Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลบุคคลที่มี ความผิดปกติทางด้านอารมณ์ - Coggle Diagram
การพยาบาลบุคคลที่มี
ความผิดปกติทางด้านอารมณ์
โรคอารมณ์แปรปรวน
ลักษณะอารมณ์เศร้า (Depression)
พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
เศร้า หดหู่ใจ สะเทือนใจ ร้องไห้โดยไม่มีเหตุผล
เบื่อหน่ายสังคม สิ่งแวดล้อมรอบตัว
ท้อแท้ เหนื่อยหน่าย ซึมเฉย เก็บตัวอยู่คนเดียว
หงุดหงิด เหม่อลอย หลงลืม มองโลกในแง่ร้าย
ตำหนิตนเอง รู้สึกว่าตนเองมีทุกข์มาก ไม่มีใครช่วยได้ และอยากตาย
ลักษณะอารมณ์คลุ้มคลั่ง (Mania)
ครึกครื้น ครื้นเครงมากกว่าปกติ อารมณ์ดีมากเกินปกติ
หัวเราะร่าเริงโดยไม่มีเหตุผล คิดว่าตนเป็นใหญ่
แสดงพฤติกรรมมากกว่าปกติทั้งการพูดการคิด และการกระทำ
พูดจาสับสน เปลี่ยนเรื่องบ่อย
หงุดหงิด โกรธง่าย ตกใจง่าย
ไม่สามารถควบคุมตนเองได้
ปัจจัยเหตุของโรคอารมณ์แปรปรวน
ปัจจัยด้านชีวภาพ (Biological factors)
ชีวเคมี เกี่ยวข้องกับระดับอารมณ์ของมนุษย์ภาวะเศร้า มีNorepinephrin ต่ำ ภาวะคลุ้มคลั่งจะมี NE สูง
ความผิดปกติของระบบประสาท: การกระจายสารละลาย Na & K ในและนอกเซลประสาทไม่สมดุล ผู้ป่วยจะมีอารมณ์เศร้ารุนแรงช่วงเช้าตรู่และดีขึ้นในช่วงบ่ายหรือค่ำ
ความผิดปกติของการเผาผลาญสารชีวเคมีบางตัว
ปัจจัยด้านพันธุกรรม (Genetic factors)
50% ของผู้ป่วยโรคอารมณ์แปรปรวนชนิดBipolar-I จะมีอย่างน้อยบิดาหรือมารดาคนใดคนหนึ่งเป็นโรคอารมณ์แปรปรวน และมักเป็นโรคซึมเศร้าชนิดรุนแรง
บุตรมีโอกาสเป็นโรคอารมณ์แปรปรวน 50-75%
ถ้าทั้งบิดาและมารดาป่วยเป็นโรคนี้
ฝาแฝดไข่ใบเดียวกัน อัตราความสัมพันธ์กับการเกิดโรคอารมณ์แปรปรวนสูง 33-99% และโรคซึมเศร้าชนิดรุนแรง 50%
ปัจจัยด้านจิตสังคม (Psychosocial factors)
ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ของ Freud
ใช้คำ Mourning และ Melancholia จำแนกอาการ
เป็นอาการเศร้า ไม่สนใจโลกภายนอก ขาดความรักและกิจกรรมต่างๆ สนใจเฉพาะตนเอง หลงผิด และลงโทษตนเอง
อารมณ์เศร้าเกิดจากการสูญเสียสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือสับสนเรื่องสัมพันธภาพเกี่ยวกับความรัก สัมพันธภาพระหว่างมารดากับทารก และความขัดแย้งใจเกี่ยวกับตนเอง
ทฤษฎีพัฒนาการ และประสบการณ์การ
เรียนรู้
การถูกทอดทิ้ง แยกจากบุคคลที่สำคัญใน 6 เดือนแรกของชีวิต ทำให้บุคคลรู้สึกเศร้า คิดและคาดหวังในทางลบเกี่ยวกับตน ปรับตัวไม่ได้
ทารกที่ถูกทอดทิ้งในขวบปีแรกจะเกิดความเศร้า
Jacobson : ภาวะซึมเศร้าเกิดจากการที่ทารกผิดหวังจากการถูกแยกจาก พัฒนาการความเป็นตนหยุดชะงัก
Sulivan : ความขัดแย้งในการปฏิสัมพันธ์ระหว่าง
บุคคล หรือสภาพของสังคมรอบตัวเป็นสาเหตุของโรคซึมเศร้า
ปัจจัยด้านการรู้คิด (Cognitive factors)
