ขุนช้างถวายฏีกา
ตัวละคร
ขุนแผน
เจ้าชู้
มีฤทธิ์เดช
หน้าตาหล่อเหลา
ขุนช้าง
หัวล้าน
ฐานะร่ำรวย
เจ้าเล่ห์
หลงรักนางพิม
นางวันทอง
(นางพิมพิลาไลย)
สาวรูปงาม แต่ปากจัด
จิตใจเมตตา
พลายงาม
(จมื่นไวยวรนาถ)
ทำทุกอย่างตามต้องการ ไม่นึกถึงความถูกต้อง
ใช้อารมณ์เหนือเหตุผล
สมเด็จพระพันวษา
เป็นคนยุติธรรม แต่นิสัยโกรธง่าย
พระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา
ลักษณะคำประพันธ์
กลอนเสภา(กลอนสุภาพ)
คุณค่าของเรื่อง
ด้านวรรณศิลป์
วรรณคดีสโมสรยกย่องว่า "แต่งดีเป็นเยื่อม" "เป็นยอดของกลอนเสภา"
เกิดความสะเทือนใจ
ใช้ถ้อยคำที่มีความไพเราะ กินใจ
ภาพพจน์ อุปมา อุปลักษณ์ สัทพจน์
มีการบรรยายที่เห็นภาพ
ด้านสังคม
ให้ความรู้เรื่องการขับเสภาในโอกาสต่างๆ
สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตของคนในสมัยอยุธยา
ทราบถึงค่านิยมต่างๆ
ความซื่อสัตย์
จงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์
ความเชื่อเรื่องโชคราง
เคราะห์กรรม
แก่นเรื่อง
ความรักนำมาซึ่งหายนะ
ชีวิตนางวันทองต้องพัง
ด้วยความเห็นแก่ตัวของคนรอบตัวนาง
โครงเรื่อง
๑.พลายแก้วรักวันทองได้สมใจ
๒.แต่งงานได้ไม่กี่วัน ไปรบกับพระเจ้าเชียงใหม่
๓.นางพิมพิลาไลย เปลี่ยนชื่อเพราะป่วย
๔.ขุนแผนกลับจากรบชนะ ได้นางลาวทองเป็นภรรยา
๕.วันทองตกเป็นของขุนช้าง
๖.ขุนแผนหาของวิเศษ ก่อนไปชิงวันทอง
๗.ลาวทองเป็นต้นเหตุให้ขุนแผนถูกลงโทษ
๘.ขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้างครั้งที่ ๒ ได้นางแก้วกิริยา
๙.ขุนช้างถวายฏีกาครั้งแรก คือ ขุนแผนหนีเวรไปหานางลาวทอง
๑๐.ครั้งที่ ๒ ขุนแผนลักพาตัวนางวันทอง
๑๑.ครั้งที่ ๓ พลายงามลักพาตัวนางวันทอง
๑๒.นางวันทองถูกประะหารเพราะลังเล