Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Türkçe Dil Bilgisi - Coggle Diagram
Türkçe Dil Bilgisi
Sözcük Türleri
İsim
Sıfat
Zamir
Zarf
Edat
Bağlaç
Ünlem
Eylem
Yapı bilgisi
Kök
Bilgi
Kök ile bütün sözcük arasında anlam ilişkisi vardır.
Sözcüğün anlamlı en küçük birimi
Çeşit
İsim kök
-mek, mak :red_cross:
Fiil kök
-mek, mak :check:
Sesteş kök
Kelimelerin yazılışları aynı, anlamları farklı
Gül, yaz
Ortak kök
Kelimelerin yazılışları aynı, anlamları farklı
Boya, eski
Ek
Bilgi
Sözcüğün, cümle içerisinde farklı anlamlarda kullanılmasını sağlar
Sözcük türetmeye yarar.
Yapım eki
Çeşit
İsimden fiil
Fiilden isim
Fiilden fiil
İsimden isim
Bilgi
Sözcüğe gelerek türünü değiştirebilir.
Sevgi
Hem isim soylu hem de fiil soylu köklere, aynı yapım eki gelebilir.
Benimse
Gülümse
Sözcüklerin kök veya gövdesine gelerek onlardan yeni sözcük türetirler.
Gözlem
Uyarı
-ma, -sız olumsuz ekleri de yapım ekidir.
Yapmadım
Eşyasız
-ma eki, cümle içerisinde fiilden isim yapan ek (eylemsi) olarak kullanılabilir.
Kitap okumayı teşvik ederiz.
Çekim eki
İsim
Hâl
Yalın
Ek almaz
Belirtme
Bilgi
-ı, -i ekleri alır.
Neyi, Kimi sorularına cevap verir
Bulunan kelime belirtili nesne olur
Uyarı
-ı, -i eki cümle içerisinde 3. tekil şahıs iyelik eki olarak kullanılabilir.
Kelimenin önene
Onun
getirilerek bulunur.
Evi
çok güzelmiş.
Yönelme
-a, -e ekleri alır.
Neye, Kime, Nereye sorularına cevap verir
Bulunan kelime dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) olur
Bulunma
-da, -de ekleri alır.
Neyde, Kimde, Nerede sorularına cevap verir
Bulunan kelime dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) olur
Ayrılma
-dan, -den ekleri alır.
Neyden, Kimden, Nereden sorularına cevap verir
Bulunan kelime dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) olur
Tamlama
Tamlayan
Ekleri; -ın, in, -un, -ün, -ım, -im, -um, -üm, -den,-dan
Tamlanan
Ekleri; -ı, -i, -u, -ü, -ın- in,-ım, -im
İyelik eklerine karşılık gelir.
Ek-fiil
Bilgi
İsim ve isim soylu kelimelere gelerek yüklem yapar.
İsim cümlelerine gelir.
Ekler; -ise, -imiş, -idi, -dır
Üzerindeki gömlek maviymiş.
İyelik
Bilgi
İsmin, varlığın kime ve neye ait olduğunu bildirir.
Kimin, Neyin sorularına cevap verir.
Ekler; -im, -ım -in, -ın, -ı, -i, -imiz, -ımız, -iniz, -ınız, -leri,-ları
Çokluk
-lar, -ler ekleri alır.
Kelimelere çoğulluk, yaklaşık, soy, sop, millet, genelleme, saygı ve alay anlamı katar.
Fiile
gelirse 3. çoğul kişi ekidir.
Fiil
Kip
Haber
Öğrenilen geçmiş zaman
Ekleri; -mış, -miş
Kalmış
Görülen geçmiş zaman
Ekleri; -dı, -di
Kaldı
Şimdiki zaman
Ekleri; -yor, -makta
Kalıyor, kalmakta
Gelecek zaman
Ekleri; -ecek, -acak
Kalacak
Geniş zaman
Eki, -r
Kalır
Olumsuz şekli
Kalmaz
Dilek
Gereklilik
Ekleri; -meli, -malı
Uyumalı
Şart
Ekleri; -se, -sa
Uyu
1 more item...
İstek
Ekleri; -a, -e
Uyu
1 more item...
Emir
Ek almaz
Uyu
Kişi
Kişi ekleri; -m, -n, -yalın, -k, -niz, -ler
Geldim, geldin, geldi, geldik, geldiniz, geldiler
Ek-fiil
Bilgi
Basit zamanlı eylemlere gelerek birleşik zamanlı eyleme dnüştürür.
Ekleri; -idi, -imiş -ise
Kapat-ı-yor-muş
Gövde
Kök + yapım eki, içeren kelime
Yapısına göre sözcükler
Basit
Yapım eki almaz ve başka kelimeyle birleşmez
Kalem
Çekim eki alabilir
Kalemim
Türemiş
En az bir yapım eki almıştır.
Kiralık
Çekim eki alabilir
Gözlükçüm
Birleşik
Bilgi
Tek bir kavramı karşılamak üzere en az iki sözcük kaynaşır.
Çeşit
Anlam kayması
Balıksırtı (desen)
Tür kayması
Günebakan: isim + eylemsi
Ses değişimi
Pazar ertesi: pazartesi
Adlar
İsim tamlaması
Hanımeli, denizaltı
Sıfat tamlaması
Karadeniz, büyükayı
İsim + fiil
Gecekondu, ateşkes
Fiil + fiil
Dedikodu, çekyat
Fiiler
Yardımcı eylemle kurulan
Yardım etmek, affetmek, hallolmak, mutlu olmak
Kurallı olarak kurulan
Tezlik (-iver)
okuyuvermek, bitirivermek
Yeterlilik (-ebil)
Çözebilmek
Yaklaşma (-eyaz)
Öleyazmak
Süreklik (-edur, -ekal, -egel)
Süregelmek
Deyimleşmiş
burun kıvırmak, el etek öpmek
Anlamca kaynaşmış
Başvurmak
Vazgeçmek
Cümle çeşitleri
Yargı sayısına göre
Basit cümle
Birleşik cümle
Yüklemine türüne göre
İsim cümle
Fiil cümle
Yüklemin yerine göre
Kurallı cümle
Devrik cümle
Birbirlerine bağlanmasına göre
Sıralı cümle
Bağlı cümle
Cümlenin ögeleri
Temel
Yüklem
Özne
Yardımcı
Nesne
Dolaylı tümleç
Zarf tümleci
Ara cümle (söz)
Çatı bilgisi
Özne-yüklem ilişkisine göre
Etken
Edilgen
Dönüşlü
İşleş
Nesne-yüklem ilişkisine göre
Geçişli
Geçişsiz
Oldurgan
Ettirgen