Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 3 การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาที่สังคมบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่…
บทที่ 3 การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาที่สังคมบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัวตาย
ความหมายของภาวะซึมเศร้า
ภาวะซึมเศร้า 😔 หมายถึง การที่บุคคลมีพฤติกรรมที่เกิดจากภาวะจิตใจที่หม่นหมอง เศร้าสร้อย สิ้นหวัง ท้อแท้ และมองโลกในแง่ร้ายซึ่งมีสาเหตุมาจากการสูญเสียเป็นสำคัญ พฤติกรรมซึมเศร้านี้เกิดในช่วงระยะเวลาที่ยาวนานและกระทบกระเทือนต่อวิธีการดำเนินชีวิตให้ผิดปกติ
ลักษณะอาการและอาการแสดงของภาวะซึมเศร้า
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
-นอนไม่หลับเป็นเวลา 1-2 สัปดาห์ซึ่งเป็นอาการแรกสุดก่อนที่จะมีอาการอื่นเกิดขึ้น
-มีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่ายโดยไม่ทราบสาเหตุ
-เบื่ออาหาร การรับรสชาติเปลี่ยนแปลง ไม่อยากอาหาร
-น้ำหนักตัวลด ดูซูบซีด ดูแก่กว่าอายุจริง
-ระดับฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง เช่น ประจำเดือนมาน้อยกว่าปกติหรือมาไม่สม่ำเสมอ
-ความต้องการทางเพศลดลง
ความสนใจในตนเองลดลง
-ไม่รักสาสุขค่ะอนามัยส่วนบุคคลลดลง
-ขาดการมีระเบียบเรียบร้อย
-มีอาการเศร้าเป็นสำคัญ มีความรู้สึกหดหู่ใจ ไม่สดชื่น ไม่แจ่มใส
-รู้สึกอยากจะร้องไห้หรือร้องไห้ง่าย
-รู้สึกว่าตนเองไร้คุณค่า ไม่มีประโยชน์ต่อสังคม อาจจะทำร้ายตนเอง
-มีความคิดเชื่องช้าลง ขาดสมาธิ จำอะไรไม่ค่อยได้ หมกมุ่นเกี่ยวกับตนเอง
-มีพฤติกรรมที่สื่อในการทำร้ายข้าวของและทำร้ายตนเอง
การเปลี่ยนแปลงด้านสังคม
-มีความสนใจในสิ่งแวดล้อมลดลง ถอยหนีจากสังคมไม่ชอบงานสร้างสรรค์หรืองานรื่นเริง หรือไม่ชอบไปในที่ชุมชนโดยหากมีการถอยหนีออกจากสังคมมากหรือเป็นระยะเวลายาวนาน ทำให้เกิดอาการประสาทหลอนและหลงผิดได้
ระดับของภาวะซึมเศร้า
ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อนอ่อน (Mild depression/Blue mood)🙇♀️
-คือ ภาวะอารมณ์ที่ ไม่สดชื่น หม่นหมองบุคคลทั่วไปมักมีประสบการณ์กับภาวะซึมเศร้าแบบนี้เป็นครั้งคราว เช่น เมื่อต้องแยกจากบุคคลอันเป็นที่รัก
ภาวะซึมเศร้าระดับปานกลาง
(Moderate depression/Neurotic depression)😥
คือ ภาวะอารมณ์ซึมเศร้าที่รุนแรงขึ้นกว่าระดับอ่อนจนถึงขั้นกระทบกระเทือนต่อการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน แต่สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างปกติแต่จะขาดประสิทธิภาพไปบ้างไปบ้าง เช่น จากการสูญเสียสามีทำให้เกิดความเศร้าจนไม่สามารถทำงานได้
ภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง😭
