Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่5, นางสาวสุนทรีย์ มชิโกวา รหัส 180101134 - Coggle Diagram

- - - - ย้ำคิด (Obsessions)
        
        มีความหมกมุ่น โดยเกิดขึ้นซ้ำๆ มากระตุ้น หรือมโนภาพจากประสบการณ์ในบางเวลาระหว่างที่มีอาการ ซึ่งเป็นสิ่งที่มารบกวนและไม่ต้องการ
        
        ผู้ป่วยพยายามที่จะเพิกเฉย หรือหยุดยั้งความคิด การกระตุ้น
      - ย้ำทำ (Compulsive)
        
        พฤติกรรมที่ทำซ้ำ ๆ เช่น การล้างมือ การออกคำสั่ง การตรวจสิ่งของ หรือการแสดงออกด้าน
        
        จิตใจ เช่น การสวดมนต์ การนับ การพูดคำซ้ำ ๆ อย่างเงียบ ๆ การทำตามกฎเกณฑ์อย่างเคร่งครัด
        
        พฤติกรรม หรือการแสดงออกด้านจิตใจเพื่อที่จะป้องกัน หรือลดความกังวลหรือความทุกข์ทรมานใจมาก หรือป้องกันเหตุการณ์หรือสถานการณ์ที่น่ากลัว
        
        ข้อสังเกต ในเด็กเล็ก อาจไม่สามารถบอกจุดมุ่งหมายของพฤติกรรมได้
        
        เป็นการที่ทำ ใช้เวลามากกว่า 1ชั่วโมงต่อวัน
    - - การรักษา
      - พฤติกรรมบำบัด จะใช้หลัก Exposure และ Response prevention ซึ่งต้องอาศัยความร่วมมือจาก
      - ผู้ป่วยมาก
      - การรักษาด้วยยา ยากลุ่ม SSRI เช่น Fluoxetine
    - - การพยาบาล
        
        เช่น เมื่อสัมพันธภาพดีขึ้นเริ่มจำกัดเวลาในการท ากิจกรรมที่ทำซ้ำๆ หรือใช้เวลานาน พร้อมทั้ง
      - อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ ลดเวลาอาบน้ำนาน 60 นาที เป็น 45 นาที และ 30 นาที อย่างค่อยเป็นค่อยไป
- - - - อาการทางร่างกาย คือ กล้ามเนื้อตึงเครียด เหนื่อย กระสับกระส่าย ปากแห้ง หนาว มือและเท้าเย็นต้องการปัสสาวะ ตาพร่า กล้ามเนื้อสั่นกระตุก หน้าแดง เสียงสั่น กระสับกระส่ายและอาเจียน หายใจลึกและถี่อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น
      - อาการแสดงด้านจิตใจและอารมณ์ ผู้ที่มีอาการวิตกกังวลอาจแสดงออกอาการทางอารมณ์ที่มีความแตกต่างกันไปลักษณะอารมณ์ที่พบ ได้แก่ มีอาการกระสับกระส่าย หงุดหงิด ซึมเศร้าร้องไห้ โกรธ รู้สึกไม่มีสมาธิ
      - อาการแสดงด้านพฤติกรรม ได้แก่ เดินไปเดินมา ลุกลี้ลุกลน นั่งไม่ติดที่ เอามือม้วนเส้นผม ระมัดระวังตัวมากเป็นพิเศษ
      - อาการแสดงด้านความคิด ความจำได้แก่ สนใจสิ่งแวดล้อมลดลง ไม่มีสมาธิ ไม่ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นรอบตัว ทำให้วิตกกังวล หลงลืม สนใจสิ่งที่ผ่านมามากกว่าเรื่องที่กำลังจะเกิดขึ้น มีอาการครุ่นคิด
      - ลักษณะของความวิตกกังวล
        
