Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ผู้สูงอายุหญิงไทย อายุ 76 ปี โรคประจำตัว : ความดันโลหิตสูง เบาหวาน…

- - - - S: ผู้สูงอายุบอกว่า “รู้สึกปวดข้อเข่าเวลาลุกนั่ง หรือเดินมากๆ ต้องหยุดพักก่อน”
        O: จากการสังเกตผู้สูงอายุหน้านิ่วคิ้วขมวด ไม่ค่อยลุกเดิน เนื่องจากมีอาการเจ็บปวดข้อเข่า บางครั้งจะใช้รถเข็นช่วยพยุงตัว
        -จากการตรวจร่างกายพบน้ำหนัก62กิโลกรัม ส่วนสูง 150เซนติเมตร เส้นรอบเอว 103 เซนติเมตร BMI=27.56kg/m2 อยู่ในเกณฑ์โรคอ้วนระดับ2
        -วัดสัญญาณชีพ T=37.6 C° PR=115 bpm RR= 22 bpm BP=140/90 mmHg
        -ผลการประเมินความปวด (Visual Analogue Scale, VAS) ได้ 7 คะแนน ปวดมาก
    - - ภาวะเจ็บปวดข้อเข่าหรือภาวะข้อเข่าเสื่อมเป็นภาวะที่เกิดจากความเสื่อมของกระดูกอ่อนผิวข้อ ทั้งทางด้านรูปร่าง โครงสร้าง การทำงานของกระดูกข้อต่อและกระดูกบริเวณใกล้ข้อ การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นไม่สามารถกลับสู่สภาพเดิมและอาจมีความเสื่อมรุนแรงขึ้นตามลำดับ เมื่อเนื้อเยื่อร่างกายถูกทําลายหรือมีการบาดเจ็บเกิดขึ้น จะเกิดการหลั่งสารเคมีต่าง ๆ มากมาย เช่น serotonin, histamine และ prostaglandins สารเคมีเหล่านี้จะไปกระตุ้นตัวรับความรู้สึกที่ปลายประสาท (nociceptors) ที่ปลายประสาท และส่งสัญญาณความปวดไปที่ไขสันหลังและสมอง การนําส่งสัญญาณความปวดที่ระดับไขสันหลัง(central sensitization)จะทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงคือ ความรุนแรงและระยะเวลาในการปวดจะเพิ่มมากขึ้น และบริเวณที่ปวดจะขยายกว้างขึ้น และการรับรู้ของสมอง ทําให้เกิดความรู้สึกปวด และยังสั่งการให้ลดการเคลื่อนไหวของบริเวณที่รู้สึกปวด ลักษณะการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นของข้อเสื่อม คือกระดูกอ่อนผิวข้อนุ่มกว่าปกติ สีเปลี่ยนจากใสเป็นสีเหลือง มีการแตกของผิวข้อ กระดูกผิวข้อเริ่มบางลง ผิวไม่เรียบ ขรุขระและลุ่ยออก มีกระดูกงอกบริเวณขอบกระดูก กระดูกใต้ผิวข้อหนา และแข็งขึ้น มีถุงน้ำเกิดขึ้นในกระดูก และพิสัยการเคลื่อนไหวลดลงเกิดจาก2สาเหตุ คือ
        1.ความเสื่อมแบบปฐมภูมิหรือไม่ทราบสาเหตุ เป็นภาวะที่เกิดจากการเสื่อมสภาพของผิวกระดูกอ่อนตามวัย ได้แก่
        -อายุ อายุ40ปีขึ้นไปจะเริ่มมีข้อเสื่อม
        -เพศ ผู้หญิงจะพบมากกว่าเพศชาย 2-3 เท่า ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบต่อมไร้ท่อ
        -น้ำหนักตัวที่เกิน น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้น 0.5 กิโลกรัมจะเพิ่มแรงที่กระทำต่อข้อเข่า
        -การใช้งาน ท่าทาง กิจกรรมที่มีแรงกดข้อต่อเข่ามาก เช่น พับเพียบ เป็นต้น
        -ความบกพร่องของส่วนประกอบของข้อ เช่น ข้อเข่าหลวม เป็นต้น
        -กรรมพันธุ์
        2.ความเสื่อมแบบทุติยภูมิ เป็นความเสื่อมที่ทราบสาเหตุ เช่น เคยประสบอุบัติเหตุบาดเจ็บที่ข้อ โรคของต่อมไร้ท่อ เช่น อ้วน เป็นต้น
        อาการในระยะแรก เริ่มปวดเข่าเวลามีการเคลื่อนไหว ดีขึ้นเมื่อหยุดพัก เมื่อมีอาการรุนแรงจะปวดรุนแรงมากขึ้น ปวดเวลากลางคืน เหยียดหรืองอข้อได้ไม่สุด
        
        การเปลี่ยนแปลงตามวัยของผู้สูงอายุในระบบกล้ามเนื้อและกระดูก พบว่าการเปลี่ยนแปลงของกระดูกจะมีความสัมพันธ์กับการสูญเสียแคลเซียม ซึ่งการสูญเสียแคลเซียมจะเริ่มตั้งแต่อายุระหว่าง 30-40 ปี ทำให้กระดูกบางลง เพศหญิงจะสูญเสียมากกว่าเพศชายประมาณร้อยละ 8 และในผู้สูงอายุเพศหญิงฮอร์โมนเอสโตเจน จะทำหน้าที่กระตุ้นการทำงานของเซลล์กระดูก(Osteoblast) ลดลงหลังวัยหมดประจำเดือน ส่งผลให้แคลเซียมสลายออกจากกระดูก ทำให้กระดูก ข้อต่อต่างๆบางลง ความสามารถในการรับแรงกระแทกลดลง เนื่องจากปริมาณน้ำไขข้อกระดูกลดลง ทำให้เกิดข้อเสื่อม และจากทฤษฎีความเสื่อมโทรม(Wear and Tear Theory) การบาดเจ็บสะสมจากการใช้งานเป็นเวลานานและต่อเนื่องของข้อเข่าที่ต้องรองรับน้ำหนักตัวที่มาก ทำให้เกิดความเสื่อมได้
        
        จากผลการตรวจร่างกายและซักประวัติพบว่าผู้สูงอายุมีน้ำหนักน้ำหนัก 62 กิโลกรัม ส่วนสูง 150เซนติเมตร BMI=27.56kg/m2 โรคอ้วนระดับ2 ไม่ค่อยลุกเดิน บางครั้งจะใช้รถเข็นช่วยพยุงตัว และผู้สูงอายุยังบอกว่ารู้สึกปวดข้อเข่าเวลาลุกนั่ง หรือเดินมากๆ ต้องหยุดพักก่อน ผลการประเมินความปวด (Visual Analogue Scale, VAS) ได้ 7 คะแนน คือปวดมาก ซึ่งการที่ผู้สูงอายุมีน้ำหนักตัวที่มากจะทำให้ข้อเข่าต้องรองรับน้ำหนักที่มากด้วยเช่นกัน และรองรับเป็นเวลานาน ทำให้เกิดความเสื่อมและปวดข้อเข่าได้ดังที่ผู้สูงอายุบอกบ่อยๆประกอบกับผู้สูงอายุเป็นเพศหญิง อายุ 76 ปี ซี่งหมดประจำเดือนแล้ว ทำให้ฮอร์โมนเอสโตเจนทำหน้าที่กระตุ้นการทำงานของเซลล์กระดูก(Osteoblast) ลดลง แคลเซียมจึงสลายออกจากกระดูกมาก ข้อเข่าจึงเสื่อม
        
        ภาวะข้อเข่าเสื่อมเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ และมีแนวโน้มจะสูงขึ้นเรื่อยๆ เกิดได้จากทั้งที่ทราบสาเหตุและไม่ทราบสาเหตุ แต่มีผลทำให้กระดูกบางลง เปราะแตกง่าย และข้อเสื่อมในที่สุด
    - - -ผู้สูงอายุมีความสุขสบายมากขึ้น
        -ผู้สูงอายุไม่มีอาการปวด
    - - 1.ไม่มีสีหน้าที่แสดงถึงความเจ็บปวด เช่น หน้านิ่วคิ้วขมวด
        2.สีหน้ายิ้มแย้มแจ่มใส
        3.ผู้สูงอายุไม่บ่นปวดสามารถเคลื่อนไหวได้สะดวก
        4.ค่าดัชนีมวลกาย BMI อยู่ในเกณฑ์ปกติ ระหว่าง18.50-22.90kg/m2
        5.วัดสัญญาณชีพได้ปกติ T=36.5-37.4 C° PR=80-100 bpm RR= 18-20 bpm BP=120/80-90/60 mmHg
        6.ผลการประเมินความปวด (Visual Analogue Scale, VAS) ได้น้อยกว่า4คะแนน
        7.ผู้สูงอายุสามารถตอบคำถามและปฏิบัติเกี่ยวกับการดูแลตนเองได้ 3ใน 5 ข้อ
    - - 1.สังเกตและบันทึกลักษณะ อาการปวด ความรุนแรง และความถี่ของการปวดของผู้สูงอายุ เพื่อประเมินรูปแบบการปวด
      - 2.ประเมินระดับความเจ็บปวดโดยใช้แบบประเมินความปวด (VAS) เพื่อให้การพยาบาลและดูแลได้อย่างเหมาะสม
      - 3.ประเมินสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและบริเวณที่ปวด
      - 4.ดูแลการจัดท่านอนศีรษะสูงหรือท่านอนให้อยู่ในท่าที่สุขสบาย และจัดให้นอนบนเตียงสูงระดับเข่า ไม่นอนราบกับพื้น
      - 5.แนะนำเทคนิคการบรรเทาความปวด แบบไม่ใช้ยา ดังนี้
        
        5.1การลดแรงกดที่ข้อเข่า เช่น ห้ามนั่งยองๆ ห้ามนั่งพับเพียบ ควรนั่งบนเก้าอี้ มีที่รองแขนเพื่อช่วยในการพยุงตัวลุกขึ้น เพื่อลดแรงกดต่อข้อเข่าถึง 5เท่าของน้ำหนักตัว
        
        5.2หลีกเลี่ยงการยืนนิ่ง นานๆ ควรยืนให้น้ำหนักตัวลงขาทั้งสองข้างเท่าๆกัน และมีการเปลี่ยนอิริยาบถ เช่น ลุกเดินไปมาอย่างน้อยทุกครึ่งถึง 1 ชั่วโมง นั่งเหยียดขา หรือบริหารกล้ามเนื้อเข่าร่วมด้วยเป็นระยะ
        
        5.3ควบคุมน้ำหนักตัว เพื่อลดแรงกดต่อข้อเข่าและอาจทำให้เกิดอาการปวดมากยิ่งขึ้น
        
        5.4ถ้าเข่าอักเสบ ร้อน แดง ช้ำหรือบวมใน1-3วันแรก ให้ประคบเย็น นาน15-20นาที ทำซ้ำวันละ 2-3ครั้ง หากรู้สึกแสบหรือปวดมากให้หยุด หลังจากวันที่3 ให้ประคบด้วยความร้อน เช่น ลูกประคบ นาน15-20 นาที จากผลการวิจัยเรื่อง ความปวดและการจัดการความปวดของผู้ป่วยที่มีความปวดเรื้อรัง จากความผิดปกติในระบบกระดูกและกล้ามเนื้อที่ไม่ใช่มะเร็ง พบว่าการประคบร้อนจะมีผลให้หลอดเลือดขยายตัว มีการไหลเวียนโลหิต และการถ่ายเทกรดแลคติกจากกล้ามเนื้อได้ดีขึ้น(อ้างอิง: อมรพันธุ์ ธานีรัตน์, วงจันทร์ เพชรพิเชฐเชียรและนิยา สออารีย์, 2560)
        
        5.5สาธิตการบริหารและยืดกล้ามเนื้อข้อเข่าและให้ผู้สูงอายุปฏิบัติตาม
        
        -ท่าที่1 ยืดกล้ามเนื้อหลังต้นขาและน่อง ให้ผู้ป่วยนั่งบนพื้น ขาเหยียดตรง ใช้ผ้าคล้องที่ฝ่าเท้าออกแรงดึงเข้าหาตัวค้างไว้15-20 วินาที ทำซ้ำ 10-15 ครั้งต่อรอบ ทำ3-4รอบต่อวัน
        
        -ท่าที่2 บริหารกล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้าบนเตียง ให้ผู้ป่วยนอนหงายบนเตียง ม้วนผ้าขนหนูรองใต้เข่า ออกแรงเกร็งกล้ามเนื้อหน้าขาพอประมาณให้เข่าเหยียดตรงเกร็งค้าง 5 วินาที ทำซ้ำ 10-15 ครั้ง 3-4รอบต่อวัน
        
        -ท่าที่3 บริหารกล้ามเนื้อต้นขาด้านข้างบนเตียง ให้ผู้ป่วยนอนตะแคง ขาด้านล่างงอเข่า ขาด้านบนเหยียดตรง หลังตรง ออกแรงเกร็งกางขาด้านบนขึ้นพอประมาณค้างไว้ 5 วินาที แล้วหุบขาลง ทำซ้ำ10ครั้งต่อรอบ
        
        -ท่าที่4 บริหารกล้ามเนื้อสะโพกและต้นขาด้านใน ผู้ป่วยนอนหงายชันเข่า2ข้างออกแรงเกร็งยกก้นขึ้นเล็กน้อยพร้อมกับหุบขาสองข้าง หนีบผ้าหรือหมอนค้างไว้ 5 วินาที แล้วเอาก้นลง ทำซ้ำ 10 ครั้งต่อรอบ ทำวันละ3-4รอบ
        
        -ท่าที่5 บริหารกล้ามเนื้อสะโพกและต้นขาด้านหน้า/หลัง ให้ผู้ป่วยนอนหงายชันเข่า2 ข้าง กดส้นเท้าคิดเตียงสลับงอ-เหยียดเข่าขวา-ซ้ายช้าๆ ลงน้ำหนักเท่าที่ทำได้ ทำซ้ำ10ครั้งต่อรอบ วันละ3-4รอบ
        
