Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยจิตเวช,…

- - - - ปฏิเสธน้ำหนักตัวปกติ กังวลเกี่ยวกับน้ำหนักตัว กลัวอ้วนทั้งที่น้ำหนักตัวน้อย
        
        จำแนกเป็น 2 แบบ
        
        แบบที่ 1 แบบจํากัด (restricting type) ไม่กินเยอะ ไม่ขับอาหารออกจากร่างกาย เช่น ใช้ยาระบาย ทำให้อาเจียน
        
        แบบที่ 2 แบบรับประทานมากและมีการขับอาหารออกจากร่างกาย (binge eating / purging type) กินเยอะและมีการขับอาหารออกจากร่างกาย
        
        อาการและอาการแสดง
        
        ปฏิเสธการกิน เพราะกลัวน้ำหนักเพิ่ม หมกมุ่นกับรูปร่างและน้ำหนักของตัวเอง ให้คุณค่ากับตนเองในการประสบความสำเร็จในการลดน้ำหนักตัวและรูปร่าง ผู้ป่วยมักคิดว่ตนเองปกติแต่ผู้อื่นผิดปกติ
    - - ภาวะที่ร่างกายมีความรู้สึกผิดปกติ เห็นอาหารแล้วอยากกินและกินได้มากกว่าปกติ กินแล้วรู้สึกผิด หาวิธีเอาออก เช่น ล้วงคอให้อาเจียน
        
        อาการและอาการแสดง
        
        กินมากเป็นระยะๆ
        
        ลักษณะที่ 1 กินในช่วงเวลานั้นๆ ครั้งละมากๆ ส่วนใหญ่ใช้เวลา 2 ชั่วโมง
        
        ลักษณะที่ 2 รู้สึกว่าหยุดกินไม่ไ้ด้หรือควบคุมชนิดหรือปริมาณอาหารไม่ได้
        
        แสดงออกทางพฤติกรรมชดเชยไม่เหมาะสม
        
        มีทั้งการกินที่มากกว่าปกติ และพฤติกรรมชดเชยที่ไม่เหมาะสม เกิดขึ้นเฉลี่ยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง เป็นระยะเวลานานติดต่อกัน 3 เดือน
        
        มีการประเมินตนเองเก่ียวกับเรื่องของน้ําหนักตัวหรือรูปร่างอย่างมาก
        
        ความผิดปกติดังกล่าวนี้ไม่ได้เกิดเฉพาะในช่วงของ anorexia nervosa
  - - - พันธุกรรม
        
        คู่แฝดที่เกิดจากไข่ใบเดียวกันมีโอกาสเสี่ยงมากกว่า
      - สารสื่อประสาทในสมอง
        
        ความผิดปกติของระบบซีโรโทนิน (serotonin) มากที่สุด
    - - พัฒนาการของจิตใจ
      - บุคลิกภาพ
      - ลักษณะการเลี้ยงดู
    - - สัมพันธภาพในครอบครัว
      - สังคมเมืองที่มีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและอุตสหกรรม มีฐานะทางสังคมและ เศรษฐกิจดี ทําให้บุคคลต้องใช้ความสวยงามและรูปร่างของตนเองในการประกอบอาชีพ
  - - - ดูแลใ้ได้รับสารอาหรและสารน้ำให้เพียงต่อความต้องการขอร่างกาย และติดตามผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ
    - - ยาต้านเศร้ากลุ่ม selective serotonin reuptake inhibitor (SSR)ได้แก่ยาฟูลออกซีทีน (fluoxetine) ใช้รักษาบุคคลท่ีเป็นอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า และบุคคลท่ีเป็นบูลิเมียเนอร์โวซ่า
      - ยาต้านเศร้ากลุ่ม tricyclic antidepressant (ICAs) ได้แก่ ยาอะมิทริปไทลีน(amitriptyline) และยาอิมิพรามิน (imipramine) ใช้รักษาบุคคลที่เป็นบูลิเมีย เนอร์โวซ่า
      - ยาต้านโรคจิตกลุ่มใหม่ ได้แก่ ยาโอลานชาปืน (olanzapine) และ ยาริสเพอริโดน (risperidone) ใช้รักษาบุคคลที่เป็นอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า
      - ยากระตุ้นความอยากอาหารได้แค่megestrolacetateใช้รักษาบุคคลที่เป็นอนอเรคเซีย
        เนอร์โวซ่า
  - - - ซักประวัติ ความคิดและการรับรู้เกี่ยวกับรูปร่างและน้ำหนัก พฤติกรรมการรับประทานอาหารและควบคุมอาหาร พฤติกรรมการลดน้ำหนัก พฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลง อารมณ์ที่เปลี่ยนแปลง รูปแบบการใช้ชีวิต สัมพันธภาพภายในครอบครัว ประวัติการเจ็บป่วยทางจิตเวช
      - ตรวจร่างกาย การเจริญเติบโต น้ำหนัก ส่วนสูง BMI ระบบทางเดินอาหาร ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบการขับถ่าย การปัสสาวะ ระบบสืบพันธุ์
      - การตรวจ CBC, Blood chemistry test
      - ตรวจต่อมไร้ท่อ
    - - ตัวอย่างข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
        
