Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิตเวช …

- - - - 1) มีอาการในรูปแบบต่าง ๆเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุดขึ้นมาซ้ำ ๆตั้งแต่ 1 ข้อต่อไปนี้ขึ้นไป
        
        ความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุดขึ้นมาซ้ำ ๆโดยไม่ตั้งใจ และก่อให้เกิดความทุกข์กรณีเป็นเด็กอาจมีการเล่นซ้ำ ๆ
        
        มีการฝันถึงเนื้อหาหรืออารมณ์ที่มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม กรณีเป็นเด็กอาจมีการฝันร้ายโดยจำเนื้อหาไม่ได้
        
        มีการกระทำหรือมีความรู้สึกเหมือนกับว่าเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น กำลังเกิดขึ้นอีก
        
        มีความทุกข์ใจอย่างหนักและยาวนานในการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เป็นสัญลักษณ์หรือ คล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามนั้น
        
        มีปฏิกิริยาการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เป็นสัญลักษณ์หรือคล้ายเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่ เผชิญหรือถูกคุกคามนั้นทั้งภายในและภายนอกทางร่างกายที่เกิดขึ้นชัดเจน
      - 2) มีความนึกคิดและอารมณ์เปลี่ยนไปในทางลบหลังเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม (negative mood and dissociation) ตั้งแต่ 2 ข้อต่อไปนี้ขึ้นไป
        
        ไม่สามารถระลึกถึงส่วนสำคัญของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น
        
        มีความเชื่อและความคาดหวังกับตัวเอง คนอื่น และโลกภายนอกในแง่ลบอย่างเกินจริงตลอด - มีความคิดเกี่ยวกับสาเหตุและผลกระทบของเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นบิดเบือนไปจากความ เป็นจริงอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้โทษตัวเองหรือผู้อื่น
        
        มีสภาวะอารมณ์ทางลบอย่างต่อเนื่อง เช่น กลัว โกรธ อาย รู้ผิด
        
        ความสนใจหรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ลดลงอย่างมาก
        
        รู้สึกแปลกแยกจากผู้อื่น
        
        ไม่สามารถรู้สึกถึงอารมณ์ทางบวกได้ เช่น ไม่รู้สึกสุข, พอใจ, รัก
      - 3) มีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงเมื่อเจอสิ่งเร้าที่สัมพันธ์กับเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป
        
        หลีกเลียงหรือพยายามจะเลี่ยงความทรงจำ ความคิด ความรู้สึกเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือน ขวัญนั้น
        
        หลีกเลียงสิ่งภายนอกที่ทำให้นึกถึงเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้น เช่น ผู้คน สถานที่ บทสนทนา กิจกรรม วัตถุ หรือสถานการณ์
      - 4) มีอาการตื่นตัวเปลี่ยนไปอย่างมากหลังประสบเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป
        
        หงุดหงิดและโกรธง่าย
        
        มีพฤติกรรมบ้าบิ่น หรือทำร้ายตัวเอง
        
        ระแวดระวังมากไป
        
        ตกใจมากกว่าปกติ
        
        ปัญหาด้านสมาธิ
        
        ปัญหาการนอน เช่น หลับยาก, หลับไม่สนิท, นอนไม่เต็มอิ่ม
    - - 1) มีอาการในรูปแบบต่าง ๆที่เกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูกคุกคามผุดขึ้นมาซ้ำ ๆ (intrusion) ตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป
      - 2) มีความนึกคิดและอารมณ์เปลี่ยนไปในทางลบหลังเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เผชิญหรือถูก คุกคาม (negative mood and dissociation) ตั้งแต่ 2 ข้อต่อไปนี้ขึ้นไป
      - 3) มีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงเมื่อเจอสิ่งเร้าที่สัมพันธ์กับเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป
      - 4) มีอาการตื่นตัวเปลี่ยนไปอย่างมากหลังประสบเหตุการณ์สะเทือนขวัญนั้นตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป
- - - - 1) ปัจจัยทางด้านชีวภาพ พบว่า ผู้ที่มีประวัติความเจ็บป่วยรุนแรง เรื้อรัง ทุพพลภาพ หรือมีความ ผิดปกติทางด้านสมองมักมีความเสี่ยงต่อการป่วยด้วยโรคนี้ได้มากกว่าคนทั่วไป
      - 2) ปัจจัยทางจิตสังคม พบว่า
        