        -ท่าที่6 บริหารกล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้าในท่านั่ง ให้ผู้ป่วยนั่งเก้าอี้ เท้าแตะพื้น ออกแรงเกร็งกล้ามเนื้อขาพอประมาณ ให้เข่าเหยียดตรงทำสลับซ้ายขวา ค้างไว้5วินาที แล้วคลายกล้ามเนื้อ ทำซ้ำ 10-15 ครั้งต่อรอบ วันละ3-4รอบ
        ข้อห้าม ห้ามผู้ป่วยเตะขาหรือแกว่งขาเร็วๆ
        
        -ท่าที่7บริหารกล้ามเนื้อสะโพกและต้นขาด้านหน้าทั้งสองข้างในท่ายืน ให้ผู้ป่วยยืนตรง มือสองข้างจับพนักเก้าอี้หรือโต๊ะไว้ กางขาออกพอประมาณแล้วย่อเข่าสองข้างลงเล็กน้อยช้าๆ ค้างไว้ 5 วินาที แล้วเหยียดเข่ามาท่ายืนตรง ทำซ้ำ 10 ครั้งต่อรอบ วันละ3-4รอบ
        
        5.5.1การออกกำลังกายช่วงที่มีการอักเสบของข้อ จะใช้การออกกำลังกายแบบแอโรบิก (Aerobic Training) เพื่อให้ระบบการทำงานของหัวใจและปอดแข็งแรงขึ้น เน้นการออกกำลังกายที่ไม่ลงน้ำหนักที่ขา (Non – Weight – Bearing) เช่น การปั่นจักรยาน เป็นต้น
        
        5.5.2การออกกำลังกายช่วงที่ไม่มีการอักเสบ จะใช้การออกกำลังกายแบบยกน้ำหนัก (Resistance Training) ช่วยให้กล้ามเนื้อรอบ ๆ ข้อต่อที่เสื่อมหรืออักเสบมีความแข็งแรงและทนทานมากขึ้น ซึ่งจะใช้อุปกรณ์เวทมาช่วยกดน้ำหนัก เริ่มจากยกเวทประมาณ 2 – 3 ครั้ง (Reps) ในแต่ละเซ็ต แล้วค่อย ๆ เพิ่มไปจนถึง 10 – 12 ครั้ง (Reps) ในแต่ละเซ็ต
        
        5.6หลีกเลี่ยงท่าบริหารที่มีการหมุนข้อเข่า สะบัดข้อ พับเข่า หรือย่อเข่ามากไป รวมถึงไม่ออกกำลังกายที่มีแรงกระแทกต่อข้อเข้า เช่น การวิ่ง กระโดด เป็นต้น
        
        5.7จากผลการวิจัยการหยุดพักหรือลดการเคลื่อนไหวส่วนที่ปวดเป็นปัจจัยที่ทำให้ความปวดทุเลาลง (อ้างอิง:อมรพันธุ์ ธานีรัตน์, วงจันทร์ เพชรพิเชฐเชียรและนิยา สออารีย, 2560) เพราะจะช่วยยับยั้งการกระตุ้นใยประสาทขนาดเล็กไม่ให้ส่งสัญญาณความปวดจึงทำให้ผู้สูงอายุไม่ปวด
        
        5.8การบรรเทาอาการปวดด้วย การบีบนวด โดยการนวดคลึงเบา ๆ จะทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกสบายตัว ลดการปวดเมื่อย ช่วยลดฮอร์โมนที่เกี่ยวกับความวิตกกังวลและความเครียด ส่งเสริมให้มีการผ่อนคลายมากขึ้น (อ้างอิง:อมรพันธุ์ ธานีรัตน์, วงจันทร์ เพชรพิเชฐเชียรและนิยา สออารีย์, 2560)
        
        5.9การเบี่ยงเบนความสนใจ เช่น ฟังเพลง นั่งสมาธิ ออกกําลังกาย ดูทีวี รดน้ำต้นไม้ เป็นต้น
      - 6.แนะนำอาหารที่เสริมสร้างความแข็งแรงให้กับกระดูกและข้อต่อ ดังนี้
        
        -โปรตีน เช่น เนื้อสัตว์ทุกชนิด นม ไข่ ถั่ว เต้าหู้ เป็นต้น
        
        -วิตามินบี เช่น ข้าวกล้อง ธัญพืชต่างๆ ผักสีเขียว เป็นต้น
        
        -ธาตุเหล็ก เช่น เนื้อหมู เครื่องในสัตว์ ผักแว่น มะเขือเปราะ เป็นต้น
      - 7.บรรเทาอาการปวดด้วยยา เช่น Paracetamol 50 mg 1 เม็ดเมื่อมีอาการ เป็นต้น โดยต้องระวังผลข้างเคียงจากยาด้วย เช่น ผื่นคัน มีจุดเล็กๆขึ้นตามผิวหนัง เป็นต้น
    - - 1.สังเกตลักษณะ ความรุนแรง และความถี่ของอาการปวดของตนเอง เพื่อประเมินความผิดปกติ
      - 2.หลีกเลี่ยงการยืนนิ่งนานๆหรือการลงแรงกดที่ข้อเข่า เช่น การนั่งพับเพียบ การนั่งยองๆ เป็นต้น
      - 3.ชั่งน้ำหนักอย่างน้อยอาทิตย์ละครั้งและควบคุมน้ำหนักตัว เพื่อลดแรงกดที่ข้อเข่าและทำให้ปวดมากขึ้น
      - 4.ประคบร้อนบริเวณที่ปวดเมื่อมีอาการ เพื่อลดอาการปวด
      - 5.บริหารกล้ามเนื้อและยืดข้อต่อทั้ง 7 ท่าตามที่พยาบาลแนะนำ เพื่อลดความตึงตัวและลดอาการปวด
      - 6.รับประทานอาหารที่มีโปรตีน วิตามินบีทและธาตุเหล็กเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของของกล้ามเนื้อและข้อต่อ
    - - 1.ดูแลการจัดท่านอนหัวสูงและท่าที่สุขสบายแก่ผู้สูงอายุ จัดเตียงให้อยู่ระดับเข่า ไม่สูงเกินไปและไม่ราบกับพื้น เพื่อป้องกันแรงกดต่อข้อเข่า
      - 2.ช่วยเหลือผู้สูงอายุในการบริหารและยืดกล้ามเนื้อในท่าต่างๆ
      - 3.ช่วยเหลือดูแลบรรเทาความปวดแก่ผู้สูงอายุ โดยการบีบนวดหรือประคบร้อน เพื่อให้เกิดความผ่อนคลาย ลดอาการปวด
      - 4.จัดหากิจกรรมให้ผู้สูงอายุทำเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจจากการเจ็บปวด เช่น การร้องเพลง ปลูกต้นไม้ เป็นต้น
    - - วันที่8มีนาคม 2564
        
        1.ผู้สูงอายุหน้านิ่วคิ้วขมวด
        
        2.ผู้สูงอายุบ่นปวดมากลุกเดินบางครั้ง
        
        3.BMI= 23.5kg/m2
        
        4.สัญญาณชีพ T=37.6C° PR=98bpm
        RR=20 bpm BP=140/80 mmHg
        
        5.ผลการประเมินความปวด (Visual AnalogueScale, VAS) ได้ 7คะแนน
        
        6.ผู้สูงอายุสามารถอธิบายและสาธิตย้อนกลับการบริหารกล้ามเนื้อและข้อต่อได้ 2 ข้อ
      - วันที่9มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุหน้านิ่วคิ้วขมวด
        
        2.ผู้สูงอายุบ่นปวดปานกลาง ลุกเดินบางครั้ง
        
        3.BMI= 23.5 kg/m2
        
        4.สัญญาณชีพลดลง T=37.4C° PR=95bpm
        RR=20 bpm BP=138/80 mmHg
        
        5.ผลการประเมินความปวด (Visual AnalogueScale, VAS) ได้ 6 คะแนน
        
        6.ผู้สูงอายุสามารถอธิบายและสาธิตย้อนกลับการบริหารกล้ามเนื้อและข้อต่อได้ 3 ข้อ
      - วันที่10มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุหน้านิ่วคิ้วขมวด
        
        2.ผู้สูงอายุบ่นปวดปานกลาง ลุกเดินบางครั้ง
        
        3.BMI= 23.5 kg/m2
        
        4.สัญญาณชีพลดลงT=37.4C° PR=95bpm
        RR=20 bpm BP=138/80mmHg
        
        5.ผลการประเมินความปวด (Visual AnalogueScale, VAS) ได้ 5คะแนน
        
        6.ผู้สูงอายุสามารถอธิบายและสาธิตย้อนกลับการบริหารกล้ามเนื้อและข้อต่อได้ 3 ข้อ
  - - - S: ผู้สูงอายุบอกว่า “นอนหลับวันละ 5-6 ชั่วโมง เข้านอนเวลา20.00น.และหลับจนถึงประมาณ 24.00น.จะตื่นลุกมาปัสสาวะในเวลา 01.00 02.00 03.00 04.00 และ05.00 น.” และ “ตื่นกลางดึกมาเข้าห้องน้ำบ่อย ประมาณ 5-6ครั้งในทุกคืน หลังจากตื่นนอนต้องใช้เวลาหลับประมาณ 30 นาที และหลังรับประทานอาหารเย็นจะดื่มน้ำ 1 แก้ว ก่อนเข้านอนอีก 1 แก้ว”
        O: จากการสังเกต ตอนกลางวันผู้สูงอายุจะมีอาการอ่อนเพลีย หาวนอน หลังรับประทานอาหารจะนอนหลับ 1-2 ชั่วโมง
        -ตรวจร่างกายพบสัญญาณชีพ PR=115 ครั้ง/นาที RR=22 ครั้ง/นาที BP=140/90 mmHg
        -ผลการประเมินตามแบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (PSQI) ได้ 13 คะแนน หมายถึง ผู้สูงอายุมีคุณภาพการนอนหลับไม่ดี
    - - การนอนถือได้ว่าเป็นปัจจัยสำคัญของการดำรงชีวิต เพราะการนอนนั้นส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพกายและสุขภาพจิต หากการนอนหลับไม่มีประสิทธิภาพจะเกิดปัญหาในการนอนเช่น นอนไม่หลับ, นอนกรน หรือนอนหลับไม่สนิท ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอื่นๆตามมาสาเหตุของการนอนไม่มีประสิทธิภาพ ได้แก่
        1.ปัจจัยที่เกิดจากกระบวนการสูงอายุโดยตรง ผู้สูงอายุมีการเปลี่ยนแปลงของ โครงสร้างทางประสาทกายวิภาคที่มีผลต่อการนอนหลับหลายอย่าง เช่น thalamus และ cortex ทำหน้าที่ลดลง ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงระยะการตื่น ระยะการหลับแบบ NREM sleep และ ระยะการหลับแบบ REM sleep ตลอดจนความต่อเนื่อง ของการนอนหลับ สัดส่วนของการเกิดและความกว้างของ SWS (slow wave sleep) ลดลง เริ่มเข้าสู่นอนหลับระยะ REM เร็วขึ้น สัดส่วน REM ต่อการนอนหลับทั้งหมดลดลง ระยะเวลาของ REM แต่ละครั้งสั้นลงและตื้นขึ้น ระยะเวลาในการนอนหลับ ตอนกลางคืนลดลง มีความรู้สึกง่วงนอนในเวลากลางวัน
        2.ปัจจัยที่ไม่เกิดจากกระบวนการสูงอายุโดยตรง
        -2.1ปัจจัยด้านสุขภาพ เช่น โรคความดันโลหิตสูงจะทำให้ตื่นนอนตอนเช้าเร็วขึ้น เป็นต้น
        -2.2ปัจจัยด้านการใช้ยา ยาบางชนิดมีผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของการนอนหลับ รวมถึงการได้รับสารอื่นๆที่มีผลต่อการนอนหลับ เช่น คาเฟอีน เป็นต้น
        -2.3ด้านจิตใจ เช่น ความวิตกกังวลจะทำให้ตื่นกลางดึกแล้วหลับอีกยาก เป็นต้น
        -2.4ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม เช่น เสียง จะรบกวนทั้งปริมาณและคุณภาพการนอนหลับ เป็นต้น
        
        2.5ปัจจัยด้านพฤติกรรม เช่น การออกกำลังกายก่อนเข้านอนจะกระตุ้นให้ร่างกายตื่นตัวและหลับยาก การดื่มน้ำปริมาณมากและเข้านอนทันที ทำให้ต้องตื่นมาเข้าห้องน้ำบ่อย อาการของการนอนหลับที่ไม่มีประสิทธิภาพ คือ นอนหลับยาก ใช้เวลานานกว่าจะหลับ หลับๆตื่นๆ นอนหลับไม่ต่อเนื่อง และตื่นนอนเร็วกว่าที่ควรจะเป็น
        
        การเปลี่ยนแปลงตามวัยของผู้สูงอายุในระบบประสาท ผู้สูงอายุจะมีการลดลงของเซลล์ประสาท เส้นประสาท และการไหลเวียนเลือดลดลง ทำให้ความเร็วในการส่งสัญญาณประสาทช้า และสมองส่วนไฮโปทาลามัส (Hypothalamus) จะทำหน้าที่ควบคุมการนอนหลับลดลงด้วย และจากทฤษฎีความเสื่อมโทรม(Wear and Tear Theory) ทำให้เซลล์ประสาท เซลล์สมองซึ่งเป็นเซลล์ชนิดที่แบ่งตัวไม่ได้ที่ทำงานต่อเนื่องเป็นเวลานานเสื่อมลง ไม่สามารถทำงานได้มีประสิทธิภาพเช่นเดิม ส่งผลต่อการนอนหลับที่ไม่มีประสิทธิภาพ
        
