Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
5.5 การพยาบาลบุคคลทที่มีโรควิตกกังวล - Coggle Diagram
5.5 การพยาบาลบุคคลทที่มีโรควิตกกังวล
Anxiety
สภาวะอารมณ์การตอบสนองต่อสิ่งที่ถูกคุกคาม เกิดความรู้สึกหวาดหวั่น ไม่สบายใจ กระวนกระวาย ไม่มั่นใจต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น
Epidemiology
สหรัฐอเมริกาพบว่า ในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เริ่มมีอาการในวัยเด็กและผู้ใหญ่ที่มีอายุมากกว่า 45 ปี ขึ้นไป
Etiology
ปัจจัยทางชีววิทยา
กรรมพันธุ์
กายวิภาคของระบบประสาท
(thalamus และ hypothalamus)
สารชีวเคมี
blood lactate สูงผิดปกติ
สารสื่อประสาท
serotonin และGABA
ภาวะการเจ็บป่วยทางกาย
ปัจจัยทางจิตวิทยา
ตามทฤษฎีจิตวิเคราะห์
ทฤษฎีสัมพันธภาพระหว่างบุคคล
ทฤษฎีการเรียนรู้
ปัจจัยทางสังคมและสิ่งแวดล้อม
โรควิตกกังวลจะเป็นไปตามสังคมวัฒนธรรมของบุคคล
ลักษณะอาการ
อาการทางร่างกาย
กล้ามเนื้อตึงเครียด
เหนื่อย กระสับกระส่าย
ปากแห้ง
หนาว มือและเท้าเย็น
ต้องการปัสสาวะ ตาพร่า
กล้ามเนื้อสั่นกระตุก หน้าแดง เสียงสั่น
กระสับกระส่ายและอาเจียน
หายใจลึกและถี่
อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น
ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น
อาการแสดงด้านจิตใจและอารมณ์
กระสับกระส่าย หงุดหงิด
ซึมเศร้าร้องไห้ โกรธ
รู้สึกไม่มีสมาธ
อาการแสดงด้านพฤติกรรม
เดินไปเดินมา ลุกลี้ลุกลน นั่งไม่ติดที่
เอามือม้วนเส้นผม ระมัดระวัง
ตัวมากเป็นพิเศษ
อาการแสดงด้านความคิด ความจำ
สนใจสิ่งแวดล้อมลดลง ไม่มีสมาธิ
ไม่ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นรอบตัว
หลงลืม สนใจสิ่งที่ผ่านมามากกว่าเรื่องที่กำลังจะเกิดขึ้น
มีอาการครุ่นคิด
ระดับของความวิตกกังวล
วิตกกังวลระดับปกติ
(Normal)
มีความไม่สบายใจ มีความรู้สึกหวาดหวั่น
บุคคลจะรู้สึกต้องเตรียมพร้อมในการป้องกันตนเอง
วิตกกังวลระดับน้อย
(Mild anxiety)
สามารถเกิดได้ในชีวิตประจำวัน
จะมีลักษณะตื่นตัวดี กระตือรือร้น
สามารถสังเกตการณ์สิ่งแวดล้อมต่าง ๆได้ดี เรียนรู้ได้ดี
มีความคิดริเริ่ม
วิตกกังวลระดับปานกลาง
(Moderate anxiety)
ประสาทสัมผัสต่างๆทั้งการ
มองเห็นการฟังมีประสิทธิภาพลดลง
ความสนใจและสมาธิลดลง การรับรู้แคบลง
พูดเสียงสั่นๆ พูดเร็วขึ้น
อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น
ความสามารถในการมองสถานการณ์และ
การแปลความหมายต่าง ๆน้อยลงและจำกัด
วิตกกังวลระดับสูง
(Severe anxiety)
รับรู้เหตุการณ์ที่จะ
เกิดขึ้นในอนาคตได้น้อยลง
ความสนใจจดจ่ออยู่กับแค่บางสิ่งบางอย่าง
พูดจาไม่รู้เรื่อง กระบวนการคิดไม่ดี สับสน
การรับรู้ลดลง เลือกสนใจสิ่งกระตุ้น มีพลังมากขึ้น
กระสับกระส่าย ลุกลี้ลุกลน
บางคนมีอาการทางกาย
ไม่รับรู้และไม่เข้าใจเหตุการณ์อย่างต่อเนื่อง
