Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช…
บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช โรคบุคลิกภาพผิดปกติท่ีพบบ่อย
ความหมายลักษณะอาการและอาการแสดงของโรคบุคลิกภาพผิดปกติ
1.1 ความหมายของโรคบุคลิกภาพผิดปกติ
โรคบุคลิกภาพผิดปกติ (personality disorder) เป็นประสบการณ์ พฤติกรรมและการดําเนินชีวิตท่ี
เบี่ยงเบนหรือแตกต่างไปจากบรรทัดฐานและความคาดหวังของสังคม
1.2ลักษณะอาการและอาการแสดงของโรคบุคลิกภาพผดิปกติที่พบบ่อย
บุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อต้านสังคม
(antisocial personality disorders)
จะต้องมีอายุอย่างน้อย 18 ปี โดยจะมีลักษณะของการไม่สนใจใยดีถึง
กฎเกณฑ์ความถูกต้อง กระทําการที่ละเมิดสิทธิผู้อื่น ซึ่งบ่งชี้ว่ามีความประพฤติเกเร (conduct disorder) ตั้งแต่อายุ 15 ปี
บุคลิกภาพแบบต่อต้านสังคมมีลักษณะท่ีแตกต่างจากพวกที่มีพฤติกรรมต่อต้านสังคม (antisocialact) ตรงที่บุคลิกภาพแปรปรวนแบบต่อต้านสังคมจะมีพฤติกรรมบ้าปิ่นรุนแรง
บุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อกํ้ากึ่ง (borderline personality disorders) จะมีลักษณะของการขาดความมั่นคงแน่นอนในการที่จะมีสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น การมอง
ภาพลักษณ์ของตนเองและการควบคุมอารมณ์
บุคลิกภาพผิดปกติแบบพึ่งพา (dependent personality disorders) จะมีลักษณะของการชอบพึ่งผู้อื่น ยอมตาม และขึ้นอยู่กับผู้อื่นแทบทุกเรื่อง ไม่กล้าตัดสินใจด้วย
ตนเองและกลัวการถูกทอดทิ้ง
สาเหตุ การบําบัดรักษาโรคบุคลิกภาพผิดปกติ
2.1 สาเหตุของโรคบุคลิกภาพผิดปกติ
1) ปัจจัยด้านชีวภาพ
พันธุกรรม (genetic) พันธุกรรมคือลักษณะที่ติดตัวบุคคลผู้นั้นมาตั้งแต่เกิด เช่น ลักษณะ ประจําตัวเด็กแต่ละคนหรือการถ่ายทอดทางกรรมพันธ์ุ
ประสาทชีววิทยา (neurobiology) การเจ็บป้วยด้วยโรคทางสมอง หรือความผิดปกติในหน้าที่ ของสมอง เช่น โรคลมชัก, การอักเสบของสมอง arteriosclerotic brain disease, senile dementia และ alcoholism
2) ปัจจัยทางจิตวิทยา
ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) อธิบายถึงสาเหตุของบุคลิกภาพที่ผิดปกติ ตาม
ทฤษฎีของ ฟรอยด์ (Freud's psychosexual stages of development) ว่า 2 สาเหตุที่ทําให้เกิดความผิดปกติมา จาก
1) มีการติดขัดในขั้นของพัฒนาการ
2) โครงสร้างทางจิต (psychic structure; id, ego, superego) บกพร่อง
ทฤษฎีการเรียนรู้ (leaning theory) อธิบายว่า บุคคลมีบุคลิกภาพที่ผิดปกติเพราะมีการ เรียนรู้ที่ผิดปกติมาตั้งแต่ช่วงต้นของชีวิต
ทฤษฎีทางจิตสังคม (psychosocial theory) อธิบายว่า บุคคลมีบุคลิกภาพที่ผิดปกติเพราะมี ปฏิสัมพันธ์ทางสังคมกับบุคคลสําคัญในแต่ละช่วงวัยของพัฒนาการไม่เหมาะสมซึ่งปฏิสัมพันธ์ทางสังคมนี้เปน็ รากฐาน สําคัญของการพัฒทางบุคลิภาพ
3) ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม
ความส้มพันธ์พ่อแม่ลูกไม่ดี การเลี้ยงดูของพ่อแม่เปน็ ประสบการณ์ในวัยเด็กที่อาจส่งเสริม
พฤติกรรมและบุคลิภาพท่ีผิดปกติ เช่น ปลอ่ ยตามใจ ทอดทิ้ง ทารุณกรรม เขม้ งวด ลงโทษ
การที่พ่อแม่เคร่งครัดไม่ผ่อนปรนและขาดเหตุผลต่อเด็ก เมื่อเด็กประพฤติผิดไปจากส่ิงที่พ่อแม่ กะเกณฑ์ไว้ก็จะตําหนิหรือลงโทษเด็กโดยไม่ยอมรับฟังเหตุผลจากเด็ก
