Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลบุคคลที่มี ความผิดปกติทางด้านอารมณ - Coggle Diagram
การพยาบาลบุคคลที่มี
ความผิดปกติทางด้านอารมณ
โรคซึมเศร้า:
:Depressive disorder
ลักษณะอารมณ์เศร้า (Depression)
• เศร้า หดหู่ใจ สะเทือนใจ ร้องไห้โดยไม่มี เหตุผล เบื่อหน่ายสังคม สิ่งแวดล้อมรอบตัว ท้อแท้ เหนื่อยหน่าย ซึมเฉย เก็บตัวอยู่คน เดียว หงุดหงิด เหม่อลอย หลงลืม มองโลก ในแง่ร้าย ต าหนิตนเอง รู้สึกว่าตนเองมีทุกข์ มาก ไม่มีใครช่วยได้ และอยากตาย
• พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
1.1 โรคซึมเศร้ารุนแรง (Major Depressive
Disorder)
1) การวินิจฉัยดูที่อาการแสดงครั้งเดียว หรือ กลับเป็นอีกมากกว่า 2 ครั้ง
2) พิจารณาตามระดับความรุนแรงของอาการ : mild, moderate, severe
3) มีอาการโรคจิตชัดเจน มีการสูญเสียการรับรู้ ความจริง หลงผิด ประสาทหลอน
4) มีอาการของโรคซึมเศร้าเรื้อรัง ต่อเนื่องและ นานเป็นเวลาอย่างน้อย 2 ปีขึ้นไป
5) มีอาการของโรคที่เกิดขึ้นตามฤดูกาล
6) เป็นโรคซึมเศร้าที่เกิดในช่วงเวลาหลังคลอด โดยมีอาการภายใน 4 สัปดาห์หลังคลอด
1.2 โรคซึมเศร้าดิสไธมิก (Dysthymic Disorder)
คล้ายโรคซึมเศร้ารุนแรง แต่อาการน้อยกว่า
มักเป็นอารมณ์เศร้าตั้งแต่วัยเด็กหรือวัยรุ่น
เป็นมาไม่น้อยกว่า 2 ปี (ในเด็กและวัยรุ่น เป็นมาไม่น้อยกว่า 1 ปี)
มี 2 ลักษณะ : Early Onset (อาการเริ่มเป็น ก่อนอายุ 21), Late Onset (อาการเริ่มเป็นหลังอายุ 21 ปีขึ้นไป
เกณฑ์การวินิจฉัยโรคซึมเศร้า Dysthymic
6) ความผิดปกติต้องแยกออกจากโรคจิตชนิดอื่น
5) ไม่มีอาการคลุ้มคลั่ง(Mania) อาการผสม(Mixed) หรืออาการคลุ้มคลั่งระดับต่ า(Hypomania) หรือเข้าเกณฑ์ ของโรค Cyclothymia
4) ไม่มีอาการของโรคซึมเศร้ารุนแรงในระหว่าง 2 ปี
3) ในช่วง 2 ปีที่มีอาการ ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการใน 1. และ 2. ได้นานเกิน 2 เดือน
2) แสดงอาการต่อไปนี้มากกว่า 2 อาการ : ความอยากอาหารลดลงหรือมากเกินปกติ, นอนไม่หลับหรือนอนมากเกิน ปกติ, อ่อนเพลีย ไม่มีแรง, ความรู้สึกคุณค่าในตนเองต, สมาธิเสีย ตัดสินใจล าบาก, สิ้นหวัง