        Trait –anxiety or A –trait (ความวิตกกังวลประจำตัว) มีแนวโน้มที่จะรับรู้และประเมินหรือคาดคะเนสิ่งเร้าว่าน่าจะเกิดอันตรายหรืออาจคุกคามตนเองทำให้มีความวิตกกังวลเกิดขึ้น มักจะเกิดขึ้นกับบุคคลในสถานการณ์ทั่วๆไปโดยทั่วไปแล้วทุกคนจะมีความวิตกกังวลประเภทนี้ ซึ่งแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล
        
        State- anxiety or A-state (ความวิตกกังวลในขณะปัจจุบัน) คือความวิตกกังวลที่เกิดที่ทำให้เกิดความไม่พึงพอใจหรือจะเกิดอันตรายต่อบุคคล และจะแสดงพฤติกรรมที่สามารถสังเกตได้ในช่วงที่อยู่ในสถานการณ์นั้น ความวิตกกังวลในขณะปัจจุบันนี้ทำให้บุคคลเกิดความตึงเครียด หวาดหวั่น กระวนกระวาย ระบบอัตโนมัติตื่นตัวสูงขึ้น ความรุนแรงและระยะเวลาที่เกิดความวิตกกังวลในขณะปัจจุบันจะแตกต่างกันไปแต่ละบุคคล ส่วนหนึ่งขึ้นอยู่กับความวิตกกังวลเฉพาะตัวและประสบการณ์ในอดีตของแต่ละบุคคล
    - - วิตกกังวลระดับปกติ (Normal) เป็นความรู้สึกของบุคคลที่แสดงออกมาให้บุคคลรับรู้ว่า มีความไม่สบายใจ มีความรู้สึกหวาดหวั่น ซึ่งเป็นระดับที่บุคคลจะรู้สึกต้องเตรียมพร้อมในการป้องกันตนเองจากสิ่งที่คุกคาม
        
        วิตกกังวลระดับน้อย (Mild anxiety) ความวิตกกังวลในระดับน้อยสามารถเกิดได้ในชีวิตประจำวันจะมีลักษณะตื่นตัวดี บุคคลจะเรียนรู้ที่จะหาวิธีในการแก้ไขปัญหา และอาจมีการแก้ไขปัญหาได้ดี
        
        วิตกกังวลระดับปานกลาง (Moderate anxiety) จะมีการรับรู้ทางประสาทสัมผัสต่างๆทั้งการ
        
        วิตกกังวลระดับสูง (Severe anxiety) บุคคลที่มีความวิตกกังวลระดับสูงจะรับรู้เหตุการณ์ที่จะมองเห็นการฟังมีประสิทธิภาพลดลง ความสนใจและสมาธิลดลง การรับรู้แคบลงบุคคลจะมีอาการพูดเสียงสั่นๆ พูดเร็วขึ้น เริ่มมีอัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นมีความรู้สึกท้าทายต้องการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าให้ได้ มีความตื่นตัวมากขึ้นแต่ยังรับรู้ เข้าใจความเกี่ยวเนื่องของเหตุการณ์อยู่กิดขึ้นในอนาคตได้น้อยลง ความสนใจจดจ่ออยู่กับแค่บางสิ่งบางอย่าง ไม่สามารถอธิบายสิ่งที่ต้องการพูดได้พูดจาไม่รู้เรื่อง กระบวนการคิดไม่ดี สับสน อาจจะเกิดช่วงก่อนที่บุคคลจะมองหาความช่วยเหลือ เริ่มมีพฤติกรรมที่แสดงถึงความผิดปกติทางจิตใจ เช่นซึมเศร้า แยกตัว
        
