Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Bia - Coggle Diagram
Bia
6 dúil cotiannta
nitrigin
fosfaras
ocsaigin
hidrigin
sulfar
carbon
mianraí
Foirmíonn siad struchtúirí righinn sa chorp
samplaí
cailciam
Foirmíonn siad fíocháin boga sa chorp
samplaí
matán
Méideanna beaga de dhíth
Coinníonn siad cothromaíocht idir tiubhas ‘sna cealla agus sreabháin an choirp.
de dhith ó
phlandaí
cailciam
ionsuithe on ithir
foirmíoann sé suimint i gcillbhallaí
maigneisiam
ionsuithe ón ithir
cuid de struchtúr clóraifil
ainmhithe
cailciam
faighte i mbainne
foirmiú cnámha agus fiacla
iarann
faighte in ae agus glasraí glasa
mar chuid de struchtúr haemaglóibín.
tastalacha bhia
prótéin
Oibreán Dé-uiréite
ó ghorm go liathchorcra
saill
páipear donn
smál tréshoilseach buan.
coimheastóir
uisce
glúcós
tuaslagan benedict
Teimh: ó ghorm go dearg brice
ola
sudan
crith: fág: dath dearg ar an ola atá ar snámh ar bharr.
stairse
Iaidín
donndearg go dubhghorm (arán)
feidhm
fás
meitibileacht
fuinneamh
coiriú
comhdúil
cuid is mó déanta de carbón
5 príomh cinn
cloirín
potasiam
maigneisiam
calcium
soidiam
riandúil
níl ach fíorbheagan de dhith ag an corp
copair
sinc
iarann
bithmoiliíní
adamh de na 14 dúil le chéile
4 príomh bithmoilín
lipidií(saill/ola)
carbon, hidrigin, ocasaigin
níl an méid céanna ocsaigin is atá in carbohidraití
saill
solad ag teocht seomra
ola
leacht ag teocht seomra
feidhm
feidhm meitibileachta
scaoileann siad fuinneamh
feidhm struchtúrthach
ciseal cosantach thart orgáin
=an chroí
struchtúr
tríglicríd
moilín amhain gliocról nasctha le 3 aigead saillteacha
fosfailipid
moilín amháin gliocról
dhá aigead saillteacha
grúpa fosfaite in ait ceann de na aigead saillteacha
foinsí
saill ar fheoil
ológa
uachtar
ola
im
protéin
carbon, hidrigin, ocsaigin, nitrigin
uaireannta bíonn sulfar fosfaras agus dúil eile iontu
an choimhphleascach
níl coimheas ginéaralta de na hadaimh
feidhm
feidhm/ ról meitibileachta
bíonn einsímí agus hormóin déanta de phroitéin
feidhm structúrthach
le fáil i ngruaig, iongacha (ceiritin) agus i matáin.
Braitheann an chineál ról/feidhm a bheidh ag próitéin ar:
An ord/seicheamh ina bhfuil siad ar an slabhra.
An dóigh a bhfilleann siad chun a gcruthanna 3T (3-tomhasfach) (3-D) a dhéanamh.
Na haimínaigéid as a bhfuil sé déanta.
structúr
struchtúirí an mhóra
go minic os cionn 10000 adaimh
slabhraí aiminaigead
20 aiminaigead cotiannta
alan cinn neamhchotiannta
2 chinealacha
protein snaitheacha
slabhraí fada
láidir
níl alán filltí sa slabhra
ról struchtúrthach go minic
samplaí
cleití
iongacha
ceiritín sa ghruaig
protéin globacha
cruthanna saghas ciorclacha
ról meitibileachta go minic
alán filleadh
samplaí
albaimin i ngeallach uibhe
haemaglóibín
alán einsímí
hormóin
Príon
nuair nach fillean an protéin mar is ceart
an dainsearach
cúis le BSE agus nvCJ agus scréipigh
foinsí
cnónna
píseanna
uibheacha
pónairí
éisc
bainne
feoil
Dí-aimniú
ma stóraltar breis aiminaigead sa chorp éirionn siad tocsach
tógtar na aiminaigead go dtí an t-ae
bristear síos go uire
glaoitear dí-aimniú ar seo
carbaihiadrait
déanta de carbon,hidrigin,ocsaigin
coimheas Cx(H20)x
struchtúr
3 príomh chinealacha
déshiucrídí
intuaslagtha in uisce
péire monaisiucrídí nasctha le chéile
milis
samplaí
maltós
2 more items...
lactós
2 more items...
siúcrós
2 more items...
polaisiucrídí
cuid mhór monaisiucrídí nasctha le chéile
samplaí
stairse
4 more items...
ceallalós
4 more items...
glicigin
3 more items...
dothuaslagtha in uisce
ní tuaslagann siad in uisce go héasca
monaisiucrídí
intuaslagtha in uisce
aonad singil siúcra
=fainne adaimh amháin
blas milis
samplaí
glucós
4 more items...
fructós
3 more items...
carbohadraití is lú
vitiminí
Ní féidir leis an corp iad a dhéanam
Níl de dhíth ach fíorbheagáin
2 chinealacha
uisce tuaslagtha
vitimin C
Aigéad ascorbach
foinsí
glasraí
torthaí
1 more item...
Tuaslagtha in uisce
Riachtannach i bhfás fíochán tacaíochta
Cuidíonn sé le cneasú (leigheas) gearrthaí
Riachtannach i bhfeidhmniú an chóras imdhíonadh
ganntanas
cailiúint fiacla, drandal ag cur fola - scorbach
saill tuaslagtha
Vitimin D
Tuaslagann sé i saill/ola
riachtannach do
ionsú chailciam isteach ‘sna cnámha
1 more item...
Réimse vitimín D éagsúla. Vitimín D2 coitianta = cailcifearól
foinsí
ae
ola éisc
bainne
buíocán ubh
déanann ár gcraiceann é ag baint úsáid as solas ultra-vialáite na gréine.
ganntanas
i pbáistí
1 more item...
daoine fásta
1 more item...