Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช (Part 5) -…

- - - - A. มีความบกพร่องของสมาธิความสนใจ ( Attention) และระดับความรู้สึกตัว ( consciousness)
      - B. การเปลี่ยนแปลงในข้อ A. เกิดขึ้นในระยะเวลาสั้นๆ แบบเฉียบพลัน อาการขึ้นๆลงๆ ในระหว่างวัน
      - C. ตรวจพบความผิดปกติความคิด การรับรู้ ( cognitive function )
      - D. อาการต่างๆข้างต้นไม่สามารถอธิบายได้จากโรคอื่นในกลุ่ม Neurocognitive disorder
      - E. มีหลักฐานจากประวัติการเจ็บป่วย การตรวจร่างกาย
  - - - 2.1 ผู้ป่วย substance withdrawal ใช้ยา first line benzodiazepine
      - 2.2 ผู้ป่วยสูงอายุ หรือป่วยหนัก ใช้ antipsychotic ในระดับต่า เลี่ยง benzodiazepine
      - 2.3 ผู้ป่วยมี dementia ร่วมด้วย ใช้ antipsychotic ในระดับต่า ถ้าไม่ดีขึ้น ต้องหยุดยา เพราะยาอาจทาให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ โดยเฉพาะยาที่มี cardio vascular side effect
      - 2.4 ผู้ป่วยที่มีอาการแบบ hypoactive ไม่ควรใช้ benzodiazepam ใช้ Haloperidol 0.5-2 mg./ day
  - - - Acethylcoline การลดลงของ cholinergic activity ในสมอง
      - Dopamine การเพิ่มขึ้นของ dopaminergic activity
      - Norepinephrine ในผู้ป่วย alcohol withdrawal delirium
      - GABA สารบางชนิด เช่น alcohol, barbiturate และยากลุ่ม benzodiazepine
      - Serotonin เนื่องจากปฏิกิริยาระหว่าง serotonin-cholinergic receptor
      - Glutamate เกี่ยวข้องกับภาวะhypoxia
  - - - 1.1 ระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง สับสน ช่วงกลางคืน พลบค่า เช้ามืด
      - 1.2 ความจา สูญเสียความจาระยะสั้น
      - 1.3 การรู้เวลา สถานที่ บุคคล บกพร่อง
      - 1.4 อารมณ์ ขึ้นๆลงๆ ไม่แน่นอน ตื่นเต้นตกใจ ถูกกระตุ้นง่าย
      - 1.5 การรับรู้บกพร่อง มีหูแว่ว เห็นภาพหลอนซึ่งพบได้มาก เห็นภาพลวง แปลเหตุการณ์ผิด ดึงสายน้าเกลือ วิ่งหนี หวาดกลัว
      - 1.6 การควบคุมอารมณ์บกพร่อง การตัดสินใจบกพร่อง มีความวิตกกังวล ตื่นกลัว ซึมเศร้า เฉยเมย บางคนรื่นเริงวุ่นวายมากเกิน
      - 1.7 สติปัญญาบกพร่อง คิดแก้ปัญหาไม่เหมาะสม ตอบคาถามไม่ได้
      - 1.8 อาการทางกายที่เกิดจากระบบประสาทอัตโนมัติ และระบบต่างๆบกพร่อง เช่น หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออก ม่านตาขยาย ความดันโลหิตสูง หายใจลาบาก บวม ตาตัวเหลือง
      - 1.9 ประเมินการใช้ยา และการได้รับสารพิษ สารเสพติด
