Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Türkiye ' deki Yerleşmenin Tarihçesi Ve Yerleşmeyi Etkileyen…

- - - - Anadolu’da Neolitik Çağ yerleşmelerini en iyi temsil eden Çatalhöyük, Konya’nın Çumra ilçesi yakınlarında kurulmuş bir çiftçi köy yerleşmesiyken zamanla büyüyerek binlerce kişinin yaşadığı bir kasabaya dönüşmüştür. Çatalhöyük yaklaşık 2 bin yıl kesintisiz yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. 1950’lere kadar ilk çiftçi yerleşik toplulukları sadece Mezopotamya’da görülürken Anadolu’nun ortasında böylesine büyük bir yerleşme alanının bulunması, bütün dünyada büyük bir şaşkınlığa neden olmuştur. Bu nedenle Çatalhöyük, UNESCO tarafından 2012 yılında Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilmiştir.
      - Hiç sokak bulunmayan yerleşimde; taş temelli ve kerpiç duvarlı, bitişik düzende inşa edilmiş, zaman zaman avluları olan dikdörtgen planlı evler ve bu evlerin arasında tapınak odaları bulunmaktadır. Evlere giriş, ocağın dumanının dışarı çıktığı yerde baca olarak da kullanılan ve taşınabilir merdivenle inilen çatıdaki bir delikten gerçekleştirilmektedir.
        Kırktan fazla kutsal mekân ve tapınağın varlığı Çatalhöyük’ün büyük bir köy yerleşmesi ve önemli bir dinî merkez olduğunu göstermektermektedir.
      - Gelişkin bir kültüre sahip Çatalhöyüklüler, doğa olaylarından da etkilenmişlerdir. O dönemden günümüze yöredeki volkanik Hasan Dağı’nın patlaması olduğu kabul edilen duvar resmi ve Çatalhöyük yerleşme planı kalmıştır. Söz konusu plan, o dönemden günümüze kalan ilk harita olarak kabul edilmektedir.
    - - Şanlıurfa’ya 15 km uzaklıkta olan Göbeklitepe , günümüzden yaklaşık 12.000 yıl önce inşa edilmiştir. Dünyanın bilinen en büyük ve en eski tapınağıdır. Boyları 3 ile 6 metre arasında değişen T biçiminde sütunlar ile çevrilmiş bu tapınağın merkezinde yine T biçiminde iki büyük sütun karşılıklı olarak yer almaktadır
      - İnsan biçiminde tasvir edilmiş bu sütunlar üzerinde, çok sayıda hayvan tasvirleri ve soyut semboller bulunmaktadır. Ağırlıkları 40 ile 60 ton arasında değişen bu sütunların ilkel el aletlerinden başka bir aletin olmadığı dönemde nasıl işlendiği, taşındığı ve dikildiği henüz çözülememiştir.
      - . İnsanlığın avcı-toplayıcı döneminde yerleşim ve tarım kavramlarından çok uzak olduğu 12.000 yıl öncesinde bu yapıların nasıl tasarlandığı sorusu da henüz cevaplanamamıştır. Göbeklitepe , UNESCO tarafından 2018’de Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır
- - - - Bir yerleşim biriminin gelişmesinde etkili faktörlerden biri de ulaşım koşullarıdır.
      - Önemli
        ulaşım ağları üzerinde bulunan yerleşim birimlerinde nüfus hızlı bir şekilde artar.
      - Ulaşım ağlarına uzak
        kalmış, önemli yol güzergâhları üzerinde bulunmayan yerleşmelerin nüfusu ise genellikle azdır ve yavaş artış gösterir
    - - Ülkemizde tarım alanlarının sınırlı olduğu ve iş imkânlarının gelişmediği yerler genellikle az nüfuslanmıştır.
      - Özellikle 1950’li yıllarla birlikte tarımda makineleşmenin ve ulaşım koşullarının gelişmesinin de etkisiyle
        ülke içinde yoğun bir göç dalgası başlamıştır.
      - Nüfus yoğunluklarının farklılık göstermesinde diğer bir etken göçlerdir
      - Bu durum da nüfusun dengesiz dağılmasında önemli bir etkendir.
