Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Hersenschimmen
J. Bernlef - Coggle Diagram
Hersenschimmen
J. Bernlef
Thema
Demensie
Het boek gaat over dementie en hoe ermee om te gaan. Aan de ene kant gaat het verhaal er namelijk over hoe Maarten zelf met zijn dementie omgaat, maar aan de andere kant lees je het verhaal van twee mensen die al iets van 50 jaar samen zijn en liefde en leed hebben gedeeld, maar doordat Maarten dementeert van elkaar vervreemden.
Personages
Maarten klein
Maarten komt van oorsprong uit Nederland, heeft rechten gestudeerd en is samen met Vera naar de VS geëmigreerd. Hij heeft jarenlang voor een internationaal bedrijf gewerkt dat onderzoeken deed naar visvangst. Samen met Vera heeft hij twee kinderen, Kitty en Fred, maar die komen bijna nooit langs. In de tegenwoordige tijd van het boek is hij ongeveer 71 en begint te dementeren
Deze persoon is round. Maarten ondervindt allerlei karakter ontwikkelingen door zijn dementie en de lezer groeit heel erg mee met het personage. We ondervinden samen de veranderingen op het zicht hoe hij de wereld ziet
Vera Klein
Vera is Maartens echtgenote. Ze heeft het steeds zwaarder naarmate Maarten verder aftakelt, maar besluit uiteindelijk toch dat het beter is als hij in een verzorgingstehuis komt. Tot het laatste moment blijft ze hem steunen.
Deze persoon is flat. Echt heel veel weten we niet van haar en zo veel veranderingen wat betreft karakter ondervindt ze niet. Ze neemt gewoon deel in het verhaal
Perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit een ik-perspectief, in dit geval door de hoofdpersoon Maarten. We kunnen gedurende het hele verhaal met hem, in zijn hoofd meekijken, waardoor we ook heel erg met hem meevoelen. Het verhaal is chronologisch opgebouwd, we volgen Maartens steeds verder ontwikkelende dementie, met veel flashbacks en herinneringen.
Motieven
Winter
Al vanaf het begin van het boek zegt maarten steeds dat hij zo van slag is omdat de winters in Gloucester zo lang en koud zijn
Winter staat voor een bittere tijd. In het begin is het winter en Maarten heeft het er moeilijker mee. Maar tevens de mensen om hem heen betrekt hij hier in mee, zijn koude 'winter' periode
-
Lente
Lente duidt aan dat er een nieuw, zorgeloos leven weer aanbreekt voor de andere personages
-
Tijd
Het verhaal verloopt chronologisch, maar wordt voortdurend onderbroken door flashbacks, herinneringen van Maarten. Soms beslaan die hele pagina’s. Dit maakt het boek complexer. Het chronologische gedeelte bestaat uit negen achtereen volgende dagen. Tussen de dagen vinden tijdssprongen plaats en iedere dag begint met een cursief gedrukte regel. Het tijdsperspectief is ‘vision avec’, Maarten vertelt de gebeurtenissen met het verhaal mee, en weet dus net zomin als de lezer hoe het zal aflopen. Dit geldt natuurlijk niet voor Maartens herinneringen. De verteltijd is 155 bladzijden en de vertelde-tijd negen dagen, of als je vanuit de flash-backs rekent ongeveer 60 jaar. Vanaf Maartens jeugd tot in 1982.
Plot
Helemaal aan het eind is Vera bij hem op bezoek en vertelt ze dat het lente wordt, maar dat is voor Maarten al te laat.
Vera wordt steeds ongeruster en als Maarten weg begint te lopen van huis laat ze uiteindelijk een meisje, Phil Taylor, in huis wonen die op Maarten kan passen als zij weg is. Maarten vergeet echter steeds wie ze is. Eerst ziet hij haar aan voor een vriendin van zijn dochter, dan voor zijn vroegere piano juf en uiteindelijk voor zijn dochter. Ook van Vera vergeet hij soms wie ze is
Later geeft hij hele rare antwoorden op vragen, omdat hij net ergens anders met z’n gedachten was. Ook vergeet hij dat mensen en dieren dood zijn en vraagt dus steeds naar hen als anderen langskomen.
In het laatste deel van het boek weet Maarten zelf niet meer wie hij is. Eerst heeft hij het nog over “mijn spullen”, “ik kan ..” etc. Maar naarmate hij verder aftakelt begint hij in derde persoon over zichzelf te praten, om het uiteindelijk alleen nog maar over ‘het’ te hebben.
Maarten en Vera Klein wonen al jaren gelukkig in Gloucester, Massachusetts (de VS). Langzaam maar zeker begint Maarten heden en verleden door elkaar te halen. Het begin heel klein, op het moment dat hij niet meer weet welke dag het is en op een zondag wacht tot de schoolbus langs zal komen of als hij steeds vaker in gedachten verzonken is.
Ruimte
Het speelt zich af in en rond het huis van Maarten. Alles is bedekt met sneeuw. Maarten houdt niet van de winter, alles vervaagt. Hij vervreemdt van Vera. Soms geeft hij de winter de schuld van zijn vergeetachtigheid. Hij verlangt naar de lente
Het effect op de lezer hierbij is dat het een wat droeviger en koud gevoel geeft. Het is een moeilijke periode en dat geeft het boek ook aan met dit symbool/motief. Het weergeeft de sfeer van het boek aan de lezer
Auteur
J. Bernlef, Hersenschimmen. Uitgever: Querido Amsterdam, 39e druk. 1e druk in 1984
Hersenschimmen in een psychologische roman, en bestaat uit 155 bladzijdes. Het boek bestaat uit 9 hoofdstukken, de negen dagen van het boek. Deze zijn niet genummerd, en niet op een nieuwe bladzijde aangegeven, ze zijn cursief gedrukt. Er staat een motto voor in het boek, van Philip Larkin. De omslag is gemaakt door Anneke Germers. Het is een zwarte omslag met een blauwe voorkant. Op die voorkant staan de wolken. Iedereen ziet wat anders in de wolken. Hersenschimmen gaat daar ook over.
De volledige naam van de auteur Hendrik Jan Marsman Bernlef. Hij is geboren op 14 januari 1937 in Sint Pancras. Hij is overleden op 29 oktober 2012 in Amsterdam.Bernlef bezocht de hbs in Haarlem en studeerde daarna enige tijd politieke en sociale wetenschappen. Hij debuteerde in 1959 onder het pseudoniem J. Bernlef als dichter met Kokkels, en in hetzelfde jaar als prozaïst met Stenen spoelen. Voor Kokkels ontving hij in november 1959 de Reina Prinsen Geerligsprijs.
Recensie lezer: Bernlef beschrijft in bijna onwerkelijk vorm van herkenning de ziekte dementie. Als je het van dichtbij hebt meegemaakt van een dierbare waarbij je hebt gezien hoe de verbindingen in de hersenen verbraken, is het goed te lezen wat het met iemand doet. Bernlef vertelt vanuit dat perspectief de gevolgen voor zijn denken en de waarneming voor zijn omgeving. Een boek dat iedereen zou moeten lezen, temeer omdat deze volksziekte steeds meer slachtoffers eist.