วิตกกังวลระดับรุนแรง
(Panic state)
หวาดกลัวรุนแรงความสามารถ
ในการรับรู้จะหยุดชะงัก
พูดไม่รู้เรื่อง ไม่สามารถสื่อสารกับบุคคลอื่น
ไม่มีความสามารถในการทำสิ่งต่างๆ
ความรู้สึกตัว อารมณ์ผิดปกติ
การรับรู้ผิดไปจากความเป็นจริง
ไม่สามารถควบคุมดูแลตนเองได้
มีความอดทนต่อสิ่งกระตุ้นต่าง ๆได้น้อย
ไม่สามารถรับรู้สิ่งใหม่
ความคิดเป็นเหตุเป็นผลลดลง แก้ปัญหาไม่ได้
โกรธ ขาดที่พึ่ง เศร้าหดหู่ หมดอาลัยตายอยากในชีวิต
ลักษณะของความวิตกกังวล
Trait –anxiety or A –trait
(ความวิตกกังวลประจำตัว)
ลักษณะประจำตัวของแต่ละบุคคลที่มี
อิทธิพลต่อการรับรู้และการประเมินสิ่งเร้า
State- anxiety or A-state
(ความวิตกกังวลในขณะปัจจุบัน)
ความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นกับบุคคล
ในสถานการณ์เฉพาะหรือสิ่งหนึ่งสิ่งใดทำให้บุคคลเกิด
ความตึงเครียด หวาดหวั่น กระวนกระวาย
การบำบัดรักษา
การรักษาด้วยยา
Ativan, Xanax, buspar
การรักษาทางจิตสังคม
รักษาต้นเหตุของอาการความวิตกกังวล เช่น
จิตบำบัดโดยจิตวิเคราะห์ จิตบำบัดโดยทฤษฎีมนุษย์นิยม
ส่วนใหญ่มักจะใช้หลายๆวิธีร่วมกันไป เรียกว่า
"electric approach"
พฤติกรรมบำบัด
โดยวิธี relaxationและวิธี desensitization
การบำบัดทางเลือก
ใช้เทคนิคใดนั้นต้องพิจารณาปัญหาและลักษณะ
บุคคลโดยเลือกใช้เทคนิคให้เหมาะสมกับผู้มีปัญหา
แต่ละคน
Visual imagery
Change of pace or scenery
Exercise or massage
Transcendental meditation
Biofeedback
Systematic desensitization
Relaxation exercise
Therapeutic touch or laying on of hands
Hypnosis
ชนิดของโรคในกลุ่มของโรควิตกกังวล
1. Generalized Anxiety Disorders (GAD)
มีความวิตกกังวลมากผิดปกติต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิต ได้แก่ การกลัวเกิดเหตุการณ์ร้าย ๆกับบุคคลที่ใกล้ชิด
อาการ
เกิดขึ้นบ่อย ๆ อย่างน้อย 6เดือนขึ้นไป
ยากที่จะควบคุมความกังวล
อาการอย่างน้อย 3อาการจากทั้งหมด 6อาการ
กระสับกระส่าย
อ่อนเพลีย ไม่มีเรี่ยวแรง
มีปัญหาด้านสมาธิ หรือใจลอย
หงุดหงิดง่าย
ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ตึงเครียดตามกล้ามเนื้อ
มีปัญหาการนอน
บกพร่องในการเข้าสังคม
การประกอบอาชีพ หรือการทำหน้าที่ที่สำคัญอื่น ๆ ในชีวิต
พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย 2เท่า
มักเริ่มต้นในวัยเด็ก และวัยรุ่น
การรักษา
จิตบำบัด
Cognitive behavior therapy
Relaxation technique
การรักษาด้วยยา Benzodiazepine
Diazepam
ยากลุ่ม SSRI
Sertraline, Paroxetine , Propanolol
2. Panic disorder
ความรู้สึกกลัว หรือไม่สบาย
ใจอย่างรุนแรง ซึ่งเกิดขึ้นในระยะเวลารวดเร็วภายในไม่กี่นาทีและถึงระดับสูงสุดในระยะเวลา 10นาที
อย่างน้อย 4 อาการ
ใจสั่น หัวใจเต้นแรง หรืออัตราเต้นของหัวใจเร็ว
เหงื่อออกมาก
สั่นทั้งตัว
หายใจเร็วถี่