        ความสัมพันธ์ร่วมกันของลักษณะภาวะความกดดันที่เกิดขึ้นในชีวิตทั้งที่พบได้ในชีวิตประจำวัน และที่เกิดขึ้นตามพัฒนาการกับสภาวะแวดล้อมของผู้ป่วยในขณะนั้น
        
        ผู้ที่มีพื้นอารมณ์แต่กำเนินที่มีความวิตกกังวลสูงจะมีโอกาสเกิดปฏิกิริยารุนแรงต่อเหตุการณ์
        กดดันที่เกิดขึ้นในชีวิตและตามมาด้วยภาวะปรับตัวผิดปกติ
        
        ความเปราะบางทางจิตใจของบุคคล พบว่า ผู้ที่มีประวัติสูญเสียพ่อหรือแม่ หรือมีประสบการณ์ เลวร้ายจากการเลี้ยงดู,
        ไม่ได้รับความใส่ใจ, ถูกทำร้ายในวัยเด็ก เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้บุคคลเสี่ยงต่อการป่วยด้วยโรค นี้
    - - 1) ปัจจัยทางด้านชีวภาพ พบว่า
        
        มีความผิดปกติของสารสื่อประสาทได้แก่ norepinephrine และdopamine
        
        มีการใช้สารเสพติดหรือความผิดปกติด้านระบบประสาทอัตโนมัติที่ไวเกินไป
        
        มีการหลั่ง glucocorticoid ออกมามากจากการทำลายเซลล์บริเวณ hippocampus receptor ของ glucocorticoid
        ที่เป็นผลมาจากการอยู่ในเหตุการณ์ที่มีความเครียดในระยะเวลายาวนาน ๆ ซึ่งเมื่อ ตรวจด้วย MRI
      - 2) ปัจจัยทางจิตสังคม
        
        ทฤษฎีจิตวิเคราะห์มองว่า อาการและอาการแสดงของโรคที่เกิดขึ้นเมื่อความขัดแย้งในจิตไร้สำนึกถูกกระตุ้นโดยเหตุการณ์ที่รุนแรง ทำให้ผู้ป่วยเกิดพฤติกรรมถดถอยและหันไปใช้กลไกป้องกันตนที่ไม่เหมาะสม จนก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ
        
        ทฤษฎีทางความคิดและพฤติกรรม มองว่า อาการและอาการแสดงของโรคที่เกิดขึ้นมีความ เชื่อมโยงกับการเผชิญหรือถูกคุกคามจากเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เกิดขึ้นในชีวิตกับสิ่งที่เตือนให้นึกถึงการเผชิญหรือ ถูกคุกคามจากเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เกิดขึ้นในชีวิตนั้น เช่น ภาพ เสียง กลิ่น ทำให้พอเจอสิ่งเตือนให้นึกถึงการเผชิญหรือถูกคุกคามจากเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่เกิดขึ้นในชีวิตนั้นก็จะมีอาการ หวาดกลัวราวกับเจอเหตุการณ์ สะเทือนขวัญที่เกิดขึ้นในชีวิตนั้นจริง ๆ
        