ความเศร้าเกิดจากการที่บุคคลมีความคิดเกี่ยวกับ
ตนเองในทางลบ คิดโทษตนเอง ทำร้ายตนเอง
Beck : ความคาดหวังในทางลบ 3 ประการที่ก่อให้เกิดอารมณ์เศร้า คือ ความคาดหวังด้านสิ่งแวดล้อมความคาดหวังตนเอง และความคาดหวังอนาคต
ความรู้สึกในทางลบจะทำลายพัฒนาการทางความคิด
ของบุคคล ทำลายความรู้สึกมีคุณค่าของตนเอง
อารมณ์แปรปรวน : Mood Disorders
(โรคจิตเวชทางอารมณ์)
เป็นความผิดปกติทางอารมณ์เป็นอาการเด่นโดยบุคคลอาจมีอารมณ์เศร้ามากผิดปกติอ่อนเพลีย ร้องไห้ เศร้ามาก อยากตาย หรืออาจมีอารมณ์ดีมากผิดปกติ ครื้นเครง พูดมาก อาจมีอาการเพียงลักษณะใดลักษณะหนึ่งหรือทั้งสองลักษณะร่วมกัน
บุคคลที่มีอารมณ์แปรปรวน
• อาจแสดงอารมณ์เศร้ามากผิดปกติ(Depressive) ซึมเศร้ามาก ร้องไห้มาก ปฏิเสธสังคม อ่อนเพลีย หดหู่ใจ อยากตาย
• อาจมีอารมณ์ครื้นเครง คลุ้มคลั่ง เริงร่ามากกว่าปกติ (Mania) หัวเราะโดยไม่มีเหตุผลตลอดเวลา
• อาจมีอาการทั้งเศร้าและคลุ้มคลั่งมากในเวลา
เดียวกัน
โรคอารมณ์ซึมเศร้า (Depressive Disorders)
โรคซึมเศร้ารุนแรง (Major Depressive Disorder)
1) การวินิจฉัยดูที่อาการแสดงครั้งเดียว หรือกลับเป็นอีกมากกว่า 2 ครั้ง
2) พิจารณาตามระดับความรุนแรงของอาการ :mild, moderate, severe
3) มีอาการโรคจิตชัดเจน มีการสูญเสียการรับรู้ความจริง หลงผิด ประสาทหลอน
4) มีอาการของโรคซึมเศร้าเรื้อรัง ต่อเนื่องและนานเป็นเวลาอย่างน้อย 2 ปีขึ้นไป
5) มีอาการของโรคที่เกิดขึ้นตามฤดูกาล
6) เป็นโรคซึมเศร้าที่เกิดในช่วงเวลาหลังคลอด
โดยมีอาการภายใน 4 สัปดาห์หลังคลอด
โรคซึมเศร้าดิสไธมิก (Dysthymic Disorder)
อาการแสดงต้องไม่ใช่เกิดจากผลของยาเสพติดหรือยารักษาโรคทางกาย
มักเป็นอารมณ์เศร้าตั้งแต่วัยเด็กหรือวัยรุ่น
เป็นมาไม่น้อยกว่า 2 ปี (ในเด็กและวัยรุ่นเป็นมาไม่น้อยกว่า 1 ปี)
มีอารมณ์เศร้าเกือบทั้งวันมากกว่า 1 วัน และเป็นมาไม่น้อยกว่า 2 ปี (ในเด็กและวัยรุ่น 1 ปี)
มี 2 ลักษณะ : Early Onset (อาการเริ่มเป็นก่อนอายุ 21), Late Onset (อาการเริ่มเป็นหลังอายุ21 ปีขึ้นไป)
แสดงอาการต่อไปนี้มากกว่า 2 อาการ : ความอยากอาหารลดลงหรือมากเกินปกติ, นอนไม่หลับหรือนอนมากเกินปกติ, อ่อนเพลีย ไม่มีแรง, ความรู้สึกคุณค่าในตนเองต่ำ,สมาธิเสีย ตัดสินใจลำบาก, สิ้นหวัง
ไม่มีอาการคลุ้มคลั่ง(Mania) อาการผสม(Mixed)หรืออาการคลุ้มคลั่งระดับต่ำ(Hypomania) หรือเข้าเกณฑ์ของโรค Cyclothymia
อาการแสดงต้องมีลักษณะเด่นด้านความล้มเหลวในการเข้าสังคมและการประกอบอาชีพ
โรคซึมเศร้าในช่วงก่อนมีประจำเดือน
(Premenstrual Disphoric Disorder)
DSM-V ไม่ได้รวมการวินิจฉัยโรคนี้อย่างเป็นทางการ
อารมณ์เศร้า วิตกกังวลเด่น อาการเปลี่ยนแปลงขึ้นๆลงๆ และกดดันในสัปดาห์ที่มีประจำเดือน
อาการรบกวนการทำงาน การเรียน กิจวัตรประจำวัน
