Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิต บุคคลที่มีความผิดปกติ…
การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิต
บุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
บุคคลที่มีปัญหาทางเพศย่อมกระทบต่อวิถีการดำเนินชีวิตปกติ ทำให้บุคคลเกิดความทุกข์ ความเครียด และเกิดปัญหาสัมพันธภาพได้ ซึ่งบทนี้จะกล่าวถึงความผิดปกติทางเพศ 3 กลุ่มหลัก
ความผิดปกติทางเพศ (sexual dysfunctions) เป็นกลุ่มอาการความผิดปกติที่รบกวนความสามารถ ของบุคคลในการตอบสนองทางเพศหรือการมีควมสุขทางเพศ
1) ภาวะหลั่งช้า (delayed ejaculation) เป็นภาวะที่บุคคลมีอาการหลั่งช้าอย่างชัเจน มีการหลั่งไม่ สม่ำเสมอหรือไม่มีการหลั่งเกือบทุกครั้งหรือทุกครั้งอย่างใดอาการหนึ่ง
2) ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (erectile disorder)
3) ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง (female orgasmic disorder) เป็นภาวะ ที่บุคคลมีอาการใดอาการหนึ่ง
4) ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง ( female sexual interest/arousal disorders) เป็นภาวะที่บุคคลมีการขาดหรือการลดลงของความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศ
5) การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเ มื่อมีการสอดใส (genitor-pelvic pain/penetration disorder) เป็นภาวะที่บุคคลมีความยากลำบาก
6) การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย (male hypoactive sexual desire disorder) เป็นภาวะที่บุคคลความบกพร่องหรือไม่มีความคิดหรือจินตนาการทางเพศ
7) ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ(premature (early) ejaculation) เป็นภาวะที่บุคคลมีการหลั่งน้ำอสุจิ เกิดขึ้นในระหว่างการมีกิจกรรมทางเพศภายในเวลาประมาณ 1 นาที
8) ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศอันเป็นผลจากการใช้ยาหรือสารเสพติด (substance/medication-induced sexual dysfunction) มีความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศจากการใช้ยา
9) ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศอื่นที่ไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัย (other specified sexual dysfunction)การมีความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศและส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด แต่มีอาการไม่ครบตาม
10) ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศที่ยังไม่สามารถวินิจฉัยได้(unspecified sexual dysfunction) การมีความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศและส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria) เป็นความรู้สึกอึดอัดคับข้องใจที่เกิดจาก ความไม่สอดคล้องกันของเพศที่จิตใจต้องการเป็นกับเพศกำเนิดที่เป็นอยู่
1) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศในเด็ก (gender dysphoria in children) มีลักษณะอาการและ อาการแสดง อย่างชัดเจนถึงความไม่สอดคล้องกันของเพศที่แสดงออกหรือเพศที่ต้องการเป็น โดยมีความต้องการ อย่างมากที่จะเป็นหรือยืนยันว่าตนมีเพศตรงข้ามกับเพศที่ถูกกำหนด ก่อให้เกิดความทุกข์ทรมานใจอย่างมาก หรือทำ ให้เกิดการบกพร่องในหน้าที่ทางสังคม โรงเรียน หรือหน้าที่ที่สำคัญด้านอื่น
2) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ (gender dysphoria in adolescents and adult) มีลักษณะอาการและอาการแสดงออกอย่างชัดจนถึงความไม่สอดคล้องกันของเพศที่แสดงออกหรือเทศที่ต้องการเป็นกับเพศที่ถูกกำหนดมาหรือเพศที่เป็นอยู่ ก่อให้เกิดความทุกข์ทรมานใจอย่างมาก หรือทำให้เกิดการ บกพร่องในหน้าที่ทางสังคม หน้าที่การงาน หรือหน้าที่ที่สำคัญด้านอื่น
3) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองที่ไม่เข้าเกณฑ์การวินิฉัย (other specified gender dysphoria) มีอาการทางคลินิกที่เด่นชัดถึงภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด แต่มีอาการไม่ครบตามเกณฑ์การวินิฉัยโรค โดยผู้บำบัดจะระบุถึงเหตุผลพร้อมหลักฐานที่แสดงถึงว่าความผิดปกตินั้น ไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัยโรค
4) ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองที่ยังไม่สามารถวินิจฉัยได้ (unspecified gender dysphoria) มีอาการทางคลินิกที่เด่นชัดถึงภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด แต่มีอาการไม่ครบตามเกณฑ์การวินิจฉัยโรค
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions) เป็นความผิดปกติที่บุคคลมีจินตนาการ อารมณ์เร้าทางเพศ หรือการแสดงออกทางพฤติกรรมทางเพศที่ไม่ใช่วิธีปกติที่คนทั่วไปกระทำ
เป็นความผิดปกติที่บุคคลมีจินตนาการ อารมณ์เร้าทางเพศ หรือการแสดงออกของพฤติกรรมทาง เพศที่ไม่ใช่วิธีปกติที่คนทั่วไปกระทำ โดยมีลักษณะเฉพาะของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแต่ละประเภท อย่างน้อย 6 เตือน โดยอาจแสดงออกผ่านทางการจินตนาการ การแสดงออกของอารมณ์เร้าทางเพศ
1) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมาจากการแอบดูผู้อื่นเปลือยกายหรือมีเพศสัพันธ์ (voyeuristic disorder) โดยที่บุคคลนั้นต้องมีอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป
2) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้เปิดเผยอวัยวะเพศของตนให้บุคคลแปลก หน้าดู(exhibitionistic disorder)
3) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้สัมผัสและเสียดสีกับผู้อื่นโดยที่เขาไม่ยินยอม (frotteuristic disorder)
4) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้รับการดูถูกเหยียดหยาม ถูกดี ผูกมัด หรือ ได้รับความเจ็บปวดทรมานด้วยวิธีต่างๆ (sexual masochism disorder)
5) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้เห็นผู้อื่นได้รับความเจ็บปวดทุกข์ทรมาน (sexual sadism disorder)
6) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้มีกิจกรรมทางเพศกับเด็กก่อนวัยเจริญพันธุ์ (อายุ 13 ปี หรือน้อยกว่า) (pedophilic disorder) โดยบุคคลนั้นต้องมีอายุตั้งแต่ 16 ปีขึ้นไป และมีอายุมากกว่าเด็ก อย่างน้อย 5 ปี
7) บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากกับวัตถุสิ่งของ(fetishistic disorder) เช่น ชุดชั้นใน สตรีถุงน่อง รองเท้า หรือส่วนของร่างกายที่ไมใช่บริเวณอวัยวะสืบพันธุ์
บุคคลมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้แต่งตัว สวมเสื้อผ้าของเพศตรงข้าม (transvestic disorder)
บุคคลมีการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียดและ สูญเสียหน้าที่ทางสังคมและหน้าที่การงาน แต่มีอาการไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัยโรคดังกล่าวข้างต้น (other specified paraphilic disorders) โดยผู้บำบัดจะระบุถึงเหตุผลพร้อมหลักฐานที่แสดงถึงว่าความผิดปกตินั้นไม่เข้าเกณฑ์การ วินิจฉัยโรค
10) บุคคลมีการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต และส่งผลให้บุคคลเกิดความตึงเครียด และสูญเสียหน้าที่ทางสังคมและหน้าที่การงาน
สาเหตุ การบำบัดรักษาของบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions)
1) ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งช้า (delayed ejaculation) ได้แก่ อายุที่เพิ่มขึ้น การมาจากครอบครัว ที่เคร่งครัดในเรื่องเพศ ความวิตกกังวล ความเกลียดชังเพศหญิง ความกลัวการทำให้ฝ่ายหญิงเกิดการตั้งครรภ์ และ การมีปัญหาสัมพันธภาพ
2) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพ ทางเพศ (erectile disorder) หากมีความผิดปกติที่เป็นแบบตลอดชีวิต อาจเกิดจากการพยายามควบคุมตนเองที่มาก เกินไป ส่วนความผิดปกติที่เพิ่งเกิดขึ้นในภายหลัง
3) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง (female orgasmic disorder) ได้แก่ พันธุกรรม, การเจ็บป่วยทางร่างกาย เช่น การบาดเจ็บของไขสันหลัง (spinal cord injury)และ โรค ปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (multiple sclerosis), ความผิดปกติทางอารมณ์ เช่น ความวิตกกังวล ซึมเศร้า, การใช้ยา รักษาอาการซึมเศร้า
4) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง (female sexual interest/arousal disorders) ได้แก่ พันธุกรรม การเจ็บป่วยทางร่างกายและทางจิต
5) ปัจจัยที่มีผลต่อการเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส (genitor-pelvic pain/penetration disorder) พบว่าอายุที่เพิ่มขึ้น ภาวะหมดประจำเดือน การขาดสารหล่อลื่น การถูกทารุณกรรม ทางเพศและทางร่างกาย การเจ็บป่วยทางกาย
6) ปัจจัยที่มีผลต่อการมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย (male hypoactive sexual desire disorder) พบว่า อายุที่มากขึ้น ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้า การใช้สุรา การมีปัญหาสัมพันธภาพ กรมี ทัศนคติไม่ดีต่อการมีเพศสัมพันธ์
7) ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ(premature (early) ejaculation) พบว่า ความวิตกกังวล โดยเฉพาะความวิตกกังวลในการเข้าสังคม หรือในสถานการณ์ที่อาจถูกจับได้ว่ามีกิจกรรมทางเพศ การเจ็บป่วยทาง ร่างกาย
8) ปัจจัยที่มีผลต่อความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ อันเป็นผลจากการใช้ยา หรือ สารเสพติด (substance/medication-induced sexual dysfunction) พบว่า ผลข้างเคียงของยารักษาอาการซึมเศร้าและยา รักษาอาการทางจิตตลอดจนการใช้สารเสพติดกลุ่มต่างๆ มีผลต่อการทำหน้าที่ทางเพศของ
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria)
1) ปัจจัยทางชีวภาพ การมีระดับของฮอร์โมนของเพศตรงข้ามสูงกว่าปกติตั้งแต่ตั้งครรภ์อาจมีผล ต่อพัฒนาการของสมองให้สอดคล้องกับลักษณะของเพศตรงข้ามตามระดับของฮอรโมนที่มีสูงขึ้น พันธุกรรม
2) ปัจจัยทางจิตสังคม การพัฒนาเอกลักษณ์ความเป็นหญิงชายของบุคคลนั้น เป็นผลจากหลาย ปัจจัยร่วมกัน ทั้งปัจจัยส่วนบุคคล ครอบครัว และสังคม
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions)
1) ปัจจัยทางชีวภาพ แม้จะไม่ใช่ปัจจัยหลักที่มีผลต่อพฤติกรมทางเพศที่วิปริต แต่พบว่า ความสัมพันธ์ของความผิดปกติของฮอร์โมน androgenกับการเกิดอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศ หรือพบความผิดปกติของ สมองส่วน temporal lobe ในผู้ที่มีความผิดปกติในกลุ่มพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
2) ปัจจัยทางจิตสังคม แนวคิดทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) อธิบายถึงความรู้สึก วิตกกังวลต่อการถูกตัดอวัยวะเพศในเด็ก (castration anxiety) ทำให้เด็กหาวัตถุที่เป็นสัญญลักษณ์ของมารดาเพื่อใช้ ทดแทนความปลอดภัยของตน
การบำบัดรักษาของบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions)
1) ภาวะหลั่งช้า (delayed ejaculation)ได้แก่ การ ทำจิตบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม (cognitive behavior therapy: CBT) หรือการเพิ่มการกระตุ้นทางเพศ ด้วยเครื่องกระตุ้น (vibrator) เป็นต้น
2) ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (erectile disorder) เน้นที่การหาสาเหตุของความผิดปกติ และจัดการแก้ที่ต้นเหตุ
3) ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง (female orgasmic disorder) ในผู้ที่มี ความผิดปกติกลุ่มนี้มาตลอดชีวิต อาจใช้การบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม ร่วมกับการฝึกการช่วยตนเอง (masturbatory training)
4) ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง (female sexual interest/arousal disorders) เน้นที่การค้นหาสาเหตุที่ทำให้เกิดความผิดปกติ แล้วจัดการที่สาเหตุได้แก่ การให้ ฮอร์โมนเพศทดแทน การจัดการตามอาการ
5) การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเ มื่อมีการสอดใส (genitor-pelvic pain/penetration disorder) เน้นการประเมินร่างกายอย่างครอบคลุมทั้งทางนรีเวชวิทยาและระบบทางเดิน ปัสสาวะ ภาวะสุขภาพจิต และความสัมพันธภาพกับคู่สมรส
6) การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย (male hypoactive sexual desire disorder) หลังผู้ป่วยได้รับการประเมินทัศนคติความเชื่อที่มีต่อการแสดงออกถึงความต้องการทางเพศของทั้งฝ่ายชายและฝ่าย หญิง
7) ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ(premature (early) ejaculation) ใช้เทคนิการบำบัดเฉพาะที่เรียกว่า start stop techniqueด้วยการให้คู่ช่วยกระตุ้นให้ฝ่ายชายให้เกิดการตื่นตัวทางเพศและเมื่อมีสัญญาณว่าจะเกิดการ หลั่ง ให้คู่หยุดการกระตุ้นเพื่อให้ฝ่ายชายฝึกการควบคุมการหลั่ง
8) ความบกพร่องในหน้าทีทางเพศอันเป็นผลจกการใช้ยาหรือสารเสพติ(substance/medication -induced sexual dysfunction)การบำบัดที่สำคัญคือการปรับเปลี่ยนกลุ่มยาที่ใช้ในการรักษา ให้มีผลข้างเคียงต่อ การทำหน้าที่ทางเพศให้ลดลง
ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria)
เด็กที่มีปัญหา gender dysphoria การรักษาจะประกอบด้วยการรักษาที่ตัวเด็กแบบรายคน การ รักษาครอบครัวและการรักษาแบบกลุ่ม ทุกวิธีจะช่วยแนะแนวทางให้เด็กสำรวจ gender identity ของตนเองและ gender ที่ตนเองสนใจ เป้าหมายคือการพัฒนาทักษะชีวิตสำหรับเพศเดียวกัน และการคบเพื่อนเพศเดียวกัน
การรักษาผู้ใหญ่ที่เป็น gender dysphoria มีทั้งการทำจิตบำบัด (psychotherapy) เพื่อช่วยสำรวจ ประเด็นปัญหาทางสุขภาพจิตและการรักษาด้วยฮอร์โมนเพศร่วมกับการรักษาด้วยการผ่าตัด ซึ่งจะสามารถช่วยลดทั้ง อามณ์เศร้าให้แก่ผู้ป่วยและช่วยปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้
พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions)
1) การบำบัดทางชีวภาพ
ในการรักษาผู้ที่มีพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแบบย้ำทำ เช่น voyeuristic, exhibitionistic, frotteuristic, และ pedophilic disordersการรักษด้วยยารักษาโรคซึมเศร้ากลุ่ม SSRIs
การรักษาพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตในกลุ่มที่มีความต้องการทางเพศสูงการใช้ยาต้านฮอร์โมน เพศชาย (antiandrogenic drugs) ได้แค่ medroxyprogesterone acetate (provera) ซึ่งช่วยในการยับยั้งการ สังเคราะห์ออร์โมน testosterone ซึ่งจะช่วยลดความต้องการทางเพศ
2) การบำบัดทางจิตสังคม
การบำบัดทางจิตสังคมที่ใช้บำบัดรักษาพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต มีหลายรูปแบบ ได้แก่
การทำจิตบำบัดแบบอิงการหยั่งรู้ (insight-oriented psychotherapy) ที่ช่วยให้บุคคลเกิด ความเข้าใจและยอมรับตนเอง เห็นคุณค่าของตนเอง และสามารถหาวิธีตอบสนองความพึงพอใจทางเพศของตน ในทางที่สังคมยอมรับได้
การบำบัดการปรับความคิดและพฤติกรรม (CBT) โดยการปรับเปลี่ยนโครงสร้างความคิดความ เชื่อเรื่องเพศที่ไม่ถูกต้อง ร่วมกับการฝึกทักษะทางสังคมและอาจใช้เทคนิคของพฤติกรรมบำบัดร่วมด้วย
การพยาบาลบุคคลที่มีความผิดปกติทางเพศ
1) การประเมินสภาพ (assessment)
• ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions) ควรประเมินประเด็นต่างๆ
2) การวินิจฉัยทางการพยาบาล (nursing diagnosis)
เช่น
มีการเปลี่ยนแปลงของความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศเนื่องจากความวิตกกังวลว่าจะตั้งครรภ์
การปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นบกพร่องเนื่องจากกลัวถูกปฏิเสธสัมพันธภาพ
ปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นบกพร่องเนื่องจากไม่กล้าสร้างสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น
3) การวางแผนและการปฏิบัติทางการพยาบาล (planning and implementation)
• ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions)
เป้าหมายหรือผลลัพธ์ที่คาดหวัง ขึ้นกับข้อวินิฉัยทางการพยาบาลและข้อมูลสนับสนุนที่ได้ จากการประเมินและการซักประวัติ
4) การประเมินผลทางการพยาบาล (evaluation)
• ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions)
เป้าหมายสูงสุดของการพยบาล คือ การที่ผู้ป่วยหรือความผิดปกติที่มีอย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุก กรณีที่ผู้ป่วยสามารถหายจากการเจ็บปวยได้ ดังนั้นข้อบ่งชี้ที่แสดงให้เห็นว่าการพยาบาลได้ผลทางบวก