        วิตกกังวลระดับรุนแรง (Panic state) ความสามารถในการรับรู้จะหยุดชะงัก พูดไม่รู้เรื่อง ไม่สามารถสื่อสารกับบุคคลอื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ ความรู้สึกตัว อารมณ์ผิดปกติ การรับรู้ผิดไปจากความเป็นจริง ไม่สามารถควบคุมดูแลตนเองได้ มีความอดทนต่อสิ่งกระตุ้นต่าง ๆได้น้อย รับรู้ก็รับผิดพลาด ความคิดเป็นเหตุเป็นผลลดลง แก้ปัญหาไม่ได้ มีความรู้สึกโกรธ ขาดที่พึ่ง เศร้าหดหู่ หมดอาลัยตายอยากในชีวิต แยกตัวเอง พูดเสียงดังเร็ว ไม่ประติดประต่อเป็นประโยค หน้านิ่วคิ้วขมวด
  - - - 2.การรักษาทางจิตสังคม การบำบัดทางจิตสังคมผู้บำบัดไม่สามารถแยกใช้วิธีการบำบัดอย่างใดอย่างหนึ่ง ส่วนใหญ่มักจะใช้หลายๆวิธีร่วมกันไปเรียกว่า electric approach เช่น ผู้ป่วยมีอาการกลัวในสิ่งไม่น่ากลัว ผู้บำบัดอาจจะใช้วิธีการทางพฤติกรรมบำบัดโดยวิธี relaxationและวิธี desensitization
        
        การบำบัดทางเลือก เพื่อลดความวิตกกังวล
        
        Visual imagery การสร้างจินตภาพ
        
        Changeof pace or scenery การเปลี่ยนย้ายสถานที่อยู่
        
        Exerciseor massage การออกก าลังกายหรือการนวด
        
        Transcendental meditation การทำสมาธิ
        
        Biofeedback การใช้เครื่องไบโอฟี ดแบคตรวจสอบ
        
        Systematic desensitization วิธีเผชิญภาวะวิตกกังวลอย่างเป็นระบบ
        
        relaxation exercise ฝึกผ่อนคลายกล้ามเนื้อ
        
        Therapeutictouch or laying on of hands การใช้พลังสัมผัส
        
        Hypnosis การสะกดจิต
- - - - ความวิตกกังวลมากผิดปกติจะเกิดขึ้นบ่อย ๆ อย่างน้อย 6เดือนขึ้นไป จะเกี่ยวกับเหตุการณ์ หรือกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การทำงาน การเรียนหนังสือ
  - - - การรักษา
      - จิตบำบัด เช่น วิธี Cognitive behavior therapy (CBT) โดยแก้ไขให้ผู้ป่วยกลับมามองโลกอย่าง
      - เหมาะสม ร่วมกับการใช้วิธี Relaxation technique เพื่อลดอาการต่าง ๆ ทางกาย
      - การรักษาด้วยยา Benzodiazepineเช่น Diazepam ช่วยลดอาการวิตกกังวล และอาการทางกายได้ดี
      - ยากลุ่ม SSRI เช่น Sertraline, Paroxetine Propanolol ใช้เพื่อลดอาการใจสั่น มือสั่น แต่ต้องระวังผลข้างเคียง เช่น Depression, Bradycardia, Nausea
    - - การพยาบาล
      - การประเมินผู้ป่วย
      - ด้านร่างกาย มีอาการ เช่น หายใจไม่เต็มอิ่ม ใจสั่น ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ
      - ด้านอารมณ์ มีความวิตกกังวล ทุกข์ใจเกี่ยวกับเหตุการณ์ในชีวิตหลายๆเรื่อง กระสับกระส่าย
      - ด้านความคิด ผู้ป่วยอาจจะมีความคิดฆ่าตัวตายเพราะต้องการหนีความทุกข์ใจ
    - - ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
      - วิตกกังวล เนื่องจากการใช้วิธีเผชิญความเครียด ไม่มีประสิทธิภาพ
      - ข้อมูลสนับสนุน : ผู้ป่วยบอกหายใจไม่เต็มอิ่ม นอนไม่หลับ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ
    - - การปฏิบัติการพยาบาล
        
        3.1 การพยาบาลเพื่อช่วยลดระดับความวิตกกังวล
        
        พูดคุยกับผู้ป่วยด้วยน้ำเสียงและท่าทีที่สงบ ใช้คำพูดที่เข้าใจง่ายๆ สั้นๆ ชัดเจน
        
        ให้ผู้ป่วยสำรวจความรู้สึก ค้นหาสาเหตุ ตระหนักรู้ว่ามีอะไรเกิดขึ้นกับตน
        
        สนับสนุนให้ผู้ป่วยระบายความรู้สึกไม่สบายใจ
        
        อยู่กับผู้ป่วยในกรณีที่ผู้ป่วยร้องไห้ให้นั่งเงียบๆ
        
        ประเมินความคิดที่จะทำอันตรายต่อตนเอง
        
        เฝ้าระวังการทำร้ายตนเอง หลังจากความวิตกกังวลลดลง
      - 3.2 การพยาบาลเพื่อให้ผู้ป่วยแก้ไขปัญหา
        