(Severe depression/Psychotic depression)
คือ ภาวะของอารมณ์ซึมเศร้าที่รุนแรงอย่างมากมีการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมโดยทั่วๆไปอย่างเห็นได้ชัด เช่น ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ในชีวิตประจำวันได้ โดยผู้ป่วยมักถอยหนีออกจากโลกความเป็นจริง อาจที่จะคิดทำร้ายตนเองหรือมีอาการหลงผิด
ความหมายของการฆ่าตัวตาย
การฆ่าตัวตาย (Suicide) ☠️ หรืออัตวินิบาตกรรม หมายถึง การที่บุคคลมีความคิดอยากทำร้ายตนเองและพยายามทำให้ชีวิตของตนเองสิ้นสุดลงด้วยวิธีการต่างๆที่ไม่ใช่อุบัติเหตุ
ลักษณะอาการและอาการแสดงของการฆ่าตัวตาย
บุคคลจะพยายามทำร้ายตนเองด้วยวิธีการต่างๆ💊 ซึ่งอาจจะเป็นกลุ่มผู้ที่พยายามทำร้ายตนเองแต่ไม่ได้หวังผลให้ตายจริงๆ และอาจพยายามทำบ่อยครั้งเพื่อประท้วงหรือเรียกร้องความสนใจให้คนอื่นมาสนใจ และกลุ่มผู้ที่มีความคิดว่าการฆ่าตัวตาย คือทางออกที่ดีที่สุดไม่มีทางอื่นที่จะแก้ใครปัญหาด้วยวิธีการอื่นๆได้ บุคคนกลุ่มนี้มักท้อแท้ สิ้นหวัง รู้สึกไร้คุณค่า และขาดที่พึ่งรวมถึงมีภาวะซึมเศร้าในระดับรุนแรง โดยบุคคลกลุ่มนี้มักเลือกใช้วิธีที่ได้ผลช้าและมักกระทำในที่ที่มีคนมาช่วยได้ เช่น การกินยาเกินขนาดบุคคลที่มีลักษณะอาการแสดงดังกล่าวมานี้ เรียกว่า มีการพยายามฆ่าตัวตาย (Attempted suicide)
บุคคลกลุ่มนี้มีความคิดซ้ำๆที่จะทำร้ายตนเอง ⛓แต่ยังขาดความเชื่อมั่นในการตัดสินใจและกล้าๆ กลัวๆ และมักแสดงออกด้วยคำพูดหรือบอกผู้อื่นให้ในเชิงขู่ว่าตนจะฆ่าตัวตาย บุคคลที่มีลักษณะอาการดังกล่าว เรียกว่า การฆ่าตัวตายแบคแบบคุกคาม (Threatened suicide)
บุคคลกลุ่มนี้จะมีอารมณ์ซึมเศร้าชัดเจน ⚰️ มีความมุ่งมั่นที่จะฆ่าตัวตายให้สำเร็จมีการวางแผนการกระทำและต้องการให้เกิดผลโดยแท้จริง มักจะแสดงพฤติกรรมที่เป็นการเตือนทั้งทางอ้อม หรือบอกตรงตรงก่อนที่จะลงมือทำการฆ่าตัวตาย และจากกระทำได้สำเร็จหากไม่มีใครมาพบเห็นหรือมาช่วยได้ทัน การบุคคลที่มีลักษณะอาการแสดงดังกล่าวมานี้ เรียกว่า การฆ่าตัวตายสำเร็จ (Completed suicide/ Committed suicide)
ปัจปัจจัยที่เกี่ยวข้องที่ส่งผลให้บุคคลมีภาวะเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย
-บุคคลที่แต่งงานและมีบุตร มีอัตราการฆ่าตัวตายน้อยกว่าบุคคลที่มีสถานะโสด แยกทาง หย่าร้าง หรือหม้าย
-เพศหญิงมีอัตราการพยายามฆ่าตัวตายมากกว่าเพศชาย แต่พบว่าเพศชายจะสามารถฆ่าตัวตายสำเร็จมากกว่าเพศหญิง
-เมื่อบุคคลอายุเพิ่มมากขึ้นจะมีภาวะเสี่ยงในการฆ่าตัวตายมากขึ้นโดยเฉพาะในช่วงอายุ 15 ถึง 24 ปี ซึ่งเป็นวัยรุ่นที่มีการปรับตัวมากทั้งด้านร่างกายและจิตใจรวมทั้งสิ่งแวดล้อม
-ร้อยละ 25 ของบุคคลที่พยายามฆ่าตัวตาย มีประวัติว่ามีการฆ่าตัวตายของบุคคลในครอบครัวมาก่อน
