Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช …

- - - - แบบที่1 แบบจำกัด (restricting type) คือ ผู้ป่วยไม่มีพฤติกรรมแบบรับประทานมากและไม่มีการ ขับอาหารออกจากร่างกาย (binge eating / purging type) เช่น ทำให้ตนเองอาจาเจียน หรือการใช้ยาระบาย ยาขับ ปัสสาวะ หรือยาสวนถ่ายอย่างพร่ำเพรื่อ ในระยะ 3 เดือนที่ผ่านมา
      - แบบที่2 แบบรับประทานมากและมีการขับอาหารออกจากร่างกาย (binge eating / purging type) คือ ผู้ป่วยมีพฤติกรรมรับประทานมากและมีการขับอาหารออกจากร่างกาย (binge eating / purging type) เช่น ทำให้ตนเองอาจาเจียน หรือการใช้ยาระบาย ยาขับปัสสาวะ หรือยาสวนถ่ายอย่างพร่ำเพรื่อ ในระยะ 3 เดือนที่ ผ่านมา
      - มีลักษณะอาการและอาการแสดง
        
        • ผู้ป่วยปฏิเสธการรับประทานอาหารเพื่อคงไว้ซึ่งน้ำหนักตัวในระดับปกติ เพราะกลัวน้ำหนักที่จะ เพิ่มขึ้นจากการรับประทานอาหาร หรือมีความรู้สึกกังวลและกลัวว่าตนเองจะอ้วนมากเกินไป กลายเป็นความคิด หมกมุ่นอยู่กับรูปร่างและน้ำหนักตัวของตนเอง แม้ว่าตนเองจะมีน้ำหนักตัวน้อย
        
        • ผู้ป่วยจะให้คุณค่ากับตนเองในการประสบความสำเร็จในการลดน้ำหนักตัวและรูปร่าง การ ประเมินตนเองของผู้ป่วยจึงขึ้นอยู่กับเรื่องน้ำหนักตัวหรือรูปร่าง ในผู้ป่วยอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า (anorexia nervosa) นี้จะมีความผิดปกติในการรับรู้ตนเองเกี่ยวกับน้ำหนักตัวหรือรูปร่างของตน หรือปฏิเสธความรุนแรงของน้ำหนักตัวที่ต่ำ
        
        • ผู้ป่วยมักมีความคิดเห็นเกี่ยวกับผู้อื่นผิดปกติไปเพราะมักคิดว่าตนเองปกติแต่ผู้อื่นผิดปกติทำให้ เกิดการปฏิเสธการเจ็บป่วยที่เกี่ยวข้องกับการลดน้ำหนักและความผอมของตนเอง รูปแบบความคิดไม่ยืดหยุ่นและไม่ ยอมรับความเป็นจริงนี้ส่งผลให้การให้ประวัติในการรักษาของผู้ป่วยไม่ตรงตามความจริง
        
        • ผู้ป่วยมักมีการขาดประจำเดือนร่วมด้วย ส่วนใหญ่จะแสดงอาการในช่วงวัยรุ่นตอนต้น
    - - ภาวะที่ร่างกายมีความรู้สึกผิดปกติ เห็นอาหารแล้วเกิด ความอยากบริโภคและบริโภคได้ในปริมาณมากกว่าปกติโดยไม่สามารถควบคุมตนเองได้ โดยเฉพาะอาหารประเภท แป้งและน้ำตาล การบริโภคอาหารแต่ละครั้งจะบริโภคในปริมาณมากในเวลารวดเร็ว เมื่อบริโภคเสร็จแล้วจะรู้สึกผิด ไม่สบายใจ และพยายามเอาอาหารที่บริโภคเข้าไปออกด้วยวิธีการต่างๆ เช่น ล้วงคอให้อาเจียน กินยาระบาย หรือ ออกกำลังกายอย่างหนักติดต่อกันนานหลายชั่วโมง เพื่อใช้พลังงานจากอาหารที่บริโภคให้หมด
      - ลักษณะอาการและอาการแสดง
        
