Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ASPEKTY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH W PODSTAWOWYCH TEORIACH EKONOMICZNYCH -…
ASPEKTY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH W PODSTAWOWYCH TEORIACH EKONOMICZNYCH
EKONOMIA KLASYCZNA
A. Smith
Dokonał rozróżnienia badawczego socjologii i ekonomii
W ,,An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations” określa przedmiot ekonomii
W ,,Theory of moral Sentiments” zakreśla pole badawcze presocjologii. Zajmował się pojęciem sympatii i altruizmu w życiu społeczno- kulturalnym. Jego rozdział rzutował na rozwój tych dwóch dyscyplin naukowych.
A. Comte
Rozdzielał socjologie i ekonomie, ale problem relacji pomiędzy socjologią, a innymi naukami uważał za kwestię kluczową
Wysoko cenił socjologię jako naukę
Miał negatywne odczucia co do ekonomii- zarzucał jej zbyt głęboki indywidualizm i redukcjonizm (spojrzenie jedynie na gospodarczy aspekt był sprzeczny z pozytywistycznym patrzeniem całościowym)
SZKOŁA HISTORYCZNA
F. List
Podzielił swoją analizę na dwie płaszczyzny:
a. Płaszczyzna pierwsza: analiza rozwoju społecznego i gospodarczego
b. Płaszczyzna druga: analiza siły wytwórczej uwzględniając ustrój, stan moralności i kultury, wolność sumienia i pracy (czynniki jakościowe)
Określał istotę zmian społeczno- ekonomicznych, przekształcenia społeczeństwa z tradycyjnego na przemysłowe (rozwinięte)
Zwracał uwagę na dysproporcje rozwojowe poszczególnych narodów
G.Schmoller
Podkreślał wpływ systemów wymiany na rozwój gospodarczy
Badał zasięg systemu wymiany
B.Hildebrand
1.Łłączył rozwój gospodarczy z istotą pieniądza
Podkreślał, że rozwinięte społeczeństwo jest oparte na gospodarce kredytowej
W.Roscher
Uważał kategorię rozwoju za kluczową dla nauk ekonomicznych
Akceptuje prawa klasycznej ekonomii, ale podkreśla ich historycznie uwarunkowany charakter
W. Sombart
Zaznaczał, że rozwój to reperkusja działań instytucji społecznych
Uważał, że zależności między gospodarką i społeczeństwem cechuje obecny stan rozwoju
V. Pareto
Wyróżnił czynności ludzkie o charakterze logicznym i pozalogicznym
Sfera logicznych opiera się na wzorach działalności naukowej
Sfera pozalogicznych to reperkusja oddziaływania uczyć i instynktów
Pozalogiczne motywacje działań są pochodnymi stanów psychicznych i w teorii Pareto określane jako dane
Czynność logiczna natomiast cechuje odpowiedzialność obranego celu i środków do jego osiągnięcia
Koncepcje czynności ludzkich utworzyły formy współczesnych analiz mikrospołecznych
E. Durkheim
Uwzględniał suwerenność obszarów badawczych pomiędzy socjologią a ekonomią
Opisywał rzeczywistość kategorią faktu społecznego, dostrzegał specyfikę socjologii i ekonomii politycznej w ramach szerokiego pojęcia nauk społecznych
Uważał niektóre koncepcje ekonomiczne za metafizyczne
Nie podzielał sposobów interpretowania życia gospodarczego w ujęciu utylitarystycznym, indywidualistycznym czy myślenia spekulatywnego
Akceptował koncepcje ekonomii głoszone na gruncie niemieckiej szkoły historycznej
Twierdził iż ekonomia powinna stać się dziedziną socjologii za co zarzucano mu socjologiczny imperializm
K. Marks
Twierdził iż wszelkie zmiany są pochodną skomplikowanych i pełnych sprzeczności układów społecznych i gospodarczych
Zaznaczał że źródłem rozwoju kapitalistycznego społeczeństwa jest konflikt społeczny między pracą a kapitałem
Źródeł konfliktów poszukiwał w podziale zasobów i środków oraz sprzeczności interesów które w warunkach kapitalistycznego społeczeństwa mają formę dystrybucji nierówności
W czynniku gospodarczym widział zasadnicze źródło społecznego rozwoju
W jego koncepcji brak jest równowagi pomiędzy sferą gospodarczą a społeczną, materializmowi i interpretującej go ekonomii przypisywał ważniejszą rolę
M. Weber
Krytykował jednostronny materializm i w swojej koncepcji dążył do równoważenia go czynnikiem ideowym