จะมีอาการเกิดขึ้นประจำในช่วงรอบเดือนส่วนใหญ่ของปีที่ผ่านมา
กระบวนการพยาบาลผู้ป่วยอารมณ์ซึมเศร้า
การวินิจฉัยการพยาบาล
พฤติกรรมการเสี่ยงต่อการทำร้ายตนเองจากความรู้สึกว่าตนเองไร้ค่า โกรธ และแปลเหตุการณ์ผิดจากความเป็นจริง
การสูญเสียหน้าที่การทำงาน ปฏิเสธการสูญเสีย การระบายความโกรธไม่เหมาะสม คิดซ้ าๆกับสิ่งที่สูญเสีย ไม่สามารถปฏิบัติภารกิจประจำวันได้
ขาดความสนใจในการดูแลสุขอนามัยของตนทุกด้าน รวมถึงการดูแลด้านบุคลิกภาพและการแต่งกาย
การวางแผนการพยาบาล
ระยะสั้น
1) การสร้างสัมพันธภาพและส่งเสริมการปรับตัว
2) การป้องกันอันตราย
3) การส่งเสริมพฤติกรรมที่ดี และพัฒนาคุณค่าในตนเอง
4) การดูแลช่วยเหลือด้านสรีรวิทยา
ระยะยาว
1) การพัฒนาคุณค่าในตนเอง สนับสนุนความสามารถในการทำงาน การเผชิญปัญหาและการปรับตัวในครอบครัวและสังคม
2) การส่งเสริมความรู้สึกพึงพอใจในตนเองและคุณค่าแห่งตน
การปฏิบัติการพยาบาล
1) การป้องกันอันตราย
2) การใช้เทคนิคการสื่อสาร และสร้างสัมพันธภาพ
4) การให้ค าปรึกษา
3) การสอนผู้ป่วย
5) การพัฒนาพฤติกรรมที่เหมาะสม
6) การแนะนำแหล่งบริการที่สะดวกส าหรับผู้ป่วยและครอบครัว
โรคอารมณ์แปรปรวนอื่นๆ
(Other Mood Disorders)
1 เป็นความผิดปกติที่มีผลต่อสภาพทางร่างกายโดยตรง สัมพันธ์กับความล้มเหลวในการทำหน้าที่การทำงาน และการเข้าสังคม
2 เป็นผลจากการใช้ยาและสารเสพติดสารบางชนิด เช่น แอลกอฮอล์ แอมเฟตตามีนโคเคน ฝิ่น ยานอนหลับ ยากดประสาท ยาลดความวิตกกังวล
โรคอารมณ์คลุ้มคลั่งสลับเศร้า (Bipolar Disorders)
อารมณ์ขึ้นๆลงๆ โดยมีอารมณ์เศร้าระดับต่ำ ถึงอารมณ์เริงร่า คลุ้มคลั่ง (Euphoria-Mania) หรือมีอาการสุขสลับเศร้า มีอาการต่อไปนี้มากกว่า 3 อาการ
ความรู้สึกคุณค่าในตนเองสูงเกินจริง,
ต้องการพักผ่อนน้อยหรือนอนไม่หลับ,
พูดมาก พูดไม่หยุด,
ความคิดฟุ้งซ่าน, กระสับกระส่าย อยู่ไม่สุข, วุ่นวาย
มีกิจกรรมมากกว่าปกติ, สัมพันธภาพกับผู้อื่นเสีย
Bipolar I
มีทั้งอารมณ์เศร้า (depress) หรืออารมณ์แบบผสม(mixed)
เคยมีอาการเศร้ามาก่อน
การวินิจฉัยมุ่งที่อาการแสดงปัจจุบัน หรืออาการที่ผ่าน
มาในช่วงการเจ็บป่วยครั้งปัจจุบัน
Bipolar II
มีทั้งอารมณ์เศร้า สนุก ครื้นเครงตามเกณฑ์การวินิจฉัยอาการคลุ้มคลั่งและอาการผสม
ไม่เคยมีอาการเหล่านี้มาก่อน
Cyclothymic Disorder
มีอาการปรากฏเป็นช่วงๆ อย่างน้อยเป็นเวลา 2 ปี
มีอาการคลุ้มคลั่ง และเศร้า อาการอาจไม่ครบเกณฑ์การวินิจฉัยโรคซึมเศร้ารุนแรง
ในช่วงกว่า 2 ปี อาจไม่มีอาการตามเกณฑ์นานถึง 2 เดือน
ไม่มีอาการแสดงโรคซึมเศร้ารุนแรง โรค
คลุ้มคลั่ง และอาการผสมเกิดขึ้นในช่วง 2 ปีแรก
ไม่ใช่อาการที่รวมอยู่ในอาการของโรคจิตเภท
ไม่ใช่ผลจากอาการทางกาย หรือผลจาก
การใช้ยาในการรักษาโรคทางกาย
กระบวนการพยาบาลผู้ป่วยอารมณ์คลุ้มคลั่งสลับเศร้า
