Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 3การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาจิตสังคม บุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหา…
บทที่ 3การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาจิตสังคม
บุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัวตาย
ภาวะซึมเศร้า
หมายถึง การที่บุคคลมีพฤติกรรมที่เกิดจากภาวะจิตใจที่หม่นหมอง หดหู่ เศร้าสร้อยท้อแท้ สิ้นหวัง และมองโลกในแง่ร้าย ซึ่งมีสาเหตุมาจากการสูญเสียเป็นสําคัญ
ลักษณะอาการและอาการแสดงของภาวะซึมเศร้า
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
นอนไม่หลับเป็นเวลา 1-2 สัปดาห์ ซึ่งเป็นอาการแรกสุดก่อนที่มีอาการอื่นเกิดขึ้น
ร้อยละ 25 มีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย โดยไม่ทราบสาเหตุ
เบื่ออาหาร การรับรสชาติเปลี่ยนแปลง ไม่อยากอาหาร
ร้อยละ 25 น้ําหนักตัวลดลง ดูซูบซีด ดูแก่กว่าอายุจริง
ท้องผูกเนื่องจากการรับประทานอาหารน้อยและร่างกายเคลื่อนไหวน้อยกว่าปกติ
ระดับฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง เช่น ประจําเดือนมาน้อยกว่าปกติหรือมาไม่สม่ําเสมอ
ความต้องการทางเพศลดลง
ความสนใจในตนเองลดลง
มีอาการเศร้า เป็นสําคัญ มีความรู้สึกหดหู่ใจ ไม่สดชื่น ไม่แจ่มใส
รู้สึกอยากจะร้องไห้ หรือร้องไห้ง่าย
รู้สึกว่า ตนเองไร้คุณค่า ไม่มีประโยชน์ต่อสังคม อาจทําร้ายตนเอง
ผู้ป่วยร้อยละ 75 หงุดหงิดง่าย และมีความรู้สึกขี้กลัว
มีความคิดเชื่องช้าลง ขาดสมาธิจําอะไรไม่ค่อยได้
มักคิดหมกหมุ่นเกี่ยวกับตนเอง
มีพฤติกรรมที่สื่อในการทําลายข้าวของ และทําร้ายตนเอง
การเปลี่ยนแปลงด้านสังคม
มักจะพบว่า ผู้ป่วยมีความสนใจสิ่งแวดล้อมลดลง ถอยหนีจากสังคมไม่ชอบงานสังสรรค์หรืองานรื่นเริง หรือไม่ชอบไปในที่ชุมชน โดยหากมีการถอยหนีออกจากสังคมมาก
ระดับของภาวะซึมเศร้า
ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อน (mild depression/blue mood) ภาวะอารมณ์ที่ไม่สดชื่น หม่นหมองบุคคลทั่วไปมักมีประสบการณ์กับภาวะซึมเศร้าระดับนี้เป็นครั้งคราว
ภาวะซึมเศร้าระดับปานกลาง (moderate depression/neurotic depression)ภาวะอารมณ์ซึมเศร้าที่รุนแรงขึ้นกว่าระดับอ่อน จนถึงขั้นกระทบกระเทือนต่อการปฏิบัติภารกิจประจําวันแต่สามารถดําเนินชีวิตได้อย่างปกติ แต่จะขาดประสิทธิภาพไปบ้าง
ภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง (severe depression/Psychotic depression) คือ ภาวะของอารมณ์ซึมเศร้าที่รุนแรงอย่างมาก มีการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมโดยทั่วๆ ไปอย่างเห็นได้ชัดเจน
การฆ่าตัวตาย (suicide)
หรือใช้คําว่า อัตวินิบาตกรรม หมายถึง การที่บุคคลมีความคิดอยากทําร้าย
ตนเอง และพยายามทําให้ชีวิตของตนเองสิ้นสุดลงด้วยวิธีการต่างๆ ที่ไม่ใช่อุบัติเหตุ
ลักษณะอาการและอาการแสดงของการฆ่าตัวตาย
1) บุคคลจะพยายามทําร้ายตนเองด้วยวิธีการต่างๆ ซึ่งอาจเป็นกลุ่มผู้ที่พยายามทําร้ายตนเอง แต่ไม่ได้หวังผลจะให้ตายจริงๆ และอาจพยายามทําบ่อยครั้งเพื่อประท้วงหรือเรียกร้องความสนใจให้ผู้อื่นหันมาสนใจ/ใส่ใจตนมากขึ้น
2) บุคคลกลุ่มนี้มีความคิดซ้ําๆ ที่จะทําร้ายตนเอง แต่ยังขาดความเชื่อมั่นในการตัดสินใจกล้าๆ กลัวๆและมักแสดงออกด้วยการพูดเปรยๆ หรือบอกผู้อื่นในเชิงขู่ว่า ตนจะทําฆ่าตัวตายเรียกว่า การฆ่าตัวตายแบบคุกคาม (threatened suicide)