-บุคคลที่มีโรคเรื้อรังหรือเป็นโรคที่มีความทุกข์ทรมาร
-บุคคลที่ฆ่าตัวตายสำเร็จเคยมีประวัติการพยายามฆ่าตัวตายมาก่อน
-บุคคลที่ต้องสู้ชีวิตตามลำพัง เช่น ผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่โดดเดี่ยวขาดผู้ดูแล
-บุคคลที่ต้องทำงานในสภาวะกดดัน
สาเหตุการเกิดภาวะซึมเศร้าและการฆ่าตัวตาย
สาเหตุการเกิดภาวะซึมเศร้า😭
แนวคิดด้านการใช้กลไกทางจิต อธิบาย ว่าผู้ที่มีพฤติกรรมซึมเศร้ามีสาเหตุมาจากความเจ็บป่วยที่เกิดจากความสูญเสียในสิ่งที่มีความมหายของตน เช่น ความตายของคนอันเป็นที่รัก และเกิดจากการสูญเสียที่เกิดจากการคิดปรุงแต่งขึ้นอย่างเกินความเป็นจริง เช่นคิดว่าตนเองสูญเสียบทบาทหน้าที่ที่เคยเป็น รู้สึกว่าตนเองไรค่ะไร้ความหมายอย่างมาก
แนวคิดด้านการเปลี่ยนแปลงของสารชีวเคมีในร่างกาย พบว่าผู้ที่มีอารมณ์ซึมเศร้าเกิดจากการลดน้อยลงของสารจำพวก Biogenic amines สารกลุ่มนี้ลดลง บุคคลจะมีอารมณ์เศร้าหดหู่ในระดับที่แตกต่างกันด้วยเหตุนี้การแก้ไขอารมณ์ซึมเศร้าจึงมุ่งไปที่การเพิ่มระดับ Aminesในกระแสโลหิต
สาเหตุการฆ่าตัวตาย ⚰️
สาเหตุด้านชีวภาพ
-5-Hydroxyindoleacetic acid (5-HIAA) ในน้ำไขสันหลังลดลงซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทำให้บุคคลมีอารมณ์เศร้าเพิ่มมากขึ้น
-การเจ็บป่วยทางด้านร่างกายที่มีเรื้อรัง มีความทุกข์ทรมาณ เช่น ผู้ป่วยที่เป็นโรคติดสุราเรื้อรัง การเจ็บป่วยที่ไร้สมรรถภาพโดยเฉพาะความสามารถทางเพศลดลง มะเร็งระยะสุดท้าย
สาเหตุด้านจิตใจ
-การเจ็บป่วยทางจิตใจที่มักเป็นสาเหตุของการฆ่าตัวตาย ได้แก่ โรคทางอารมณ์ โรคซึมเศร้า ผู้ที่มีอาการหลงผิด ผู้ที่มีประสาทหลอน บุคคลที่ติดสารเสพติดในระยะขาดยา
-ด้านจิตวิเคราะห์ (PSychoanalytic theory) ซิกมัน ฟรอยด์ ได้อธิบายถึง การฆ่าตัวตายว่าเป็นการทำงานของจิตใต้สำนึกในบุคคลที่ไม่มีความเข้มแข็งพอที่จะจัดการกับความวิตกกังวลหรือความขัดแย้งภายในจิตใจตน ที่ตอบสนองต่อแรงขับของความก้าวร้าวที่หันเข้าสู่ตนเองหรือตอบสนองความขัดแย้งทางจิตที่เลือกใช้กลไกทางจิตแบบขอโทษตัวเองเพื่อจัดการกับความวิตกกังวลหรือความขัดแย้งภายในตัวตน ของตนเอง
-ด้านพฤติกรรมและการรู้คิด อธิบายว่า การฆ่าตัวตายเป็นผลมาจากการเรียนรู้ต่อสิ่งเร้าที่เป็นอันตรายจึงเกิดความรู้สึกหมดหวัง สิ้นหวัง และขาดที่พึ่ง ซึ่งอาจจะมีปัจจัยด้านความคิดความเชื่อที่ไม่สมเหตุสมผลมาสนับสนุนทำให้บุคคลคิดว่าตนเองไม่มีคุณค่า ไม่มีความสามารถ เต็มไปด้วยความรู้สึกผิด ซึ่งอารมณ์ทางลบเหล่านี้ทำให้บุคคลขาดศักยภาพในการประมวลความคิด
สาเหตุทางสังคม
-ทฤษฎีทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล อธิบายว่า การฆ่าตัวตายเกิดจากสัมพันธภาพระหว่างบุคคลที่ไม่ดีในระยะ 2 ปีแรกของช่วงชีวิต ได้แก่ สัมพันธภาพระหว่างมารดาและบุตร หรือผู้เลี้ยงดูกับทารก การยอมรับหรือการปฎิเสธของแม่และผู้เลี้ยงดู?เป็นพื้นฐานในการพัฒนาระดับความมีคุณค่าในตนเอง หากระดับความมีคุณค่าในตนเองมีระดับต่ำมากๆจะเป็นตัวบ่งชี้ระดับภาวะซึมเศร้าซึ่งจะพัฒนาไปสู่การฆ่าตัวตายได้
-ประเพณีบางอย่างที่มีข้อกำหนดให้บุคคลฆ่าตัวตาย เช่น การทำฮาราคีรี
การพยาบาลบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัวตาย
การประเมินภาวะซึมเศร้า
-ประเมินระดับความรุนแรงของภาวะซึมเศร้าตั้งแต่ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อนจนถึงระดับรุนแรง โดยเฉพาะพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการทำร้ายตนเอง
-ประเมินความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองของผู้ป่วย
-ประเมินการดูแลตนเองด้านสุขอนามัยและกิจวัตรประจำวัน
-ประเมินการได้รับสารอาหารและน้ำความเพียงพอต่อร่างกาย
การวินิจฉัยทางการพยาบาล
เป้าหมายระยะสั้น
-เพื่อลดภาวะซึมเศร้า
-เพื่อป้องกันการฆ่าตัวตาย
เป้าหมายระยะยาว
-เพื่อเสริมสร้างความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองแก่ผู้ป่วย
-เพื่อปรับเปลี่ยนบุคลิกภาพและรูปแบบการเผชิญปัญหาที่สร้างสรรค์
กิจกรรมการพยาบาล
-กล่าวทักทายผู้ป่วยสม่ำเสมอพร้อมเรียกชื่อผู้ป่วยทุกครั้ง
-เสนอตัวเองให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยและนั่งเป็นเพื่อนผู้ป่วยแม้ว่าผู้ป่วยจะปฏิเสธ
-สร้สร้างสัมพันธภาพกับผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอด้วยการให้กำลังใจเห็นใจและ เข้าใจผู้ป่วยใส่ใจกับการสื่อความหมายทางภาษาพูดและภาษาทางการ
-จัดสิ่งแวดล้อมเพื่อการบำบัด ด้วยการจัดของผู้ป่วยให้สะอาด มีอากาศถ่ายเท มีแสงสว่างเพียงพอ มีการดำเนินกิจกรรมในหอผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง
-ประเมินโอกาสเสี่ยงในการทำร้ายตนเองการมีอาการประสาทหลอนหรือมีอาการหลงผิด
-เสนอตัวในการอยู่เป็นเพื่อนเมื่อผู้ป่วยแสดงอาการหวัดกลัว
-ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิดเพื่อป้องกันอันตรายที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยหรือผู้อื่นอย่างทันทีทันใด
-ให้ให้การยอมรับผู้ป่วยโดยเรียกชื่อผู้ป่วยให้ถูกต้อง และทักทายผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงคำพูดที่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกถูกลบหลู่ศักดิ์ศรี เอาใจใส่รับฟังเรื่องราวของผู้ป่วยด้วยท่าทีที่จริงใจและเป็นมิตร
-กระตุ้นและช่วยเหลือให้ผู้ป่วยปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน และรักษาสุขอนามัยของตนเองในเรื่องการทำความสะอาดร่างกาย การแต่งกายการรับประทานอาหาร การขับถ่าย