        จากผลการตรวจร่างกายและซักประวัติพบว่าผู้สูงอายุนอนหลับวันละ 5-6 ชั่วโมง ตื่นกลางดึกมาเข้าห้องน้ำบ่อย ประมาณ 5-6ครั้งในทุกคืน หลังจากตื่นนอนต้องใช้เวลาหลับประมาณ 30 นาที และหลังรับประทานอาหารเย็นจะดื่มน้ำ 1 แก้ว ก่อนเข้านอนอีก 1 แก้ว ทำให้ต้องตื่นมาเข้าห้องน้ำบ่อย เมื่อกลับไปนอนต่อก็ใช้เวลานาน การนอนจึงไม่มีประสิทธิภาพ จากการสังเกตมีอาการอ่อนเพลีย หาวนอนและจะนอนหลับในช่วงกลางวัน 1-2 ชั่วโมง ทำให้ช่วงกลางคืนนอนไม่หลับ และจากผลการประเมินตามแบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (PSQI) ได้ 13 คะแนน บ่งบอกว่าผู้สูงอายุมีคุณภาพการนอนหลับไม่ดี
        
        ปัญหาการนอนหลับไม่เพียงพอส่งผลกระทบ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาวมากมาย ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตามวัยและการปัสสาวะมากตอนกลางคืน ผลกระทบระยะ สั้น ได้แก่ ประสิทธิภาพการทำงานและความตื่นตัวลดลง ความจำและการรู้คิดบกพร่อง
    - - ผู้สูงอายุมีการพักผ่อนนอนหลับที่มีประสิทธิภาพ
    - - 1.ไม่มีอาการแสดงของการพักผ่อนนอนหลับที่ไม่มีประสิทธิภาพ เช่น ไม่ง่วง หาวนอน ไม่อ่อนเพลีย สีหน้าสดชื่น เป็นต้น
      - 2.ผู้สูงอายุนอนหลับใน เวลากลางคืนอย่างน้อย 7-8 ชั่วโมง งีบหลับในช่วงกลางวันได้ไม่เกิน 1 ชั่วโมง
      - 3.ผู้สูงอายุตื่นกลางดึกมาเข้าห้องน้ำน้อยกว่า 3 ครั้งต่อคืน
      - 4.เมื่อตื่นนอน สามารถใช้เวลาในการนอนหลับน้อยกว่า 30 นาที
      - 5.สัญญาณชีพลดลงปกติ PR=80-100 ครั้ง/นาที RR=16-20 ครั้ง/นาที BP=120/80-60/90 mmHg
      - 6.แบบประเมินคุณภาพ การนอนหลับ (PSQI) ได้คะแนน น้อยกว่าหรือเท่ากับ 5 หมายถึงผู้สูงอายุมีคุณภาพการนอนหลับที่ดี
      - 7.ผู้สูงอายุสามารถตอบ คําถามเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวได้ถูกต้อง 3 ใน 5 ข้อ
    - - 1.ประเมินการนอนหลับจากการสังเกตพฤติกรรมการนอน สีหน้า และท่าทาง เพื่อดูความผิดปกติและความเสี่ยงของการนอนหลับไม่มีประสิทธิภาพ
      - 2.ประเมินคุณภาพการนอนหลับ โดยใช้แบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (PSQI) เพื่อพิจารณาวางแผนการดูแลให้เหมาะสม ถ้าคะแนนมากกว่า 5 คะแนนขึ้นไป หมายถึงผู้สูงอายุมีคุณภาพการนอนหลับไม่ดี
      - 3.ประเมินและบันทึกสัญญาณชีพ โดยเฉพาะอัตราการเต้นของหัวใจ การหายใจและความดันโลหิต ทุกๆ 4 ชั่วโมง เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของร่างกายขณะนอนหลับ
      - 4.ดูแลและแนะนำให้ผู้สูงอายุนอนหลับและตื่นนอนให้ตรงเวลา เพื่อสร้างแบบแผนการนอนหลับถาวร ไม่ควรงีบหลับโดยเฉพาะหลังเวลา 15.00 น.
        หากแต่ง่วงมากหลับกลางวันได้ไม่ เกิน 60 นาที เพื่อไม่ให้นอนไม่หลับตอนกลางคืน
      - 5.แนะนำและกระตุ้นผู้สูงอายุให้มีกิจกรรมในเวลากลางวัน เช่น การสนทนา การร่วมกิจกรรมภายในศูนย์ฯ เพื่อป้องกันการงีบหลับในช่วงกลางวันและไม่หลับในช่วงกลางคืน
      - 6.แนะนำการหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารและน้ำปริมาณมากๆก่อนนอน เพื่อป้องกันการตื่นกลางดึกและลุกมาเข้าห้องน้ำ ซึ่งอาจทำให้นอนหลับต่อยาก
      - 7.ดูแลนวดตามร่างกายหรือดื่มเครื่องดื่มอุ่นๆก่อนนอน ประมาณ 2-3 ชั่วโมง เช่น นมจืด เนื่องจากนมมีสารแอลทริบโตแฟน(L-tryptophan) ซึ่งเป็นกรดอะมิโรที่เป็นยานอนหลับทางธรรมชาติที่พบได้ในอาหารและสารที่เพิ่มซีโรโทนีนซึ่งมีความจำเป็นต่อวงจรการนอนหลับ
      - 8.แนะนำให้ผู้สูงอายุหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน เช่น กาแฟ แอลกอฮอล์ รวมถึงการสูบบุหรี่ เพราะสารนิโคตินมีฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของระบบประสาทที่ทำให้ร่างกายทำงานเพิ่มขึ้นจนทำให้นอนไม่หลับ
      - 9.ดูแลผู้สูงอายุให้มีการออกกำลังกายอย่างเพียงพอและสม่ำเสมอ เช่น การเดินเร็ว วันละ 20-30นาที และหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายก่อนนอนอย่างน้อย 3 ชั่วโมง เพราะการออกกำลังกายจะกระตุ้นระบบประสาทอัตโนมัติอาจมีผลทำให้หลับยาก
      - 10.ดูแลและแนะนำให้ผู้สูงอายุอาบน้ำหรือแช่น้ำอุ่นภายใน2ชั่วโมงก่อนเข้านอน เพื่อให้ร่างกายเกิดความผ่อนคลายและนอนหลับสนิท
      - 11.จัดสภาพแวดล้อม ห้องนอนให้ถูกสุขลักษณะ ให้เงียบสงบ สบาย สะอาด อากาศถ่ายเท แสงสว่างไม่มากหรือน้อยเกินไป ควรสลัวและเป็นโทนอุ่น จัดอุปกรณ์การนอนให้สะอาด และสามารถรองรับ ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้อย่างเหมาะสม
      - 12.แนะนำผู้สูงอายุไม่ควรใช้เวลาบนที่นอนมากเกินไป หรือมากกว่า 20 นาที ถ้านอนไม่หลับให้ลุกจากที่นอนและหากิจกรรมที่ผ่อนคลายทำ เมื่อเริ่มง่วงจึงเข้าไปนอนใหม่
      - 13.แนะนำผู้สูงอายุเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวด้านจิตใจและอารมณ์ เช่น สวดมนต์ ทำสมาธิ การใช้ดนตรี เป็นต้นจากผลการวิจัยเรื่องการจัด การปัญหาการนอนไม่หลับ ในผู้สูงอายุที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล พบว่าการใช้ดนตรีสามารถช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพการนอนหลับที่ดีขึ้น ระยะเริ่มต้นของการนอนหลับลดลง และจำนวนการตื่นในตอนกลางคืนลดลง โดยดนตรีที่นำมาใช้จะเป็นเพลงบรรเลงไม่มีเนื้อร้องและเสียงธรรมชาติ เช่น เสียงน้ำไหล เสียงคลื่น เสียงลมเป็นต้นฟังก่อนนอน 30 นาทีจะทำให้เกิดความผ่อนคลายมากขึ้น(อ้างอิง:เมธารัตน์ เยาวะ, พรรณวดี พุธวัฒนะและ สุปรีดา มั่นคง, 2018)
      - 14.กรณีปฏิบัติตามข้อปฏิบัติข้างต้นแล้ว แต่ยังนอนไม่หลับ แนะนำให้ผู้สูงอายุพบแพทย์
    - - 1.สังเกตลักษณะและ คุณภาพการนอนหลับของตนเอง ถ้ามีอาการผิดปกติให้แจ้งผู้ดูแล
      - 2.จัดตารางเวลาในการเข้านอนและตื่นนอนของตนเองให้เป็นแบบแผน
      - 3.ร่วมกิจกรรม หรือออกกำลังกายเพื่อหลีกเลี่ยงการนอนหลับในช่วงกลางวัน
      - 4.ดื่มเครื่องดื่มที่ช่วยให้เกิดความผ่อนคลายในการนอนหลับอย่างน้อย 2 ชั่วโมงก่อนเข้านอน เช่น นมจืดอุ่น
      - 5.อาบน้ำหรือแช่น้ำอุ่นก่อนเข้านอน 2-3 ชั่วโมง เพื่อให้เกิดความผ่อนคลายและนอนหลับได้ดี
    - - 1.สังเกตอาการนอนไม่หลับของผู้สูงอายุ เพื่อประเมินความเสี่ยงการนอนหลับไม่มีประสิทธิภาพ
      - 2.ร่วมวางแผนการจัดตารางการนอนหลับและตื่นนอนของผู้สูงอายุให้ตรงเวลาและเป็นแบบแผน
      - 3.หากิจกรรมให้ผู้สูงอายุทำในช่วงกลางวัน เพื่อไม่ให้ผู้สูงอายุงีบหลับ
      - 4.กระตุ้นให้ผู้สูงอายุออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอและถูกวิธี
      - 5.จัดสภาพแวดล้อมบริเวณห้องนอนของผู้สูงอายุให้เหมาะแก่การนอนหลับ
      - 6.ดูแลการนวดตามร่างกายหรือการจัดหาเครื่องดื่มที่ทำให้หลับง่าย เช่น นมจืดอุ่น ให้แก่ผู้สูงอายุ เพื่อให้เกิดความ ผ่อนคลายและนอนหลับสบาย
    - - วันที่8มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุ มีอาการอ่อนเพลียและหาวนอนเล็กน้อย
        
        2.ผู้สูงอายุหลับในเวลากลางคืนได้ 6ชั่วโมง
        
        3.ตื่นกลางดึกมาเข้าห้องน้ำ 3 ครั้งต่อคืน
        
        4.ใช้เวลาในการนอนหลับ 30 นาที หลังจากเข้านอน
        
        5.สัญญาณชีพ PR=98 ครั้ง/นาที RR=20 ครั้ง/นาที BP=140/80mmHg
        
        6.แบบประเมินคุณภาพ การนอนหลับ (PSQI) ได้7คะแนน
        
        7.ผู้สูงอายุสามารถบอกเทคนิคการนอนหลับได้
        2 ข้อ
      - วันที่9มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุไม่มีอาการอ่อนเพลียและหาวนอน
        
        2.ผู้สูงอายุหลับในเวลากลางคืนได้ 7ชั่วโมง
        
        3.ตื่นกลางดึกมาเข้าห้องน้ำ 2 ครั้งต่อคืน
        
        4.ใช้เวลาในการนอนหลับ 10 นาที หลังจากเข้านอน
        
        5.สัญญาณชีพ PR=95bpm
        RR=20 bpm BP=138/80 mmHg
        
        6.แบบประเมินคุณภาพ การนอนหลับ (PSQI) ได้4คะแนน
        
        7.ผู้สูงอายุสามารถบอกเทคนิคการนอนหลับได้
        3 ข้อ
      - วันที่10มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุไม่มีอาการอ่อนเพลียและหาวนอน
        
        2.ผู้สูงอายุหลับในเวลากลางคืนได้ 7ชั่วโมง
        
        3.ตื่นกลางดึกมาเข้าห้องน้ำ 2 ครั้งต่อคืน
        
        4.ใช้เวลาในการนอนหลับ 10 นาที หลังจากเข้านอน
        
        5.สัญญาณชีพ PR=95 bpm
        RR=20 bpm BP=138/80 mmHg
        
        6.แบบประเมินคุณภาพ การนอนหลับ (PSQI) ได้3คะแนน
        
        7.ผู้สูงอายุสามารถบอกเทคนิคการนอนหลับได้
        3 ข้อ
  - - - S: ผู้สูงอายุบอกว่า “ถ่ายอุจจาระ 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์ อุจจาระเป็นก้อนแข็ง สีน้ำตาลคล้ำ ใช้แรงเบ่งมากในการขับถ่าย” และ “มีประวัติ ท้องผูกเดือนละครั้ง เมื่อมีอาการผู้ดูแลจะนำยาระบายมาให้”
        -ผู้สูงอายุบอกว่า “ดื่มชาและกาแฟสลับกันทุกวัน วันละ1-2 แก้ว”
        O: จากการสังเกตผู้สูงอายุไม่ค่อยลุกเดิน เนื่องจากมีอาการเจ็บปวดข้อเข่า และมีโรคประจำตัวเป็นหัวใจโต ทำให้เหนื่อยง่าย
        -จากการตรวจร่างกาย คลำพบก้อนในช่องท้อง
        -ผลการประเมินตามแบบประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุได้ 7 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงท้องผูกปานกลาง
    - - อาการท้องผูกหมายถึงการถ่ายอุจจาระลำบาก ต้องใช้แรงเบ่งมาก อุจจาระจะแห้งแข็ง มีจำนวนน้อย กว่า 100 กรัม และถ่ายน้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์ สาเหตุที่ทำให้เกิดท้องผูก ได้แก่
        1.การรับประทานอาหารที่มีกากและเส้นใยน้อย
        2.ความเครียด
        3.การกลั้นอุจจาระเป็นประจำ จะทำให้ความรู้สึกอยากถ่ายหายไปและกลไกลการขับถ่ายผิดปกติ
        4.ไม่ออกกำลังกาย ทำให้ระบบเผาผลาญอาหารน้อยลง ร่างกายต้องการพลังงานน้อยลงไปด้วย ระบบย่อยและขับถ่ายจึงทำงานช้ากว่าปกติ
        5.รับประทานยาระบายเป็นประจำ ในช่วงแรกจะได้ผล แต่เมื่อรับประทานต่อเนื่องจะทำให้ลำไส้โดนกระตุ้นเป็นประจำ เกิดการดื้อยา
        6.สาเหตุอื่นๆ เช่น เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน ชา กาแฟ ยาบางชนิด เช่น ยารักษาอาการซึมเศร้า ยาลดความดันโลหิต ยาลดกรดที่มีส่วนผสมของ แคลเซียม หรืออะลูมิเนียม ยาแก้ปวดที่มีส่วนผสมของมอร์ฟีน เป็นต้น
        อาการของท้องผูก เช่น ถ่ายอุจจาระน้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์หรือน้อยกว่าปกติที่เคยเป็น
        อุจจาระมีลักษณะเป็นก้อนแข็ง เป็นเม็ดเล็ก ๆ รู้สึกถ่ายอุจจาระไม่ออก หรือถ่ายได้ไม่สุด ถ่ายอุจจาระออกได้ยาก ต้องใช้แรงเบ่งมากหรือใช้มือช่วยล้วง อาจมีอาการเจ็บขณะถ่ายอุจจาระร่วมด้วยท้องอืด ปวดท้อง หรือปวดเกร็งบริเวณหน้าท้อง
        
