Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช,…

- - - - 1)ปัจจัยทางด้านชีวภาพ มีประวัติความเจ็บป่วยรุนแรง เรื้อรัง ทุพพลภาพ หรือมีความผิดปกติด้านสมอง
      - 2)ปัจจัยทางจิตสังคม ภาวะความกดดัน พื้นอารมณ์แต่กำเนิดที่มีความวิตกกังวลสูง ความเปราะบางทางจิตใจของบุคคล
    - - 1)กรบำบัดด้วยยา อาจจะได้ยาคลายกังวลหรือยาแก้ซึมเศร้า
      - 2)บำบัดทางจิตใจ
  - - - -ความทรงจำผุดขึ้นมาซ้ำๆและก่อให้เกิดความทุกข์
      - ฝันถึงเนื้อหาหรืออารมณ์ที่เกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญ
      - ปฏิกิริยาการตอบสนองต่อสถานการณ์ท่ีเป็นสัญลักษณ์หรือคล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่ เผชิญหรือถูกคุกคามนั้นทั้งภายในและภายนอกทางร่างกายท่ีเกิดข้ึนชัดเจน
      - มีความทุกข์ใจอย่างหนักและยาวนาน
      - มีการกระทําหรือมีความรู้สึกเหมือนกับว่าเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามน้ัน กําลังเกิดขึ้นอีก (flashback)
    - - ไม่สามารถระลึกถึงส่วนสําคัญของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น
      - มีความเช่ือและความคาดหวังในแง่ลบ
      - มีความคิดเกี่ยวกับสาเหตุและผลกระทบของเหตุการณ์สะเทือนขวัญบิดเบือนไป
      - มีสภาวะอารมณ์ทางลบอย่างต่อเนื่อง
      - ความสนใจหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆลดลงอย่างมาก
      - รู้สึกแปลกแยกจากผู้อื่น
      - ไม่สามารถรู้สึกถึงอารมณ์ทางบวกได้
    - - เลี่ยงความทรงจํา ความคิด ความรู้สึกเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญ
      - หลีกเลียงส่ิงภายนอกที่ทําให้นึกถึงเหตุการณ์สะเทือนขวัญน้ัน
    - - หงุดหงิดและโกรธง่าย
      - พฤติกรรมบ้าบิ่น หรือทําร้ายตัวเอง
      - ตกใจมากกว่าปกติ
      - ปัญหาด้านสมาธิ
      - ปัญหาการนอน
      - ระแวดระวังมากไป
    - - 1)ปัจจัยทางชีวภาพ ความผิดปกติของสารสื่อประสาท ได้แก่ norepinephrine และ dopamine การใช้สารเสพติด การหลั่ง glucocorticoid
      - 2)ปัจจัยทางจิตสังคม ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ ทฤษฎีทางความคิดและพฤติกรรม
    - - 1)การบำบัดด้วยยา คือ ยาในกลุ่ม SSRIs เช่น sertraline, paroxetine
      - 2)การบำบัดทางจิตใจ คือ การให้กำลังใจ ส่งเสริมให้ระบายความคิด ความรู้สึก โดยไม่ต้องลงรายละเอียดของเหตุการณ์ แนะนำวิธีการปรับตัว
  - - - เหมือนผู้ป่วย ASD
    - - การบำบัดรักษาหมือนผู้ป่วย ASD การบำบัดบัดทางจิตใจ เช่น ให้ผู้ป่วยเผขิญหน้ากับเหตุการณ์สะเทือนขวัญอีกครั้งผ่านจินตนาการ (exposure therapy )
  - - - วิธีการตอบสนองต่อความกดดันในชีวิต หรือเหตุการณ์สะเทือนขวัญและความเครียด ระดับความรุนแรง ระยะเวลาที่เกิดขึ้น
    - - ตัวอย่าง
        
        การปฏิบัติกิจวัตรประจําวันบกพร่อง
        
        หวาดกลัวจนไม่สามารถประกอบกิจวัตรประจําวัน บทบาทและหน้าที่ของตนเองได้ตามปกติ
        
        การเผชิญปัญหาไม่มีประสิทธิภาพ เช่น ใช้สารเสพติดหรือใช้ยาระงับประสาท
    - - มีเป้าหมายเพื่อช่วยลดอาการและช่วยเหลือให้ผู้ป่วยมีการปรับตัวที่ดีข้ึนอย่างน้อยก็เท่าเดิมก่อนท่จีะเกิด ปัญหา ซึ่งในระยะยาวหากสามารถทําได้ก็เพื่อก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในวิธีการต่อสู่ปัญหาของผู้ป่วย
        
        สร้างสัมพันธภาพเพื่อการบำบัด ให้คำแนะนำ จัดสิ่งแวดล้อม บำบัดครอบครัว
    - - ผลทางบวก
        