        • มีการรับประทานอย่างมากเป็นระยะๆ
        
        ลักษณะที่1 มีช่วงของการรับประทานที่รับประทานอาหารในช่วงเวลาสั้นๆ ครั้งละมากๆ มากกว่าคนทั่วไปจะบริโภคได้ในช่วงเวลาและในสถานการณ์ที่เท่ากันหรือคล้ายคลึงกัน ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้เวลา รับประทานอาหารน้อยกว่า 2 ชั่วโมง
        
        ลักษณะที่ 2 มีความรู้สึกว่าไม่สามารถที่จะควบคุมการรับประทานได้ในระหว่างนั้น เช่น รู้สึกว่า ตนเองหยุดการรับประทานไม่ได้หรือควบคุมชนิดหรือปริมาณอาหารไม่ได้
        
        • แสดงออกทางพฤติกรรมชดเชยในลักษณะที่ไม่เหมาะสมอยู่เป็นระยะๆ ป้องกัน น้ำหนักไม่ให้เพิ่มขึ้น เช่น ทำให้ตนเองอาเจียน ใช้ยาระบาย ใช้ยาขับปัสสาวะ หรือใช้ยาสวนถ่ายหรือยาอื่นอย่าง ไม่หมาะสม อดอหารติดต่อกัน 3 - 4 วัน หรือ ออกกำลังกายอย่างหักโหมติดต่อกันมากกว่า 5 ชั่วโมง
        
        • มีทั้งการรับประทานที่มากกว่าปกติ และพฤติกรรมชดเชยที่ไม่หมาะสม เกิดขึ้นเฉลี่ยอย่างน้อย สัปดาห์ละ 2 ครั้ง
        เป็นระยะเวลานานติดต่อกัน 3 เดือน
        
        • มีการประเมินตนเองเกี่ยวกับเรื่องของน้ำหนักตัวหรือรูปร่างอย่างมาก
        
        • ความผิดปกติดังกล่าวนี้ไม่ได้เกิดเฉพาะในช่วงของ anorexia nervosa ที่บุคคลมีการปฏิเสธการ มีน้ำหนักตัวปกติ, ความวิตกกังวลเกี่ยวกับน้ำหนักตัวของตนเองตลอดเวลาหรือมีความกลัวอย่างรุนแรงเกี่ยวกับการ เพิ่มขึ้นของน้ำหนักตัวหรือกลัวอ้วนมากๆทั้งที่มีน้ำหนักตัวน้อยเท่านั้น
- - - - • ด้านพันธุกรรม จากการศึกษาพบว่า ปัจจัยด้านพันธุกรรมส่งผลทำให้บุคคลมีโอกาสเกิดความ ผิดปกติของการรับประทานอาหารคือ บุคคลที่เป็นอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า พบว่า คู่แฝดที่เกิดจากไข่ใบเดียวกัน
      - • ด้านสารสื่อประสาทในสมอง จากการศึกษาพบว่าความผิดปกติของการรับประทานอาหารกับ โรคซึมเศร้า (depression disorder) มีความสัมพันธ์กับสารสื่อประสาทในสมอง (neurotransmitters) จากผลร ศึกษาปัจจัยทางซีวภาพพบว่ มีความส้มพันธ์กับความผิดปกติของระบบซีโรโทนิน (serotonin) มากที่สุด ซึ่งพบว่า บุคคลที่มีความผิดปกติของการรับประทานอาหารทั้ง 2 กลุ่ม
    - - • พัฒนาการของจิตใจ เนื่องจากโรคนี้มักพบมากในกลุ่มวัยรุ่น จึงมีการสันนิษฐานว่าการ
        พัฒนาการของจิตใจน่าจะเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดความผิดปกติของการการรับประทานอาหาร
        วัยรุ่นจึงให้ความหมายความพึงพอใจจากการรับประทานอาหารเหมือนกับว่าเป็นความพึงพอใจทางเพศ
        และวัยรุ่นเป็นวัยที่มีสถานการณ์วิกฤตที่เกิดขึ้นหลาย
      - • บุคลิกภาพ บุคคลที่มีบุคลิกภาพพื้นฐานลักษณะเจ้าระเบียบ จริงจัง ต้องการความสำเร็จสูง ทำทุกอย่างสมบูรณ์แบบอยู่ตลอดวลา (perfectionist) และบุคคลที่มีบุคลิกภาพไม่ค่อยแสดงอารมณ์
        ขาดทักษะในการ ใช้ชีวิตในสังคม มีปัญหาความขัดแย้งในจิตใจ ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองต่ำ (low self-esteem) ขาดความมั่นใจใน ตนเอง (self-doubts)
        ไม่กล้าตัดสินในในเรื่องต่างๆ ด้วยตนเอง มักทำตามความคาดหวังของผู้อื่นเพื่อให้ผู้อื่นยอมรับ
      - • ลักษณะการเลี้ยงดู พบว่า มารดาที่มีลักษณะปกป้องลูกมากเกินไป(overprotection) เจ้าระเบียบและกลัวการพลัดพรากมากผิดปกติ
        หรือครอบครัวที่บิดามีลักษณะเข้มงวดในกฎระเบียบมาก
        หรือไม่ค่อย แสดงออก ย้ำคิดย้ำทำและขาดความชื่อมั่นในตนเอง
    - - • สัมพันธภาพในครอบครัว บุคคลที่มีลักษณะสัมพันธภาพในครอบครัวไม่ค่อยดีมีความขัดแยัง เกิดขึ้นภายในครอบครัว หรือครอบครัวที่เกิดการหย่าร้าง การทารุณกรรมทางเพศหรือคนในครอบครัวมีปัญหาการติด สุราเรื้อรัง
        • สังคมเมืองที่มีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและอุตสหกรรม มีฐานะทางสังคมและ เศรษฐกิจดี ทำให้บุคคลต้องใช้ความสวยงามและรูปร่างของตนเองในการประกอบอาชีพ เช่น ดารา, นักแสดง, นางแบบ และนายแบบ เป็นต้น
  - - - ใช้ยา
        