        การเปลี่ยนแปลงตามวัยของผู้สูงอายุในระบบทางเดินอาหาร เยื่อบุกระเพาะอาหารจะบางลง การบีบตัวและการเคลื่อนไหวของกระเพาะลดลง ทำให้ระยะเวลาที่อาหารผ่านกระเพาะอาหารช้าลง อาหารอยู่ในกระเพะนานขึ้น ลำไส้เล็กและลำไส้ใหญ่ก็เคลื่อนไหวลดลง การดูดซึมสารอาหารต่างๆลดลง ประกอบกับการทานอาหารที่มีเส้นใยน้อย ดื่มน้ำน้อย การเคลื่อนไหวร่างกายลดลงจึงทำให้เกิดท้องผูก และจากทฤษฎีความเสื่อมโทรม (Wear and Tear Theory)ทำให้อวัยวะที่ช่วยในการย่อยและดูดซึมอาหารที่ทำงานต่อเนื่องเป็นเวลานานเสื่อมลง ไม่สามารถทำงานได้มีประสิทธิภาพเช่นเดิม ประกอบกับการเคลื่อนไหวร่างกายที่น้อยลง ทำให้เกิดอาการท้องผูกได้
        
        จากผลการตรวจร่างกายและซักประวัติพบว่าผู้สูงอายุถ่ายอุจจาระ 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์ อุจจาระเป็นก้อนแข็ง สีน้ำตาลคล้ำ ใช้แรงเบ่งมากในการขับถ่าย ซึ่งเป็นอาการของภาวะท้องผูก ดื่มชาและกาแฟสลับกันทุกวัน วันละ1-2 แก้ว ซึ่งคาเฟอีนจะทำให้ร่างกายเสี่ยงที่จะเกิดภาวะขับน้ำออกมากเกินไปและขาดน้ำ ส่งผลให้เกิดท้องผูกได้ และมีประวัติท้องผูกเดือนละครั้ง เมื่อมีอาการผู้ดูแลจะนำยาระบายมาให้ ผู้สูงอายุมีอาการท้องผูกและทานยาระบายบ่อย อาจทำให้เกิดการดื้อยา จนทำให้ยาระบายไม่ได้ผล และผู้สูงอาไม่ค่อยลุกเดิน เนื่องจากมีอาการเจ็บปวดข้อ เข่า และมีโรคประจำตัวเป็นหัวใจโต ทำให้เหนื่อยง่าย ลำไส้จึงมีการเคลื่อนไหวน้อย เมื่อตรวจร่างกายคลำพบก้อนในช่องท้อง ผลการประเมินตามแบบประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุ ได้ 7 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงท้องผูกปานกลาง บ่งบอกว่าผู้สูงอายุมีอุจจาระค้างอยู่ในระบบขับถ่าย เกิดภาวะท้องผูกได้
        
        ท้องผูกเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย เกิดจากการที่ลำไส้มีการเคลื่อนไหวลดลง เมื่อมีอาการท้องผูก อุจจาระ แห้งแข็ง อัดแน่น การเคลื่อนไหวของอุจจาระระ เป็นไปด้วยความยากลำบาก ทำให้ไม่มีการถ่ายอุจจาระตามปกติ
    - - ผู้สูงอายุไม่มีอาการท้องผูก ถ่ายอุจจาระได้ตามปกติ
    - - 1.ไม่มีอาการและอาการแสดงของท้องผูก เช่น ถ่าย อุจจาระน้อยกว่า 3 ครั้ง/สัปดาห์ อุจจาระเป็นก้อนแข็ง มีกลิ่นเหม็นเน่า สีน้ำตาลคล้ำหรือสีดำ ใช้แรงเบ่งมากกว่าปกติ
      - 2.กดท้องนิ่ม คลำไม่พบก้อนในช่องท้อง
      - 3.ผู้สูงอายุสามารถเคลื่อนไหวได้สะดวก
      - 4.ผลการประเมินตามแบบประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุ ได้ -18 ถึง -6 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงท้องผูกเล็กน้อย
      - 5.ผู้สูงอายุสามารถตอบคำถามเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวได้ 3ใน 5 ข้อ
    - - 1.สังเกตพฤติกรรมการขับถ่ายและเวลาในการขับถ่ายของผู้สูงอายุ เพื่อประเมินความผิดปกติและความเสี่ยงในการเกิดท้องผูก
      - 2.ประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกโดยใช้แบบประเมินความเสี่ยง ต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุ เพื่อพิจารณาวางแผนการดูแลให้เหมาะสม
      - 3.ดูแลให้ผู้สูงอายุรับประทานอาหารทุกมื้อ และจากผลการวิจัยเรื่อง ผลของโปรแกรมป้องกันอาการท้องผูกสำหรับผู้ป่วย พบว่าการให้รับประทานอาหารที่มีใยอาหารที่ไม่ละลายน้ำ จะช่วยให้ของเสียขับถ่ายเร็วขึ้น (อ้างอิง:วาสนา บุตรปัญญา, 2016) โดยใยอาหารที่ไม่ละลายน้ำ จะมีคุณสมบัติในการอุ้มน้ำ ทำให้อุจจาระอ่อน จึงเพื่มมวลของกากอาหาร กระตุ้นการ บีบตัวของลำไส้ ทำให้ของเสียถูกขับถ่ายได้เร็วขึ้นรับประทาน 20-35 กรัมต่อวันเช่น ส้มเช้ง ส้มเขียวหวาน กล้วยไข่ กล้วยน้ำว้า มะม่วงสุก อย่างละ 1 ผล หรือมะละกอสุก สัปปะรด 6-7 ชิ้นคำ อย่างใดอย่างหนึ่งต่อ 1 มื้อ หรือผักที่มีกากใยสูงนำมาต้มให้เปื่อยหรือปั่นก่อนรับประทาน
      - 4.กระตุ้นให้ผู้ป่วยฝึกถ่ายอุจจาระเป็นเวลาและจัดเวลาให้ได้อุจจาระในเวลาเดียวกันในช่วงหลัง รับประทานอาหารเช้า หรือแล้วแต่ผู้สูงอายุ ให้ปฏิบัติทุกวัน ใช้เวลา 5-15 นาที ถ้าไม่ถ่ายอุจจาระ ให้ปฏิบัติซ้ำในวันต่อไป ให้ลองปฏิบัติแบบนี้พร้อมกับการรับประทานอาหารที่มีกากใย หรือ การออกกำลังกายอื่น ๆ ร่วมด้วย
      - 5.ดูแลให้ดื่มเครื่องดื่มที่ช่วยกระตุ้นการขับถ่าย เช่น ดื่มน้ำหวานผสมเม็ดแมงลักหรือน้ำลูกพรุน เป็นต้น เลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง ให้ดื่ม1แก้วต่อวัน
      - 6.กระตุ้นและส่งเสริมให้ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวหรือออกกำลังเพื่อกระตุ้นให้ลำไส้เกิดการเคลื่อนไหว
        
        6.1เดินโดยมีผู้ดูแลเป็นระยะทาง 15 เมตร เป็นเวลา 5นาที วันละ 2 ครั้ง
        
        6.2จากผลการวิจัยเรื่อง ผลของโปรแกรมป้องกันอาการท้องผูกสำหรับผู้ป่วย พบว่าการนวดคลึงหน้าท้องช่วยลดอาการท้องผูก (อ้างอิง:วาสนา บุตรปัญญา, 2016) การนวดหน้าท้องจะช่วยเพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้ สามารถพาอุจจาระเคลื่อนไหวไปยังลำไส้ส่วนปลายเร็วขึ้นได้
        
        ท่าที่ 1 ท่านวดวนตามเข็มนาฬิกา นวดเป็นวงกลมตามเข็มนาฬิการอบสะดือ 15-20 ครั้ง ท่านี้จะช่วยกระตุ้นลำไส้ให้ทำงานได้ดี
        
        ท่าที่ 2 ท่านวดขึ้นและลง นวดบริเวณจุดใต้ซี่โครงเหนือสะดือลงมาถึงหน้าท้องส่วนล่าง จากนั้นกลับมาจุดเดิม ทำวันละ 2 ครั้ง ก่อนนอนหรือหลังตื่นนอน 10-15 ครั้งท่านี้จะช่วยให้กากอาหารเคลื่อนที่ได้ดี
        
        ท่าที่ 3 ท่านวดกดจุด กดบริเวณเหนือสะดือเยื้องไปทางขวา ให้เรียกจุด A ต่อมากดบริเวณเหนือสะดือไปทางด้านซ้าย ให้เรียกจุดB ต่อมากดบริเวณใต้สะดือทางด้านซ้าย เรียกว่าจุด Cและสุดท้ายกดบริเวณใต้สะดือทางด้านขวา เรียกว่าจุด D จากนั้นให้วนมากดบริเวณจุด A B C และD ตามลำดับ 10-15 ครั้ง
      - แนะนำให้ผู้สูงอายุประเมินลักษณะและการถ่ายอุจจาระทุกวัน เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงและความผิดปกติที่เกิดขึ้น
    - - 1.สังเกตพฤติกรรมการขับถ่ายและลักษณะอุจจาระของตนเอง เพื่อประเมินความผิดปกติ
      - 2.ประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของตนเองเป็นประจำ
      - 3.รับประทานอาหารที่กากใย เช่น ส้มเช้ง กล้วยไข่ เป็นต้น เพื่อให้ขับถ่ายได้ง่าย
      - 4จัดเวลาถ่ายและฝึกขับถ่ายให้เป็นเวลา ครั้งละ 5-15นาที
      - 5.ดื่มเครื่องดื่มที่ช่วยในการขับถ่าย เช่น น้ำแดงผสมเม็ดแมงลัก วันละ 1 แก้ว เพื่อช่วยให้ขับถ่าย
      - 6.นวดหน้าท้อง 3 ท่าเพื่อกระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้
    - - 1.ดูแลและจัดอาหารให้ผู้สูงอายุรับประทานอาหารให้ตรงเวลา ครบทุกมื้อ เน้นอาหารที่มีกากใย
      - 2.กระตุ้นให้ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวร่างกายหรือออกกำลังเพื่อให้ลำไส้เคลื่อนไหว
      - 3.ช่วยเหลือผู้สูงอายุในการนวดบริหารกล้ามเนื้อหน้าท้อง เพื่อกระตุ้นให้ลำไส้เคลื่อนไหว
      - 4.กระตุ้นและดูแลเกี่ยวกับการขับถ่ายของผู้สูงอายุ ให้ผู้สูงอายุฝึกการขับถ่ายเป็นประจำ
    - - วันที่8มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุถ่ายอุจจาระ 2 ครั้งต่อสัปดาห์ เป็นก้อนแข็งเล็ก มีกลิ่นเหม็นเล็กน้อย
        
        2.คลำพบก้อนในช่องท้อง
        
        3.ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้สะดวกมากขึ้น
        
        4.ผลการประเมินตามแบบประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุ ได้ 6 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงท้องผูกปานกลาง
        
        5.ผู้สูงอายุสามารถบอกวิธีการที่ทำให้ขับถ่ายง่ายได้ 2 ข้อ
      - วันที่9มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุถ่ายอุจจาระ 2 ครั้งต่อสัปดาห์ เป็นก้อนแข็งและมีกลิ่นเหม็นเล็กน้อย
        
        2.คลำพบก้อนในช่องท้อง
        
        3.ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้สะดวกมากขึ้น
        
        4.ผลการประเมินตามแบบประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุ ได้ 6 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงท้องผูกปานกลาง
        
        5.ผู้สูงอายุสามารถบอกวิธีการที่ทำให้ขับถ่ายง่ายได้ 3 ข้อ
      - วันที่10มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุถ่ายอุจจาระ 3 ครั้งต่อสัปดาห์ เป็นก้อนแข็งและมีกลิ่นเหม็นเล็กน้อย
        
        2.คลำพบก้อนในช่องท้อง
        
        3.ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้สะดวก
        
        4.ผลการประเมินตามแบบประเมิน ความเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูกของผู้สูงอายุ ได้ 4 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงท้องผูกปานกลาง
        
