Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช 5.11…

- - - - ไม่มีสติ ไม่มีสมาธิอย่างมาก ไม่สามารถให้ความสนใจ จดจ่อการงานหรือกิจกรรมเรื่องใดๆได้เป็นเวลานาน คิดเลขง่ายๆ ไม่ได้
        
        กระแสความคิดไม่ติดต่อกัน ขาดตอน ทำให้มีความผิดปกติของการพูด พูดจาสับสน งุนงง ความจำบกพร่อง โดยเฉพาะความจำระยะสั้น จำเรื่องราวใหม่ๆไม่ได้
        
        สติสัมปชัญญะ การรู้สึกตัวผิดปกติ สลึมสลือ งุนงงสับสน หงุดหงิด เอะอะวุ่นวายรุนแรง
        
        สติสัมปชัญญะเลือนราง ไม่ชัดเจน กระสับกระส่าย ไม่สามารถตั้งสติให้จดจ่ออยู่เรื่องใดได้
        
        มีอาการรู้วัน เวลา สถานที่ บุคคล บกพร่อง ที่เรียกว่า Disorientation
        
        มีปัญหาการสื่อสารพูดไม่รู้เรื่อง พูดสับสนไม่ต่อเนื่อง (incoherence)
        
        การรับรู้ผิดปกติ ( Perception disorder) และความคิดผิดปกติ (Thinking disorder) มีอาการประสาทหลอน (Hallucination)พบบ่อยคือเห็นภาพหลอนที่ไม่มีอยู่จริง (visual hallucination) หูแว่ว (auditory hallucination)
        
        ความผิดปกติของการนอน การตื่น ตื่นกลางคืน นอนกลางวัน การนอนมีลักษณะหลับๆตื่นๆ
        
        การเคลื่อนไหวหรือการทำกิจกรรมผิดปกติ เคลื่อนไหวมากขึ้น เดินวุ่นวาย นั่งไม่ได้ หรือเคลื่อนไหวลดลง คืออยู่เฉยๆไม่ยอมทำอะไร นอนตลอดเวลา อาการมักจะรุนแรงมากขึ้นในช่วงกลางคืนหรือเช้ามืด เรียกว่า sundowning syndrome
        
        1 more item...
      - ลักษณะการเคลื่อนไหวผิดปกติ พบได้ 3 ประเภท
        
        Hyperactive มีอาการกระสับกระส่าย กระวนกระวาย ตื่นตัว ระแวดระวังมากกว่าปกติ บางรายอาจมีก้าวร้าว พบได้บ่อยจากการขาดสุราหรือ ยานอนหลับ
        
        Hypoactive มีอาการนิ่งเฉย ไม่ค่อยพูด ง่วงนอน สีหน้าเรียบเฉย เบื่อหน่าย สับสนอย่างเงียบ ๆ ไม่โวยวาย ทำให้พยาบาลสังเกตไม่เห็นมองข้ามไป
        
        Mixed level of activity มีระดับการเคลื่อนไหวปกติ ทั้งๆที่มีความบกพร่องของสมาธิความสนใจ และระดับความรู้สึกตัว
        
        สาเหตุของภาวะเพ้อ
        
        Metabolic imbalance
        
        Substance abuse toxicity & withdrawal syndromes
        
        การติดเชื้อในร่างกาย
        
        การทำผ่าตัด เส้นเลือดในสมองแตก การอุดตัน หรือเนื้องอกในสมอง
        
        ระบบประสาทสมองผิดปกติ
        
        ภาวะไข้โดยเฉพาะไข้สูงในผู้สูงอายุ
        
        การขาดวิตามิน ในผู้ที่ติดสุราเรื้อรัง มักขาดวิตามิน B1 B12
        
        ได้รับสารพิษ ยาฆ่าแมลง พิษจากสารโลหะหนัก
        
        ความผิดปกติของหลอดเลือด
        
        สิ่งกระตุ้นทางจิตสังคมที่ท าให้เกิดความเครียดแล้วเกิดอาการทางกาย
        
        สารสื่อประสาทและพยาธิสรีรวิทยาที่เกี่ยวข้องกับภาวะเพ้อ (Delirium)
        
        Acethylcoline การลดลงของ cholinergic activity ในสมอง
        
        Glutamate เกี่ยวข้องกับภาวะ hypoxia ซึ่งกระตุ้น glutamate ทำให้ calcium ไหลเข้าเซลแล้วกระตุ้น cytotoxic cascade ตามมาด้วยการบาดเจ็บของเซลประสาท
        
        Serotonin เนื่องจากปฏิกิริยาระหว่าง serotonin-cholinergic receptor
        
        GABA สารบางชนิด เช่น alcohol, barbiturateและยากลุ่ม benzodiazepineออกฤทธิ์โดยจับกับ GABA receptor ดังนั้น เมื่อใช้สารเหล่านี้เป็นเวลานานแล้วหยุดกะทันหัน จนทำให้เกิดการขาดสาร (withdrawal)
        
        Norepinephrine ในผู้ป่วย alcohol withdrawal delirium เชื่อว่ามีการทำงานมากผิดปกติของ noradrenergic neuron ใน locus ceruleus
        