        โรคเครียดหลังผ่านเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (post-traumatic stress disorder: PDST)
        มีสาเหตุ เหมือนผู้ป่วยโรคเครียดแบบเฉียบพลันดังกล่าวไปแล้วข้างต้น
  - - - 1) การบำบัดด้วยยา เพื่อบรรเทาความรุนแรงของอาการโดยในระยะแรกจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถ ปรับตัวที่ดีขึ้น เช่น ผู้ป่วยมีอาการซึมเศร้า, วิตกกังวลสูง อาจจะได้ยาคลายกังวลหรือยาแก้ซึมเศร้า ซึ่งการได้รับการ
      - 2) การบำบัดทางจิตใจ เป็นการบำบัดที่สำคัญที่สุดเพื่อลดอาการของผู้ป่วย และช่วยเหลือให้ผู้ป่วย มีการปรับตัวที่ดีขึ้นอย่างน้อยก็เท่าเดิมก่อนที่จะเกิดปัญหา
    - - 1) การบำบัดด้วยยา ซึ่งยาหลักที่ใช้ในการบำบัด คือ ยาในกลุ่ม SSRIs เช่น sertraline, paroxetine ส่วนยาในกลุ่ม TCAs เช่น amitriptyline, imipramine
      - 2) การบำบัดทางจิตใจ สิ่งสำคัญคือการให้กำลังใจ ส่งเสริมให้ผู้ป่วยได้พูดระบายความคิด ความรู้สึก เกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เผชิญมาเท่าที่ผู้ป่วยต้องการ
- - - - การปฏิบัติกิจวัตรประจำวันบกพร่อง
      - หวาดกลัวจนไม่สามารถประกอบกิจวัตรประจำวัน บทบาทและหน้าที่ของตนเองได้ตามปกติ - ขาดความมั่นใจในตนเอง
      - แยกตัวจากสังคม กลัวการเข้าสังคม
      - การเผชิญปัญหาไม่มีประสิทธิภาพ เช่น ใช้สารเสพติดหรือใช้ยาระงับประสาท
      - การรับรู้ ความคิด และสมาธิบกพร่อง
      - มีอารมณ์ซึมเศร้าหรือพยายามทำร้ายตนเอง
  - - - สร้างสัมพันธภาพเพื่อการบำบัด (therapeutic relationship) ที่ดีกับผู้ป่วยเพื่อให้เกิดความไว้วางใจ โดยพยาบาลมีการยอมรับ (accept) อาการของผู้ป่วยทั้งความรู้สึกทางด้านบวก ด้านลบ และความรู้สึกไม่สุขสบาย ของผู้ป่วย ด้วยการตั้งใจรับฟัง ใส่ใจกับคำพูดและการกระทำที่ผู้ป่วยแสดงออกมา ซึ่งจะช่วยให้พยาบาลได้ข้อมูลที่เป็น ปัญหาของผู้ป่วย และแสดงออกถึงความเข้าใจ (empathy) ผู้ป่วย เช่น การใช้เทคนิคสะท้อนความรู้สึก (reflecting) • กรณีผู้ป่วยมีภาวะการปรับตัวผิดปกติ (adjustment disorder)
      - สนับสนุนให้ผู้ป่วยได้มีสำรวจ พูด สิ่งต่าง ๆที่เกิดขึ้นกับตนเอง ทั้งทางด้านความรู้สึกไม่สบายใจ วิตก กังวล พฤติกรรม ความกดดันต่าง ๆ การเผชิญต่อปัญหาที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมหรือเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ทั้งนี้ก็ เพื่อให้ผู้ป่วยตระหนักรู้ เข้าใจ และระบายความกดดันทางจิตใจออกมาได้
      - หลังระดับความกดดันทางจิตใจลดลงแล้ว จึงช่วยให้ผู้ป่วยได้มีการพัฒนาในสิ่งใหม่และมีกลไกการ ปรับตัวที่เหมาะสม โดยให้ผู้ป่วยสำรวจถึงวิธีการเดิมที่เคยใช้ในการการปรับตัวเพื่อลดความความกดดันทางจิตใจใน อดีต
      - ช่วยให้ผู้ป่วยได้เห็นถึงวิธีการและขั้นตอนต่าง ๆ ที่มีประสิทธิภาพและไม่มีประสิทธิภาพในการปรับตัว เพื่อลดความกดดันต่าง ๆ และเพิ่มการปรับตัวเพื่อลดความวิตกกังวลด้วยการนำวิธีการที่เหมาะสมสร้างสรรค์มาใช้ เช่น การฝึกและใช้การผ่อนคลาย (relaxation exercise) การทำงานอดิเรก (hobbies) การทำกิจกรรมเพื่อพักผ่อน หย่อนใจ (recreational activity)
      - ให้คำแนะนำหรือให้ความเห็นเพื่อช่วยในการตัดสินใจในการปรับตัวในการลดความกดดันต่าง ๆ หาก ผู้ป่วยไม่สามารถตัดสินใจได้เอง หรือการตัดสินใจอาจยังไม่เหมาะสม
      - กรณีสภาพแวดล้อมของผู้ป่วยเป็นสิ่งกดดันผู้ป่วยมาก อาจต้องปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อม เช่น ที่อยู่ งาน เข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาล
      - สนับสนุนให้ผู้ป่วยได้รับการบำบัดในรูปแบบต่าง ๆที่เหมาะสมกับปัญหาความกดดันของผู้ป่วย เช่น การบำบัดครอบครัว (family therapy) กรณีความกดดันมาจากสมาชิกในครอบครัว การบำบัดพฤติกรรม (behavior
  - - - สามารถบอกวิธีในการเผชิญหรือแก้ปัญหาของตนเองได้
      - สีหน้าสดชื่นแจ่มใส
      - นอนหลับพักผ่อนได้
      - ประกอบกิจวัตรประจำวัน บทบาทและหน้าที่ของตนเองได้