Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช (Part 2) -…

- - - - โรคบุคลิกภาพผิดปกติ (personality disorder) เป็นประสบการณ์ พฤติกรรมและการดำเนินชีวิตที่เบี่ยงเบนหรือแตกต่างไปจากบรรทัดฐานและความคาดหวังของสังคม
        
        กลุ่ม A มีบุคลิกภาพผิดปกติในลักษณะที่มีพฤติกรรมประหลาด พิสดาร (odd or eccentricity)
        
        กลุ่ม B มีบุคลิกภาพผิดปกติในลักษณะที่มีการแสดงออกทางอารมณ์ผิดปกติ หรือคาดเดาไม่ได้ (dramatic, emotional, or erratic)
        
        กลุ่ม C มีบุคลิกภาพผิดปกติในลักษณะที่มีความหวาดกลัวหรือวิตกกังวลอย่างสูง (anxious or fearful)
      - 1.2 ลักษณะอาการและอาการแสดงของโรคบุคลิกภาพผิดปกติที่พบบ่อย
        
        บุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อต้านสังคม (antisocial personality disorders)
        
        1) ไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบหรือมาตรฐานของสังคม
        
        2) หลอกลวง ซึ่งเห็นได้จากการพูดโกหกช้ำแล้วซ้ำอีก ใช้การตบตาหรือหลอกลวงหาผลประโยชน์จากผู้อื่น
        
        3) หุนหันวู่วาม ไม่คิดไตร่ตรองให้ดีก่อนที่จะทำอะไรลงไป
        
        4) หงุดหงิดและก้วร้าว มีเรื่องต่อสู้ใช้กำลัง หรือทำร้ายผู้อื่นบ่อยๆ
        
        5) ไม่ใส่ใจถึงความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น
        
        6) ขาดความรับผิดชอบอยู่เป็นประจำ ทำงานอยู่ไม่ได้นาน ไม่ชื่อสัตย์ทางการเงิน
        
        7) ไม่รู้สึกสำนึกผิดหรือเสียใจต่อความผิดที่ได้กระทำลงไป มีท่าที่เฉยๆ หรืออ้างเหตุผลที่ทำไม่ดี ทำร้ายร่างกาย หรือขโมยของผู้อื่น
        
        บุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อก้ำกึ่ง (borderline personality disorders)
        
        1) พยายามอย่างคนเสียสติที่จะหนีความเป็นจริงหรือหนีจากการถูกทอดทิ้ง
        
        2) สัมพันภาพกับผู้อื่นมีลักษณะที่ไม่แน่นอนระหว่างดีสุดๆ และชั่วร้ายสุดๆ
        
        3) สับสนในความเป็นตัวของตัวเอง การมองภาพลักษณ์ของตนเองหรือความรู้สึกที่มีต่อตนเองไม่แน่นอน
        
        4) แสดงพฤติกรรมหุนหันวู่วามซึ่งส่งผลร้ายหรือทำลายตนเองอย่างน้อย 2 อย่าง ได้แก่ สำส่อนทางเพศ ใช้สารสพติต ขับรถประมาท ดื่มจัด
        
        5) มีพฤติกรรม ท่าทาง หรือพยายามที่จะทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตายบ่อยๆ
        
        6) มีอารมณ์ไม่สม่ำเสมอ ไม่คงที่เปลี่ยนแปลงง่าย
        
        7) มีความรู้สึกเหงาหว้าเหว่เรื้อรัง
        
        8) มีการแสดงออกของอารมณ์โกรธรุนแรงไม่เหมาะสม ควบคุมอารมณ์โกรธไม่ได้ ระเบิดอารมณ์รุนแรงได้ง่าย หรือทำร้ายร่างกาย
        
        9) เมื่อมีความเครียด จะเกิดความหวาดระแวงหรือแสดงอาการแสดงเกี่ยวกับภาวะความจำ การรับรู้เกี่ยวกับตนเองสูญเสียไป (dissociative symptoms)
        