        • ยาต้านเศร้ากลุ่ม selective serotonin reuptake inhibitor (SSR) ได้แก่ ยาฟูลออกซีทีน (fluoxetine)
        ใช้รักษาบุคคลที่เป็นอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า และบุคคลที่เป็นบูลิเมียเนอร์โวซ่า
        
        • ยาต้านโรคจิตกลุ่มใหม่ ได้แก่ ยาโอลานชาปืน (olanzapine)
        และ ยาริสเพอริโดน (risperidone) ใช้รักษาบุคคลที่เป็นอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า
        
        • ยากระตุ้นความอยากอาหาร ได้แค่ megestrolacetate
        ใช้รักษาบุคคลที่เป็นอนอเรคเซีย เนอร์โวซ่า
        
        • ยาต้านเศร้ากลุ่ม tricyclic antidepressant (ICAs)
        ได้แก่ ยาอะมิทริปไทลีน (amitriptyline) และยาอิมิพรมิน (imipramine) ใช้รักษาบุคคลที่เป็นบูลิเมีย เนอร์โวซ่า
- - - - มีภาวะขาตสารอาหารเนื่องจากปฏิเสธการรับประทานอาหารหรือความอยากอาหารลดลง
      - เสี่ยงต่อการบาดเจ็บในช่องปากเนื่องจากมีพฤติกรรมล้วงคออาเจียน
      - เสี่ยงต่อการผลัตตกหกล้มเนื่องจากกล้ามเนื้ออ่อนแรง
      - มีวิธีการจัดการกับปัญหาที่ไม่เหมาะสมเนื่องจากขาดความรู้
      - มีความวิตกกังวลเนื่องจากการรับรู้เกี่ยวกับภาพลักษณ์ที่บิดเบือน
      - ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองลดลงเนื่องจากการรับรู้เกี่ยวกับภาพลักษณ์ที่บิดเบือน
      - เกิดภาวะไม่สมดุลของอิเล็กโตรไลท์ในร่างกายเนื่องจากมีพฤติกรรมล้วงคออาเจียน
  - - - ดูแลให้อาหารทางปาก กรณีผู้รับบริการสามารถควบคุมพฤติกรรมการรับประทานอาหารได้ตี ขึ้น พยาบาลอาจเสนอให้ผู้รับริการการรับประทานอาหารทางปากได้ เนื่องจากการรับประทานอาหารเองทางปากจะ ทำให้ผู้รับบริการเกิดความรู้สึพึงพอใจมากกว่าการให้อาหารทางสายให้อหาร ถ้าผู้รับบริการการรับประทานอาหาร ทางปากอย่างเดียวแต่ยังได้พลังงานไม่เพียงพอ หรือน้ำหนักตัวลดลง พยาบาลต้องให้ข้อมูลกับทีมสุขภาพเพื่อร่วมกัน พิจารณาให้อาหารทางสายให้อาหารร่วมด้วย
      - บันทึกปริมาณสารอาหารและน้ำที่ได้รับในแต่มื้อ โดยพยาบาลจะต้องลงบันทึกปริมาณ สารอาหารและน้ำที่ได้รับตามความป็นจริง เพื่อประเมินปริมาณสารอาหารที่ผู้รับบริการได้รับตลอดทั้งวันและวางแผน ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่เหมาะสมในแต่ละราย
      - ดูแลผู้รับบริกรอย่างใกล้ชิดระหว่างรับประทานอาหารและหลังรับประทานอาหาร ไม่อนุญาต ให้เข้าห้องน้ำภายหลังการรับประทานอาหารอย่างน้อย 30 นที ภายหลังอาหารในแต่ละมื้อพยาบาลต้องเฝ้าระวัง ผู้รับบริการช่อนห่อหรือโยนอาหารทิ้ง และป้องกันไม่ให้ผู้รับบริการเข้าไปล้วงคออาเจียนในห้องน้ำ เพื่อให้ได้รับ สารอาหารครบตามปริมาณที่ควรได้รับในแต่ละวัน