Odrzuca koncepcje marksowskiego materializmu ekonomicznego i kategorie przyczynowości i praw historycznych
Uważa że błędne jest metodologiczne wyjaśnienie kapitalizmu za pomocą jednej kategorii czynników
Weber odnosi się przede wszystkim do psychologicznych i socjologicznych przesłanek, łącząc je ze światem wartości kreowanym przez protestantyzm
Naukowe wyjaśnienie zjawiska oznacza konieczność zajmowania się sądami wartościującymi
J. M. Keynes
Przedmiotem zainteresowania sposób prowadzenia analizy ekonomicznej
Buduje analizę na bazie równowagi krótkookresowej
Zjawiska ekonomiczne przebiegają w formie pieniężnej
Jego analiza ma wymiar makroekonomiczny
Teoria procentu: konsumpcja i oszczędności równają się konsumpcji i inwestycjom; ludzie są skłonni do powiększenia konsumpcji wraz ze wzrostem dochodów
Podkreśla współzależność pomiędzy dochodami, konsumpcją, oszczędnościami, inwestycjami, stopą procentową
Zasadniczym przedmiotem analizy był popyt na pieniądz, który jest pochodną trzech motywów działania podmiotów gospodarczych: transakcyjnego, ostrożnościowego, spekulacyjnego
Do analizy wprowadza czynniki pozaekonomiczne, czyli zjawiska psychologiczne i socjologiczne
Interwencjonizm państwa przyjmuje formę oddziaływania poprzez politykę finansową na sferę produkcji, dystrybucji i konsumpcji
Nowe zasady polityki gospodarczej, której celem jest regulowanie procesów społecznych i gospodarczych
J. Schumpeter
Historia kapitalizmu jest kształtowana poprzez działanie sił "twórczego niszczenia" - ciągłe wprowadzanie innowacji, które mają na celu ułatwić wprowadzanie nowych zmian w systemie i poprawić jakość życia społecznego (proces innowacyjny)
Brak tendencji powracania do starych systemów, rozwiązań, kierowanie się ku rozwojowi
Przedsiębiorca zajmuje centralne miejsce jako jednostka dynamiczna, działalność innowacyjna przedsiębiorców obejmuje: wprowadzenie nowych produktów lub udoskonalenie produktu, zmiana procesu produkcyjnego, zdobycie nowych rynków zbytu, budowa nowych rynków zaopatrzenia, zmiany organizacyjne, - działania dynamiczne
Przeciwstawia ze sobą statyczny i dynamiczny punkt widzenia świata: kategorie statyczne - małe, ciągłe zmiany; zjawiska dynamiczne - duże zmiany o charakterze skokowym
Rozwój dynamiczny polega na wprowadzeniu innowacyjnych rozwiązań, odejściu od równowagi statycznej
Analiza statyczna umożliwia badanie systemu w stanie równowagi, analiza dynamiczna pomaga odkryć jak dokonuje się zmiana i jakie są jej skutki
Model dynamiczny jest rezultatem innowacyjnego działania przedsiębiorców, generujących zmiany skokowe, których rezultatem jest wprowadzenie systemu na wyższy poziom równowagi
Innowacyjność jest zasadniczym czynnikiem rozwoju społeczeństwa przemysłowego
W. Eucken
Jego teoria ekonomiczna jest fundamentem ordoliberalizmu, na bazie którego ukształtował się system społecznej gospodarki rynkowej
Szkoła ordoliberalna (W. Eucken, A. Ropke, A. Rustow) dystansowała się od koncepcji modelu idealnego M. Webera
Opowiada się za modelem realnym, który jest przeciwstawieniem dla modelu idealnego. Zarzuca on podejściu idealnemu koncentrowanie się na motywach działania oraz ustalaniu relacji pomiędzy zdarzeniem a teoretycznym modelem idealnym
Model realny stał się przeciwwagą dla koncepcji modelu idealnego. Odrzuca wszelkie subiektywne teorie budowane na psychologicznych przesłankach. Zasadniczym zadaniem modelu realnego jest rozwiązywanie problemów występujących pomiędzy podmiotami gospodarczymi czy też w relacji podmiot-państwo
Podkreślał, że ład gospodarczy jest oparty na wielu różnych czynnikach. Porządek gospodarczy nie może być rozumiany w kategoriach dogmatycznych, cechuje go otwartość
Polityce ekonomicznej przypisywał kluczową rolę w procesie porządkowania gospodarki. Oznacza to w praktyce świadome kształtowanie i kontrolowanie porządku współzawodnictwa na rynku
Model porządkujący W. Euckena został rozbudowany poprzez uwzględnienie kolejnych czynników: różnych form przedsiębiorstw oraz budżetu