        Dopamine การเพิ่มขึ้นของ dopaminergic activity ในสมองซึ่งสัมพันธ์กับภาวะเพ้อ
        
        การบำบัดรักษาบุคคลที่มีภาวะเพ้อ
        
        การรักษาจำเพาะ
        รักษาโรคหรือภาวะผิดปกติที่เป็ นสาเหตุเป็นการรักษาที่ดีที่สุด ผู้ป่ วยจะหายเป็นปกติภายใน 3-7 วัน หยุดการใช้ยาที่ไม่จำเป็นทุกชนิด ยาอาจทำให้ผู้ป่วยมีภาวะเพ้อ
        
        การรักษาโดยใช้ยา
        2.1 ผู้ป่วย substance withdrawal ใช้ยา first line benzodiazepine
        2.2 ผู้ป่วยสูงอายุ หรือป่ วยหนัก ใช้ antipsychotic ในระดับต่ำ เลี่ยง benzodiazepine
        2.3 ผู้ป่วยมี dementia ร่วมด้วย ใช้ antipsychotic ในระดับต่ำ ถ้าไม่ดีขึ้น ต้องหยุดยา
        2.3 ผู้ป่วยที่มีอาการแบบ hypoactive ไม่ควรใช้ benzodiazepam ใช้ Haloperidol 0.5-2 mg./ day
        ถ้ามี EPS มาก ให้ใช้ risperidone0.5-2 mg./ day หรือ olanzapine 2.5-5 mg./day
        ถ้ามีอาการแบบ hyperactive แพทย์จะพิจารณาใช้ antipsychotic Haloperidol 1.5-2 mg./ day หรือ risperidone 0.5-2 mg./ day หรือ olanzapine 2.5-5 mg./dayหรือ quetiapine 12.5-5 mg.
- - - - B. อาการดังกล่าวมีผลกระทบต่อการด าเนินชีวิตอย่างอิสระด้วยตนเองที่ทำอยู่เป็นประจำทุกวัน ต้องมีผู้ช่วย
        ในการทำกิจกรรมที่ซับซ้อน
        
        C. อาการดังกล่าวไม่ได้เกิดขึ้นในขณะที่มีภาวะเพ้อ (Delirium)
        
        D. อาการดังกล่าวไม่สามารถอธิบายด้วยโรคจิตเวชอื่นเช่นโรคจิตเภท โรคซึมเศร้า
    - - สูญเสียความสามารถทางสติปัญญา (Deterioration of Intellectual function)
        
        กิจกรรมทั่วไปบกพร่อง (Deterioration of habits)
        
        อารมณ์แปรปรวน (Emotional disability)
        
        อาการทางสมองด้านอื่นๆ
      - สาเหตุของภาวะสมองเสื่อม
        
        สมองเสื่อมแบบ Alzheimer
        
        ซึ่งเป็นกลุ่มโรคที่มีความเสื่อมของเซลประสาทมากขึ้นเรื่อยๆ และดำเนินโรคแบบค่อยเป็นค่อยไป เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของภาวะสมองเสื่อม
        
        สมองเสื่อมที่เกิดจากพยาธิสภาพของหลอดเลือด
        
        สมองเสื่อมจากสาเหตุอื่นๆ
        
        โรคเรื้อรัง เบาหวาน ไทรอยด์ โลหิตจาง ติดเชื้อ
        
        เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำ HIV ฯลฯ
        
        ความผิดปกติเส้นประสาทสมอง
        
        ภาวะทุโภชนาการ ขาดวิตามิน B1วิตามิน B6 วิตามิน B12โฟเลต
        
        โรคต่อมไร้ท่อ ภาวะ hypothyroidism โรคต่อมพาราไทรอยด์ โรคต่อมหมวกไต
        
        ภาวะ Metabolic ผิดปกติ
        
        สารเสพติด พิษสุราเรื้อรัง
        
        โรคทางจิตเวช โรคซึมเศร้า
        
        ผลขางเคียงจากยาบางชนิด เช่น benzodiazepine, anticholinergic, muscle relaxant
        
        การบำบัดรักษาบุคคลที่มีภาวะสมองเสื่อม
        
        การรักษาด้วยยา
        
        ยังไม่มียาที่ใช้แก้ไขสาเหตุได้ การให้ยาโดยทั่วไปเป็ นการบรรเทาอาการ ช่วยชะลอความแย่ลงของอาการ ยากลุ่มที่ใช้ในปัจจุบันมี 3 ชนิด คือ donepezil, rivastigmine และ galantamine แพทย์อาจให้ยาต้านโรคจิต ยาต้านเศร้า หรือยาคลายความวิตกกังวล
        
        การรักษาโดยไม่ใช้ยา
        
        ไม่มีความเสี่ยงจากผลข้างเคียงของยา ซึ่งผู้ป่วยทุกคนสามารถทำได้ เช่น การออกกำลังกาย ฝึ กความคิด ความจำ เล่นเกมต่างๆ ดนตรีบำบัด สัตว์เลี้ยงบำบัด สุคนธบำบัด เป็นต้น
        