        บุคลิกภาพผิดปกติแบบพึ่งพา (dependent personality disorders)
        
        1) ไม่กล้าที่จะตัดสินใจด้วยตนเอง ต้องอาศัยคำแนะนำ และการให้กำลังใจจากผู้อื่น
        
        2) ต้องการให้คนอื่นเข้ามารับผิดชอบเรื่องสำคัญๆ ในชีวิตให้ตน
        
        3) รู้สึกยากที่จะแสดงความคิดเห็นคัดค้าน หรือไม่เห็นด้วยกับคนอื่น เพราะกลัวเขาจะไม่ยอมรับหรือไม่ช่วยเหลืออีกต่อไป
        
        4) ไม่สามารถที่จะคิดริเริ่มกิจกรรมหรือโครงการใหม่ๆ และทำอะไรด้วยตนเองไม่ค่อยได้ ซึ่งเป็นเพราะขาดความสามารถหรือขาดความเชื่อมั่นในการตัดสินใจ มากกว่าขาดพลังหรือแรงจูงใจที่จะคิดที่จะทำ
        
        5) ทำทุกอย่างที่จะให้ได้รับการช่วยเหลือเกื้อหนุนจากผู้อื่น ยอมแม้แต่ที่จะอาสาทำในสิ่งที่ไม่สุขสบาย
        
        6) รู้สึกไม่สบายใจหรือหมดหนทางช่วยเหลือ เมื่อต้องอยู่คนเดียว เพราะกลัวว่าจะไม่มีความสามารถพอที่จะทำอะไรได้ด้วยตัวเอง
        
        7) เมื่อคนที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดต้องมีอันจากไปหรือสัมพันธภาพต้องยุติลง จะรีบหาสัมพันธภาพใหม่ทันที
        
        8) ครุ่นคิดแต่ในเรื่องที่จะถูกทอดทิ้งให้ต้องดูแลตนเอง
  - - - ประสาทชีววิทยา (neurobiology)
      - พันธุกรรม (genetic)
    - - ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory)
        
        1) มีการติดขัดในขั้นของพัฒนาการ
        
        2) โครงสร้างทางจิต (psychic structure; id, ego, superego) บกพร่อง
      - ทฤษฎีการเรียนรู้ (leaning theory)
      - ทฤษฎีทางจิตสังคม (psychosocial theory)
    - - ความส้มพันธ์พ่อแม่ลูกไม่ดี
      - การที่พ่อแม่เคร่งครัดไม่ผ่อนปรนและขาดเหตุผลต่อเด็ก
      - การที่พ่อแม่หรือบุคคลที่มีอำนาจในครอบครัวมีบุคลิกภาพผิดปกติ
      - ความยากจนและการขาดที่พึ่ง
    - - 1) การบำบัดทางจิตสังคม (psychosocial therapy)
        
        1) จิตบำบัตรายบุคคล (individual therapy)
        
        2) จิตบำบัดแบบกลุ่ม (group therapy)
      - 2) การรักษาด้วยยา (pharmacotherapy)
  - - - พันธภาพทางสังคม (social relationships)
      - ลักษณะเฉพาะ (character) อุปนิสัย
      - อารมณ์ทั่วไป (habitual mood)
      - การเลี้ยงดูในวัยเด็ก ประวัติการใช้ความรุนแรงในครอบครัว และเหตุการณ์วิกฤตในชีวิต
      - การจัดการแก้ไขปัญหาและการใช้กลไกป้องกันตนเองทางจิต
      - เจตคติและมาตรฐาน (attitudes and standards)
      - การใช้เวลาว่าง (use of leisure)
      - การกระทำเป็นนิสัย (habits)
    - - เสี่ยงต่อการทำร้ายตนเอง/ฆ่าตัวตายเนื่องจากรู้สึกไม่มีคุณค่า/สูญเสีย/ล้มเหลว/มีภาวะซึมเศร้า
      - เสี่ยงต่อการทำร้ายผู้อื่นด้วยวิธีรุนแรงเนื่องจากขาดความยับยั้งชั่งใจ/ความอดทนต่อความคับข้องใจต่ำ
      - การเผชิญปัญหาไม่มีประสิทธิภาพเนื่องจากขาดทักษะในการแก้ไขปัญหา
      - ปฏิสัมพันธ์ทางสังคมบกพร่องเนื่องจากมีพฤติกรรมไม่เป็นที่ยอมรับของสังคมมีพฤติกรรมบงการผู้อื่น
      - สูญเสียพลังอำนาจเนื่องจากความต้องการของตนเองไม่ได้รับการตอบสนอง/รับรู้ความมีคุณค่าในตนเองต่ำ
    - - 1) บุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อต้านสังคมและแบบก้ำกึ่ง และพึ่งพา (antisocial, and borderline personality disorders)
        
        สร้างสัมพันธภาพกับบุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติด้วยความชัดเจน
        
        ให้บุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติได้พูตระบายความรู้สึก
        
        ให้ความช่วยหลือและเฝ้าระวังพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอันตราย
        
        จัดสภาพแวดล้อมให้มีความปลอดภัย
        
        ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา
        
        ช่วยให้บุคคลที่มีบุคลิภาพผิดปกติมีความเข้าใจ
        
        ฝึกทักษะการจัดการและควบคุมพฤติกรรมทางอารมณ์
        
        ส่งเสริมให้ผู้ป่วยเลือกวิธีการคลายเครียดที่เหมาะสมกับตนเอง
        
        ส่งเสริมให้ผู้ป่วยเข้าร่วมกลุ่มทำกิจกรรมการสร้างสรรค์กับผู้อื่น
        
        สนับสนุนการรับผิดชอบต่อหน้าที่และปฏิบัติตมกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ตามความเหมาะสม
        
        บุคคลที่มีบุคลิภาพแบบต่อต้านสังคม
        
        เปิดโอกาสให้ครอบครัวระบายความคิด
        
        แนะนำให้ครอบครัวเข้าใจและให้กำลังใจผู้ป่วย
      - 2) บุคลิกภาพผิดปกติแบบพึ่งพา (dependent personality disorders)
        
        ให้ผู้ป่วยพูดระบายความรู้สึกก่อนและหลังการกระทำ
        
        สอนการปรับเปลี่ยนวิธีคิดที่มีผลต่อความวิตกกังวล
        
        ส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น
        
        บุคคลที่มีความวิตกกังวลระดับรุนแรง
        
        สอนและให้บุคคลที่มีบุคลิกภาพผิดปกติฝึกทักษะที่จำเป็นต่าง ๆ
        
        ให้บุคคลที่บุคลิกภาพผิดปกติเลือกวิธีการคลายครียดที่เหมาะสมกับตนเอง
        
        ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา
        
        ให้การเสริมแรงทางบวก
- - - - กลุ่มโรคอาการทางกาย (somatic symptom and related disorders) บุคคลที่มีปัญหาทางด้านจิตใจ หรือ มีความกดดันทางด้านจิตใจแต่แสดงอาการของการมีปัญหาทางด้านจิตใจออกมาให้เห็นเป็นความเจ็บป่วยทางด้านร่างกาย
    - - โรค somatization disorder
        
        1) มีอาการปวด (pain) อย่างน้อย 4 ตำแหน่งพร้อมกัน
        
        2) มีอาการของระบบทางเดินอาหาร (gastrointestinal symptom)
        
        3) อาการทางเพศ (Sexual symptom)
        
        4) อาการที่คล้ายโรคทางระบบประสาท (pseudo neurological symptom)
      - โรค Hypochondriasis
        
        มีความกลัวหรือกังวลอย่างน้อย 6 เดือนว่าตนเองจะป่วยเป็นโรคร้ายโรคใดโรคหนึ่ง
  - - - โรค somatization disorder
        
        1) ปัจจัยด้านชีวภาพ
        
        ผู้ป่วยมีความผิดปกติของระดับการใส่ใจ (attention)
        
        การทำงานที่น้อยกว่าปกติของสมองส่วนหน้า (frontal lope)
        