    - - 2.1 เสี่ยงต่อการได้รับอุบัติเหตุและบาดเจ็บเนื่องจากการรับรู้แปรปรวน
      - 2.2 การตัดสินใจและดูแลตัวเองบกพร่องเนื่องจากพร่องทางกระบวนการทางสมองและสติปัญญา
      - 2.3 การสื่อสารไม่มีประสิทธิภาพเนื่องจากสมองเสียหน้าที่
      - 2.4 แบบแผนการนอนแปรปรวน
      - 2.5 กระบวนการคิดและการรับรู้บกพร่อง
    - - 3.1 ป้องกันอุบัติเหตุและการบาดเจ็บ
      - 3.2 ผู้ป่วยที่ควบคุมตัวเองไม่ได้ มีแนวโน้มเป็นอันตรายต่อตนเองและผู้อื่น
      - 3.3 ทำให้ผู้ป่วยได้พักหรือรายงานแพทย์เพื่อให้สารน้าทางหลอดเลือดดา
      - 3.5 ลดสิ่งกระตุ้นผู้ป่วยโดยจัดสิ่งแวดล้อมให้เงียบสงบ ไม่มีคนพลุกพล่าน
      - 3.4 ไม่ควรโต้แย้งเรื่องเสียงหรือภาพหลอนนั้นแต่ต้องใส่ใจในความรู้สึกของผู้ป่วยและให้ความมั่นใจว่าผู้ป่วยจะปลอดภัย
      - 3.7 เมื่อพยาบาลจะเข้าไปพบผู้ป่วยต้องเรียกชื่อผู้ป่วยและแนะนาตัวก่อนเพราะผู้ป่วยสับสน จาไม่ได้ว่าใครเป็นใครเกิดความหวาดระแวง หวาดกลัวได้
      - 3.8 สื่อสารกับผู้ป่วยด้วยคาพูดที่สั้นๆ ชัดเจน เข้าใจง่าย
      - 3.9 อธิบายกิจกรรมการพยาบาลให้ผู้ป่วยทราบก่อนลงมือกระทาทุกครั้ง
      - 3.10 บอกวันเวลาสถานที่ให้ผู้ป่วยทราบบ่อยๆ จัดปฏิทินและนาฬิกาตัวโตๆ ไว้ในที่ที่ผู้ป่วยมองเห็นได้ชัดเจน
      - 3.11 ทีมพยาบาลควรเป็นทีมเดิมๆ ผู้ป่วยที่สับสนไม่ควรเปลี่ยนคนดูแลบ่อยเกินความจาเป็น
      - 3.12 บอกความเป็นจริงให้ผู้ป่วยทราบถ้าผู้ป่วยสับสน ความจาบกพร่องหรือมีอาการประสาทหลอน
      - 3.13 ให้ญาติมาเยี่ยมบ่อยๆเพื่อกระตุ้นความทรงจา แต่ควรจากัดจานวนคนในการเข้าเยี่ยมแต่ละครั้งเพราะผู้คนมากมายจะกระตุ้นให้ผู้ป่วยสับสน งุนงงได้
      - 3.14 อธิบายให้ความรู้แก่ญาติ/ผู้ดูแล ให้เข้าใจอาการผิดปกติ และ การบาบัดรักษาพยาบาลของทีม เพื่อให้ญาติได้มีส่วนร่วมในการบาบัดรักษาพยาบาล
- - - - A. มีหลักฐานจากประวัติและการตรวจประเมิน พบความบกพร่องของสมองด้านความคิดและการรับรู้อย่างน้อยหนึ่งด้าน
      - B. อาการดังกล่าวมีผลกระทบต่อการดาเนินชีวิตอย่างอิสระด้วยตนเองที่ทาอยู่เป็นประจาทุกวัน ต้องมีผู้ช่วยในการทำกิจกรรมที่ซับซ้อน
      - C. อาการดังกล่าวไม่ได้เกิดขึ้นในขณะที่มีภาวะเพ้อ (Delirium)
      - D. อาการดังกล่าวไม่สามารถอธิบายด้วยโรคจิตเวชอื่นเช่นโรคจิตเภท โรคซึมเศร้า
    - - สูญเสียความสามารถทางสติปัญญา (Deterioration of Intellectual function)
      - กิจกรรมทั่วไปบกพร่อง (Deterioration of habits)
      - อารมณ์แปรปรวน (Emotional disability)
      - อาการทางสมองด้านอื่นๆ
        