การที่พ่อแม่บุคคลที่มีอํานาจในครอบครัวมีบุคลิกภาพผดิปกติเด็กอาจลอกเลยีนลักษณะ
ที่ผิดปกติเหล่านั้นได้
ความยากจนและการขาดที่พึ่ง มีการศึกษาในบุคคลที่มีบุคลิกภาพแบบอันธพาล พบว่า บุคคล
เหล่าน้ีส่วนใหญ่มาจากครอบครัวที่มีฐานะทางเศรษฐกจิ สังคมต่ำ
2.2 การบําบัดรักษาโรคบุคลิกภาพผดิ ปกติ
1) การบําบัดทางจิตสังคม
(psychosocial therapy) มีด้วยกันหลายวิธี
จิตบําบัด (psychotherapy) เป็นการรักษาทางด้านจิตใจ โดยช่วยให้ผู้ป่วยเกิดความเข้าใจตนเอง เข้าใจปัญหา รู้ถึงความวิตกกังวลท่ีเกิดข้ึน
1) จิตบําบัตรายบุคคล (individual therapy)
2) จิตบําบัดแบบกลุ่ม (group therapy)
2) การรักษาด้วยยา (pharmacotherapy)
เป็นการรักษาตามอาการที่จําเป็นต้องควบคุม เช่น การให้ยาคลายกังวล เพื่อลตความวิตกกังวล
การให้ยาลดอารมณ์เศร้าในกรณีที่ผู้ป่วยมีอารมณ์ซึมเศร้าและการให้ยาต้านโรคจิตเพื่อลดอาการรุนแรงและชว่ยให้ ผู้ป่วยสามารถควบคุมตนเองได้ดีขึ้น
การพยาบาลบุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติ
1) การประเมินสภาพ (assessment):
พันธภาพทางสังคม (social relationships) จะทําให้ทราบถึงสัมพันธภาพในครอบครัว ที่ ทํางาน เพื่อน ความแน่นแฟ้นของสัมพันธภาพ และความยากง่ายในการคบเพื่อน
ลักษณะเฉพาะ (character) อุปนิสัย เช่น บุคลิกภาพลักษณะเคร่งครัดหรือเถรตรง (strict or rigid) การขาดความเชื่อมั่นในตนเอง ความไวต่อการรับรู้ (sensitive) ขี้สงสัยหรือความริษยา (suspicious or jealous)
อารมณ์ทั่วไป (habitual mood) ความคงทนของอารมณ์ การแสดงออกทางอารมณ์และ สภาพอารมณ์ในขณะน้ี เช่น กลัว กังวล เบื่อหน่าย ซึมเศร้า เฉยชา โกรธ
การเลี้ยงดูในวัยด็ก ประวัติการใช้ความรุนแรงในครอบครัว และเหตุการณ์วิกฤตในชีวิต
การจัดการแก้ไขปัญหาและการใช้กลไกป้องกันตนเองทางจิต เช่น การโทษตนเอง โทษผู้อ่ืน การ เก็บกด การอ้างเหตุผล การแยกตัว
เจตคติและมาตรฐาน (attitudes and standards) การซักถามถึงความเชื่อทางศาสนา มาตรฐานศีลธรรม เจตคติที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพหรือความเจ็บปวย
การใช้เวลาว่าง (use of leisure) จะช่วยบอกถึงการชอบอยู่คนเดียวหรือชอบเข้าสังคม
การกระทําเป็นนิสัย (habits) ได้แก่ การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา และการใช้สารเสพติด
2) การวินิจฉัยทางการพยาบาล (nursing diagnosis)
การวิเคราะห์ข้อมูลของบุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติจะทําให้พยาบาลทราบถึงสาเหตุที่ทําให้เกิดปัญหา หรือมีปัจจัยที่ทําให้ปัญหามีความรุนแรงเพิ่มขึ้น ปัญหาที่พบอาจมีได้ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคมและ พฤติกรรม
3) การวางแผนและการปฏิบัติทางการพยาบาล
(planning and implementation)
การวางแผนการพยาบาลเพื่อแก้ไขปัญหาตามข้อวินิจฉัยการพยาบาล พยาบาลควรจัดลําดับ ความสําคัญของปัญหาของบุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติ เพื่อแก้ไขปัญหาตามความจําเป็นเร่งด่วนก่อน โดยควรมีการ วางแผนร่วมกับบุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติและบุคคลากรต่าง ๆ