        สามารถบอกวิธีในการเผชิญ หรือแก้ปัญหาได้
        
        สีหน้าสดชื่นแจ่มใส หลับได้ ประกกอยกิตหตรประจำวัน บทบาทหน้าที่า
- - - - แรงจูงใจ ความอยากลอง อายุน้อย ขาดความอบอุ่น
      - ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ ติดอยู่ที่ระยะ oral stage (Oral fixation)
      - บุคลิกภาพ เสี่ยงต่อการเสพ impulsivity, dependency need ที่สูง กลุ่ม ADHD+antisocial พวกพึ่งพา
    - - ครอบครัวใช้ สัมพันธภาพไม่ดี ค่านิยมผิดๆ สิ่งแวดล้อมที่เป็นวัตถุนิยม : วางตัวเหนือกฎหมาย
  - - - 1.1 ใช้สารเสพติดมีปัญหา มีอาการอย่างน้อย 1 ข้อ ในช่วงเวลา 12 เดือนที่ผ่านมา
        -ทำงานต่างๆไม่เต็มที่
        -เสพยาตอนอยู่ในสถานการณ์อันตราย : ขับรถตอนเมา
        -เกิดปัญหาทางกฎหมาย : ถูกจับ
        -เกิดปัญหาต่างๆ ด้านสังคม สัมพันธภาพ
      - 1.2 ติดสาร (substance dependence ) มีอาการอย่างน้อย 3 ข้อ ขึ้นไป 12 เดือนที่ผ่านมา
        -ดื้อยา (tolerance)
        -เพิ่มปริมาณให้อาการเกิด : คอแข็ง
        -เสพเท่าเดิม : ได้ผลลดลง
        -ขาดยา (withdrawal)
        -กลุ่มอาการขาดยา
        -ใช้สารเพื่อบรรเทาอาการขาดยา
        -เพิ่มจำนวนเสพหรือติดต่อกันนานมากกว่าที่คิด
        -ตั้งใจหยุดแต่ไม่สำเร็จ
        -เวลาแต่ละวัน หมดไปเพื่อเสพยา
        -กิจกรรมสำคัญๆด้านสังคม อาชีพ+กิจกรรมส่วนตัวลดลง
        -มีปัญหาทางกาย+จิตใจ ประจำ
    - - กลุ่มที่ 1 สารกระตุ้นระบบ CNS
        -ชนิดรุนแรง สังคมไม่ยอมรับ : cocaine, amphetamine,met-amphetamine
        -ไม่รุนแรง+เป็นที่ยอมรับ : caffeine, เครื่องดื่มชูกำลัง, nicotine, ยาสูบ, บุหรี่
      - กลุ่มที่ 2 นาร์โคติก (narcotic) ออกฤทธิ์ผ่าน opioid receptor ทำให้หายปวด (analgesic)+กด CNS+กดศูนย์หายใจ ทำให้ง่วงนอน : ฝิ่น (opium), morphine, heroin
      - กลุ่มที่ 3 กด CNS+กดศูนย์หายใจด้วย ออกฤทธิ์ตรงต่อ lambic system ผ่าน GABA receptor เกี่ยวกับ Cl อาจทำให้หลงลืม (amnesia) : กลุ่ม barbiturates, กลุ่ม benzodiazepines, สุรา กลุ่ม benzoกับสุรา กินด้วยกันตาย ฤทธิ์เสริมกดศูนย์หายใจ
      - กลุ่มที่ 4 หลอนประสาท psychedeliIc Drugs/ hallucinogen
        ออกฤทธิ์ต่อ serotonin+glutamate receptor ทำให้การรับรู้บิดเบือน หลอน หลงผิด สับสน : สาร lysergic acid diethylamide (LSD), ketamine, phencyclidine(PCP), ยาอี (ecstasy), mescaline, GsHf-hug,k
      - กลุ่มที่ 5 เสพ
        
        กัญชา : เมาหลังสูบได้ไม่กี่นาที อยู่สน 2-4 ชม. เคลิ้มสุข ผ่อนคลาย ง่วงนอน ฯลฯ อาการเคลื่อนไหว+อาการรู้คิดจะอยู่นาน 5-12hr.
        อาการทางกาย ; ปากแห้ง ตาแดง (conjunctival injection) หัวใจเต้นเร็ว กินมากกว่าปกติ (increased appetite)
        
        สารระเหย (inhalant) : กาว ทินเนอร์
        เวียนหัว ตาพร่า ภาพซ้อน พูดไม่ชัด มือสั่น ฯลฯ กล้ามเนื้ออ่อนแรง หายใจช้า hyporeflexia BPลดลง ตรวจร่างกายเจอผื่นแดงรอบไปรก จมูก ตาแดง รอยไหม้ตามนิ้วจากสารกัด delirium
  - - - รวบรวมข้อมูล ประวัติสุขภาพ : ชนิดยา ประวัติการรักษา
        วิธีเสพ ปริมาณ ระยะเวลา ความถี่ ครั้งสุดท้ายที่ใช้ สถานการณ์ที่ต้องเสพ อาการทางกาย+จิต เคยเลิกเสพมั้ย ตรวจร่างกาย+lab คัดกรองอาการทางจิต : Audit, CIWA-Ar, AWS (แบบประเมิน)
    - - ครอบคลุมร่างกาย จิตใจ สังคม
    - - เป้าหมายระยะสั้น ; ช่วยฟื้นฟู+ปลอดภัย กายจิตสังคม
      - เป้าหมายระยะยาว : หยุดใช้+เลิกถาวร
    - - ประเมินตามผลลัพธ์ที่เกิดจากการสังเกตผู้ป่วย