        4.1 สูญเสียความสามารถด้านทิศทาง ด้านสามมิติ
        
        4.2 การตระหนักรู้ความเจ็บป่วยของตนเอง (insight)
  - - - โรคเรื้อรัง เบาหวาน ไทรอยด์ โลหิตจาง ติดเชื้อ
      - เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ภาวะโพรงสมองคั่งน้า HIV ฯลฯ
      - ความผิดปกติเส้นประสาทสมอง เนื้องอกในสมอง
      - ภาวะทุโภชนาการ ขาดวิตามิน B1วิตามิน B6 วิตามิน B12 โฟเลต
      - โรคต่อมไร้ท่อ ภาวะ hypothyroidism โรคต่อมพาราไทรอยด์ โรคต่อมหมวกไต
      - ภาวะ Metabolic ผิดปกติ เช่น โซเดียมในเลือดต่า โรคตับ หรือโรคไตรุนแรง
      - สารเสพติด พิษสุราเรื้อรัง
      - โรคทางจิตเวช โรคซึมเศร้า ความผิดปกติจากการนอนหลับ
      - ผลขางเคียงจากยาบางชนิด เช่น benzodiazepine, anticholinergic, muscle relaxant
  - - - donepezil
      - rivastigmine
      - galantamine
    - - ออกกาลังกาย
      - ฝึกความคิด ความจำ
      - เล่นเกมต่างๆ
      - ดนตรีบาบัด
      - สัตว์เลี้ยงบาบัด
      - สุคนธบาบัด
    - - 3.1 การปฏิบัติกิจวัตรประจาวันของตนองที่เป็นพื้นฐาน ( basic ADL)
      - 3.2 การดูแลสิ่งแวดล้อม ที่อยู่อาศัย ทั้งด้านความปลอดภัยและความเหมาะสม
      - 3.3 การดูแลฟื้นฟูทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และอาชีพ
      - 3.4 การดูแลในวาระสุดท้ายของชีวิต
      - 3.5 การดูแลด้านกฎหมาย
      - 3.6 การดูแลผู้ดูแล ผู้ดูแลจะมีความเสี่ยงสูงต่อความเครียดและภาวะซึมเศร้า
    - - การประเมินผู้ป่วย
        
        1.1 สอบถามจากญาติเกี่ยวกับ ความจำ ความเข้าใจเรื่องราวต่างๆ
        
        1.2 ความสามารถในการใช้ชีวิตในปัจจุบัน การดูแลตนเอง
      - การวินิจฉัยการพยาบาล
        
        2.1 กระบวนการคิดและสติปัญญาแปรปรวนเนื่องจากความเสื่อมของเซลสมอง
        
        2.2 การดูแลตนเองบกพร่องเนื่องจากสูญเสียความจาและความเข้าใจสิ่งต่างๆ
      - การปฏิบัติการพยาบาล
        
        3.1 สอนญาติที่จะเป็นผู้ดูแลผู้ป่วย เนื่องจากผู้ป่วยโรคนี้ไม่จาเป็นต้องอยู่โรงพยาบาล โดยให้ญาติมีความเข้าใจอาการของโรคยอมรับความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วย
        
        3.2 ผู้ป่วยที่เริ่มรู้ว่าตนเองมีอาการหลงลืมจะรู้สึกสูญเสีย ตกใจ เศร้า พยาบาลหรือผู้ดูแลควรให้ผู้ป่วยได้ระบายและพูดถึงความรู้สึก ให้กาลังใจในการแก้ไข เช่น จดสิ่งที่จะต้องทา การนัดหมาย ความต้องการต่างๆ
        
        3.3 ผู้ป่วยที่หลงลืม ไม่ควรพูดล้อเลียน ตาหนิให้ผู้ป่วยเสียหน้า ควรแนะนาหรือเตือนอย่างสุภาพ
        
        3.4 ดูแลสุขอนามัยด้านร่างกายของผู้ป่วยเพราะผู้ป่วยที่มีปัญหาการสื่อสารจะไม่สามารถบอกความผิดปกติที่เกิดขึ้นได้
        
        3.5 ดูแลความสะอาด สุขอนามัยส่วนตัว การอาบน้า แปรงฟัน แต่งตัว การขับถ่าย
        
        3.6 ให้ผู้ป่วยได้รับอาหารและน้าอย่างเพียงพอ
        
        3.7 หลีกเลี่ยงการบังคับสิ่งที่ผู้ป่วยไม่สามารถทาได้ เพื่อไม่ให้ผู้ป่วยรู้สึกสูญเสียคุณค่าในตนเอง
        
        3.8 ยอมรับต่อพฤติกรรมแปลกๆของผู้ป่วย ไม่โต้เถียง บังคับให้เปลี่ยนพฤติกรรมหรือล้อเลียนให้ได้อาย
        
        3.9 จัดให้มีปฏิทินและนาฬิกาตัวโตๆไว้ในที่ที่ผู้ป่วยสามารถมองเห็นได้โดยง่าย
        
        3.10 ควรสื่อสารกับผู้ป่วยด้วยคาถามปิด ตอบเพียงสั้นๆ ไม่ต้องให้ผู้ป่วยอธิบายมากมายนัก
        