1) มีอารมณ์เศร้าเกือบทั้งวันมากกว่า 1 วัน และ เป็นมาไม่น้อยกว่า 2 ปี (ในเด็กและวัยรุ่น 1 ปี)
1.3 โรคซึมเศร้าในช่วงก่อนมีประจ าเดือน
(Premenstrual Disphoric Disorder)
DSM-V ไม่ได้รวมการวินิจฉัยโรคนี้อย่างเป็นทางการ
อารมณ์เศร้า วิตกกังวลเด่น อาการเปลี่ยนแปลง ขึ้นๆลงๆ และกดดันในสัปดาห์ที่มีประจ าเดือน
อาการรบกวนการท างาน การเรียน กิจวัตรประจ าวัน
จะมีอาการเกิดขึ้นประจ าในช่วงรอบเดือนส่วนใหญ่ ของปีที่ผ่านมา
กระบวนการพยาบาลผู้ป่วยอารมณ์ซึมเศร้า
1.2การวางแผนการพยาบาล
ระยะสั้น
– มุ่งให้การพยาบาลตามข้อวินิจฉัยการ พยาบาล โดยพิจารณาตามเป้าหมายการพยาบาลตาม สภาพผู้ป่วยแต่ละราย ดังนี้
1) การสร้างสัมพันธภาพและส่งเสริมการปรับตัว
2) การป้องกันอันตราย
3) การส่งเสริมพฤติกรรมที่ดี และพัฒนาคุณค่า ในตนเอง
1.1 การวินิจฉัยการพยาบาล
พฤติกรรมการเสี่ยงต่อการท าร้ายตนเองจาก ความรู้สึกว่าตนเองไร้ค่า โกรธ และแปล เหตุการณ์ผิดจากความเป็นจริง
การสูญเสียหน้าที่การท างาน ปฏิเสธการ สูญเสีย การระบายความโกรธไม่เหมาะสม คิด ซ้ำๆกับสิ่งที่สูญเสีย ไม่สามารถปฏิบัติภารกิจ ประจ าวันได้
ขาดความสนใจในการดูแลสุขอนามัยของตน ทุกด้าน รวมถึงการดูแลด้านบุคลิกภาพและการ แต่งกาย
1.3 การวางแผนการพยาบาล
ระยะยาว
– มุ่งการดูแลอย่างต่อเนื่อง เน้นการ ดำรงชีวิตที่เหมาะสมในอนาคต ดังนี้
1) การพัฒนาคุณค่าในตนเอง สนับสนุน ความสามารถในการท างาน การเผชิญปัญหา และการปรับตัวในครอบครัวและสังคม 2
2) ) การส่งเสริมความรู้สึกพึงพอใจในตนเอง และคุณค่าแห่งตการดูแลช่วยเหลือด้านสรีรวิทยา
1.4 การปฏิบัติการพยาบาล
1) การป้องกันอันตราย
2) การใช้เทคนิคการสื่อสาร และสร้างสัมพันธภาพ
4) การให้คำปรึกษา
1.5 การประเมินผล
1.5 การประเมินผล
พิจารณาถึงความสำเร็จของการปฏิบัติการ พยาบาล ว่าบรรลุตามเป้าหมายหรือไม่
1) ผู้ป่วยยังมีความคิดท าร้ายตนเองอีกไหม ? - รวบรวมข้อมูลโดยการใช้ค าถาม เช่น
2) ผู้ป่วยยังมีความคิดซ้ำๆ ในเรื่องของการ สูญเสียอยู่อีกไหม ?
3) ผู้ป่วยสามารถก าหนดเป้าหมายของตนที่ เป็นไปได้ได้ไหม ?