        5.ผู้สูงอายุสามารถบอกวิธีการที่ทำให้ขับถ่ายง่ายได้ 3 ข้อ
  - - - S: ผู้สูงอายุบอกว่า “ชอบทานอาหารประเภทผัด ดื่มกาแฟโบราณและชานมทุกวันสลับกัน วันละ 1-2 แก้ว”
        O: จากการตรวจร่างกาย ผู้สูงอายุมีน้ำหนัก 62 กิโลกรัม ส่วนสูง 150 เซนติเมตร เส้นรอบเอว 103 เซนติเมตร BMI=27.56 kg/m2อยู่ในโรคอ้วนระดับ2
    - - ภาวะโภชนาการเกิน (overnutrition) คือสภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารมากเกินพอไม่สมดุลกับความต้องการของร่างกาย เกิดจากความผิดปกติของกระบวนการเผาผลาญอาหารในร่างกาย ทำให้มีไขมันสะสมในร่างกายเพิ่มมากขึ้น โดยจะใช้ค่าร้อยละไขมันในร่างกาย > 20 ในชาย หรือ > 30 ในหญิง ภาวะไขมันสะสมอาจมาจากไขมันใต้ผิวหนังมากหรือจากไขมันในช่องท้องมาก ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคอ้วน ได้แก่
        1.ลักษณะรูปร่าง มีจำนวนไขมันแตกต่างกัน
        -1.1คนที่รูปร่างแบบเอ็นโดมอร์ฟี(endomorphy) จะมีไขมันมากกว่ากล้ามเนื้อ
        -1.2คนที่มีรูปร่างแบบมีโซมอร์ฟี(mesomorphy) จะมีกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อเกี่ยวพันมากที่สุด
        -1.3คนที่มีรูปร่างแบบเอคโตมอร์ฟี(ectomorphy) จะมีกล้ามเนื้อผอมเรียวยาว ไขมันน้อย
        2.พันธุกรรม เกิดจากการถ่ายทอดยีนส์หรือโครโมโซม
        3.สิ่งแวดล้อม อาจเกิดร่วมกับพันธุกรรม เช่น การเลี้ยงดู วัฒนธรรมการรับประทานอาหารที่สะสมมา ทำให้เกิดความไม่สมดุลระหว่างพลังงานที่ได้รับกับพลังงานที่ใช้ไป และการรับอิทธิพลอาหารตะวันตก จำพวกแป้ง ไขมัน มีเส้นใยน้อย ให้พลังงานมาก รวมถึงเครื่องดื่มที่มีแคลอรี่หรือคาเฟอีนมาก เช่น น้ำอัดลม น้ำหวาน กาแฟ
        4.ปัจจัยอื่นๆ
        -4.1โรคของระบบต่อมไร้ท่อบางอย่าง เช่น ต่อมไทรอยด์ไม่ทำงาน
        -4.2การรับประทานยาบางชนิด เช่น คอร์ติโคสเตอรอยด์ ยาคุมกำเนิด ทำให้รับประทานมากขึ้น
        -4.3การเลิกสูบบุหรี่ จะทำให้น้ำหนักขึ้นเฉลี่ย2-3กิโลกรัม
        ส่วนพยาธิเกิดจากการที่เซลล์ไขมันมีขนาดใหญ่และมีจำนวนมากขึ้นโดยเฉพาะในอวัยวะภายใน (visceral fat cell)ส่งผลต่อระบบต่อมไร้ท่อที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมนต่าง ๆเกิดกลไกย้อนกลับไปที่ ไฮโปทาลามัส (hypothalamus) โดยเฉพาะเล็ปติน (leptin) ฮอร์โมนที่หลั่งจากเซลล์ไขมันจะกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทชิมพาเทติค(sympathetic)ให้ทำงานมากขึ้นส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของระบบหัวใจมีการสะสมของไขมันใต้ผิวหนัง(subcutaneous fat) มากขึ้น และเนื้อเยื่อไขมัน (adipose tissue)ซึ่ง เป็นต่อมไร้ท่อชนิดหนึ่งจะหลั่งฮอร์โมนและสารหลายชนิด ได้แก่ ฮอร์โมนเล็ปติน ซึ่งมีตัวรับในสมองที่ตำแหน่งอาร์คิวเอตนิวเคลียส (arcuate nucleus) ควบคุมเกี่ยวกับการหิว การใช้พลังงาน ขนาดและจำนวนของเซลล์ไขมัน มีบทบาทเป็นฮอร์โมนที่ควบคุมความอ้วน และยังมีผลต่อเมแทบอลิซึมอื่น ๆ เช่น กระตุ้นระบบประสาทอัตโนมัติส่วนชิมพาเทติกให้ทำงานมากขึ้น และยับยั้งการสร้างอินซูลินที่เบตาเซลล์ของตับอ่อน ส่วนใหญ่แล้วผู้ป่วยโรคอ้วนจะไม่แสดงอาการใด ๆ นอกจากมีรอบเอวหรือพุงขนาดใหญ่จนเห็นได้ชัด แต่จากการสะสมของไขมันในช่องท้องจำนวนมากจะส่งผลให้การเผาผลาญน้ำตาลในร่างกายผิดปกติ จนน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นและเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวาน อีกทั้งยังทำให้ระดับไขมันในเลือดและความดันโลหิตสูงขึ้นด้วย เมื่อเกิดภาวะนี้เป็นระยะเวลานาน ผนังหลอดเลือดแดงจะหนาขึ้นจนอาจทำให้เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้น้อยลง ซึ่งเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนหรือเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
        
        การเปลี่ยนแปลงตามวัยของผู้สูงอายุในระบบทางเดินอาหารจะมีการเผาผลาญพลังงานลดลง กระเพาะอาหารบางลง การบีบตัวและการเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหารลดลง ลำไส้ใหญ่ ลำไส้เล็กเคลื่อนไหวลดลง ทำให้ความต้องการ พลังงานจากอาหารในแต่ละวันลดลง หากผู้สูงอายุรับประทานอาหารมากเกินที่ร่างกายต้องการและไม่ออกกำลังกาย พลังงานสำรอบจะถูกเปลี่ยนเป็นไกลโคเจน เก็บสะสมที่ตับและกล้ามเนื้อลาย ส่วนกรดไขมันอิสระจะเก็บในเซลล์ไขมันทั่วร่างกายกลายเป็นไตรกลีเซอไรค์ ทำให้เกิดภาวะอ้วน และจากทฤษฎีความเสื่อมโทรม (Wear and Tear Theory)ทำให้อวัยวะที่ช่วยในการย่อยและดูดซึมอาหารที่ทำงานต่อเนื่องเป็นเวลานานเสื่อมลง ไม่สามารถทำงานได้มีประสิทธิภาพเช่นเดิม ไขมันจึงเกิดการสะสมได้
        
        จากผลการตรวจร่างกายและซักประวัติพบว่าผู้สูงอายุมีน้ำหนัก 62 กิโลกรัม ส่วนสูง 150 เซนติเมตร เส้นรอบเอว 103 เซนติเมตร BMI=27.56 kg/m2 อยู่ในโรคอ้วนระดับ2 และผู้ป่วยบอกว่าชอบทานชานมและกาแฟเป็นประจำทุกวัน วันละ1-2แก้ว ซึ่งมีปริมาณน้ำตาลสูงมาก ประกอบกับผู้สูงอายุมีน้ำหนักตัวและ ไขมันสะสมในร่างกายมาก ทำให้เกิดภาวะโภชนาการเกินได้
        
        ภาวะโภชนาการเกินมีสาเหตุหลักจากพันธุกรรมและพฤติกรรมการดำรงชีวิต โดยเฉพาะด้านการรับประทานอาหารและการออกกำลังกาย พบมากในผู้สูงอายุ เนื่องจาก การเผาผลาญอาหารไม่ดี จึงเกิดภาวะโภชนาการเกินได้ง่าย
    - - เพื่อให้ผู้สูงอายุมีภาวะโภชนาการอยู่ในเกณฑ์ปกติ
    - - 1.ไม่มีอาการและอาการแสดงของภาวะโภชนาการเกิน เช่น เหนื่อยง่าย เหงื่อออกง่าย หายใจติดขัด เป็นต้น
      - 2.ผู้สูงอายุสามารถรับประทานอาหารตามสัดส่วนต่อวัน ดังนี้
        
        -เนื้อสัตว์4-5 ช้อนโต๊ะ
        -นมสด 240 มิลลิลิตร
        -ไข่ 3-4 ฟองต่อสัปดาห์
        -ถั่วรับประทานเป็นประจำ
        -ข้าวและอาหารประเภทแป้ง 6-8 ทัพพี
        -ผักใบเขียวสด/ต้ม 2 ทัพพี
        -ผักสีเหลือง ส้ม 1 ทัพพี
        -ผลไม้/ผลไม้สุก มื้อละ 1 ส่วน
        -ไขมัน/น้ำมันพืช 2ช้อนโต๊ะ
        -น้ำดื่ม6-8แก้ว
      - 3.ผู้สูงอายุสามารถลดการบริโภคอาหารประเภทผัด ชานมและกาแฟได้ และ รับประทานอาหารครบ5 หมู่
      - 4.ค่าดัชนีมวลกาย (BMI) อยู่ในเกณฑ์ปกติ คือ ระหว่าง18.50-22.90 kg/m2
      - 5.เส้นรอบเอวมีค่าปกติ น้อยกว่าหรือเท่ากับ 80 เซนติเมตร
      - 7.ผู้สูงอายุสามาถตอบคำถามเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวได้ 3ใน 5 ข้อ
      - 6.ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการปกติ Hemoglobin=12-15g/dL Hematocrit=36-45%
        Albumin=3.5-5 gm/dL
        Cholesterol=<200mg/dL
    - - 2.ประเมินและคำนวณค่าดัชนีมวลกาย(BMI) เพื่อประเมินภาวะโภชนาการเกิน และวางแผนการพยาบาล
      - 1.สังเกตพฤติกรรมการบริโภคอาหารของผู้สูงอายุ เพื่อประเมินภาวะโภชนาการเกิน
      - 3.ให้ความรู้ คำแนะนำการดูแลแก่ผู้ป่วย ญาติ และผู้ดูแลเกี่ยวกับ
        
        3.1วางแผนสำหรับมื้ออาหารล่วงหน้ารวมถึงวางแผนการรับประทานอาหาร จากผลการวิจัยเรื่อง พฤติกรรมการบริโภคอาหารและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อภาวะน้ําหนักเกิน พบว่าการรับประทานอาหารครบ 3 มื้อ โดยเฉพาะมื้อเช้า มีผลต่อภาวะน้ำหนักเกิน (นัชชา ยันติ, อภิญญา อุตระชัยและกริช เรืองไช, 2563)การรับประทานอาหารเช้าเป็นมื้อสำคัญที่เป็นพลังงานในการดำเนินกิจกรรมในแต่ละวัน และยังช่วยให้ความอยากอาหารในมื้ออื่นๆลดลง และลดปริมาณอาหารโดยเฉพาะประเภทแป้ง อาหารทอด ผัด ของหวาน
        
        3.2ดูแลให้ตระหนักถึงวิธีการปรุงอาหารที่มีผลต่อจำนวนแคลอรี่และปริมาณไขมัน โดยหลีกเลี่ยงการปรุงอาหารด้วย วิธีการทอด เปลี่ยนเป็นต้ม นึ่ง ย่างแทน
        
        3.3หากเคยรับประทานอาหารว่าง ในระหว่างมื้อ ควรลดของว่างระหว่างมื้ออาหาร และงดของจุบจิบ
        
        3.4 ผู้สูงอายุควรได้รับแคลอรี่จากผลไม้ ผัก ให้มากที่สุดแทนเนื้อสัตว์ นม เนย เนื่องจากมีไขมันมาก
        
        3.5ควรรับประทานอาหารประเภทเนื้อไก่ปลาที่มีไขมันและแคลอรี่น้อยกว่าเนื้อแดง
        
        3.6งดการเข้านอนทันทีหลังอาหารแต่ละมื้อ
      - 4.เพิ่มกิจกรรมในแต่ละวันตามความเหมาะสมของสภาพร่างกายผู้สูงอายุ เช่น ลดน้ำต้นไม้ กวาดบ้าน เดินแกว่งแขนบริเวณหน้าบ้าน ถ้าไม่เคยออกกำลังกายควรให้ ออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที โดยเลือกท่าทางการออกกำลังกายให้เหมาะสมกับสภาพผู้สูงอายุแต่ละราย
      - 5.มีส่วนร่วมในการวางแผนวิธีการเลือกอาหาร โดยเลือกชนิดอาหารที่หลากหลาย เพื่อจะได้ไม่ขาดอาหารส่วนใดๆ ไป
      - 6.ดูแลให้ดื่มน้ำวันละ 8-10 แก้ว หากไม่ขัดต่อโรค เพื่อช่วยให้การขับถ่ายของเสียที่เกิดจากการลดน้ำหนัก
      - 7.ดูแลให้รับประทานอาหารช้าๆ และเน้นให้เคี้ยวอย่างละเอียด
      - 8.ดูแลกระตุ้นส่งเสริมตลอดจนให้กำลังใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมบริโภคนิสัย ให้ถูกต้องและสม่ำเสมอ
      - 9.ประเมินและติดตามน้ำหนักตัว ชั่งน้ำหนักสัปดาห์ละ1-2 ครั้ง และนำค่าที่ได้มาคำนวณค่าดัชนีมวลกายเป็นประจำ เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย
      - 10.ติดตามผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น Hemoglobin,Hematocrit, AlbuminและCholesterol เป็นต้น เพื่อดูการเปลี่ยนแปลง
    - - 1.หมั่นประเมินน้ำหนัก ส่วนสูงของตนเองอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้งและนำมาคำนวณค่าดัชนีมวลกาย เพื่อประเมินภาวะโภชนาการเกินและดูการเปลี่ยนแปลง
      - 2.วางแผนมื้ออาหารและแผนการรับประทานอาหารของตนเอง โดยจัดให้ทานครบ 3 มื้อ และลดอาหารประเภทแป้ง อาหารทอด ผัด และของหวาน
      - 3.หลีกเลี่ยงอาหารที่ปรุงด้วยการทอด เปลี่ยนเป็นต้มหรือนึ่งแทน และเคี้ยวอาหารช้าๆ เพื่อให้ง่ายต่อการย่อย
      - 4.ลดการรับประทานอาหารว่างหรือของทานเล่น
      - 5.จัดหากิจกรรมเบาๆทำหลังรับประทานอาหารเย็น งดการเข้านอนทันที เพื่อให้อาหารมีการย่อยที่สมบูรณ์
      - 6.ดื่มน้ำ 8-10 แก้วต่อวันเพื่อช่วยขับถ่ายของเสีย
    - - 1.ร่วมวางแผนการจัดมื้ออาหารและวางแผนการรับประทานที่ลดปริมาณอาหารโดยเฉพาะประเภทแป้ง อาหารทอด ผัด ของหวานร่วมกับผู้สูงอายุ
      - 2.ดูแลการทำกิจกรรมในแต่ละวันของผู้สูงอายุ โดยเลือกกิจกรรมที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของผู้สูงอายุ
      - 3.กระตุ้นและให้กำลังแก่ผู้สูงอายุในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหาร
      - 4.ช่วยเหลือผู้สูงอายุในการประเมินและติดตามการชั่งน้ำหนักในแต่ละสัปดาห์เพื่อดูการเปลี่ยนแปลง
    - - วันที่8มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุไม่มีอาการเหนื่อยง่าย เหงื่อออก
        