    - - Ülkemizde nüfus dağılışının farklılık göstermesinde sanayi, ticaret,
        tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık gibi ekonomik faaliyetlerin etkisi büyüktür
      - Türkiye’de sanayi faaliyetlerinin payı her geçen gün artsa da tarımsal faaliyetler, insanların geçimlerini sağlamada hâlâ önemli bir unsurdur. Nüfusun dağılışıyla verimli tarım alanları arasında bir paralellik
        olduğu söylenebilir.
      - Ülkemizdeki bazı yerleşim merkezlerinin nüfuslanmasında sahip oldukları yer altı kaynakları etkilidir.
      - Sanayi ve ticaret faaliyetlerinin yoğun olduğu yerlerde iş imkânları fazla olduğu için nüfus yoğunluğu
        fazladır
      - Güzel kumsal, kaplıca, tarihî eser gibi turistik
        değerlere sahip yerleşmeler nüfusun kalabalık olduğu yerlerdir.
  - - - Dağların uzanış doğrultusu, eğim, bakı ve yükselti gibi faktörler nüfus dağılışında etkili olmuştur
      - Ülkemizin kuzeyinde ve güneyinde dağlar denize paralel, batısında ise dik uzanır. Dağların uzanış doğrultusunda, özellikle ulaşım koşulları üzerinde oldukça etkilidir. Diğer yerleşmelerle ulaşımın kolay sağlandığı merkezler yerleşmeye daha uygun, nüfus bakımından da daha kalabalıktır. Dağların yerleşmelerin birbirleriyle bağını zayıflattığı alanlarda ise yerlesmeler seyrek, nüfus miktarı da azdır.
      - Dağlık ve engebeli bölgelerde tarım alanlarının sınırlı ve eğimli olması, ulaşım koşullarının elverişsizliği gib nedenlerden dolayı nüfus yoğunluğu azdır
      - Dağlık alanlarda sıcaklık ortalamaları düşüktür ve kış şartları uzunca bir süre devam eder. Bu durum, başta tarım olmak üzere birçok ekonomik faaliyeti olumsuz etkiler.
    - - Tarım, hayvancılık,turizm gibi ekonomik etkinliklerde iklim oldukça etkilidir.
      - Ülkemizde sıcaklık ve yağış koşullarının yöreler arasında farklılık göstermesi nüfus dağılışının da düzensiz olmasına yol açmıştır. Örneğin Türkiye'deki kış mevsiminin ılık ve yağışlı geçtiği yerler nüfusun fazla olduğu yerlerdir. Nüfusumuzun önemli bir kısmı, iklim koşullarının elverişli olduğu kıyılarda toplanmıştır buralar aynı zamanda verimli toprakların da bulunduğu alanlardır .
      - Kıyıdan uzak ve kış mevsiminin soğuk geçtigi iç bölgelerimiz ( özellikle de Doğu Anadolu ) , nüfus miktarının ve yoğunluğunun en az olduğu alanlardır . Buralarda tarım olanakları sınırlıdır ve kış aylarında ulaşım önemli ölçüde aksamaktadır. Yer şekilleri sade olmasına rağmen İç Anadolu'da Tuz Gölü çevresicile Konya Havzası' kurak iklim koşullarından dolayı nüfus seyrektir.
    - - Su yaşam için vazgeçilmez bir unsur olduğundan ,içme ve kullanma suyunun bulunduğu alanlar nüfus yoğunluğunun arttığı yerlerdir. Yağış miktarının az olduğu iç kesimlerde köy yerleşmelerinin büyük bir kısmı, akarsu kenarlarında ya da dağ eteklerindeki su kaynaklarının etrafına toplanmıştır.
    - - Ülkemizde elverişli iklim koşullarına sahip ve verimli toprakların bulunduğu alanlar sık nüfuslanmıştır. Kıyı kesimlerindeki verimli düzlükler ile akarsuların denize döküldüğü oluşturduğu delta ovaları nüfusun sık olduğu yerlerdir. Çukurova, Bafra, Çarşamba, Gediz, küçük Menderes ve büyük Menderes ovaları bu tür yerlenderdir