4) การสอนผู้ป่วย
5) การพัฒนาพฤติกรรมที่เหมาะสม
6) การแนะน าแหล่งบริการที่สะดวกสำหรับผู้ป่วย และครอบครัว
โรคอารมณ์คุ้มคลั่ง
: Mania disorder
ลักษณะอารมณ์คลุ้มคลั่ง (Mania)
ครึกครื้น ครื้นเครงมากกว่าปกติ อารมณ์ดีมาก เกินปกติ หัวเราะร่าเริงโดยไม่มีเหตุผล คิดว่าตน เป็นใหญ่ แสดงพฤติกรรมมากกว่าปกติทั้งการพูด การคิด และการกระท า พูดจาสับสน เปลี่ยน เรื่องบ่อย หงุดหงิด โกรธง่าย ตกใจง่าย ไม่ สามารถควบคุมตนเองได
การจำแนกโรคอารมณ์แปรปรวน
อารมณ์ขึ้นๆลงๆ โดยมีอารมณ์เศร้าระดับต่ า ถึง อารมณ์เริงร่า คลุ้มคลั่ง (Euphoria-Mania) หรือมีอาการ สุขสลับเศร้า
เกณฑ์การวินิจฉัยโรค มีอาการต่อไปนี้มากกว่า 3 อาการ :
ความรู้สึกคุณค่าในตนเองสูงเกินจริง,
ต้องการพักผ่อนน้อยหรือนอนไม่หลับ,
พูดมาก พูดไม่หยุด,
ความคิดฟุ้งซ่าน, กระสับกระส่าย อยู่ไม่สุข, วุ่นวาย
มีกิจกรรมมากกว่าปกติ, สัมพันธภาพกับผู้อื่นเสีย
ชนิดของ โรคอารมณ์คลุ้มคลั่งสลับเศร้า
(Bipolar Disorders)
2.1 Bipolar I
มีทั้งอารมณ์เศร้า (depress) หรืออารมณ์แบบผสม (mixed)
เคยมีอาการเศร้ามาก่อน
การวินิจฉัยมุ่งที่อาการแสดงปัจจุบัน หรืออาการที่ผ่าน มาในช่วงการเจ็บป่วยครั้งปัจจุบัน
2.2 Bipolar II
มีทั้งอารมณ์เศร้า สนุก ครื้นเครง ตามเกณฑ์การวินิจฉัยอาการคลุ้มคลั่งและอาการ ผสม
ไม่เคยมีอาการเหล่านี้มาก่อน
2.3 Cyclothymic Disorder
มีอาการปรากฏเป็นช่วงๆ อย่างน้อยเป็น เวลา 2 ปี
มีอาการคลุ้มคลั่ง และเศร้า อาการอาจ ไม่ครบเกณฑ์การวินิจฉัยโรคซึมเศร้ารุนแรง
ในช่วงกว่า 2 ปี อาจไม่มีอาการตาม เกณฑ์นานถึง 2 เดือน
อารมณ์แปรปรวน : Mood Disorders
(โรคจิตเวชทางอารมณ์)
เป็นความผิดปกติทางอารมณ์เป็นอาการเด่น โดยบุคคลอาจมีอารมณ์เศร้ามากผิดปกติ อ่อนเพลีย ร้องไห้ เศร้ามาก อยากตาย หรือ อาจมีอารมณ์ดีมากผิดปกติ ครื้นเครง พูด มาก อาจมีอาการเพียงลักษณะใดลักษณะหนึ่ง หรือทั้งสองลักษณะร่วมกัน
3.1 เป็นความผิดปกติที่มีผลต่อสภาพทาง ร่างกายโดยตรง สัมพันธ์กับความล้มเหลวในการ ท าหน้าที่การท างาน และการเข้าสังคม
3.2 เป็นผลจากการใช้ยาและสารเสพติด สารบางชนิด เช่น แอลกอฮอล์ แอมเฟตตามีน โคเคน ฝิ่น ยานอนหลับ ยากดประสาท ยาลด ความวิตกกังวล เป็นต้น
ปัจจัยเหตุของโรคอารมณ์แปรปรวน
ปัจจัยด้านพันธุกรรม (Genetic factors)
50% ของผู้ป่วยโรคอารมณ์แปรปรวนชนิด Bipolar-I จะมีอย่างน้อยบิดาหรือมารดาคนใดคน หนึ่งเป็นโรคอารมณ์แปรปรวน และมักเป็นโรค ซึมเศร้าชนิดรุนแรง
บุตรมีโอกาสเป็นโรคอารมณ์แปรปรวน 50-75% ถ้าทั้งบิดาและมารดาป่วยเป็นโรค