      - ผู้รับบริการมีความสึกอยากล้วงคออาเจียนภายหลังการรับประทานอาหาร ให้พยาบาลอยู่เป็น เพื่อนและกระตุ้นให้ทำกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อเบียงเบนความรู้สึก แต่จะไม่อนุญาตให้ผู้รับบริการทำกิจกรรมหรือออก กำลังกายที่หักโหมเพราะจะทำให้สูญเสียพลังงานและทำให้น้ำหนักลดลง
      - การปรับพฤติกรรมการกินอหารโดยการให้หรือการจำกัดสิทธิพิเศษสำหรับผู้รับบริการ เกณฑ์ การให้สิทธิพิเศษจะไม่เน้นพฤติกรรมการรับประทานอาหาร จำนวนมื้อของการรับประทานอาหาร จำนวนแคลอรี่ของ อาหารที่ได้รับต่อวัน หรือการทำกิจกรรมต่าง ๆ
      - ดูแลให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำส่วนกลาง (central venous catheter) กรณีมีข้อบ่งชี้ที่ จำเป็น
      - ดูแลให้อาหารทางสายให้อาหาร (tube feeding) กรณีมีข้อบ่งชี้ที่จำเป็นต้องให้อาหารทาง สายให้อาหาร ให้บอกเหตุผลของการใส่สายให้อาหารให้ผู้รับบริการทราบตามความเป็นจริงและอธิบายผู้รับบริการให้ เข้าใจว่าการใส่สายให้อาหารไม่ใช่เป็นการลงโทษ
    - - การสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้รับบริกาที่มีความผิดปกติของ การรับประทานอาหารเป็นสิ่งที่สำคัญมาก เพราะผู้รับบริการมักไม่ให้ความร่วมมือในการรักษาเนื่องจากไม่ยอมรับว่า อาการเหล่านั้นเป็นปัญหาและมีความรู้สึกว่าตนเองมีปมด้อย รวมทั้งไม่เห็นด้วยกับการรักษา มีความคิดว่าเป็นการ บังคับจึงมีพฤติกรรมต่อต้านการรักษา
    - - ให้ผู้รับบริการสำรวจความเชื่อความรู้สึกของตนเองที่มีต่อรูปร่างและน้ำหนักของตนเอง โดยมี เป้าหมายของการให้คำปรึกษาเพื่อให้ผู้รับบริการได้ปรับเปลี่ยนความคิดเกี่ยวกับน้ำหนักของตนเองให้ดีขึ้น
      - สนับสนุนให้ผู้รับบริการได้พูดระบายความรู้สึกที่มีต่อตนเอง ความรู้สึกที่มีต่อน้ำหนักและ รูปร่างของตนเอง ความรู้สึกเครียดเกี่ยวกับอาหารและน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้น ความรู้สึกที่มีต่อครอบครัว
      - ปรับปลี่ยนทัศนคติของผู้รับบริการในการรับรู้ภาพล้กษณ์ของตนเองในทางบวกช่วยสร้างความ กระจ่างเกี่ยวกับความคิดที่มีต่อรูปร่างของตนเอง และปรับปลี่ยนความคิดที่บิดเบือนจากความเป็นจริง
