Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่5.2การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีความเจ็บป่วยทางจิตเวชบุคคลที่มีค…
บทที่5.2การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีความเจ็บป่วยทางจิตเวชบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
ความหมาย
บุคคลที่มีปัญหาทางเพศย่อมกระทบต่อวิถีการดำเนินชีวิตปกติ ทำให้บุคคลเกิดความทุกข์ ความเครียด และเกิดปัญหาสัมพันธภาพได้ ซึ่งบทนี้จะกล่าวถึงความผิดปกติทางเพศ 3 กลุ่มหลัก ได้แก่
ภาวะความไม่พึงพอใจทางเพศ
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria) เป็นความรู้สึกอึดอัดคับข้องใจที่เกิดจากความไม่สอดคล้องกันของเพศที่จิตใจต้องการเป็นกับเพศกำเนิดที่เป็นอยู่
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions) เป็นความผิดปกติที่บุคคลมีจินตนาการ อารมณ์เร้าทางเพศ หรือการแสดงออกทางพฤติกรรมทางเพศที่ไม่ใช่วิธีปกติที่คนทั่วไปกระทำ
ความผิดปกติในกลุ่มความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ
ความผิดปกติทางเพศ (sexual dysfunctions) เป็นกลุ่มอาการความผิดปกติที่รบกวนความสามารถของบุคคลในการตอบสนองทางเพศหรือการมีควมสุขทางเพศ
ลักษณะอาการและอาการแสดงของบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่
อาการและอาการแสดงออกอย่างชัดจนถึงความไม่สอดคล้องกันของเพศที่แสดงออกหรือเทศที่ต้องการเป็นกับเพศที่ถูกกำหนดมาหรือเพศที่เป็นอยู่
มีความต้อการอย่างมากที่จะเป็นเพศตรงข้ามกับเพศที่ถูกกำหนดมา
มีความต้อการอย่างมากที่จะทำให้ผู้อื่นเชื่อว่า ตนมีความรู้สึกและการแสดงออกแบบเดียวกับเพศตรงข้ามกับเพศที่ถูกกำหนดมา
มีความไม่สอดคล้องกันอย่างชัดเจนของเพศที่ต้องการเป็นกับลักษณะทางเพศทั้งปฐมภูมิและทุติยภูมิ
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองที่ไม่เข้าเกณฑ์การวินิฉัย
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศในเด็ก
มีลักษณะอาการและอาการแสดง อย่างชัดเจนถึงความไม่สอดคล้องกันของเพศที่แสดงออกหรือเพศที่ต้องการเป็น โดยมีความต้องการอย่างมากที่จะเป็นหรือยืนยันว่าตนมีเพศตรงข้ามกับเพศที่ถูกกำหนด
มีความชอบอย่างมากในการเล่นของเล่น ที่เป็นของเพศตรงข้าม
มีความไม่ชอบอย่างมากในอวัยวะเพศของตน
มีความชอบอย่างมากในการแสดงบทบาทของเพศตรงข้ามในการละเล่น
มีความต้องการอย่างมากที่จะมีลักษณะทางเพศทั้งปฐมภูมิ และทุติยภูมิ ที่เหมือนกับเพศที่ต้องการ
เด็กผู้ชายจะชอบอย่างมากในการแต่งตัวคล้ายผู้หญิง
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองที่ยังไม่สามารถวินิจฉัยได้
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
เป็นความผิดปกติที่บุคคลมีจินตนาการ อารมณ์เร้าทางเพศ หรือการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่ไม่ใช่วิธีปกติที่คนทั่วไปกระทำ โดยมีลักษณะเฉพาะของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้สัมผัสและเสียดสีกับผู้อื่นโดยที่เขาไม่ยินยอม
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้รับการดูถูกเหยียดหยาม ถูกดี ผูกมัด
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้เปิดเผยอวัยวะเพศของตนให้บุคคลแปลกหน้าดู
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้เห็นผู้อื่นได้รับความเจ็บปวดทุกข์ทรมาน
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมาจากการแอบดูผู้อื่นเปลือยกาย
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้มีกิจกรรมทางเพศกับเด็กก่อนวัยเจริญพันธุ์
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากกับวัตถุสิ่งของ
มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้แต่งตัว สวมเสื้อผ้าของเพศตรงข้าม
มีการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแต่มีอาการไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัยโรคดังกล่าวข้างต้น โดยผู้บำบัดจะระบุถึงเหตุผลพร้อมหลักฐานที่แสดงถึงว่าความผิดปกตินั้นไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัยโรค
มีการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแต่มีอาการไม่ครบตามเกณฑ์การวินิจฉัยโรค โดยผู้บำบัดจะจะไม่ระบุถึงเหตุผลที่ทำให้ความผิดปกตินั้นไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัยโรค แต่จะให้หลักฐานที่แสดงถึงการมีข้อมูลไม่เพียงพอต่อการวินิจฉัยโรค
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ
มีลักษณะอาการและอาการแสดง 10 ประเภทซึ่งลักษณะอาการและอาการแสดงประเภทที่ 1-7 ต้องมีอาการต่อเนื่องอย่างน้อย 6 เดือน ซึ่งส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด
การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส่
การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย
ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง ) เป็นภาวะที่บุคคลมีการขาดหรือการลดลงของความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศ
ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ เป็นภาวะที่บุคคลมีการหลั่งน้ำอสุจิเกิดขึ้นในระหว่างการมีกิจกรรมทางเพศภายในเวลาประมาณ 1 นาที
ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง เป็นภาวะที่บุคคลมีอาการใดอาการหนึ่ง โดยมีความรู้สึกถึงจุดสุดยอดช้าไม่สม่ำเสมอ
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศที่ยังไม่สามารถวินิจฉัยได้ การมีความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด แต่อาการไม่ตรงตามเกณฑ์การวินิจฉัย
ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ
ความบกพร่องในหน้าทีทางเพศอันเป็นผลจกการใช้ยาหรือสารเสพติด
ภาวะหลั่งช้า เป็นภาวะที่บุคคลมีอาการหลั่งช้าอย่างชัเจน
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศอื่นที่ไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัย การมีความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศและส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด แต่มีอาการไม่ครบตามเกณฑ์การวินิจฉัย
สาเหตุของความผิดปกติทางเพศ
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง
ปัจจัยทางชีวภาพ การมีระดับของฮอร์โมนของเพศตรงข้ามสูงกว่าปกติตั้งแต่ตั้งครรภ์ อาจมีผลต่อพัฒนาการของสมองให้สอดคล้องกับลักษณะของเพศตรงข้ามตามระดับของฮอรโมนที่มีสูงขึ้น
ปัจจัยทางจิตสังคม การพัฒนาเอกลักษณ์ความเป็นหญิงชายของบุคคลนั้น เป็นผลจากหลายปัจจัยร่วมกัน ทั้งปัจจัยส่วนบุคคล ครอบครัว และสังคม
ปัจจัยส่วนบุคคล ได้แก่ ลักษณะที่มีมาแต่กำเนิดของด็ก
ปัจจัยด้านครอบครัวและสังคม ทัศนคติของบิดามารดา และลักษณะการเลี้ยงดู
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
ปัจจัยทางชีวภาพ มีความสัมพันธ์ของความผิดปกติของฮอร์โมน androgen กับการเกิดอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศ หรือพบความผิดปกติของสมองส่วน temporal lobe ในผู้ที่มีความผิดปกติในกลุ่มพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
ปัจจัยทางจิตสังคม มีความเชื่อในเรื่องของการได้รับแรงเสริมที่ไม่เหมาะสมในจังหวะเวลาที่มีความเปราะบาง
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ
ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง ได้แก่ พันธุกรรม การเจ็บป่วยทางร่างกายและทางจิต อายุที่เพิ่มขึ้น ภาวะหมดประจำเดือน การขาดฮอร์โมนเพศ
ปัจจัยที่มีผลต่อการเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส พบว่าอายุที่เพิ่มขึ้น ภาวะหมดประจำเดือน การขาดสารหล่อลื่น การถูกทารุณกรรมทางเพศและทางร่างกาย การเจ็บป่วยทางกาย
ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง ได้แก่ พันธุกรรม, การเจ็บป่วยทางร่างกาย เช่น การบาดเจ็บของไขสันหลัง , ความผิดปกติทางอารมณ์ เช่น ความวิตกกังวล ซึมเศร้า
ปัจจัยที่มีผลต่อการมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย พบว่า อายุที่มากขึ้น ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้า การใช้สุรา การมีปัญหาสัมพันธภา
ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ หากมีความผิดปกติที่เป็นแบบตลอดชีวิต อาจเกิดจากการพยายามควบคุมตนเองที่มากเกินไป
ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ ความวิตกกังวล หรือในสถานการณ์ที่อาจถูกจับได้ว่ามีกิจกรรมทางเพศ การเจ็บป่วยทางร่างกาย และพันธุกรรม
ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งช้า ได้แก่ อายุที่เพิ่มขึ้น การมาจากครอบครัวที่เคร่งครัดในเรื่องเพศ ความวิตกกังวล ความเกลียดชังเพศหญิง ความกลัวการทำให้ฝ่ายหญิงเกิดการตั้งครรภ์
ปัจจัยที่มีผลต่อความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ อันเป็นผลจากการใช้ยา หรือ สารเสพติด
การบำบัดรักษาของบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง
การรักษาผู้ใหญ่ที่เป็น gender dysphoria มีทั้งการทำจิตบำบัด เพื่อช่วยสำรวจประเด็นปัญหาทางสุขภาพจิตและการรักษาด้วยฮอร์โมนเพศร่วมกับการรักษาด้วยการผ่าตัด
การรักษาผู้ป่วย gender dysphoria ด้วยฮอร์โมนที่ตกลงแล้วว่าจะพัฒนา gender roleเป็นเพศชาย อาจรักษาด้วยการฉีด testosterone สัปดาห์ละครั้งส่วนผู้ป่วย gender dysphoria ที่รักษาด้วยฮอร์โมนที่ตกลงแล้วว่าจะพัฒนา gender role เป็นเพศหญิง อาจจะรักษาด้วย estrogen, testosterone - blocker หรือ progesterone
เด็กที่มีปัญหา gender dysphoria รักษาที่ตัวเด็กแบบรายคน การรักษาครอบครัว และการรักษาแบบกลุ่ม ยาจะช่วยยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้เกิด secondary sex characteristic ได้ชั่วคราว ซึ่งเป็นการชะลอการเข้าสู่ puberty
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
การบำบัดทางจิตสังคม
การทำจิตบำบัดแบบอิงการหยั่งรู้ ที่ช่วยให้บุคคลเกิดความเข้าใจและยอมรับตนเอง เห็นคุณค่าของตนเอง และสามารถหาวิธีตอบสนองความพึงพอใจทางเพศของตน
การบำบัดการปรับความคิดและพฤติกรรม (CBT) โดยการปรับเปลี่ยนโครงสร้างความคิดความเชื่อเรื่องเพศที่ไม่ถูกต้อง
การใช้พฤติกรรมบำบัด (behavioral therapy) เป็นการฝึกการเรียนรู้ใหม่ที่เหมาะสม เช่น เรียนรู้วิธีการยับยั้งอารมณ์หรือพฤติกรรมที่เบี่ยงเบนทางเพศ
การบำบัดทางชีวภาพ
ในการรักษาผู้ที่มีพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแบบย้ำทำ การรักษด้วยยารักษาโรคซึมเศร้ากลุ่ม SSRIs เช่น fluoxetine, sertraline
การรักษาพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตในกลุ่มที่มีความต้องการทางเพศสูง การใช้ยาต้านฮอร์โมนเพศชายได้แก่ (provera) ซึ่งช่วยในการยับยั้งการสังเคราะห์ออร์โมน testosterone ซึ่งจะช่วยลดความต้องการทางเพศ
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ
ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง เน้นที่การค้นหาสาเหตุที่ทำให้เกิดความผิดปกติ แล้วจัดการที่สาเหตุได้แก่ การให้ฮอร์โมนเพศทดแทน การจัดการตามอาการ
การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส เน้นการประเมินร่างกาย และความสัมพันธภาพกับคู่สมรสและใช้พฤติกรรมบำบัดเพื่อลดความกังวลอย่างเป็นระบบด้วยการให้ผู้ป่วยฝึกการผ่อนคลายกล้ามเนื้อบริเวณอุ้งชิงกรานร่วมกับการค่อยๆ สอดใส่ทางช่องคลอดจนในที่สุดผู้ป่วยจะสามารถยอมรับการสอดใส่อวัยวะเพศชายได้โดยไม่รู้สึกเจ็บ
ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง ในผู้ที่มีความผิดปกติกลุ่มนี้มาตลอดชีวิต อาจใช้การบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม ร่วมกับการฝึกการช่วยตนเอง
ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ เน้นที่การหาสาเหตุของความผิดปกติ และจัดการแก้ที่ต้นเหตุ เช่น การงดสุราและบุหรี่ การปรับเปลี่ยนยาประจำที่ใช้หากมีผลข้างเคียงเรื่องเพศ การลดอาหารที่มีไขมันสูง
การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย ผู้ป่วยจะได้รับการปรับความคาดหวังเกี่ยวกับความถี่ในการมีเพศสัมพันธ์ของคู่ให้สอดคล้องกัน และแก้ไขปัญหาสัมพันธภาพ ร่วมกับการรักษาอาการวิตกกังวลและซึมเศร้า ตลอดจนการรักษาความผิดปกติของต่อมไร้ท่อและฮอร์โมนเพศ
ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ ใช้เทคนิการบำบัดเฉพาะที่เรียกว่า start stop technique ด้วยการให้คู่ช่วยกระตุ้นให้ฝ่ายชายให้เกิดการตื่นตัวทางเพศและเมื่อมีสัญญาณว่าจะเกิดการหลั่ง ให้คู่หยุดการกระตุ้นเพื่อให้ฝ่ายชายฝึกการควบคุมการหลั่งหากมีการรักษาด้วยยา ผู้ป่วยจะได้รับยารักษาอาการซึมเศร้ากลุ่ม SSRI
ภาวะหลั่งช้า การรักษาที่ใช้ ได้แก่ การทำจิตบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม CBT หรือการเพิ่มการกระตุ้นทางเพศด้วยเครื่องกระตุ้น
ความบกพร่องในหน้าทีทางเพศอันเป็นผลจกการใช้ยาหรือสารเสพติด การบำบัดที่สำคัญคือการปรับเปลี่ยนกลุ่มยาที่ใช้ในการรักษา ให้มีผลข้างเคียงต่อการทำหน้าที่ทางเพศให้ลดลง ร่วมกับการบำบัดพฤติกรรมการใช้สารเสพติดของผู้ป่วย
การพยาบาลบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
การวางแผนและการปฏิบัติทางการพยาบาล
เป้าหมายหรือผลลัพธ์ที่คาดหวัง ขึ้นกับข้อวินิฉัยทางการพยาบาลและข้อมูลสนับสนุนที่ได้จากการประเมินและการซักประวัติ
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (nursing diagnosis)
-ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง ตัวอย่างการวินิจฉัยทางการพยาบาล
มีความสับสนในเอกลักษณ์ทางเพศของตน
-พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต ตัวอย่างการวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการทำร้ายตนเองเนื่องจากมีความรู้สึกละอายใจกับพฤติกรรมทางเพศของตนและการสูญเสียความภาคภูมิใจในตนเอง
-ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ ตัวอย่างการวินิจฉัยทางการพยาบาล มีความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศจากการเจ็บป่วยด้วยโรคทางกาย
การประเมินผลทางการพยาบาล (evaluation)
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ
เป้าหมายสูงสุดของการพยบาล คือ การที่ผู้ป่วยหรือความผิดปกติที่มีอย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุกกรณีที่ผู้ป่วยสามารถหายจากการเจ็บปวยได้ ดังนั้นข้อบ่งชี้ที่แสดงให้เห็นว่าการพยาบาลได้ผลทางบวก
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง
ข้อบ่งชี้ที่แสดงให้เห็นว่าการพยาบาลได้ผลทางบวก
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
ข้อบ่งชี้ที่แสดงให้เห็นว่าการพยาบาลได้ผลทางบวก
การประเมินสภาพ (assessment)
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง
ประวัติทั้งปัจจุบันและในวัยเด็ก เ
ประวัติของครอบครัว
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ
ประวัติด้านสัมพันธภาพ เช่น การติดต่อสื่อสาร การจัดการความขัดแย้ง
ประวัติทางเพศในอดีต เช่น การอบรมสั่งสอนเรื่องเพศจากบิดามารดา
ประวัติทางเพศในปัจจุบัน
ประวัติทั่วไป เช่น โครงสร้างพื้นฐานของครอบครัว
ประวัติการติตโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
ปัญหาที่นำผู้ป่วยมาโรงพยาบาล
ประเมินควมคิดความรู้สึกที่มีต่อผลกระทบที่เกิดขึ้นจากพฤติกรรมทางเพศที่ผิดปกติ
การทำร้ายตนเอง