3) บุคคลกลุ่มนี้จะมีอารมณ์ซึมเศร้าชัดเจนมีความมุ่งมั่นที่จะฆ่าตัวตายให้สําเร็จ มีการวางแผนการกระทํา และต้องการให้เกิดผลโดยแท้จริงมักจะแสดงพฤติกรรมที่เป็นการเตือนทั้งทางอ้อม หรือบอกตรงๆ ก่อนที่จะลงมือทําการฆ่าตัวตาย และจะกระทําได้สําเร็จหากไม่มีใครมาพบหรือมาช่วยเหลือได้ทันการ
ปัจจัยที่เกี่ยวข้องที่ส่งผลให้บุคคลที่มีภาวะเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายมีดังต่อไปนี้
บุคคลที่แต่งงานและมีบุตร มีอัตราการฆ่าตัวตายน้อยกว่า บุคคลที่มีสถานะโสด แยกทาง หย่าร้าง
หรือหม้าย
เพศหญิงมีอัตราการพยายามฆ่าตัวตายมากกว่าเพศชาย แต่พบว่า เพศชายจะฆ่าตัวตายสําเร็จ
มากกว่าเพศหญิง
เมื่อบุคคลอายุเพิ่มมากขึ้นจะมีภาวะเสี่ยงในการฆ่าตัวตายมากขึ้น ดดยเฉพาะในช่วงอายุ 15-24 ปี
ซึ่งเป็นวัยรุ่นที่มีการปรับตัวมากทั้งด้านร่างกายและจิตใจรวมทั้งสิ่งแวดล้อม เช่น การคบเพื่อน การต้องอยู่ในสังคมที่มี
การแข่งขันสูง หรือมีการใช้สารเสพติด ซึ่งจะส่งผลให้มีการฆ่าตัวตายได้
ร้อยละ 25 ของบุคคลที่พยายามฆ่าตัวตาย มีประวัติว่ามีการฆ่าตัวตายของบุคคลในครอบครัวมาก่อน
บุคคลที่มีโรคเรื้อรังหรือเป็นโรคที่มีความทุกข์ทรมานมาก จะมีอัตราการฆ่าตัวตายมากกว่าบุคคล
ทั่วไปถึง 7 เท่า
ร้อยละ 90 ของบุคคลที่ฆ่าตัวตายสําเร็จมักเป็นบุคคลที่มีปัญหาสุขภาพจิตประมาณ โดยครึ่งหนึ่งของ
ผู้ที่ฆ่าตายจะมีภาวะซึมเศร้าขณะลงมือฆ่าตัวตาย และ 1 ใน 3 ของผู้ที่ฆ่าตัวตายเป็นผู้ที่ติดสุราเรื้อรังหรือมีการใช้สาร
เสพติด
บุคคลที่ฆ่าตัวตายสําเร็จเคยมีประวัติการพยายามฆ่าตัวตายมาก่อนร้อยละ 50-80
บุคคลที่ต้องต่อสู้ชีวิตตามลําพัง เช่น ผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่โดดเดี่ยว ขาดผู้ดูแล บุคคลที่ตกงาน/ขาด
รายได้ หม้าย เป็นต้น
บุคคลที่ต้องทํางานในสภาวะกดดัน/สถานการณ์เคร่งเครียดหรือต้องรับผิดชอบสูง ขาดการพักผ่อน
ต้องทํางานหนักยาวนาน ไม่มีเวลาในการใช้ชีวิตที่ผ่อนคลายหรืออยู่กับครอบครัว จะมีภาวะเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย
มากกว่าคนทั่วไป
สาเหตุการเกิดภาวะซึมเศร้าและการฆ่าตัวตาย
1) แนวคิดด้านการใช้กลไกทางจิตใจ
2) แนวคิดด้านการเปลี่ยนแปลงของสารชีวเคมีในร่างกาย
การพยาบาลบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและที่มีปัญหาฆ่าตัวตาย
ประเมินระดับความรุนแรงของภาวะซึมเศร้า ตั้งแต่ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อนจนถึงระดับรุนแรงโดยเฉพาะพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการทําร้ายตนเอง
สร้างสัมพันธภาพแบบตัวต่อตัวตามแบบแผนการสร้างสัมพันธภาพ เพื่อให้เกิดความไว้วางใจในตัวพยาบาล
กล่าวทักทายผู้ป่วยสม่ําเสมอ พร้อมเรียกชื่อผู้ป่วยทุกครั้ง
เสนอตัวให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยและนั่งเป็นเพื่อนผู้ป่วยแม้ว่าผู้ป่วยปฏิเสธ
สังเกตและบันทึกพฤติกรรมของผู้ป่วยโดยละเอียด
จัดสิ่งแวดล้อมให้มีการเปลี่ยนแปลงและกระตุ้นความสนใจ
ในระหว่างการสนทนาต้องชักชวนให้ผู้ป่วยสนใจสิ่งแวดล้อมหรือกระตุ้นให้สนทนากับบุคคลรอบตัวผู้ป่วยอย่างสม่ําเสมอ
กระตุ้นชักชวนให้ผู้ป่วยอยากและรับประทานอาหาร
สังเกตและบันทึกพฤติกรรม จํานวนอาหารและน้ําที่ผู้ป่วยได้รับในแต่ละวัน
ยอมรับพฤติกรรมของผู้ป่วยตามสภาพที่เป็นอยู่