ฝาแฝดไข่ใบเดียวกัน อัตราความสัมพันธ์กับ การเกิดโรคอารมณ์แปรปรวนสูง 33-99% และ โรคซึมเศร้าชนิดรุนแรง 50%
ปัจจัยด้านการรู้คิด (Cognitive factors)
ความเศร้าเกิดจากการที่บุคคลมีความคิดเกี่ยวกับ ตนเองในทางลบ คิดโทษตนเอง ท าร้ายตนเอง
Beck : ความคาดหวังในทางลบ 3 ประการที่ ก่อให้เกิดอารมณ์เศร้า คือ ความคาดหวังด้านสิ่งแวดล้อม ความคาดหวังตนเอง และความคาดหวังอนาคต
ความรู้สึกในทางลบจะท าลายพัฒนาการทางความคิด ของบุคคล ท าลายความรู้สึกมีคุณค่าของตนเอง รู้สึกต่ าต้อย ท้อแท้ สิ้นหวัง มองอนาคตว่าล้มเหลว หมดทางแก้ และ พยายามฆ่าตัวตาย
ปัจจัยด้านชีวภาพ (Biological factors)
ชีวเคมี เกี่ยวข้องกับระดับอารมณ์ของมนุษย์ ภาวะเศร้า มีNorepinephrin ต่ำ ภาวะคลุ้มคลั่ง จะมี NE สูง
ความผิดปกติของระบบประสาท: การกระจาย สารละลาย Na & K ในและนอกเซลล์ประสาทไม่ สมดุล ผู้ป่วยจะมีอารมณ์เศร้ารุนแรงช่วงเช้าตรู่ และดีขึ้นในช่วงบ่ายหรือค่ำ
ความผิดปกติของการเผาผลาญสารชีวเคมีบางตัว
ปัจจัยด้านจิตสังคม (Psychosocial factors)
3.2 ทฤษฎีพัฒนาการ และประสบการณ์การเรียนรู้
การถูกทอดทิ้ง แยกจากบุคคลที่สำคัญใน 6 เดือน แรกของชีวิต
-ทารกที่ถูกทอดทิ้งในขวบปีแรกจะเกิดความเศร้า ร้องไห้มาก รับประทานอาหารไม่ได้
Jacobson : ภาวะซึมเศร้าเกิดจากการที่ทารก ผิดหวังจากการถูกแยกจาก พัฒนาการความเป็นตน หยุดชะงัก
Sulivan : ความขัดแย้งในการปฏิสัมพันธ์ระหว่าง บุคคล หรือสภาพของสังคมรอบตัวเป็นสาเหตุของโรคซึมเศร้า
3.1 ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ของ Freud
-ใช้คำMourning และ Melancholia จำแนก อาการ
เป็นอาการเศร้า ไม่สนใจโลกภายนอก ขาดความรัก และกิจกรรมต่างๆ สนใจเฉพาะตนเอง หลงผิด และ ลงโทษตนเอง
อารมณ์เศร้าเกิดจากการสูญเสียสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือ สับสนเรื่องสัมพันธภาพเกี่ยวกับความรัก สัมพันธภาพระหว่าง มารดากับทารก และความขัดแย้งใจเกี่ยวกับตนเอง
การวินิจฉัยแยกโรคอารมณ์แปรปรวน
โรคเศร้าจากสาเหตุโรคทางกาย
โรคสมองเสื่อม
โรคจิตเภท
อาการซึมเศร้าจากภาวการณ์ปรับตัวผิดปกติ
เป็นปฏิกิริยาเศร้า (Depressive reaction)
โรคเศร้าจากการสูญเสีย
โรคประสาทชนิดต่าง
การรักษาด้วยยา
1) ยาต้านอาการเศร้า (Antidepressant) :
Amitriptyline 10, 25 มก. Imipramine
25 มก. Nortriptyline 10, 25มก.
2) ยารักษาโรคอารมณ์คลุ้มคลั่ง :
Chlorpromazine, Haloperidol,
Lithium
การรักษาด้วยไฟฟ้า มักทำใน
ผู้ป่วยที่มีอาการเศร้ารุนแรง พยายามทำ ร้ายตนเอง
รับการรักษาทางยาแล้วไม่ได้ผล
–มีอาการหลงผิด ประสาทหลอน