        มีภาวะขาตสารอาหารเนื่องจากปฏิเสธการรับประทานอาหารหรือความอยากอาหารลดลง
        
        เกิดภาวะไม่สมดุลของอิเล็กโตรไลท์ในร่างกายเนื่องจากมีพฤติกรรมล้วงคออาเจียน
    - - การดูแลให้ได้รับสารอาหารและน้ําที่เพียงพอ
      - บันทึกปริมาณสารอาหารและน้ําที่ได้รับในแต่มื้อ
      - ดูแลผู้รับบริกรอย่างใกล้ชิดระหว่างรับประทานอาหารและหลังรับประทานอาหาร ไม่อนุญาต ให้เข้าห้องน้ําภายหลังการรับประทานอาหารอย่างน้อย 30 นาที
      - ผู้รับบริการมีความสึกอยากล้วงคออาเจียนภายหลังการรับประทานอาหาร ให้พยาบาลอยู่เป็น เพื่อนและกระตุ้นให้ทํากิจกรรมต่าง ๆ เพื่อเบียงเบนความรู้สึก
      - การปรับพฤติกรรมการกินอหารโดยการให้หรือการจํากัดสิทธิพิเศษ
        สําหรับผู้รับบริการ
        
        ลักษณะ 1 โปรแกรมเข้มงวด
        
        ลักษณะ 2 โปรแกรมผ่อนผัน
      - ดูแลให้ได้รับยา
      - การให้คำปรึกษา
    - - ด้านร่างกาย น้ำหนัก ส่วนสูง BMI
      - ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - ความคิดความรู้สึก
      - พฤติกรรมการรับประทานอาหาร
- - - - กลุ่มอาการความผิดปกติที่รบกวนความสามารถ
        ของบุคคลในการตอบสนองทางเพศหรือการมีควมสุขทางเพศ
    - - ความรู้สึกอึดอัดคับข้องใจที่เกดิ จาก
        ความไม่สอดคล้องกันของเพศที่จิตใจต้องการเป็นกับเพศกําเนิดที่เป็นอยู่
    - - ความผิดปกติที่บุคคลมีจินตนาการ
        อารมณ์เร้าทางเพศ หรือการแสดงออกทางพฤติกรรมทางเพศที่ไม่ใช่วิธีปกติที่คนท่ัวไปกระทํา
  - - - 1) ภาวะหลั่งช้า (delayed ejaculation)
      - 2) ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (erectile disorder)
      - 3) ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง (female orgasmic disorder)
      - 4) ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง ( female sexual interest/arousal disorders)
      - 5) การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส (genitor-pelvic pain/penetration disorder)
      - 6) การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย (male hypoactive sexual desire disorder)
      - 7)ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ (premature (early) ejaculation)
      - 8) ความบกพร่องในหน้าทีทางเพศอันเป็นผลจกการใช้ยาหรือสารเสพติด (substance/medication-induced sexual dysfunction)
      - 9) ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศอื่นที่ไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัย (other specified sexual dysfunction)
      - 10) ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศทยี่ ังไม่สามารถวินิจฉัยได้ (unspecified sexual dysfunction)
    - - แบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม
        
