายเหลว เป็นมูกปนเลือดเล็กน้อย 3 ครั้ง อาเจียน 2 ครั้ง
2 วันก่อนมาโรงพยาบาล อาการไม่ดีขึ้นถ่ายเหลวเป็นมูกปนเลือดเล็กน้อย 7 ครั้ง
1 วันก่อนมาโรงพยาบาล อาการไม่ดีขึ้นถ่ายเหลวเป็นมูกปนเลือดเล็กน้อย 4 ครั้ง มีไข้สูง และอาเจียนเป็นนม 2 ครั้ง จึงมารับการรักษาที่โรงพยาบาล
พยาธิสภาพ
Rotarirus ทำให้เกิดการอักเสบของลำไส้โดยทำอันตรายแก่เซลล์ที่พัฒนาเต็มที่แล้วตรงยอดของ villi ของเซลล์เยื่อบุลำไส้ทำให้มีการสลายตัวของเซลล์ตายลอกหลุดไป จะเกิดที่ตำแหน่ง duodenum ก่อนแล้วลามลงสู่ตลอดลำไส้เล็ก ทำให้เกิดการติดเชื้อทั่วลำไส้ภายใน 24 ชั่วโมงผลของการลอกหลุดเซลล์ที่พัฒนาเต็มที่แล้วตรงยอดของ vili ร่างกายปรับตัวโดยมี crypt hyperplasia สร้างเซลล์ใหม่ขึ้นมาแทนเซลล์ที่ลอกหลุดไป เซลล์อ่อนที่เข้ามาแทนที่บริเวณ villi เซลล์เหล่านี้ยังพัฒนาไม่สมบูรณ์จึงมีน้ำย่อย disaccharidase ต่ำ ทำให้การดูดซึมสารอาหาร เช่น คาร์โบไฮเดรต เกิดการสะสมของของแล็คโตส และน้ำตาลตัวอื่นๆในโพรงลำไส้ การดูดซึมโซเดียม โปแตสเซียมลดลง ส่งผลให้เกิด Osmolarity ในโพรงลำไส้สูงกว่าปกติ แต่ลำไส้ต้องการคงไว้ซึ่ง Isotonic น้ำจึงถูกดูดกลับเข้ามาในโพรงของลำไล้ เกิดการท้องร่วงแบบ Osmotic diarhea ผู้ป่วยจึงถ่ายอุจจาระเป็นน้ำ 30-90 มล. / กก. / วัน นอกจากนี้น้ำตาลที่ไม่ถูกดูดซึม จะได้รับการย่อยโดยแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ผ่านกระบวนการหมัก ทำให้มีฤทธิ์เป็นกรด (pH <5.5) ถ้ายังมีถ่ายเหลวหลายวันอาจพบอุจจาระมีมูก เด็กจะมีอาการถ่ายพุ่ง ร่วมกันอาเจียน ท้องอืด อุจจาระมีกลิ่นเหม็นเปรี้ยว การถ่ายบ่อยและอุจจาระที่เป็นกรดจะทำให้ผิวหนังรอบทวารหนักเกิดการระคายเคือง (ก้นแดง)
การรักษา
การขาดน้ำ
ทฤษฏี
ระดับการขาดน้ำ : Mild (3-5%)
การรักษา
ORS 50 มิลลิลิตร/กิโลกรัมใน 4 ชั่วโมง
การทดแทนน้ำที่เสียไป
ในทารกให้ ORS 10 มิลลิลิตร / กิโลกรัม ในเด็กให้ 150-250 มิลลิลิตรสำหรับการถ่ายอุจจาระในแต่ละครั้ง
การดำรงไว้ (maintenance)
.