        3 การดูแลทั่วไป
        
        3.1 การปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของตนองที่เป็ นพื ้นฐาน ( basic ADL)
        3.2 การดูแลสิ่งแวดล้อม ที่อยู่อาศัย ทั้งด้านควาปลอดภัยและความเหมาะสม
        3.3 การดูแลฟื้นฟูทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และอาชีพ
        
        1 more item...
- - - - หลงผิด (delusion)
        2.ประสาทหลอน(hallucination)
        3.ความผิดปกติของการพูด (disorganized speech)
        4.ความผิดปกติของพฤติกรรม(disorganized behavior)
        5.อาการด้านลบ (negative symptom)
      - B. มีปัญหาด้านการเข้าสังคม การงาน สัมพันธภาพ หรือสุขอนามัยของตนเอง
        
        C.มีอาการผิดปกติต่อเนื่องอย่างน้อย 6 เดือนซึ่งตองมีอาการในข้อ A อย่างน้อย 1 เดือน
        
        D. ไม่มีอาการเข้าได้กับโรค Schizoaffective disorder หรือโรคในกลุ่มซึมเศร้าหรือ Bipolar disorder ที่มีอาการทางจิตร่วมด้วย
        
        E. อาการไม่ได้เกิดจากยาหรือสารเสพติดหรือโรคทางกาย
        
        F. หากมีประวัติของโรค Autism spectrum disorder หรือ Communication disorder
    - - กลุ่มอาการด้านบวก (Positive symptoms)
        
        แสดงออกทางด้านความผิดปกติของความคิด การรับรู้
        การติดต่อสื่อสารและการแสดงพฤติกรรม
        
        กลุ่มอาการด้านลบ (Negative symptoms)
        
        แสดงออกทางสีหน้าและอารมณ์ได้แก่ สีหน้าเฉยเมย ไม่
        แสดงอารมณ์ใดๆไม่พูด แยกตัวเอง ขาดความสนใจและความกระตือรือร้นในการปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ อาการทางลบนี้มีการตอบสนองต่อการรักษาน้อยกว่ากลุ่มที่มีอาการทางบวก
      - สาเหตุของโรคจิตเภท
        
        ปัจจัยด้านชีวภาพ ( Biological factors)
        
        1.1 พันธุกรรม ( Genetics) ลูกที่มารดาหรือบิดาป่วยเป็ นจิตเภท มีโอกาสเกิดโรค ร้อยละ 12 ลูกที่มารดาและบิดาป่วยเป็นจิตเภท มีโอกาสเกิดโรค ร้อยละ 40
        
        1.2 สารชีวเคมีในสมอง ( Biochemical factors )โดปามีน (Dopamine) ซีโรโทนิน ( Serotonin) พิสูจน์ได้จากการที่อาการทางจิตเวชดีขึ้นเมื่อผู้ป่วยได้รับยากลุ่มต้านโรคจิตที่มีผลต่อสารชีวเคมีเหล่านั้น
        
        1.3 กายภาพของสมองที่ผิดปกติพบว่าส่วนของ lateral ventricles ขยายใหญ่กว่าปกติ และ corticalสองด้านไม่เท่ากันมีสภาพเหี่ยวลีบเล็กลง
        
        ปัจจัยทางด้านจิตสังคม (Psychosocial factors)
        
        2.1 ความขัดแย้งภายในจิตใจ การใช้กลไกทางจิตที่ไม่เหมาะสม
        
        2.2 กระบวนการพัฒนาการ และสัมพันธภาพระหว่างบุคคล
        
        2.3 ความเครียด
        
        1 more item...
        
        การบำบัดรักษาบุคคลที่มีของโรคจิตเภท
        
        การรักษาด้วยยา
        
        1) ระยะเฉียบพลัน(acute phase)เพื่อช่วยลดอาการทางจิตของผู้ป่วยและคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้ป่วยและบุคคลอื่น
        
        2) ระยะควบคุมอาการให้คงที่ (stabilization phase) เพื่อควบคุมอาการและลดโอกาสที่อาการจะรุนแรงขึ้น หลังจากอาการสงบแล้วต้องได้รับยาขนาดเดิมต่อเนื่องอีก 6 เดือน
        
        3) ระยะคงที่ (maintainance phase)เพื่อป้ องกันการกำเริบและส่งเสริมการฟื้นฟูทางจิตเวชโดยแพทย์จะให้ยาขนาดต่ำต่อเนื่องที่จะควบคุมอาการได้
        
        การรักษาทางจิตใจและสังคม
        
        เป็นส่วนสำคัญของการรักษาที่ทำควบคู่ไปกับการรักษาด้วยยา ส่วนใหญ่จะเป็นผู้ป่วยที่อยู่ในระยะคงที่แล้วอาการทางจิตทุเลาลง
        
        การรักษาด้วยไฟฟ้า (ECT)
        
        กรณีที่ผู้ป่วยไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยา และมีอาการรุนแรงมาก หรือชนิด catatonic มีภาวะซึมเศร้ าหรือเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย