Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มการเจ็บป่วยทางจิตเวช…

- - - - 1.2 ลักษณะอาการและอาการแสดงของกลุ่มโรคจากเหตุสะเทือนขวัญและความเครียด
      - ภาวะการปรับตัวผิดปกติ (adjustment disorder) เป็นการตอบสนองภายใน 3 เดือนนับเริ่มต้น ความกดดันที่เกิดขึ้นในชีวิตที่พบได้ในชีวิตประจำวัน เช่น เลิกกับคนรัก, ปัญหาทางธุรกิจ, ปัญหาในชีวิตสมรส หรือ ความกดดันที่เกิดขึ้นในชีวิตที่เกิดตามพัฒนาการ เช่น การไปโรงเรียน, การแต่งงาน, การคลอดลูก ซึ่งอาจมีด้านเดียว
      - หรือหลายด้านและอาจเกิดขึ้นครั้งเดียวแล้วจบ เกิดขึ้นซ้ำๆ หรือเกิดขึ้นต่อเนื่องก็ได้ ด้วยการเปลี่ยนแปลงดานอารมณ์ และพฤติกรรมที่ชัดเจนรุนแรงมากกว่าความรุนแรงของความกดดันที่เกิดขึ้น โดยการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นไม่สามารถ เข้ากับลักษณะอาการและอาการแสดงของโรคจิตเวชอื่น ๆ หรือไม่ใช่การกำเริบของโรคจิตเวชที่เป็นอยู่เดิม ส่งผลให้ เกิดความบกพร่องที่ชัดเจนในหน้าที่การงาน, การเข้าสังคมหรือหน้าที่อื่น ๆ และเมื่อความกดดันที่เกิดขึ้นหายไป
      - ภาวะการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์และพฤติกรรมที่เกิดขึ้นจะคงอยู่ไม่นานเกิน 6 เดือน แม้ว่าความรุนแรงของ
      - เหตุการณ์ที่มากดดันจะขึ้นอยู่กับบริบทของเหตุการณ์ที่กดดันและปัจจัยด้านวัฒนธรรม แต่การเปลี่ยนแปลงด้าน อารมณ์และพฤติกรรมที่เกิดขึ้นนั้นไม่จำเป็นต้องขึ้นกับความรุนแรงของเหตุการณ์ที่มากดดัน
      - โรคเครียดแบบเฉียบพลัน (acute stress disorder: ASD) เป็นโรคที่มีอาการและอาการแสดงตั้งแต่
      - 3 วันขึ้นไปจนถึง 1 เดือนหลังเผชิญหรือถูกคุกคามจากเหตุการณ์สะเทือนขวัญ เช่น ถูกทำร้ายร่างกายรุนแรง ประสบ อุบัติเหตุรุนแรง การถูกล่วงละเมิดทางใดทางหนึ่ง ลักษณะที่เผชิญเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นอาจเกิดขึ้นโดยตรงด้วย
      - ตนเอง, เป็นผู้พยานในเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เกิดกับผู้อื่น, การรับทราบว่าเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญหรืออุบัติเหตุ กับครอบครัวหรือเพื่อนสนิท, การประสบเหตุการณ์สะเทือนขวัญหรืออุบัติเหตุซ้ำ ๆ จากงานที่ทำ เช่น พนักงาน หน่วยกู้ภัยที่ต้องเห็นศพ ตำรวจที่ต้องรับทราบข้อมูลการทารุณกรรมเด็กซ้ำ ๆ แต่ไม่รวมถึงการสัมผัสเหตุการณ์
      - สะเทือนขวัญผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ โทรทัศน์ ภาพยนตร์ ภาพ โดยมีอาการและอาการแสดง
        
        ดังนี้
        
        1) มีอาการในรูปแบบต่าง ๆเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุดขึ้นมาซ้ำ ๆ (intrusion) ตั้งแต่ 1 ข้อต่อไปนี้ขึ้นไป
        
        ความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุดขึ้นมาซ้ำ ๆโดยไม่ตั้งใจ และก่อให้เกิดความทุกข์ กรณีเป็นเด็กอาจมีการเล่นซ้ำ ๆในเรื่องเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น
        
        มีการฝันถึงเนื้อหาหรืออารมณ์ที่มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม กรณีเป็นเด็กอาจมีการฝันร้ายโดยจำเนื้อหาไม่ได้
        