        2.ผู้สูงอายุรับประทานอาหารตามสัดส่วนได้
        
        3.ผู้สูงอายุลดอาหารประเภทผัด ชาและกาแฟลงเหลือวันละ1แก้ว
        
        4.BMIลดลง=23.5 kg/m2
        
        5.เส้นรอบเอว
        ลดลงเหลือ95เซนติเมตร
        
        6.ผู้สูงอายุสามารถบอกแผนการรับประทานอาหารได้ถูกต้อง 2 ข้อ
      - วันที่9มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุไม่มีอาการเหนื่อยง่าย เหงื่อออก
        
        2.ผู้สูงอายุรับประทานอาหารตามสัดส่วนได้
        
        3.ผู้สูงอายุลดอาหารประเภทผัด ชาและกาแฟลงเหลือวันละ1แก้ว
        
        4.BMIลดลง=23.5 kg/m2
        
        5.เส้นรอบเอว
        ลดลงเหลือ95เซนติเมตร
        
        6.ผู้สูงอายุสามารถบอกแผนการรับประทานอาหารได้ถูกต้อง 3 ข้อ
      - วันที่10มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุไม่มีอาการเหนื่อยง่าย เหงื่อออก
        
        2.ผู้สูงอายุรับประทานอาหารตามสัดส่วนได้
        
        3.ผู้สูงอายุลดอาหารประเภทผัด ชาและกาแฟลงเหลือวันละ1/2แก้ว
        
        4.BMIลดลง=23.5 kg/m2
        
        5.เส้นรอบเอว
        ลดลงเหลือ94เซนติเมตร
        
        6.ผู้สูงอายุสามารถบอกแผนการรับประทานอาหารได้ถูกต้อง 3 ข้อ
  - - - S:ผู้สูงอายุบอกว่า “ดื่มกาแฟโบราณและชานมทุกวันสลับกัน วันละ1-2 แก้ว”
        O: จากการสังเกตผู้สูงอายุไม่ค่อยออกกำลังกาย เนื่องจากตนเองเป็นโรคหัวใจโต ทำให้เหนื่อยง่าย และมีรูปร่างอ้วน
        -มีประวัติโรคความดันโลหิตสูงและเบาหวาน
        -จาการตรวจร่างกายพบน้ำหนัก62 กิโลกรัม ส่วนสูง 150 เซนติเมตร เส้นรอบเอว 103 เซนติเมตร BMI=27.56 kg/m2 อยู่ในโรคอ้วนระดับ2
        -จากการวัดสัญญาณชีพพบ ระดับความดันโลหิต 140/90 mmHg
    - - ภาวะความดันโลหิตสูง(Hypertension)เป็นสภาวะผิดปกติที่บุคคลมีระดับความดันโลหิตสูงขึ้นกว่าระดับปกติของคนส่วนใหญ่ คือมากกว่าหรือเท่ากับ 140/90 mmHg และถือว่าเป็นสภาวะที่ต้องควบคุม เนื่องจากความดันโลหิตสูงทำให้เกิดความเสียหาย และการเสื่อมสภาพของหลอดเลือดแดง นำไปสู่สภาวะการแข็งตัวของหลอดเลือด การอุดตันของหลอดเลือด หรือหลอดเลือดแตกได้ ปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดโรคความดันโลหิตสูง ได้แก่
        ปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้
        1.กรรมพันธุ์ ผู้ที่มีพ่อแม่เป็นโรคความดันโลหิตสูง มีโอกาสและความเสี่ยงในการเป็นโรคความดันโลหิตสูงได้มากกว่า
        2.เพศและอายุ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย พบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง ในช่วงก่อนอายุ 50 ปี แต่เมื่ออายุเลย 50 ปี ผู้หญิงจะมีโอกาสเกิดโรคความดันโลหิตสูงมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากผู้หญิงมีฮอร์โมนเอสโทรเจนลดลง ซึ่งมีผลต่อความยืดหยุ่นของเส้นเลือด ส่วนในผู้ที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป พบความดันโลหิตสูงเท่ากันทั้ง 2 เพศ
        ปัจจัยที่ควบคุมได้
        1.อ้วนหรือมีน้ำหนักเกิน
        2.ไขมันในเลือดสูง
        3.ดื่มแอลกอฮอล์อย่างหนัก
        4.กินเค็มเป็นประจำ
        5.ขาดการออกกำลังกาย
        6.มีภาวะดื้ออินซูลินหรือเป็นเบาหวาน
        พยาธิของภาวะความดันโลหิตสูง คือมีผลทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดทั่วร่างกาย ทําให้หลอดเลือดแดงหนาตัวขึ้น และรูเล็กลง จึงต้องเพิ่มแรงดันเพื่อให้เลือดไปเลี้ยง ส่วนต่างๆของร่างกายหลอดเลือดในสมองก็จะตึงตัวมากขึ้น และเกิด อาการปวดศีรษะบริเวณหลอดเลือดเยื่อหุ้มสมอง หน้ามืด เวียนศีรษะตอนตื่นนอนใหม่ๆ ตาพร่ามัว เลือดกำเดาไหล เหนื่อยง่าย เจ็บหน้าอก
        
        การเปลี่ยนแปลงตามวัยของผู้สูงอายุในระบบหัวใจและหลอดเลือด คือ ผู้สูงอายุจะมีการเพิ่มขึ้นของคอลลาเจน และมีแคลเซียมไปจับกับอิลาสตินเป็นผลทำให้หลอดเลือดแดงแข็ง ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดเอออตาร์(Aorta) มีการหนาตัวของหลอดเลือด ทำให้เกิดแรงต้านของเลือด ส่งผลให้หัวใจห้องล่างช้ายต้องทำงานหนัก ออกแรงบีบตัวเพื่อเอาเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายเพิ่มมากขึ้น และส่งผลทำให้ความดันซิสโตลิก (Systolic) ในผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น และจากทฤษฎีเชื่อมตามขวาง (Cross-linking Theory) จะมีการเชื่อมตามของโมเลกุลโปรตีนอีลาสตินและคอลลาเจน ทำให้เนื้อเยื่อแหละหลอดเลือดขาดความยืดหยุ่น เกิดความดันโลหิตสูงได้
        
        จากผลการตรวจร่างกายและซักประวัติพบว่าผู้สูงอายุดื่มกาแฟโบราณและชานมทุกวันสลับกัน วันละ1-2 แก้ว ซึ่งในกาแฟมีคาเฟอีน เพิ่มการทำงานของหัวใจ ทำให้หลอดเลือดแดงหดตัว และเกิดความดันโลหิตสูงได้ จากการสังเกตผู้สูงอายุไม่ค่อยออกกำลังกาย มีประวัติโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งการออกกำลังกายแบบระดับที่เบาถึงปานกลางแต่สม่ำเสมอสามารถช่วยลดระดับความดันโลหิตได้ และตรวจร่างกายพบน้ำหนัก62 กิโลกรัม ส่วนสูง 150 เซนติเมตร เส้นรอบเอว 103 เซนติเมตร BMI=27.56 kg/m2 อยู่ในโรคอ้วนระดับ2 วัดสัญญาณชีพพบ ระดับความดันโลหิต 140/90 mmHg ผู้สูงอายุมีภาวะอ้วน ทำให้ระบบหมุนเวียนเลือดต้องขนส่งออกซิเจนและสารอาหารไปให้เนื้อเยื่อภายในร่างกายมากขึ้น หัวใจต้องใช้แรงดันในการส่งเลือดมากขึ้นเช่นกัน
        
        ความดันโลหิตสูงเกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งสาเหตุที่ควบคุมได้และควบคุมไม่ได้ ความดันโลหิตสูงยังเป็นปัจจัยเสี่ยงทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ตามมาได้เช่น โรคหัวใจวาย โรคอัมพาต โรคสมองเสื่อมหรือโรคไตวายเรื้อรัง
    - - เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากโรคความดันโลหิตสูง
    - - 1.ไม่มีอาการของความดันโลหิตสูงและโรคแทรกซ้อน เช่น ปวดหัว เวียนหัว เหนื่อยง่าย อาการอัมพาต หรือ มีภาวะหัวใจวาย
      - 2.มีระดับความดันโลหิตลดลงอยู่ในค่าปกติ คือ 120/80-90/60 mmHg
      - 3.ค่าดัชนีมวลกายอยู่ในเกณฑ์ปกติ คือ 18.5-22.9 kg/m2
      - 4.ผู้สูงอายุสามารถเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสมกับความต้องการของร่างกายและพยาธิของโรคได้ เช่น อาหารที่มีโปแตสเซียมและแคลเซียมสูง แต่ไขมันและโซเดียมต่ำ
      - 5.ผู้สูงอายุสามารถบอกการปฏิบัติตัวได้ถูกต้อง 3 ใน 5 ข้อ
    - - 1.สังเกตอาการและอาการแสดงของภาวะแทรกซ้อนของความดันโลหิตสูง เพื่อประเมินความผิดปกติและความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อน
      - 2.ประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหารและพฤติกรรมการดูแลตนเองที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของผู้สูงอายุ เพื่อเป็นแนวทางในการให้การพยาบาล
      - 3.ประเมินและบันทึกสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของระดับความดันโลหิต
      - 4.แนะนำให้ผู้สูงอายุมีการปรับเปลี่ยนแบบแผนการดำเนินชีวิตเพื่อการดูแลตนเองที่เหมาะสม
        
        4.1ควบคุมการ รับประทานอาหารให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย จากผลการวิจัยเรื่อง ผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหาร ตามแนวทางของ DASH ร่วมด้วยทฤษฎีการรับรู้ความสามารถแห่งตน และแรงสนับสนุนทางสังคม เพื่อลดความเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูง พบว่าการรับประทานอาหารต้านความดันโลหิตสูง หรือเรียกว่าDASH Diet (dietary approaches to stop hypertension) ซึ่งเป็นอาหารประเภทผักและผลไม้ที่มีโปแตสเซียมและแคลเซียมสูง เช่น เต้าหู้ ผักใบเขียว ถั่วชนิดต่างๆ มีไขมันและโซเดียมต่ำ จึงสามารถช่วยลดระดับความดันชีสโตลิคลงได้ประมาณ 8-14 มิลลิเมตรปรอท (อ้างอิง:เสาวลักษณ์ มูลสารและเกสร สำเภาทอง, 2016) ควรควบคุมปริมาณโซเดียมที่รับประทานต่อวันไม่เกินวันละ 2.4 กรัม จึงควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสเค็ม เช่น น้ำปลา ซอส ซีอิ้ว หรืออาหารหมักดอง เป็นต้น หากควบคุมได้จะสามารถลดความดันชิสโตลิกได้ ประมาณ 2 - 8 มิลลิเมตรปรอท สำหรับการควบคุมไขมันควรรับประทานน้ำมันที่ได้จากถั่วเหลือง น้ำมันรำข้าว น้ำมันดอกคำฝอย และหลีกเลี่ยงน้ำมันมะพร้าวหรือน้ำมันจากสัตว์ ปริมาณอาหารที่ควรรับประทานในแต่ละวัน มีดังนี้
        
        -ข้าว/แป้ง 6-11 ส่วน ขนมปัง 1 แผ่น ข้าวสวย 1 ทัพพี เช่น ข้าวซ้อมมือ ขนมปังโฮลวีท เป็นต้น
        
        -ผัก 3-5 ส่วน ผักสด 2 ทัพพี ผักสุก 1 ทัพพี เช่น มะเขือเทศ กะหล่ำปลี เห็ดเข็มทอง เป็นต้น
        
        -ผลไม้ 2-4 ส่วน ผลไม้สด1/2 ถ้วยตวง เช่น แก้วมังกร มะละกอสุก ส้มโอ เป็นต้น
        
        -เนื้อสัตว์ 2-3 ส่วน เนื้อสัตว์สุก 30กรัมหรือ2 ช้อนทานข้าว เช่น เนื้อหมู เนื้อปลา เนื้อไก่ไม่ติดมัน เป็นต้น
        
        -นม 2-3 ส่วน นมสด 240ซีซี โยเกิร์ต 1 ถ้วย เช่น นมพร่องมันเนย เป็นต้น
        
        -ไขมัน/น้ำมัน 2-3 ส่วน น้ำมันพืช 1 ช้อนชา เนยจืด 1 ช้อนชา กะทิไม่ใส่เกลือ 1 ช้อนโต๊ะ เช่น น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันรำข้าว เป็นต้น
        
        -น้ำตาล ไม่เกิน 6 ส่วน น้ำตาลทราย 1 ช้อนชา น้ำผึ้ง 1 ช้อนชา แยม 1 ช้อนโต๊ะ
        
        ตัวอย่างเมนูอาหารสำหรับผู้สูงอายุความดันโลหิตสูง เช่น ผัดเต้าหู้ถั่วงอก แกงส้มผักรวมปลา น้ำพริกปลาย่าง ผัดผักบุ้งไฟแดง แกงจืดตำลึงไก่บด แกงจืดผักกาดขาว เป็นต้น
        
        4.2 กระตุ้นและส่งเสริมให้ผู้สูงอายุออกกำลังกายเป็นประจำ จากผลการวิจัยเรื่องการออกกำลังกายสำหรับผู้ป่วยความดันโลหิตสูง พบว่าการออกกำลังกายที่ดีที่สุดคือการเพิ่มความทนทานของระบบหัวใจและหลอดเลือด หรือการออกกำลังกายแบบแอโรบิก ( อ้างอิง:ปิยนุช รักพาณิชย์, 2559) โดยใช้แรงในระดับปานกลาง อย่างสม่ำเสมอ 3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ นานครั้งละ 30 - 60 นาที ซึ่งจะช่วยให้ระดับความดันโลหิตลดลง 10/8 mmHg ความดันโลหิตที่ลดลงนี้อาจจะลดลงอยู่เป็นระยะเวลานานถึง 22 ชั่วโมงหลังจากการออกกําลังกายเพียงหนึ่งครั้ง ที่สำคัญควรเลือกรูปแบบการออกกำลังกายที่เหมาะสม เช่น การเดินแกว่งแขน การรำมวยจีน การรำไม้พลอง
        ไทเก็ก ชี่กง เป็นต้น ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่หักโหมเกินไป และควรนั่งพักหลังออกกำลังกายอย่างน้อย30นาทีก่อนวัดความดันโลหิตครั้งต่อไปเพราะทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นได้
        