        -พูดคุยกับผู้ป่วย ถึงปัญหาและความขัดแย้งที่มีอยู่
        
        -ช่วยผู้ป่วยสำรวจทางเลือกในการแก้ไขปัญหา และการแสดงพฤติกรรม
        
        สอนและให้การปรึกษาเกี่ยวกับ หลักการบำบัดด้านความคิด เพิ่มการตระหนักรู้ถึงความสัมพันธ์ระหว่างความรู้สึกไม่สบายใจและอาการทางกายหรือพฤติกรรมที่เกิดขึ้น
        
        ส่งเสริมให้ทำงานอดิเรก และทำกิจกรรมเพื่อพักผ่อนหย่อนใจ
- - - - 2.2 การแสดงพฤติกรรมการปรับตัวที่ไม่มีประสิทธิภาพจะเกี่ยวข้องกับการเกิด อาการ ได้แก่
    - - การดำเนินโรค
      - โรคมักเกิดในช่วงวัยรุ่นตอนปลาย หรือวัยผู้ใหญ่ตอนต้น โดยทั่วไปจะเป็นเรื้อรัง ถ้าผู้ป่วยมีอาการบ่อยจะทำให้ผู้ป่วยกังวล และเกิด Phobic avoidance และ Agoraphobia ได้แต่ถ้าผู้ป่วยหายจากอาการ Panic แล้วอาการ Agoraphobia มักหายตามด้วย
      - การรักษา
      - จิตบำบัด เช่น Cognitive behavior therapy (CBT) ร่วมกับ Relaxation Technique การฝึกหายใจ
      - เมื่อเกิด Hyperventilation
        
        การรักษาด้วยยา ได้แก่ ยากลุ่ม SSRI เช่น Fluoxetine และ Benzodiazepine เช่น Alprazolam
    - - การพยาบาล
      - การประเมินผู้ป่วย
      - 1.1 ด้านร่างกาย ผู้ป่วยจะบอกว่ามีอาการใจสั่น หรือเจ็บหน้าอก หายใจติดขัด นอนไม่ค่อยหลับ
      - 1.2 ด้านอารมณ์ ผู้ป่วยแสดงให้เห็นว่าวิตกกังวล หรือแสดงออกว่าโกรธตนเองที่ไม่สามารถควบคุม
      - ตนเองได้ กลัวว่าตนเองจะเสียชีวิต หรือกำลังจะเป็นบ้า
      - 1.3 ด้านความคิดผู้ป่วยอาจจะมีความคิดฆ่าตัวตาย
      - ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
      - วิตกกังวลอย่างรุนแรง เนื่องจากรับรู้ว่ามีการคุกคามต่อชีวิต อัตมโนทัศน์ ภาพลักษณ์
      - ข้อมูลสนับสนุน : มีอาการของ panic attack เกิดขึ้น
      - การปฏิบัติการพยาบาล
      - จัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ ไม่มีสิ่งกระตุ้นให้เกิดอาการ panic เช่น หรี่ไฟ มีคน 2-3 คนอยู่ด้วย
      - เพราะสิ่งแวดล้อมอาจกระตุ้นให้ผู้ป่วยมีความวิตกกังวลสูงขึ้น และระมัดระวังการสัมผัสผู้ป่วย เพราะการสัมผัสอาจเพิ่มความรู้สึก Panic
- - - - ชนิดของ Phobia disorders แบ่งตาม DSM 5
      - โรคกลัวอยู่ในที่โล่ง หรือที่ชุมชน (Agoraphobia)
        
        อาการเด่น คือ กลัว วิตกกังวล ตั้งแต่ 2 สถานการณ์จาก 5 สถานการณ์ ดังนี้
      - 1.1 การใช้ขนส่งมวลชน เช่น รถยนต์โดยสาร รถโดยสารประจำทาง รถไฟ เรือเครื่องบิน
      - 1.2 ที่โล่งกว้าง เช่น ลานจอดรถ ตลาด สะพาน
      - 1.3 สถานที่ที่มีผู้คนมาก เช่น ร้านค้า โรงภาพยนตร์ โรงละคร
      - 1.4 การเข้าคิวในแถว หรือสถานที่ที่มีคนหนาแน่น
      - 1.5 การอยู่นอกบ้านคนเดียวตามลำพัง
      - กลัวหรือหลีกเลี่ยงสถานการณ์เหล่านี้ การสูญเสียความสามารถ หรือการทำให้อับอาย เช่น กลัวการหกล้มในผู้สูงอายุ กลัวการควบคุมการถ่ายปัสสาวะไม่ได้
        
        ต้องเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และอย่างน้อย 6เดือนขึ้นไป
        
        -โรคกลัวสังคม (Social phobia หรือ Social anxiety disorder)
        
        กลัวอย่างชัดเจน หรือวิตกกังวลเกี่ยวกับสถานการณ์ในสังคม เช่น การพบปะสนทนา การกำลังถูกมองเป็นเป้าสายตา
        
        ข้อสังเกต ในเด็ก ความกลัว หรือวิตกกังวล อาจจะเกิดขึ้นในขอบเขตของเพื่อน ไม่ใช่อยู่ในระหว่างการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้ใหญ่
        
        บุคคลกลัวว่าตนเองจะแสดงวิธี หรือแสดงอาการวิตกกังวล ซึ่งจะถูกประเมินภาพลบ เช่น ความน่าอาย ทำให้ปฏิเสธ หรือไม่พอใจจากบุคคลอื่น
        
        สถานการณ์ทางสังคมจะเป็นสาเหตุให้เกิดความกลัว และความวิตกกังวล
        
        ข้อสังเกต ในเด็ก ความกลัวหรือวิตกกังวลอาจแสดงโดย การร้องไห้การออกฤทธิ์(Tantrum) ตัวแข็งทื่อ การพูดไม่ออกเมื่ออยู่ในสังคม
        
        ต้องเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และอย่างน้อย 6เดือนขึ้นไป
        
        เป็นสาเหตุความบกพร่องในการใช้ชีวิตในสังคม การประกอบอาชีพ หรือการปฏิบัติหน้าที่ที่สำคัญอื่นๆ ในชีวิต
        
        โรคกลัวสิ่งเฉพาะเจาะจง (Specific phobia)
        
        กลัวแมลงที่มีปีกบิน กลัวความสูง สัตว์ กลัวเข็มฉีดยา กลัวเลือด
        
        ข้อสังเกต ในเด็ก ความกลัวหรือวิตกกังวล อาจแสดงออกโดย การร้องไห้การออกฤทธิ์(Tantrum)
        
        ตัวแข็งทื่อ การที่ต้องอยู่ใกล้ผู้อื่น
        
        การดำเนินโรค
        
        Specific phobia และ Social phobia เป็นอาการเรื้อรัง และมักเกิดในช่วงวัยรุ่น ทำให้มีผลกระทบต่อ
        
        การเรียน และการทำงาน ผู้ป่วยจึงมักไม่ค่อยมีเพื่อน และอาจมี Depressive disorderและ Alcohol abuse ได้
        
        การรักษา
        
        Specific phobia ใช้วิธีExposure therapy มากที่สุด
        
        Social phobia ใช้วิธีการท าจิตบำบัดร่วมกับการใช้ยา ได้แก่ ยากลุ่ม SSRI เช่น Paroxetine
        
        ยา Benzodiazepine เช่น Clonazepam และยา Beta-adrenergic antagonist เช่น Propranolol
        
        การพยาบาล
        
        ประเมินอาการทางกายจาก panic attack