การประเมินภาวะสุขภาพ
ด้านอารมณ์ ครื้นเครง สนุกสนานกว่าปกติเริงร่าไม่เหมาะสมกับเหตุการณ์
ด้านพฤติกรรม ไม่อยู่เฉย วุ่นวาย พูดรัวเร็ว เสียงดัง ขาดความเชื่อมโยงในเนื้อหาที่พูด
ด้านความรู้สึกนึกคิด คิดฟุ้งซ่าน ความคิดเปลี่ยนแปลงรวดเร็วมาก
ด้านสรีรวิทยา ไม่สนใจสภาพร่างกายของตน
การวินิจฉัยการพยาบาล
มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการได้รับอุบัติเหตุ
การดูแลสุขอนามัยบกพร่อง เนื่องจากมีความคิด อารมณ์ สับสน หมกมุ่นกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ไม่สนใจการดูแลสุขอนามัยของตน
การวางแผนการพยาบาล
ระยะสั้น
1) ความปลอดภัยของผู้ป่วยจากการทำร้ายตนเองขณะมีอาการ
2) การป้องกันภาวะที่มีพฤติกรรมรุนแรง
3) การดูแลด้านสรีรวิทยา
4) การดูแลเรื่องกระบวนการคิด
ระยะยาว
1) ด้านสัมพันธภาพ : ให้ระบายความเครียด ความขัดแย้ง และปัญหา เสนอแนะแนวทางในการแก้ปัญหาสอนและให้คำปรึกษาในการแก้ไขและป้องกันปัญหาเป็นรายบุคคลหรือรายกลุ่ม สร้างเสริมพฤติกรรมการเผชิญปัญหาอย่างเหมาะสม ให้ความรู้ผู้ป่วยและญาติในการดูแลตนเอง
2) การป้องกันการกลับเป็นซ้ำ : ให้ความรู้ จัดกระบวนการให้คำปรึกษา สร้างเสริมสัมพันธภาพระหว่างบุคคลและกลุ่มของผู้ป่วย
การปฏิบัติการพยาบาล
1) การดูแลความปลอดภัย
2) ใช้เทคนิคการสร้างสัมพันธภาพเพื่อการบำบัด
3) ใช้กระบวนการให้คำปรึกษาแก่ผู้ป่วยและครอบครัว
4) พัฒนาทักษะในการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตและจิตเวช
5) ใช้เทคนิคการสอน การปรับตัว และเทคนิคการดำเนินชีวิตที่เหมาะสม
การบำบัดรักษาบุคคลที่มีอารมณ์แปรปรวน
การรักษาด้วยยา
ยาต้านอาการเศร้า (Antidepressant) Amitriptyline 10, 25 มก. Imipramine 25 มก. Nortriptyline 10, 25มก.
ยารักษาโรคอารมณ์คลุ้มคลั่ง :Chlorpromazine, Haloperidol,Lithium
การรักษาด้วยไฟฟ้า
ผู้ป่วยที่มีอาการเศร้ารุนแรง พยายามทำ
ร้ายตนเอง
รับการรักษาทางยาแล้วไม่ได้ผล
มีอาการหลงผิด ประสาทหลอน
การรักษาด้วยจิตบำบัด
ใช้หลักการสัมพันธภาพทั้งรายบุคคล และรายกลุ่ม
ใช้การพูดคุยกับผู้ป่วย วิเคราะห์สภาพปัญหาของผู้ป่วย นำไปสู่ความเข้าใจ ยอมรับปัญหา มุ่งหาทางแก้ไข และส่งเสริมการปรับตัวในทางที่ถูกต้องและเหมาะสม
การใช้สัมพันธภาพเพื่อการบำบัด
ยอมรับผู้ป่วยโดยไม่มีเงื่อนไข
สื่อสารด้วยความเห็นใจและเข้าใจ
เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยระบายปัญหาและความทุกข์
ให้ข้อเสนอแนะ หรือทางเลือกแก่ผู้ป่วยและครอบครัวพิจารณา
ส่งเสริมสุขภาพจิต และป้องกันปัญหาของผู้ป่วยและครอบครัว
เสริมสร้างความมั่นคงและเข้มแข็งในการเผชิญปัญหา
ฟื้นฟูสภาพผู้ป่วยเรื้อรังทั้งในด้านสุขอนามัยการช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจำวัน และการประกอบอาชีพ