        พันธุกรรม พบ อัตราการเกิดโรคนี้เท่ากับ 29 ต่อ 10
        
        2) ปัจจัยทางจิตสังคม
        
        ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ มองว่า อาการแสดงทางร่างกายเป็นการสื่อแทนความรู้สึกภายในจิตใจ ในการหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบหรือหลีกเลี่ยงสิ่งที่ต้องทำ
        
        ทฤษฎีการเรียนรู้ มองว่า อาการแสดงทางร่างกายที่เกิดขึ้น เป็นการรับแบบอย่างมาจากพ่อแม่ การอบรมสั่งสอน
      - โรค hypochondriasis
        
        1) ถูกกระตุ้นได้ด้วยความเครียดหรือปัญหาชีวิต
        
        2) มีประวัติถูกกระทำทารุณในวัยเด็ก
        
        3) มีประวัติเจ็บป่วยร้ายแรงในวัยเด็กหรือเรียนรู้ที่จะใช้บทบาทการเป็นผู้ป่วยในการแก้ปัญหาชีวิต
        
        4) มีแปลความรู้สึกของร่างกายผิดปกติ
    - - โรค somatization disorder
        
        ไม่มีการรักษาที่เฉพาะเจาะจงในโรคนี้ แต่ผู้ป่วยจะได้รับการบำบัดตามปัญหาของผู้ป่วยเป็นรายๆไป ส่วนใหญ่แพทย์ที่ทำการบำบัดรักษา มักจะเป็นแพทย์ประจำเพียงคนเดียว และมีการนัดพบแพทย์อย่างสม่ำเสมอ
      - โรค hypochondriasis
        
        ผู้ป่วยอาจจะได้รับยาแก้ต้านเศร้าที่อาจช่วยให้อาการดีขึ้นบ้าง หรือหากผู้ป่วยมีโรคทางจิตเวชอื่นร่วมด้วย
  - - - ด้านร่างกาย
        
        รับการตรวจร่างกายทั่วไปอย่างถี่ถ้วน เพื่อความชัดเจนว่าผู้ป่วยไม่มีการเจ็บป่วยทางร่างกายจริง
      - ด้านจิตใจ
        
        ควรมุ่งเน้นทางด้านอารมณ์และความคิดเป็นสำคัญ
      - ด้านสังคม
        
        ประเมินแรงกดดันที่ส่งเสริมให้ผู้ป่วยเกิดอาการต่าง ๆมากขึ้น
    - - ไม่สนใจที่จะแก้ปัญหาทางจิตใจเพราะปฏิเสธปัญหาทางจิตใจ
      - มีความบกพร่องในการดูแลตนเองด้านสุขภาพอนามัย
      - มีอาการเจ็บป่วยทางร่างกายหลายอย่าง
      - ต้องพึ่งพายาลดอาการปวด
      - มีอารมณ์ซึมเศร้าหรือพยายามทำร้ายตนเอง
      - มีความบกพร่องในวิธีเผชิญปัญหาหรือความไม่สบายใจ
      - ไม่สามารถทำหน้าที่ได้ตามบทบาทหรือแยกตัวจากสังคม
    - - สร้างสัมพันธภาพเพื่อการบำบัด (therapeutic relationship)
      - ให้เวลาผู้ป่วยได้พูดระบายความในใจได้อย่างอิสระ
      - พยาบาลควรหลีกเลี่ยงการให้แรงเสริมต่อพฤติกรรมที่เป็นพยาธิสภาพของผู้ป่วย
      - ส่งเสริมให้ผู้ป่วยได้รับการบำบัดทางจิตสังคม
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับยาตามแผนการรักษาเพื่อควบคุม
    - - สามารถบอกวิธีในการเผชิญหรือแก้ปัญหาของตนเองได้
      - สีหน้าสดชื่นแจ่มใส
      - นอนหลับพักผ่อนได้
      - ประกอบกิจวัตรประจำวัน บทบาท และหน้าที่ของตนเองได้