        4.3หาวิธีจัดการกับความเครียดที่เหมาะสม เช่น การฝึกจิตใจให้แจ่มใส ฝึกทำสมาธิ สวดมนต์ไหว้พระ อ่านหนังสือ หาเพื่อนคอยพุดคุยปรึกษาปัญหา รวมทั้งการหากิจกรรมที่ตนเองชอบทำ การเข้ากลุ่มชมรมเพื่อทำกิจกรรมกับคนในวัยเดียวกัน เป็นต้น
        
        4.4นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ผู้สูงอายุควรหากิจกรรมทำในช่วงเวลากลางวัน แต่หลับได้อย่างน้อย30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง ควรหลีกเลี่ยงการนอนหลับในช่วงตอนเย็น เพราะจะทำให้นอนไม่หลับตอนกลางคืน การนอนไม่หลับเป็นระยะเวลาติดต่อกันหลายวันส่งผลให้เกิดความเครียดอาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น
      - 5.ดูแลและแนะนำให้ผู้สูงอายุรับประทานยาตามแผนการรักษาของแพทย์ อย่างเคร่งครัด รวมถึงผลข้างเคียงจากยาลดความดันโลหิต และการปฏิบัติตนเมื่อเกิดอาการด้วย ได้แก่
        
        Amlodipine 5 mg 2 เม็ด 1 ครั้ง หลังอาหารเช้า
        ผลข้างเคียง อาการบวมตามมือ เท้า ขาส่วนล่าง ข้อเท้า ปวดศีรษะ ท้องเสีย มึนหัว หน้ามืด เหนื่อยง่าย ซึม หน้าแดง ใสั่น ท้องอืด ความดันโลหิตต่ำจากการเปลี่ยนท่า (Orthostatic hypertension) ควรเปลี่ยนท่าทางช้าๆ หลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมภายหลังรับประทานยาเป็นเวลาประมาณ 30 นาที
        
        Carvedilol 12.5 mg ½ เม็ด 1 ครั้ง หลังอาหารเช้า
        ผลข้างเคียง อาการแพ้ยา ลมพิษขึ้น มือเท้าเย็นหรือมีอาการชาริมฝีปาก ใบหน้า ลิ้นหรือคอบวม ซึ่งหากเกิดอาการ ควรพบแพทย์โดยด่วน
      - 6.แนะนำให้ผู้สูงอายุหรือผู้ดูแลหมั่นตรวจวัดความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมออย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง หรือมีอาการผิดปกติ เช่น ปวดมึนศีรษะบริเวณท้ายทอย วิงเวียงศีรษะเหมือนบ้านหมุน ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ หายใจลำบากเลือดกำเดาไหล ใจสั่น เจ็บหน้าอก อาการชาหรือมีแขนขาอ่อนแรง เป็นต้น หากมีอาการดังกล่าวควรรีบไปพบแพทย์
      - 7.สร้างแรงจูงใจและความตระหนักในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลตนเอง ให้เหมาะสมแก่ผู้สูงอายุร่วมกับการจัดหาสื่อที่มีส่วนช่วยในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมมาให้แก่ผู้สูงอายุ
    - - 1.สังเกตอาการผิดปกติที่แสดงถึงภาวะแทรกซ้อนของความดันโลหิตสูง
      - 2.รับประทานอาหารให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย มีโปแตสเซียม แคลเซียมสูง และมี
        ไขมันและโซเดียมต่ำ
      - 3.ออกกำลังกายแบบแอโรบิก ครั้งละ 30-60นาที สัปดาห์ละ 3-5 ครั้ง เพื่อเพิ่มความแข็งแรงทนทาน ให้กับหัวใจและหลอดเลือด
      - 4.หากิจกรรมผ่อนคลายทำ เพื่อให้ตนเองไม่เครียดและสามารถนอนหลับได้เพียงพอ เพื่อไม่ให้ความดันโลหิตสูงขึ้น
      - 5.รับประทานยา Amlodipine 5 mg 2 เม็ด 1 ครั้ง หลังอาหารเช้า และCarvedilol 12.5 mg ½ เม็ด 1 ครั้ง หลังอาหารเช้า อย่างสม่ำเสมอ เพื่อควบคุมระดับความดันโลหิตและลดการเกิดภาวะแทรกซ้อน
      - 6.หมั่นตรวจวัดความดันโลหิตของตนเองสัปดาห์ละ 1 ครั้ง เพื่อเฝ้าระวังการเกิดภาวะแทรกซ้อน
    - - 1.ดูแลและกระตุ้นให้ผู้สูงอายุรับประทานยาให้ครบและตรงต่อเวลาอย่างเคร่งครัด รวมถึงคอยสังเกตและเฝ้าระวังอาการผิดปกติของผู้สูงอายุที่เกิดจากผลข้างเคียงของยาที่อาจเกิดขึ้น
      - 2.ดูแลการวัดความดันโลหิตให้ผู้สูงอายุอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของความดันโลหิต
      - 3.ดูแลการจัดอาหารที่มีโปแตสเซียมและแคลเซียมสูง มีไขมันและโซเดียมต่ำ เพื่อช่วยลดระดับความดัน
      - 4.กระตุ้นให้ผู้สูงอายุออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ นานครั้งละ 30 - 60 นาที และควรเลือกรูปแบบการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของผู้สูงอายุ เช่น การเดินแกว่งแขน การรำมวยจีน เป็นต้น
      - 5.ดูแลให้ผู้สูงอายุนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ หากิจกรรมให้ทำในตอนกลางวัน เพื่อไม่ให้งีบหลับ และทำให้นอนหลับในตอนกลางคืนได้ยาวนาน
      - 6.พูดคุยและเปิดโอกาสให้ผู้งอายุได้ระบายความวิตกกังวลหรือเรื่องกังวลใจ เพื่อลดการเกิความเครียด ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้ความดันโลหิตสูง
    - - วันที่8มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุมีอาการปวดศีรษะ วิงเวียนศีรษะบางครั้ง
        
        2.ระดับความดันโลหิต 140/80 mmHg
        
        3.BMIลดลง=23.5kg/m2
        
        4.ผู้สูงอายุเริ่มปรับการรับประทานอาหารเป็นอาหารที่มีโปแตสเซียมและ แคลเซียมสูง แต่ไขมันและโซเดียมต่ำ
        
        5.ผู้สูงอายุสามารถอธิบายการปรับเปลี่ยนแบบแผนการดำเนินชีวิตได้ 2 ข้อ
      - วันที่9มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุมีอาการปวดศีรษะ วิงเวียนศีรษะบางครั้ง
        
        2.ระดับความดันโลหิต 138/80 mmHg
        
        3.BMIลดลง=23.5kg/m2
        
        4.ผู้สูงอายสามารถรับประทานอาหารที่มีโปแตสเซียมและแคลเซียมสูง แต่ไขมันและโซเดียมต่ำ
        
        5.ผู้สูงอายุสามารถอธิบายการปรับเปลี่ยนแบบแผนการดำเนินชีวิตได้ 3 ข้อ
      - วันที่10มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุมีอาการปวดศีรษะ วิงเวียนศีรษะลดลง
        
        2.ระดับความดันโลหิต 138/80 mmHg
        
        3.BMIลดลง=23.5kg/m2
        
        4.ผู้สูงอายสามารถรับประทานอาหารที่มีโปแตสเซียมและแคลเซียมสูง แต่ไขมันและโซเดียมต่ำ
        
        5.ผู้สูงอายุสามารถอธิบายการปรับเปลี่ยนแบบแผนการดำเนินชีวิตได้ 3 ข้อ
  - - - S: ผู้ป่วยบอกว่า “มีประวัติการหกล้มใน 2 อาทิตย์ที่ผ่านมา”
        O: จากการสังเกต ผู้สูงอายุไม่ออกกำลังกาย และใช้รถเข็นช่วยพยุงตัวในการเคลื่อนไหวบางครั้ง
        -สิ่งแวดล้อมบริเวณศูนย์ฯ เป็นบ้านยกพื้นสูง มีบันไดขึ้นจำนวน 5 ขั้น พื้นห้องน้ำเป็นพื้นที่ปูด้วยกระเบื้องแต่พื้นลื่น เปียกอยู่ตลอดเวลา
        -จากการตรวจร่างกายพบน้ำหนัก62 กิโลกรัม ส่วนสูง 150 เซนติเมตร เส้นรอบเอว 103 เซนติเมตร BMI=27.56 kg/m2 อยู่ในโรคอ้วนระดับ2
        -ผลการประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน (Thai FRAT) ได้ 10 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงต่อการหกล้ม
    - - การหกล้มเป็นการสูญเสียการทรงตัว ซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่ตั้งใจ ทำให้อวัยวะต่าง ๆ เช่น แขน ขา ศีรษะ ฯลฯ เกิดการกระแทก และมีอาการบาดเจ็บตามมา อาจบาดเจ็บเพียงเล็กน้อยไปจนถึงบาดเจ็บรุนแรง และรุนแรงที่สุดคือเสียชีวิต ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่น กระดูกสะโพกหัก หรือ ก่อให้เกิดการบาดเจ็บทางสมอง โดยปัญหาการหกล้มเกิดมากกับผู้สูงอายุ และมีความอันตรายมากกว่าคนวัยอื่น
        ปัจจัยที่ทำให้เกิดการหกล้ม ได้แก่
        1.ปัจจัยเสี่ยงภายในร่างกายของผู้สูงอายุ
        1.1การเปลี่ยนแปลงด้านสายตา ผู้สูงอายุมักมีปัญหาสายตายาว ทำให้คาดคะเนระยะทางได้ไม่ถูกต้อง หรือโรคต้อที่ทำให้มองเห็นไม่ชัด จึงเกิดการหกล้ม
        1.2การเปลี่ยนแปลงด้านข้อต่อและเอ็นที่อ่อนแอลง ส่งผลต่อการทรงตัว จึงทำให้เกิดการหกล้มได้
        1.3ระบบทางเดินปัสสาวะ ในผู้สูงอายุพบว่ามีปัญหาปัสสาวะบ่อย หรือกลั้นไม่อยู่ ทำให้ต้องรีบเร่งในการเข้าห้องน้ำและเกิดการหกล้มบ่อยครั้ง
        1.4ความเจ็บป่วยหรือโรคประจำตัวบางอย่าง ก็ส่งผลต่อการหกล้มได้ เช่น โรคหลอดเลือดสมองส่งผลให้แขนขาอ่อนแรง จึงขาดสมดุลในการทรงตัว โรคพาร์กินสัน ที่มีภาวะสั่นก็มีความเสี่ยงต่อการหกล้มสูงเช่นกัน
        1.5การใช้ยาบางตัวมีความเสี่ยงต่อการหกล้ม เช่น ยาลดความดันโลหิต ยานอนหลับ ยาต้านการซึมเศร้า
        2.ปัจจัยเสี่ยงภายนอกหรือสิ่งแวดล้อมรอบตัวผู้สูงอายุ ประกอบด้วยสิ่งแวดล้อมในบ้านและ นอกบ้าน เช่น พื้นบ้าน แสงสว่างไม่เพียงพอ บันได ห้องน้ำ ห้องครัว รองเท้าไม่เหมาะสม เป็นต้น
        
        การเปลี่ยนแปลงตามวัยของผู้สูงอายุในระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ คือ ผู้สูงอายุจะมีจำนวนและขนาดเส้นใยของกล้ามเนื้อลดลง ทำให้ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อลดลง เสี่ยงต่อการหกล้ม ปริมาณไกลโคเจนและโปรตีนที่สะสมในกล้ามเนื้อลดลง ทำให้เสียสมดุลไนโตรเจน ทำให้กล้ามเนื้อมีอาการสั่น และในระบบประสาท เซลล์ประสาท เส้นประสาท และการไหลเวียนเลือดจะลดลง ทำให้ความเร็วในการส่งสัญญาณประสาทช้าลง ส่งผลให้รีเฟล็กซ์และการตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นช้าลง ทำให้เกิดการหกล้มได้ และจากทฤษฎีเชื่อมตามขวาง (Cross-linking Theory) สารที่มีการเชื่อมตามขวางจะเกาะDNA ทำให้เซลล์ทำหน้าที่ผิดปกติ และcollagenเปลี่ยนแปลง เนื้อเยื่อขาดความยืดหยุ่น ความคล่องตัวในการเคลื่อนไหวลดลง
        
        จากผลการตรวจร่างกายและซักประวัติพบว่าผู้สูงอายุ มีประวัติการหกล้มใน 2 อาทิตย์ที่ผ่านมา อาจทำให้เกิดการหกล้มซ้ำได้ จากการสังเกตผู้สูงอายุใช้รถเข็นช่วยพยุงตัวในการเคลื่อนไหวบางครั้ง ทำให้เคลื่อนไหวไม่สะดวก และ สิ่งแวดล้อมบริเวณศูนย์ฯ เป็นบ้านยกพื้นสูง มีบันไดขึ้นจำนวน 5 ขั้น พื้นห้องน้ำเป็นพื้นที่ปูด้วยกระเบื้องแต่พื้นลื่น เปียกอยู่ตลอดเวลา ทำให้เสี่ยงต่อการลื่นหรือตกบันไดได้ ผลการประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน (Thai FRAT) ได้ 10 คะแนน หมายถึงผู้สูงอายุเสี่ยงต่อการหกล้ม
        