        มีการกระทำหรือมีความรู้สึกเหมือนกับว่าเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น กำลังเกิดขึ้นอีก (flashback) อาการเป็นได้ตั้งแต่ระดับน้อยจนถึงรุนแรงมาก เช่น หลุดโลกจนไม่สามารถรับรู้ถงึ สิ่ง รอบตัวในขณะนั้น กรณีเป็นเด็กอาจมีการแสดงบทบาทเรื่องที่เกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นออกมาในการเล่น
        
        มีความทุกข์ใจอย่างหนักและยาวนานในการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เป็นสัญลักษณ์หรือ คล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น
        
        มีปฏิกิริยาการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เป็นสัญลักษณ์หรือคล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่ เผชิญหรือถูกคุกคามนั้นทั้งภายในและภายนอกทางร่างกายที่เกิดขึ้นชัดเจน
        
        2) มีความนึกคิดและอารมณ์เปลี่ยนไปในทางลบหลังเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม (negative mood and dissociation) ตั้งแต่ 2 ข้อต่อไปนี้ขึ้นไป
        
        ไม่สามารถระลึกถึงส่วนสำคญของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น
        
        มีความเชื่อและความคาดหวังกับตัวเอง คนอื่น และโลกภายนอกในแง่ลบอย่างเกินจริงตลอด
        
        มีความคิดเกี่ยวกับสาเหตุและผลกระทบของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นบิดเบือนไปจากความ เป็นจริงอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้โทษตัวเองหรือผู้อื่น
        
        มีสภาวะอารมณ์ทางลบอย่างต่อเนื่อง เช่น กลัว โกรธ อาย รู้ผิด
        
        ขวัญนั้น
        
        ความสนใจหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ลดลงอยางมาก
        
        รู้สึกแปลกแยกจากผู้อื่น
        
        ไม่สามารถรู้สึกถึงอารมณ์ทางบวกได้ เช่น ไม่รู้สึกสุข, พอใจ, รัก
        
        3) มีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงเมื่อเจอสิ่งเร้าที่สัมพันธ์กับเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป
        
        หลีกเลียงหรือพยายามจะเลี่ยงความทรงจำ ความคิด ความรู้สึกเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือน
        
        หลีกเลียงสิ่งภายนอกที่ทำให้นึกถึงเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น เช่น ผู้คน สถานที่ บทสนทนา
        
        กิจกรรม วัตถุ หรือสถานการณ์
        
        4) มีอาการตื่นตัวเปลี่ยนไปอย่างมากหลังประสบเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป
        
        หงุดหงิดและโกรธง่าย
        
        มีพฤติกรรมบ้าบิ่น หรือทำร้ายตัวเอง
        
        ระแวดระวังมากไป
        
        ตกใจมากกว่าปกติ
        
        ปัญหาด้านสมาธิ
        
        ปัญหาการนอน เช่น หลับยาก, หลับไม่สนิท, นอนไม่เต็มอิ่ม โดยอาการและอาการแสดงข้างต้นนี้ ทำให้เกิดความทุกข์ทรมาน และบกพร่องในหน้าที่ทั้งทาง
        
        สังคม ความสัมพันธ์ และด้านอื่น ๆ ซึ่งอาการและอาการแสดงข้างต้นนไี้ ม่ได้เป็นผลมาจากความผิดปกติทางสรีรวิทยา จากสารต่าง ๆ เช่น สุรา ยา หรือการเจ็บป่วยทางกาย เช่น การบาดเจ็บทางสมอง
        
        โรคเครียดหลังผ่านเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (post-traumatic stress disorder: PDST) เป็นโรคที่มี
        
        อาการและอาการแสดงตั้งแต่ 3 เดือนขึ้นไปบางรายอาจช้าเป็นปีก็ได้ หลังหรือถูกคุกคามเผชิญเหตการณ์สะเทือนขวัญ
        
        เช่น ถูกทำร้ายร่างกายรุนแรง ประสบอุบัติเหตุรุนแรง การถูกล่วงละเมิดทางใดทางหนึ่ง ลักษณะที่เผชิญเหตุการณ์
        