        1) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศในเด็ก (gender dysphoria in children)
        
        2) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ (gender dysphoria in adolescents and adult)
        
        3) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองที่ไม่เข้าเกณฑ์การวินิฉัย (other specified gender dysphoria)
        
        4) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองที่ยังไม่สามารถวินิจฉัยได้ (unspecified gender dysphoria)
        
        พฤติกรรมทางเพศท่ีวิปริต (paraphilic dysfunctions)
        
        แอบดูผู้อื่นเปลือยกายหรือมีเพสสัมพันธ์ (voyeuristic disorder)
        
        เปิดเผยอวัยวะเพศของตนให้คนแปลกหน้าดู (exhibitionistic disorder)
        
        ได้สัมผัสเสียดสีกับผู้อื่นดดยที่เขาไม่ยินยอม (frotteuristic disorder)
        
        ตื่นเต้นทางเพศมากเวลาโดนดูถูกเหยียดหยาม ได้รับความเจ็บปวดด้วยวิธีต่างๆ (sexual masochism disorder)
        
        ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้เห็นผู้อื่นได้รับความเจ็บปวดทุกข์ทรมาน (sexual sadism disorder)
        
        ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้มีกิจกรรมทางเพศกับเด็กกอ่ นวัยเจริญพันธุ์ (อายุ 13 ปี หรือน้อยกว่า) (pedophilic disorder) โดยบุคคลน้ันต้องมีอายุต้ังแต่ 16 ปีข้ึนไป และมีอายุมากกว่าเด็ก อย่างน้อย 5 ปี
        
        ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากกับวัตถุสิ่งของ (fetishistic disorder) เช่น ชุดชั้นใน สตรี ถุงน่อง รองเท้า หรือส่วนของร่างกายท่ีไมใช่บริเวณอวัยวะสืบพันธ์ุ
        
        ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้แต่งตัว สวมเสื้อผ้าของเพศตรงข้าม (transvestic disorder)
        
        บุคคลมีการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียดและ สูญเสียหน้าท่ีทางสังคมและหน้าที่การงาน แต่มีอาการไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัยโรคดงั กล่าวข้างตน้ (other specified paraphilic disorders)
        
        บุคคลมีการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครยี ด และสูญเสียหน้าที่ทางสังคมและหน้าที่การงาน แต่มีอาการไม่ครบตามเกณฑ์การวินิจฉัยโรค (unspecified paraphilic disorders paraphilic disorder)
  - - - 1) ปัจจัยท่ีมีผลต่อภาวะหลั่งช้า(delayedejaculation) ได้แก่ อายุเพิ่ม ครอบครัวเคร่งครัดเรื่องเพส เกลียดเพศหญิง กลัวทำฝ่ายหญิงท้อง
      - 2) ปัจจัยท่ีมีผลต่อความผิดปกติเก่ียวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพ ทางเพศ (erectile disorder) หากมีความผิดปกติที่เป็นแบบตลอดชีวิต อาจเกิดจากการพยายามควบคุมตนเองที่มาก เกินไป ส่วนความผิดปกติท่ีเพิ่งเกิดขึ้นในภายหลัง ส่วนใหญ่สัมพันธ์กับการเจ็บป่วยทางร่างกาย
      - 3) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง(femaleorgasmic disorder) ได้แก่ พันธุกรรม, การเจ็บป่วยทางร่างกาย ความผิดปกติทางอารมณ์
      - 4) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง(female sexual interest/arousal disorders) ได้แก่ พันธุกรรม การเจ็บป่วยทางร่างกายและทางจิต
      - 5) ปัจจัยที่มีผลต่อการเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส่ (genitor-pelvic pain/penetration disorder) อายุที่เพิ่มขึ้น ภาวะหมดประจําเดือน การขาดสารหล่อลื่น การถูกทารุณกรรม ทางเพศและทางร่างกาย การเจ็บป่วยทางกาย
      - 7)ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ (premature (early) ejaculation) ความวิตกกังวล และพันธุกรรม
      - 6) ปัจจัยที่มีผลต่อการมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย (male hypoactive sexual desire disorder) อายุท่ีมากขึ้น ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้า การใช้สุรา การมีปัญหาสัมพันธภาพ
      - 8)ปัจจัยที่มีผลต่อความบกพร่องในหน้าท่ีทางเพศ อันเป็นผลจากการใช้ยา หรือ สารเสพติด (substance/medication-induced sexual dysfunction)
    - - 1) ปัจจัยทางชีวภาพ การมีระดับของฮอร์โมนของเพศตรงข้ามสูงกว่าปกติตั้งแต่ตั้งครรภ์
      - 2) ปัจจัยทางจิตสังคม การพัฒนาเอกลักษณ์ความเป็นหญิงชายของบุคคลนั้น
    - - 1) ปัจจัยทางชีวภาพ ความผิดปกติของฮอร์โมนแอนโดรเจนกับการเกิดอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศ หรือความผิดปกติของสมองส่วน temporal lobe
      - 2) ปัจจัยทางจิตสังคม แนวคิดทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) ลักษณะของการมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากกับวัตถุสิ่งของ (fetishistic disorder) หรือ มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้แต่งตัวสวมเสื้อผ้าของเพศตรงข้าม (transvestic disorder) ในส่วนของทฤษฎีการเรียนรู้ (leaning theories) มีความเช่ือในเรื่องของการได้รับแรงเสรมิ ที่ ไม่เหมาะสมในจังหวะเวลาท่ีมีความเปราะบาง
  - - - 1) ภาวะหลั่งช้า (delayed ejaculation) ทําจิตบําบัดแบบปรับความคดิ และพฤติกรรม (cognitive behavior therapy: CBT)
      - 2) ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (erectile disorder) งดสุราและบุหรี่ การปรับเปลี่ยนยาประจำที่ใช้หากมีผลข้างเคียงเรื่องเพศ ลกอาหารไขมันสูง
      - 3) ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง (female orgasmic disorder) ในผู้ที่มี ความผิดปกติกลุ่มนี้มาตลอดชีวิต อาจใช้ การบําบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม ร่วมกับการฝึกการช่วยตนเอง (masturbatory training)
      - 4) ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง (female sexual interest/arousal disorders) เน้นที่การค้นหาสาเหตุที่ทําให้เกิดความผิดปกติ แล้วจัดการที่สาเหตุได้แก่ การให้ ฮอร์โมนเพศทดแทน การจัดการตามอาการ เช่น การแนะนําให้ใช้สารหล่อลื่น
      - 5) การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส (genitor-pelvic pain/penetration disorder) เน้นการประเมินร่างกายอย่างครอบคลุมทั้งทางนรีเวชวิทยาและระบบทางเดิน ปัสสาวะ ภาวะสุขภาพจิต และความสัมพันธภาพกับคู่สมรส ส่งเสริมการดูแลความ. สะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์
      - 6) การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย (male hypoactive sexual desire disorder) ปรับความคาดหวังเกี่ยวกับความถี่ในการมีเพศัสมพันธ์ แก้ไขปัญหาสัมพันธภาพ
      - 7) ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ (premature (early) ejaculation) ใช้เทคนิค การบําบัดเฉพาะที่เรียกว่า start stop technique รักษาด้วยยารักษาอาการซึมเศร้ากลุ่ม SSRI
      - 8) ความบกพร่องในหน้าทีทางเพศอันเป็นผลจกการใช้ยาหรือสารเสพติด (substance/medication -induced sexual dysfunction) การบําบัดที่สําคัญคือการปรับเปลี่ยนกลุ่มยาที่ใช้ในการรักษา ให้มีผลข้างเคียงต่อ การทําหน้าที่ทางเพศให้ลดลง ร่วมกับการบําบัดพฤติกรรมการใช้สารเสพติดของผู้ป่วย
    - - เด็กที่มีปัญหา gender dysphoria การรักษาจะประกอบด้วยการรักษาที่ตัวเด็กแบบรายคน การ
        รักษาครอบครัว และการรักษาแบบกลุ่ม
      - การรักษาผู้ใหญ่ที่เป็น gender dysphoria มีทั้งการทําจิตบําบัด (psychotherapy) การรักษาด้วยฮอร์โมนเพศร่วมกับการรักษาด้วยการผ่าตัด
    - - 1) การบําบัดทางชีวภาพ รักษาผู้ที่มีพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแบบย้ำทํา เช่น voyeuristic, exhibitionistic, frotteuristic, และ pedophilic disorders การรักษาด้วยยารักษาโรคซึมเศร้ากลุ่ม SSRIs เช่น fluoxetine, sertralineช่วยปรับสภาพอารมณ์และลดความพลุ่งพล่านภายในใจ ใช้ยาต้านฮอร์โมนเพศชาย ได้แค่ medroxyprogesterone acetate (provera) ในผู้ที่มีความต้องการทางเพศสูง
      - 2) การบําบัดทางจิตสังคม การทําจิตบําบัดแบบอิงการหยั่งรู้ (insight-oriented psychotherapy) การบําบัดการปรับความคิดและพฤติกรรม (CBT) การใช้พฤติกรรมบําบัด (behavioral therapy)
  - - - ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions) ประเมินประวัติทั่วไป ประวัติทางเพศในอดีต ประวัติด้านสัมพันธภาพ ประวัติทางเพศในปัจจุบัน ประวัติการติดต่อทางเพศสัมพันธ์
      - ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria) ประเมินประวัติทั้งปัจจุบันและในวัยเด็ก ประวัติครอบครัว
      - พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต(paraphilicdysfunctions) ประเมิน การทำร้ายตนเอง ปัญหาที่นำผู้ป่วยมาโรงพยาบาล ประเมินความคิดความรู้สึกที่มีต่อผลกระทบที่เกิดขึ้นจากพฤติกรรมทางเพศที่ผิดปกติ
    - - ตัวอย่าง
        