        การหกล้มเป็นอีกหนึ่งความเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดอันตราย และพบบ่อยในผู้สูงอายุโดยแต่ละปี 1 ใน 3 ของผู้สูงอายุมักประสบการลื่นล้มและครึ่งหนึ่งลื่นล้มมากกว่า 1 ครั้ง เมื่อผู้สูงอายุหกล้มและกระดูกหัก พบว่า 1ใน 5 ไม่สามารถกลับมาเดิน ได้อีกและบางส่วนต้องใช้รถเข็นไปตลอด ส่งผลให้ผู้สูงอายุสูญเสียความสามารถในการดูแลตนเองและต้องมีคนดูแลตลอดเวลา มีภาวะสับสน มีปัญหาการเคลื่อนไหวทำให้เกิดอาการซึมเศร้าตามมาได้
    - - ผู้สูงอายุปลอดภัยจากการพลัดตกหกล้ม
    - - 1.ผู้สูงอายุไม่หกล้มในเวลา 6 เดือน
      - 2.ไม่มีแผลจากการหกล้ม
      - 3.ผู้สูงอายุสามารถเคลื่อนไหวได้สะดวก
      - 4.ผู้สูงอายุออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอครั้งละ 20-30 นาที 3-5 ครั้ง/สัปดาห์
      - 5.BMIอยู่ในเกณฑ์ปกติ คือระหว่าง18.5-22.9 kg/m2
      - 6.ผลการประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน (Thai FRAT) ได้ 0-3 คะแนน ผู้สูงอายุไม่เสี่ยงต่อการหกล้ม
      - 7.ผู้สูงอายุสามารถตอบคำถามเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวได้ 3ใน 5 ข้อ
    - - 1.สังเกตพฤติกรรม และลักษณะการเคลื่อนไหว เพื่อประเมินความเสี่ยงในการหกล้ม
      - 2.ประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มในผู้สูงอายุโดยใช้แบบประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุไทยใน ชุมชน (Thai FRAT) เพื่อวางแผนการพยาบาล
      - 3.สร้างความตระหนักในการดูแลตนเองเพื่อไม่ให้เกิดการพลัดตกหกล้มแก่ผู้สูงอายุ
      - 4.ให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่อง ผลกระทบจากการหกล้ม แก่ผู้สูงอายุและญาติ
        
        4.1ผลกระทบของการหกล้ม คือ ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่น กระดูกสะโพกหัก หรือ ก่อให้เกิดการบาดเจ็บทางสมอง ซึ่ง ผู้สูงอายุที่เคยหกล้ม จะเกิดความกังวล จนทำให้เสียความมั่นใจในการเดิน ทําให้ การทํากิจกรรมต่าง ๆ ลําบากมากยิ่งขึ้น
        
        4.2ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้ม มีดังนี้
        
        -ด้านร่างกาย ผู้สูงอายุมีอายุ มากทําให้สายตามีปัญหาต่อ การปรับความชัด ความสามารถในการมองเห็นในที่มืดลดลง อีกทั้งกระดูกและข้อเสื่อมลง
        
        -ปัจจัยภายนอก เช่นพื้น ห้องน้ำที่เปียกเสี่ยงต่อการลื่นล้ม บันไดบ้านที่สูงและไม่แข็งแรง เป็นต้น
      - 5.แนะนำการลดปัจจัยเสี่ยงภายในตัวผู้สูงอายุ ดังนี้
        
        5.1การตรวจสุขภาพประจำปี ผู้สูงอายุควรเข้ารับการตรวจสุขภาพโดยแพทย์ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพื่อหาความผิดปกติต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นในวัยสูงอายุ หรือหากผิดปกติ ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจรักษา
        
        5.2ป้องกัน บรรเทา หรือชะลอการเกิดภาวะกระดูกพรุนที่เป็นสาเหตุของการเกิดกระดูกหักได้ง่าย โดยปฏิบัติดังนี้
        
        5.2.1รับประทานอาหารที่มีธาตุแคลเซียมสูงเช่น นม น้ำถั่วเหลือง เต้าหู้ ผักต่าง ๆ ปลาเล็กปลาน้อย หรืออาจรับประทานแคลเซียมเสริม
        
        5.2.2หลีกเลี่ยงการ
        สูบบุรี่ และดื่มสุรา
        
        5.3ควรเปลี่ยนอิริยาบถอย่างช้า ๆ และถูกวิธีด้วยความมั่นใจ ไม่รีบร้อน เพื่อป้องกันการเกิดภาวะโลหิตต่ำทันที จากการเปลี่ยนอิริยาบถที่เร็วเกินไป ซึ่งจะทำให้ผู้สูงอายุมีอาการหน้ามืด เป็นลม และหกล้มได้ อาจเเนะนำให้ผู้สูงอายุใช้สมุดจดบันทึกการนัดหมายหรือกิจกรรมที่ต้องทำในแต่ละวัน จะช่วยให้สามารถวางแผนจัดกิจวัตรประจำวันของตนเองให้เป็นไปตามลำดับ ลดความกังวลใจและเพิ่มความมั่นใจแก่ผู้สูงอายุ ทำให้ไม่เกิดความรีบร้อน เนื่องจากการหลงลืม ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการหกล้มได้
        
        5.4 ควรประเมินภาวะสุขภาพของตนเองอยู่ตลอดเวลา เข้าใจความสามารถและสภาพของตนเองอยู่ทุกขณะ ว่าขณะนี้ร้อนไป หนาวไป รู้สึกเหนื่อย ต้องการพักผ่อนเนื่องจากการที่ร่างกายอ่อนเพลีย อาจทำให้เกิดการหกล้มได้ง่ายกว่าปกติ
        
        5.5ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะการออกกำลังกายแบบไทชี่กงหรือการรำมวยจีน จากผลการวิจัยเรื่องการศึกษาแนวทางการป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุชุมชนมิตรภาพพัฒนา พบว่าการออกกำลังกายแบบนี้จะเพิ่มความมั่นคงในการยืน/เดินของผู้สูงอายุ เพื่อความสามารถในการเคลื่อนที่และการเดิน ใช้การฝึกการทรงตัวฝึกกล้ามเนื้อ ให้แข็งแรง โดยเฉพาะกล้ามเนื้อสะโพก กล้ามเนื้อเข่า และกล้ามเนื้อกระดูกเท้า ซึ่งเป็นกลุ่มกล้ามเนื้อที่มีความสำคัญต่อการยืนและเดินที่มั่นคง สามารถป้องกันการหกล้มได้ ( อ้างอิง:ละออม สร้อยแสง, จริยาวัตร คมพยัคฆ์และกนกพร นทีธนสมบัติ, 2557) เนื่องจากเป็นการออกกำลังกายด้วยวิธีที่นุ่มนวล กล้ามเนื้อและข้อต่าง ๆ ทั้งหมดได้รับการเคลื่อนไหว ง่ายต่อการเรียน การฝึก ไม่ต้องมีอุปกรณ์ใด ๆ ก็สามารถออกกำลังกายได้ การออกกำลังกายแบบไทจี๋ชี่กงนี้ ยังทำให้จิตใจสงบเกิดการผ่อนคลายอีกด้วย
        
        5.6สวมใส่เสื้อผ้าที่ขนาดพอดี ไม่คับหรือหลวมเกินไป ไม่ยาวรุ่มร่าม ไม่มีสายยาวรุงรัง มีความมั่นใจ มีความอบอุ่นพอดีกับอากาศ ไม่ร้อนอึดอัด ซึ่งอาจเป็นเหตุ ของความกังวล และการเคลื่อนไหวผิดปกติ
        
        5.7สวมใส่รองเท้าที่เหมาะสม ดังนี้
        
        5.7.1รองเท้าควรมีขนาดพอดีกับเท้า ไม่คับหรือหลวมเกินไป และควรเป็นแบบส้นแข็ง เรียบ มีความสูงไม่เกิน 6 นิ้ว พื้นรองเท้าไม่สึก
        
        5.7.2ควรหลีกเสี่ยงการเดินเท้าเปล่า หรือใส่รองเท้าแตะหลวม ๆ
        
        5.7.3หลีกเสี่ยงการใส่รองเท้าแบบส้นนิ่ม ๆ
        เนื่องจากทำให้เกิดอาการเซและเสียการทรงตัวได้ง่าย
      - 6.แนะนำการลดปัจจัยเสี่ยงภายนอกตัวผู้สูงอายุ ดังนี้
        
        6.1ควรระมัดระวังในการใช้ยาและปฏิบัติตนเพื่อป้องกันการหกล้มจากอาการข้างเคียงของยา ดังต่อไปนี้
        
        6.1.1ยาลดความดัน โลหิตและยารักษาโรคหัวใจอาจทำให้เกิดอาการภาวะความดันโลหิตต่ำจากการเปลี่ยนท่า ควรนั่งพักหลังรับประทานยา 1 ชั่วโมง และเปลี่ยนอิริยาบถอย่างช้า ๆ เพื่อป้องกันการหกล้มที่อาจเกิดขึ้น
        
        6.1.2ยาลดน้ำตาลในเลือด อาจทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำมากเกินไปทำให้เป็นลมและล้มลงได้ ควรหมั่นสังเกตอาการตนเอง หากเริ่มมีอาการน้ำตาลในเลือดต่ำได้แก่ ใจสั่น หน้ามืด จะเป็นลม เหงื่อแตก ควรนั่งพัก อมลูกกวาด 1 เม็ด หรือดื่มน้ำหวาน 1 แก้ว และปรึกษาแพทย์ เพื่อปรับขนาดยาให้เหมาะสมต่อไป
        
        6.2ตรวจสอบบันไดให้มีความปลอดภัย มีแสงสว่างเพียงพอทั้งด้านบนและล่างของบันได มีราวจับมั่นคงแข็งแรง พื้นบันไดแต่ละขั้นไม่ลื่น ไม่มีสิ่งของวางบนขั้นบันได
        
        6.3.ดูแลพื้นห้องน้ำให้แห้ง ไม่ลื่นอยู่เสมอ เพื่อป้องกันการหกล้ม
        
        6.4หากผู้สูงอายุมีปัญหาด้านการทรงตัว ต้องติดแผ่นกันลื่นหรือราวจับบริเวณทางเดิน เพื่อป้องกันการหกล้ม
        
        6.5ตรวจสอบและปรับปรุงแสงสว่างให้เพียงพอ หากแสงสว่างไม่เพียงพอ ควรเปิดประตูหน้าต่างให้แสงสว่างเข้ามามากขึ้น
    - - 1.สังเกตลักษณะการเคลื่อนไหวของตนเอง เพื่อประเมินความเสี่ยงในการหกล้ม
      - 2.ตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อหาความผิดปกติต่างๆ
      - 3.รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง เช่น น้ำถั่ว
      - 3.รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง เช่น น้ำถั่ว เหลือง เต้าหู้ เป็นต้น เพื่อชะลอการเสื่อมของกระดูก
      - 4.เปลี่ยนท่าท่างช้าๆ เพื่อป้องกันอาการหน้ามืดและทำให้หกล้มได้
      - 5.ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เช่น การออกกำลังกายแบบไทชี่กงหรือการรำมวยจีน เพื่อส่งเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ป้องกันการหกล้ม
      - 6.สวมใส่เสื้อผ้าและรองเท้าที่พอดี ไม่คับหรือ หลวมจนเกินไป เพื่อป้องกันการหกล้ม
      - 7.รับประทานยาอย่างสม่ำเสมอและสังเกตผลข้างเคียงที่เกิดจากยา
      - 8.ดูแลสิ่งแวดล้อมภายในและภายนอกบ้านให้ปลอดภัย เพื่อป้องกันการหกล้ม
    - - 1.สังเกตและประเมินความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มของผู้สูงอายุ
      - 2.ดูแลการจัดอาหารที่มีธาตุแคลเซียมสูงให้แก่ผู้สูงอายุ เช่น ปลาเล็ก ปลาน้อย เพื่อให้กระดูกแข็งแรง ชะลอการเสื่อมของกระดูกและข้อ
      - 3.ดูแลและช่วยเหลือผู้สูงอายุในการเปลี่ยนท่าทาง โดยให้เปลี่ยนท่าทางช้าๆ ระวังอาการหน้ามืด เป็นลม
      - 4.กระตุ้นให้ผู้สูงอายุออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะการออกกำลังกายแบบไทชี่กงหรือการรำมวยจีน เพื่อสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และป้องกันการเกิดอุบัติเหตุ
      - 5.ดูแลให้ผู้สูงอายุรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอและเฝ้าระวังอาการผิดปกติจากผลข้างเคียงจากยามเช่น อาการความดันต่ำขณะเปลี่ยนท่า หน้ามืดวิงเวียนศีรษะ
      - 6.ดูแลสภาพภายในบ้านและนอกบ้านให้ปลอดภัยอยู่เสมอ แสงสว่างเพียงพอ บริเวณทางเดินแห้ง ไม่เปียก ไม่มีสิ่งของวางขวางทางเดิน เพื่อป้องกันการหกล้ม
    - - วันที่8มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุหกล้มน้อยลงในเวลา6เดือน
        
        2.มีแผลจากการหกล้มบริเวณขาและแขนซ้าย
        
        3.ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น
        
        4.ผู้สูงอายุออกกำลังกาย 1 ครั้ง/สัปดาห์ ครั้งละ5-10นาที
        
        5.BMIลดลง=23.5kg/m2
        
        6.ผลการประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน (Thai FRAT) ได้ 7 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงต่อการหกล้ม
      - วันที่9มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุหกล้มน้อยลงในเวลา6เดือน
        
        2.มีแผลจากการหกล้มบริเวณขาและแขนซ้าย
        
        3.ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น
        
        4.ผู้สูงอายุออกกำลังกาย 1 ครั้ง/สัปดาห์ ครั้งละ5-10นาที
        
        5.BMIลดลง=23.5kg/m2
        
        6.ผลการประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุใน ชุมชน (Thai FRAT) ได้ 6 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงต่อการหกล้ม
      - วันที่10มีนาคม2564
        
        1.ผู้สูงอายุหกล้มน้อยลงในเวลา6เดือน
        
        2.มีแผลจากการหกล้มบริเวณขาและแขนซ้าย
        
        3.ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น
        
        4.ผู้สูงอายุออกกำลังกาย 1 ครั้ง/สัปดาห์ ครั้งละ5-10นาที
        
        5.BMIลดลง=23.5kg/m2
        
        6.ผลการประเมินภาวะเสี่ยงต่อการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน (Thai FRAT) ได้ 5 คะแนน ผู้สูงอายุเสี่ยงต่อการหกล้ม