รู้สึกอยากอาเจียน
เจ็บแน่นหน้าอก
คลื่นไส้ ปั่นป่วนในท้อง
รู้สึกวิงเวียน สมองตื้อ โคลงเคลง หรือจะเป็นลม
ร้อน ๆ หนาว ๆ ตามตัว
รู้สึกตัวชา หรือรู้สึกซู่ซ่ารู้สึกเหมือนไม่อยู่กับความจริง
กลัวควบคุมตัวเองไม่ได้ หรือเหมือนจะเป็นบ้า
กลัวตาย
ต้องมีอาการอยู่เป็นเวลา
ตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป
กังวลตลอดเวลาว่าจะเกิดมีอาการขึ้นอีก
การแสดงพฤติกรรมการปรับตัวที่ไม่มีประสิทธิภาพ
จะเกี่ยวข้องกับการเกิด
อาการที่เกิดขึ้นไม่ได้เป็นผลต่อร่างกาย
จากการใช้สารต่าง ๆ
เพศหญิงมากกว่าเพศชาย 2.3 เท่า
มักพบในช่วงอายุประมาณ 25 ป
การรักษา
จิตบำบัด
Cognitive behavior therapy ร่วมกับ Relaxation Technique
Hyperventilation
การรักษาด้วยยา
ยากลุ่ม SSRI เช่น Fluoxetine
Benzodiazepine เช่น Alprazolam
3. Phobia disorder
ความกลัวอย่างรุนแรง ไม่มีเหตุผล กลัวเกินเหตุ
และเกิดขึ้นบ่อย โดยไม่สามารถระงับหรือหักห้ามความกลัวนั้นได้
Agoraphobia
อย่างน้อย 6เดือนขึ้นไป
2 สถานการณ์จาก 5
การใช้ขนส่งมวลชน
ที่โล่งกว้าง
สถานที่ที่มีผู้คนมาก
การเข้าคิวในแถว หรือสถานที่ที่มีคนหนาแน่น
การอยู่นอกบ้านคนเดียวตามลำพัง
คิดว่าเป็นการยากที่จะหนี หรืออาจจะไม่
ช่วยให้มีความพร้อมต่อเหตุการณ
กระตุ้นทำให้เกิดความกลัว หรือความวิตกกังวล
มีการหลีกเลี่ยงที่รวดเร็ว หรือ ต้องอดทนกับความ
กลัว หรือความวิตกกังวลอย่างมาก
ความวิตกกังวล ไม่ใช่เป็นอันตรายที่แท้จริง
จากสถานการณ์โรคกลัวอยู่ในที่โล่ง
เป็นสาเหตุการเจ็บปวดทางคลินิก หรือความ
บกพร่องในการใช้ชีวิตในสังคม
Social phobia
สถานการณ์ทางสังคมจะเป็นสาเหตุให้เกิดความกลัว
และความวิตกกังวล
กลัวว่าตนเองจะแสดงวิธี หรือแสดงอาการวิตกกังวล
ซึ่งจะถูกประเมินภาพลบ
กลัวอย่างชัดเจน หรือวิตกกังวลเกี่ยวกับสถานการณ์ในสังคม
การรักษา
จิตบำบัดร่วมกับการใช้ยา ได้แก่ ยากลุ่ม SSRI
Specific phobia
กลัวอย่างชัดเจน หรือวิตกกังวลเกี่ยวกับวัตถุหรือ
สถานการณ์ที่เฉพาะเจาะจง
วัตถุหรือสถานการณ์ที่กลัว จะกระตุ้นให้เกิดความกลัวเกือบทุกครั้ง
หลีกเลี่ยงที่รวดเร็ว หรือต้องอดทนกับความกลัว
การรักษา
Exposure therapy
4. Obsessive Compulsive Disorders (OCD)
การคิดหรือทำเรื่องหนึ่งเรื่องใดซ้ำๆ โดยไม่สามารถหยุดยั้งได้ ทั้งๆที่รู้ว่าสิ่งที่คิดหรือทำนั้นไม่สมเหตุสมผล
ย้ำคิด (Obsessions)
มีความหมกมุ่น โดยเกิดขึ้นซ้ำๆ มากระตุ้น
ผู้ป่วยพยายามที่จะเพิกเฉย หรือหยุดยั้งความคิดที่มากระตุ้น
ย้ำทำ (Compulsive)
พฤติกรรมที่ทำซ้ำๆ
พฤติกรรม หรือการแสดงออกด้านจิตใจเพื่อที่จะป้องกัน
หรือลดความกังวล
เป็นการกระทำที่ใช้เวลามาก เช่น ใช้เวลามากกว่า 1ชั่วโมงต่อวัน
ไม่มีอาการทางร่างกายที่เป็นผลจากการได้รับสาร
การรักษา
พฤติกรรมบำบัด
Exposure
Response prevention
การรักษาด้วยยา
ยากลุ่ม SSRI เช่น Fluoxetine