Ordoliberałowie tworząc ideę ładu wskazywali na współzależność poszczególnych sfer życia
W ramach doktryny ordoliberalnej czynniki ekonomiczne, polityczne, społeczne i kulturalne są ze sobą ściśle związane. System jest interpretowany całościowo jako wielki projekt społeczny, podejmujący nie tylko kwestie związane z funkcjonowaniem rynku, państwa, ale także tworzy fundamenty “zdrowego społeczeństwa”
W swojej teorii umiejętnie łączy pierwiastek ekonomiczny i społeczny
SZKOŁA SZWEDZKA
Działalność ekonomiczna państwa powinna zmierzać przede wszystkim do zapewniania wysokiego poziomu spożycia, pożądanego podziału dochodu narodowego, efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów i stałego poziomu cen
Cele polityki państwa: stosowanie takich mechanizmów, które zapewniają bardziej równomierny podział dochodu i podniesienie poziomu konsumpcji. W drugim aspekcie państwo dąży do zapewnienia stabilizacji makroekonomicznej z jednoczesnym realizowaniem polityki ograniczenia bezrobocia
W pewnych aspektach szkoła szwedzka wyprzedziła teorie J. M. Keynesa. Teoria J. M. Keynesa ma charakter krótkookresowy natomiast szkoła szwedzka preferuje spojrzenie długookresowe
Założyciel: J. Wicksell
G. Myrdal
Modele metodologiczne ex post i ex ante. Pierwsze pojęcie opiera się na ocenie poszczególnych wielkości i zjawisk ekonomicznych w najbliższej przeszłości, natomiast analiza ex ante ma charakter subiektywnej oceny przyszłości.
W. Rostow
Przejście od społeczeństwa tradycyjnego do przemysłowego. W procesie tym wyróżniał 5 etapów:
a. Społeczeństwo tradycyjne: niskotowarowe rolnictwo, mechaniczny podział pracy, samowystarczalność gospodarcza, niewielka ruchliwość społeczna, dominuje osobowość autorytarna, panuję wszechstronny fatalizm
b. Faza rozruchu: początek przemysłowej ekspansji, ograniczenie znaczenia rolnictwa, pojawia się kapitał inwestycyjny, rozwija się handel zagraniczny
c. Przemysłowa rewolucja: produkcja fabryczna, rozwój przemysłu kluczowego, szybki rozwój handlu, przebudowa systemu politycznego i społecznego (formy wolności gospodarczej, prawny system, porządek finansowy)
d. Dążenie do technologicznej dojrzałości: wdrożenie tzw. intelektualnych technologii, poprawa bytu społeczeństwa, przedsiębiorstwa przyjęły formę biurokratycznych struktur
e. Epoka masowej konsumpcji: na bazie konsumpcji budowane są współczesne struktury społeczne, systemy wartości i style życia.
Teoria ta uwzględnia czynniki: gospodarcze, społeczne, polityczne, instytucjonalne.
SZKOŁA MONETARYSTYCZNA (CHICAGOWSKA)
M. Friedman
Monetaryzm. „Wolnokonkurencyjny kapitalizm Organizujący działalność gospodarczą poprzez prywatną przedsiębiorczość jest systemem wolności ekonomicznej, która jest warunkiem niezbędnym do osiągnięcia wolności politycznej.”
„Dla dziewiętnastowiecznego liberalizmu odezwij wolność był najefektywniejszym sposobem osiągnięcia dobrobytu i równości”
Uważa on podaż pieniądza za zjawisko egzogenne w relacji do gospodarki.
Określa społeczeństwo przez pryzmat działań gospodarczych. Interpretuje je w kategoriach nominalistycznych.
Odwołuje się w swojej koncepcji do podstaw dziewiętnastowiecznego liberalizmu.
Na życie społeczne patrzy przez pryzmat działalności gospodarczej, której przypisuje absolutny priorytet.
Podkreśla znaczenie mechaniki rynku i odwołuję się do doktryny społeczno-gospodarczej F. Von Hayka.
Ekonomiczna szkoła z Chicago rozwija ilościową teorię pieniądza. Według M. Friedmana jest to teoria popytu na pieniądz
F. Von Hayek
Zaznacza że spontaniczne i niekontrolowane wysiłki jednostek są zdolne stworzyć złożony system działalności gospodarczej
Surowe reguły w postaci których wyrażone były zasady dziewiętnastowiecznej polityki gospodarczej były jedynie początkiem i wyznaczają ogromne możliwości postępu.
Specyficzną cecha XIX wieku było „Uświadomienie wszystkim klasom poczucia wolności”