        ความบกพร่องในหน้าท่ีทางเพศ (sexual dysfunctions)
        -มีการเปลี่ยนแปลงของความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศเนื่องจากความวิตกกังวลวา่จะตงั้ครรภ์
        -มีความบกพร่องในหน้าทที่างเพศจากการเจ็บป่วยด้วยโรคทางกาย
        
        ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง(genderdysphoria)
        
        มีความสับสนในเอกลักษณ์ทางเพศของตน
        
        มีความรู้สึกอึดอ้ดใจที่ต้องแสดงพฤติกรรมที่ไม่สอดคล้องกับเพศที่ตนต้องการเป็น
        
        พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions)
        
        เสี่ยงต่อการทําร้ายตนเองเนื่องจากมีความรู้สึกละอายใจกับพฤติกรรมทางเพศของตน และการสูญเสียความภาคภูมิใจในตนเอง
        
        เสี่ยงต่อการทําร้ายผู้อื่นเนื่องจากมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศ
      - 3) การวางแผนและการปฏิบัติทางการพยาบาล (planning and implementation)
        
        ความบกพร่องในหน้าท่ีทางเพศ(sexualdysfunctions) พยาบาลควรมีท่าทีท่ีผ่อนคลาย เป็นมิตร พร้อมให้การช่วยเหลือ
        
        ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria)
        1)เด็กท่ีมีปัญหา gender dysphoria ประเมินและซักประวัติ ทำความเข้าใจให้ความรู้ ส่งต่อจิตแพทย์
        2)ผู้ใหญ่ที่มีปัญหา gender dysphoria เปิดโอกาสให้ระบายความรู้สึก ประเมินความต้องการ ให้ความรู้ เสริมสร้างควารู้สึกมีคุณค่า ความภาคภูมิใจ ให้การช่วยเหลือในการปรับตัว
        
        พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions) ไม่ตัดสินผู้ป่วยเอง สร้างสัมพันธภาพ จัดสิ่งแวดล้อม เปิดโอกาสให้ระบายความรู้สึก ป้องกันการทำร้ายตนเอง
        
        4) การประเมินผลทางการพยาบาล (evaluation)
        
        ข้อบ่งชี้ท่ีแสดงให้เห็นว่าการพยาบาลได้ผลทางบวก