      - การเสริมพลังอำนาจในตนเองให้กับบุคคลที่มีความผิดปกติของการรับประทานอาหารมี ความรู้สึกเชื่อมั่นในตนเองในการควบคุมเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้เพราะผู้รับบริการสวนใหญ่จะมีความรู้สึกว่าตนมีปมด้อย มีความรู้สึกอ่อนไหวง่าย วิธีนี้จะช่วยให้ผู้รับบริการได้เรียนรู้ที่จะเคารพตนเอง เชื่อว่าตนเองเป็นอิสระ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับ พ่อแม่ ครอบครัวหรือสังคมเท่านั้น
      - ให้สุขภาพจิตศึกษา ถือเป็นกิจกรรมการพยาบาลที่สำคัญ ซึ่งถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของการรักษา พยาบาลจะต้องให้ความรู้แก่ผู้รับบริการและญาติผู้ดูแลเกี่ยวกับโรค สาเหตุของโรค อาการ อันตรายจาก ภาวะแทรกซ้อ
      - ครอบครัวบำบัด มีความสำคัญมากเพราะผู้รับบริการโดยเฉพาะวัยรุ่นส่วนใหญ่ยังต้องอศัยอยู่ กับครอบครัว บางครั้งเมื่อพ่อแม่ทราบว่ลูกเป็นโรคความผิดปกติของการรับประทานอาหาร มักปฏิกิรยาต่อการเป็น โรคด้วยความรู้สึกเสียใจ ผิดหวัง โกรธ หรือลับสนหลายอย่างปนกัน
      - กลุ่มบำบัด เป็นอีกหนทางสำหรับบุคคลที่มีความผิดปกติของการรับประทานอาหารจะช่วยให้ รู้สึกปลอดภัยและรู้สึกว่าตนเองไม่ได้แตกต่างจากบุคคลอื่น
  - - - น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นประมาณ 1-14 กิโลกรัมต่อสัปดาห์หรือประเมินดัชนีมวลกายอยู่ในช่วง 18.5 22.9 กิโลกรัมต่อเมตร2ผิวหนังชุ่มขึ้น มีความยืดหยุ่นดีขึ้น
      - ระบบหัวใจและหลอดเลือด เช่น จังหวะการเต้นของหัวใจ และความดันโลหิต
      - ระบบทางเดินอหาร ไม่พบภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากพฤติกรรมการล้วงคออาเจียน เช่น การ ฉีกขาดของหลอดอาหารหรือเยื่อบุลำคอ
      - ระบบสืบพันธุ์ การเจริญเติบโตและพัฒนาการทางเพศและประจำเดือนมาปกติ
      - ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการปกติ
      - การตรวจ CBC ปกติ ไม่พบภาวะซีด (anemia) ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ (leucopenia) เม็ด เลือดขาวนิวโทรฟิลต่ำ (neutropenia) และภาวะเกล็ดเลือดต่ำ (thrombocytopenia)
    - - ความคิดที่บิดเบือนจากความป็นจริงลดลง เช่น มีการรับรู้น้ำหนักตัว หรือรูปร่างของตนเอง ตามความเป็นจริง
      - ความรู้สึกที่มีต่อภาพล้กษณ์ของตนเองดีขึ้น ความรู้สึกผิดที่ลดลง ความมีคุณค่าในตนเอง เพิ่มขึ้น ไม่มีความคิดทำร้ายตนเอง
    - - รูปแบบการรับประทานอาหารเป็นปกติ พฤติกรรมการชั่งน้ำหนักตัวบ่อย ๆ และหมกมุ่นอยู่ กับการลดน้ำหนักลดลง ไม่มีพฤติกรรมการลดน้ำหนัก เช่น การใช้ยาระบายและยาขับปัสสาวะที่ไม่เหมาะสมหรือออก กำลังกายที่หักโหมเพื่อให้น้ำหนักตัวลดลง