        สะเทือนขวัญนั้นอาจเกิดขึ้นโดยตรงด้วยตนเอง, เป็นผู้พยานในเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เกิดกับผู้อื่น, การรับทราบว่า เกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญหรืออุบัติเหตุกับครอบครัวหรือเพื่อนสนิท, การประสบเหตุการณ์สะเทือนขวัญหรือ อุบัติเหตุซ้ำ ๆ จากงานที่ทำ เช่น พนักงานหน่วยกู้ภัยที่ต้องเห็นศพ ตำรวจที่ต้องรับทราบข้อมูลการทารุณกรรมเด็กซ้ำ
        
        ๆ แต่ไม่รวมถึงการสัมผัสเหตุการณ์สะเทือนขวัญผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ โทรทัศน์ ภาพยนตร์ ภาพ โดยมีอาการและ อาการแสดงดังต่อไปนี้มากกว่า 1 เดือน
        
        1) มีอาการในรูปแบบต่าง ๆที่เกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุดขึ้นมาซ้ำ ๆ
        
        (intrusion) ตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป
        
        มีความทรงจำซึ่งทำให้เป็นทุกข์เกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุด ขึ้นมาซ้ำ ๆโดยไม่ตั้งใจ กรณีเป็นเด็กอาจมีการเล่นซ้ำ ๆในเรื่องเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญนั้น
        
        มีการฝันถึงเนื้อหาหรืออารมณ์ที่มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม กรณีเป็นเด็กอาจมีการฝันร้ายโดยจำเนื้อหาไม่ได้
        
        มีการกระทำหรือมีความรู้สึกเหมือนกับว่าเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น กำลังเกิดขึ้นอีก (flashback) อาการเป็นได้ตั้งแต่ระดับน้อยจนถึงรุนแรงมาก เช่น หลุดโลกจนไม่สามารถรับรู้ถงึ สิ่ง รอบตัวในขณะนั้น กรณีเป็นเด็กอาจมีการแสดงบทบาทเรื่องที่เกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นออกมาในการเล่น
        
        มีความทุกข์ใจอย่างหนักและยาวนานในการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เป็นสัญลักษณ์หรือ คล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น
        
        มีปฏิกิริยาการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เป็นสัญลักษณ์หรือคล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่ เผชิญหรือถูกคุกคามนั้นทั้งภายในและภายนอกทางร่างกายที่เกิดขึ้นชัดเจน
        
        2) มีความนึกคิดและอารมณ์เปลี่ยนไปในทางลบหลังเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม (negative mood and dissociation) ตั้งแต่ 2 ข้อต่อไปนี้ขึ้นไป
        
        ไม่สามารถระลึกถึงส่วนสำคญของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น
        
        มีความเชื่อและความคาดหวังกับตัวเอง คนอื่น และโลกภายนอกในแง่ลบอย่างเกินจริงตลอด
        
        มีความคิดเกี่ยวกับสาเหตุและผลกระทบของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นบิดเบือนไปจากความ เป็นจริงอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้โทษตัวเองหรือผู้อื่น
        
        มีสภาวะอารมณ์ทางลบอย่างต่อเนื่อง เช่น กลัว โกรธ อาย รู้ผิด
        
        ความสนใจหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ลดลงอยางมาก
        
        รู้สึกแปลกแยกจากผู้อื่น
        
        ไม่สามารถรู้สึกถึงอารมณ์ทางบวกได้ เช่น ไม่รู้สึกสุข, พอใจ, รัก
        
        3) มีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงเมื่อเจอสิ่งเร้าที่สัมพันธ์กับเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป
        
        หลีกเลียงหรือพยายามจะเลี่ยงความทรงจำ ความคิด ความรู้สึกเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือน
        
        ขวัญนั้น
        
        หลีกเลียงสิ่งภายนอกที่ทำให้นึกถึงเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น เช่น ผู้คน สถานที่ บทสนทนา
        
        กิจกรรม วัตถุ หรือสถานการณ์
        
        4) มีอาการตื่นตัวเปลี่ยนไปอย่างมากหลังประสบเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป
        
        หงุดหงิดและโกรธง่าย
        
        มีพฤติกรรมบ้าบิ่น หรือทำร้ายตัวเอง
        
        ระแวดระวังมากไป
        
        ตกใจมากกว่าปกติ
        
        ปัญหาด้านสมาธิ
        
        ปัญหาการนอน เช่น หลับยาก, หลับไม่สนิท, นอนไม่เต็มอิ่ม