        3.11 การสื่อสารด้วยท่าทางจะช่วยเสริมการสื่อสารด้วยคาพูดได้ดียิ่งขึ้น เช่น การยิ้ม การสัมผัส จับมือ เป็นต้น
        
        3.12 ให้อิสระในการทากิจกรรมต่างๆ โดยให้ผู้ป่วยช่วยเหลือตนเองให้มากที่สุด
        
        3.13 หลีกเลี่ยงการทดสอบความจาหรือความสามารถเพราะจะทาให้ผู้ป่วยวิตกกังวลมากขึ้น
        
        3.14 ลดการรบกวนการนอน
        
        3.15 ระวังการพลัดตกหกล้มหรือหลงทางเมื่อออกจากบ้านไปแล้วกลับไม่ถูก
        
        3.16 ฟื้นฟูความจาโดยเรียกชื่อผู้ป่วย นารูปครอบครัวหรือคนใกล้ชิดมาให้ผู้ป่วยดู
- - - - A.มีอาการต่อไปนี้ อย่างน้อย 2 อาการในช่วงเวลา 1 เดือน
        
        หลงผิด (delusion)
        
        2.ประสาทหลอน(hallucination)
        
        3.ความผิดปกติของการพูด (disorganized speech)
        
        4.ความผิดปกติของพฤติกรรม(disorganized behavior)
        
        5.อาการด้านลบ (negative symptom)
      - B. มีปัญหาด้านการเข้าสังคม การงาน สัมพันธภาพ หรือสุขอนามัยของตนเอง
      - C.มีอาการผิดปกติต่อเนื่องอย่างน้อย 6 เดือนซึ่งตองมีอาการในข้อ A อย่างน้อย 1 เดือน
      - D. ไม่มีอาการเข้าได้กับโรค Schizoaffective disorder หรือโรคในกลุ่มซึมเศร้าหรือ Bipolar disorder ที่มีอาการทางจิตร่วมด้วย
      - E. อาการไม่ได้เกิดจากยาหรือสารเสพติดหรือโรคทางกาย
      - F. หากมีประวัติของโรค Autism spectrum disorder หรือ Communication disorder
    - - กลุ่มอาการด้านบวก (Positive symptoms)
      - กลุ่มอาการด้านลบ (Negative symptoms)
      - โรคจิตเภทมีอาการที่เรียกว่าจิตแตกสลาย ( Split of mind)
        
        Associative disturbance ความคิดไม่ต่อเนื่องกันขาดความเชื่อมโยงของความคิด แสดงออกโดยการพูดจาวกวนฟังไม่รู้เรื่องว่าพูดเรื่องอะไร
        
        Affective disturbance การแสดงอารมณ์ที่ไม่สอดคล้องกับเรื่องที่พูด เช่นพูดเรื่องเศร้ากลับหัวเราะหรืออารมณ์ไม่สมเหตุสมผล
        
        Autistic thinking อยู่ในโลกของตัวเอง คิดหมกมุ่น ไม่อยู่ในโลกของความจริง
        
        Ambivalence ลังเลใจ ตัดสินใจไม่เด็ดขาดคิดกลับไปกลับมา
  - - - 1.1 พันธุกรรม ( Genetics)
      - 1.2 สารชีวเคมีในสมอง ( Biochemical factors )
      - 1.3 กายภาพของสมองที่ผิดปกติ
    - - 2.1 ความขัดแย้งภายในจิตใจ
      - 2.2 กระบวนการพัฒนาการ และสัมพันธภาพระหว่างบุคคล
      - 2.3 ความเครียด
      - 2.4 สภาพสังคมและวัฒนธรรม ครอบครัวที่มีเศษฐานะต่า
  - - - 1.1 เป็นอันตรายต่อตนเองและบุคคลอื่นหรือสังคม
      - 1.2 มีอาการข้างเคียงของยาอย่างรุนแรงที่ต้องดูแลใกล้ชิด
      - 1.3 ไม่ร่วมมือในการรักษา ไม่ยอมกินยา
      - 1.4 ไม่สามารถดูแลตัวเองได้
      - 1.5 มีพฤติกรรมวุ่นวายอย่างมาก
      - 1.6 มีอาการของโรคทางกายที่ต้องควบคุมการรักษา
      - 1.7 มีอาการทางจิตรุนแรงมาก
      - 1.8 มีปัญหาในการวินิจฉัยโรค
    - - 1) ระยะเฉียบพลัน(acute phase) ยาต้านโรคจิต
      - 2) ระยะควบคุมอาการให้คงที่ (stabilization phase)
      - 3) ระยะคงที่ (maintainance phase)
  - - - 1.1 สภาพทั่วไป
      - 1.2 อารมณ์
      - 1.3 การพูดสื่อสาร การตอบคาถาม
      - 1.4 เนื้อหาความคิด หลงผิดเป็นเรื่องที่ไม่เป็นจริง
      - 1.5 การรับรู้ความเป็นจริง อาการประสาทหลอนผู้ป่วยไม่พูดตรงๆ
      - 1.6 การตระหนักต่อความเจ็บป่วยของตนเอง
    - - 2.1 ความคิดและการรับรู้ผิดปกติเนื่องจากสารเคมีในสมองไม่สมดุล
      - 2.2 มีแนวโน้มเป็นอันตรายต่อตนเองและผู้อื่นเนื่องจากหลงผิดว่ามีคนคอยทาร้าย
      - 2.3 สัมพันธภาพบกพร่องเนื่องจากแยกตัวเองและไม่สนใจสิ่งแวดล้อม
      - 2.4 บกพร่องในการดูแลกิจวัตรประจาวันเนื่องจากหมกมุ่นอยู่ในโลกส่วนตัว
      - 2.5 อาการเป็นซ้าเนื่องจากปฏิเสธการรักษาและรับประทานยาไม่ต่อเนื่อง
    - - 3.1 ความคิดผิดปกติ
        