ให้นมแม่
ถ้าไม่ได้รับนมแม่ให้นมผสม
ถ้ามี lactose Intolerance ให้สูตรที่ไม่มี lactose หรือให้นมผสม lactose ชนิดเจือจางครึ่งหนึ่งในระยะเวลาสั้น ๆ ทารกและเด็กที่ได้รับอาหารเสริมควรให้ตามปกติ
ระดับการขาดน้ำ : Moderate (6-9%)
การรักษา
ORS 100 มิลลิลิตรกิโลกรัม-ใน 4 ชั่วโมง
การทดแทนน้ำที่สูญเสียไป
เหมือน mild
การดำรงไว้ (maintenance)
เหมือน mild
ระดับการขาดน้ำ : Severe ≥ 10 %
การรักษา
IV. Fluid เป็น initial fluid resuscitation (Ringer Lactate NSS) 20-30 มิลลิลิตร/กิโลกรัม/ชั่วโมง ใน 2 ชั่วโมง จนกระทั้งชีพจรและความรู้สึกตัวกลับมาปกติ จึงให้ ไม่รู้สึกตัว ORS 50 - 100 มิลลิลิตร/กิโลกรัม
การทดแทนน้ำที่สูญเสียไป
เหมือน mild
การดำรงไว้ (maintenance)
เหมือน mild
กรณีศึกษา
ดูแลให้ได้รับสารน้ำตามแผนการรักษาของแพทย์ คือ 5% DN/3 500 ml IV rate 30 ml/hr. ปรับอัตราการไหลให้ตรงตามแผนการรักษาของแพทย์
ORS รสส้ม ละลายยา 1 ซอง ในน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว 240 cc (8 ออนซ์)
ได้รับนม lactose free
การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ
ทฤษฏี
สุขอนามัยส่วนบุคคล น้ำบริโภค การเตรียมอาหาร การระมัดระวังความสะอาดของอวัยวะภายหลังการขับถ่ายการล้างมือ การเตรียมอาหารสะอาดถูกหลักอนามัยและการแยกผู้ที่ติดเชื้อจะช่วยขจัดการแพร่กระจายของเชื้อได้
กรณีศึกษา
มารดาได้นึ่งขวดนม และแนะนำให้มารดาล้างมือก่อนและหลังสัมผัสผู้ป่วย แนะนำการทำความสะอาดอวัยวะเพศที่ถูกต้อง การทำความสะอาดของเล่น
การทำความสะอาดผิวหนังบริเวรที่ระคายเคือง
ทฤษฏี
การทำความสะอาดอย่างเบามือนุ่มนวล ทา zinc oxide ที่ผิวหนังบริเวณที่มีอาการระคายเคือง ไม่วัดปรอททางทวารหนัก
กรณีศึกษา
ทา Zinc paste bid (2 เวลา เช้า,เย็น) บริเวณที่เกิดการระคายเคือง
ความหมาย
โรคกระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบเฉียบพลัน (Acute Gastroenteritis) คือ โรคที่เกิดจากความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารซึ่งเกิดจากเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย
วินิจฉัยโรค
ทฤษฏี
การซักประวัติอาการและอาการแสดงเช่นจำนวนและลักษณะอุจจาระคลื่นไส้อาเจียนอ่อนเพลียมีไข้และน้ำหนักตัวลดลงก่อนป่วยเป็นต้น
การตรวจร่างกายทั่วไปความรุนแรงของภาวะขาดสารน้ำตรวจวัดสัญญาณชีพ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด Complete Blood Count (CBC) เพื่อประเมินการติดเชื้อในร่างกาย
Electrolyte เพื่อประเมินความสมดุลของสารน้ำในร่างกาย
เก็บอุจจาระส่งตรวจเพื่อหาเชื้อก่อโรค
Blood urea nitrogen (BUN) ซึ่งมักมีค่าสูงขึ้นกว่าปกติ (10-20 มก. / ดล.) การรักษาภาวะขาดน้ำที่มีประสิทธิภาพจะทำให้กลับคืนค่าปกติภายหลังการรักษา 24 ชั่วโมง
กรณีศึกษา
การซักประวัติอาการและอาการแสดง ลักษณะอุจจาระ การคลื่นไส้อาเจียน และซักถามถึงสาเหตุของการเกิดโรค
ตรวจความรุนแรงของภาวะขาดน้ำ พบว่าอยุู่ในระดับ Mild dehydration วัดสัญญาณชีพ วันที่ 21/12/2563 (07.30 น.) T = 36.5° C PR = 122 /min RR = 28 /min
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด Complete Blood Count (CBC) 20 ธันวาคม 2563
เก็บอุจจาระส่งตรวจเพื่อหาเชื้อก่อโรค
Stool examination วันที่ 21 ธันวาคม 2563
ภาวะแทรกซ้อน
ทฤษฏี
ภาวะขาดอาหารในรายที่ผู้ป่วยอุจจาระร่วงเป็นเวลานาน
เชื้อจะลุกลามถึงระบบโลหิต
ทารกจะเกิดการระคายเคืองและการติดเชื้อผิวหนังบริเวณทวารหนัก
การเต้นของหัวใจผิดจังหวะจากการเสียน้ำและอิเล็คโทรลัยท์
metabolic acidosis
กรณีศึกษา
ผิวหนังบริเวณทวารหนักระคายเคืองเนื่องจากอุจจาระบ่อยครั้ง