        ผู้ป่วยบอกว่าตนเองเป็นผู้วิเศษ เลี้ยงลูกกรอก สามารถให้คุณให้โทษใครก็ได้
        
        คิดสิ่งที่ไม่เป็นความจริง เช่น เป็นลูกของในหลวง กะเหรี่ยงพม่าจะมายึดเมืองไทย เป็นต้น
        
        พูดจาสับสน วกวน ตอบไม่ตรงคาถาม สื่อสารไม่รู้เรื่อง
      - 3.2 การรับรู้ผิดปกติ (ประสาทหลอน)
        
        มีเสียงในหูบอกว่าตนเป็นคนชั่วและกาลังจะตาย
        
        ผู้ป่วยปฏิเสธอาการประสาทหลอน แต่จากการสังเกตพบว่า
        
        ผู้ป่วยมองสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่เหมือนเคลื่อนที่ได้โดยที่ไม่เห็นตัวตนจริง
        
        มองจ้องไปที่ที่แห่งหนึ่งในห้องเป็นเวลานานๆ
        
        ขยี้ตา กระพริบตาบ่อยๆ
        
        เอียงคอไปด้านใดด้านหนึ่งเหมือนได้ยินเสียง
      - 3.3 การสื่อสารบกพร่อง
        
        พูดวกวน หลายเรื่องไม่ปะติดปะต่อกัน ไม่รู้เรื่องว่าพูดอะไร
        
        อธิบายความคิดตนเองไม่ได้ ไม่สามารถบอกความรู้สึกความต้องการของตนเอง
        
        ใช้ภาษาผิดพูดภาษาที่ไม่มีความหมาย สร้างภาษาขึ้นมาเอง
        
        พูดซ้าคาพูดที่ได้ยินจากคนอื่น
      - 3.4 ผู้ป่วยจิตเภทที่มีอาการหวาดระแวง
        
        เคลือบแคลงสงสัยอย่างมาก อาจเป็นกับบุคคลคนเดียวหรือหลายคน
        
        ระมัดระวังตัวมาก แสดงท่าทางป้องกันตนเอง พกอาวุธ
        
        ตื่นตัวตลอดเวลา ไม่ยอมให้ใครเข้าใกล้
        
        ตาหนิ กล่าวโทษผู้อื่น ปฏิเสธความรับผิดชอบ
        
        เข้าใจความเป็นจริงคลาดเคลื่อน ก้าวร้าว โต้เถียง ขัดแย้ง
        
        สัมพันธภาพกับคนอื่นไม่ดี หลงผิดว่ามีอานาจ ยิ่งใหญ่ มีคนไม่หวังดี คนอื่นคอยปองร้าย ปฏิเสธการรักษา ไม่ยอมกินยา เพราะคิดว่าตนเองไม่ได้เป็นอะไร
        
        ปฏิเสธอาหารเพราะคิดว่ามีคนใส่ยาพิษไม่ปลอดภัย
        
        อาจมีแผนการที่จะทาร้ายตนเองหรือผู้อื่น