Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
orthopedie 1 - Coggle Diagram
orthopedie 1
kat
traumata
fractuur
- stuk tibia mist
- behandeling: amputatie (goed leven op 3 poten :check:) / euthanasie
- jonge kat, femur in 3 delen
- behandeling: operatie / rustig binnenhouden ...amputatie
- soms ook kaakfractuur erbij
heupluxatie
- oud, al 4w geen steunname
- behandeling: (reductie moeilijk en kans op reluxatie hoog, moeilijke immobilisatie daarna) --> femurkopexcisie;
soms functionele pseudoartrose (kan nog ok functioneren)
inf.
<-- vnl bijtwonden (dus geen binnenkat) / klemmen
... flegmoon / abces / infectieuze artritis / osteomyelitis
behandeling: soms nog voordat RX+sedatie etc. tegen nog erger wordende alg.ziekte --> AB,..
case:
- acuut erg mank achteraan, binnenkat
<--patellaluxatie / metafysaire osteopathie (níét HD: minder erg)
- AB, NSAIDs 11d geen effect --> RX maken
- RX heupen --> metafysaire osteopathie: osteolytische nek, metabool probleem +- bilat
(níét neoplasie: enkel bij oudere katten en jonge+oude grote hondenrassen en oude kleine hondenrassen)
- komt vnl voor bij...... --> <2j
- lang open groeiplaten
- vaak calcificaties in knie (oorzaak?, meestal subklinisch)
heupdysplasie
--> ondiepe heupkom, afgeplatte kop
- vnl Maine Coon
- vaak subklinisch
metafysaire osteopathie
--> osteolytische nek, metabool probleem +-bilat
- vnl bij <2j
- behandeling: femurkopresectie
-
-
-
bottumoren
- oudere katten
- meestal osteosarcoma ( / chondrosarcoma / fibrosarcoma)
- :check:trage ontwikkeling, minder snel metastasen
- behandeling: pootamputatie goede optie (i.t.t. h: meer metastasen)
artrose
- oudere katten
- vaak subklinisch (iets minder mobiel)
- behandeling: NSAIDs (Metacam (orale suspensie) / Onsior (tabletten))
osteochondrodysplasie
= defecte osteogenese..malformaties..exostoses
--> beenderig verdikte (tenen), carpi, tarsi, ellebogen (..kan later prox), pijnlijk, minder beweeglijk
- Scottish Fold (en kruisingen): erfelijk (+- allemaal drager) :red_cross:
- behandeling: als 1 pootje--> artrodese, als meerdere en pijnstillers helpen niet--> euthanasie
-
fysiotherapie
- = algemeen stimuleren of selectief gaan behandelen ve aangetaste regio dmv natuurlijke stimuli
- preventief = bijv voor training
- curatief = als geen operatie (bijv bij partiële kruisbandruptuur, bij af en toe protrusie discus hernia)
- rehabilitatie = na operatie
- Door: humane fysiotherapeut/DA mits omscholing of eigenaar onder begeleiding van 1 van hen
- Doel: stoornissen in houdings+bewegingsapp voorkomen/verbeteren
pijn verlichten (chemisch+fysisch) ..... steunname / ROM:arrow_upper_right: ..... spieren versterken
natuurlijke stimuli:
druk, T, elektriciteit, geluid, licht, water, beweging
manuele therapie
(druk)
- massage/stretching:
- effleurage (bijv bij oedeem) = dist naar prox wrijven (ri hart) --> ++ lymfedrainagesysteem
- echt masseren (bij ++spierspanning) .. daarna oprekken --> soepeler
- tractie op gewricht (bij ++gecontraheerde gewrichtskapsels ... --bew) --> soepeler
- translatie op gewricht (beweging bolgewricht is altijd combi rotatie (caud) + translatie (cran)),
- bijv bij niet meer plooien schouder (<-- wel rotatie, geen translatie) --> schoudergewricht naar cran duwen --> cran gewrichtsband oprekken --> ROM :arrow_upper_right:)
DOEL:
- circ :arrow_upper_right:
- spierspanning :arrow_lower_right:
- ROM :arrow_upper_right:
- pijn :arrow_lower_right:
temperatuur
-
koude therapie
-
-->
- vasoconstrictie, doorbloeding:arrow_lower_right: --> zwelling :arrow_lower_right: (na operatie) zodat enkel matige infl :check:
- bandage doet niks voor zwelling tegengaan, enkel koude volstaat!
- analgetisch
- enzym-gemedieerde celschade :arrow_lower_right:
- metabolisme :arrow_lower_right: --> pijn en infl :arrow_lower_right:
- spierspasmen :arrow_lower_right:
warmte therapie
-
-->
- vasodilatatie, doorbloeding:arrow_upper_right: --> vocht afgedreven --> zwelling :arrow_lower_right:
- analgetisch
- weke delen versoepeling
- leukocyt migratie :arrow_upper_right: --> opruiming
- metabolisme :arrow_upper_right: --> opruiming
- spierspasmen :arrow_lower_right:
-
hydrotherapie
(water)
- zwembad: níét in beginfase (vrij in water, voll gedragen door water)
- onderwaterloopband (UWTM): >3w
--> versoepeling gewrichten (en minder ontstekingsmediatoren) ...ROM:arrow_upper_right:, spieropbouw, conditie verbeteren
-
VD:
- drijfvermogen (mate ~vulling)
- viscositeit --> stabieler staan; moeilijker bewegen --> ++spierkracht
- hydrostat.druk --> stim.AH en circ (conditie:arrow_upper_right:), pijnsensatie :arrow_lower_right:
- hydrodynamische druk --> evenwicht zoeken door stromingen
- thermodynamiek (30°C) --> vasodil .. circ:arrow_upper_right: (:left_right_arrow: <<30 --> verzuring mm, >>30 geen warmteafgifte mogelijk)
--> ortho-,neuro revalidatie, watergewenning, conditietraining, gewichtsverlies, preop.spieropbouw
!! opletten bij kniechirurgie (TTA, TPLO), patellaluxatie conservatief, heupprothese, nekproblemen (Wobbler,..), spieraand.
geluid
algemeen: geluidsgolven (ultrasound) --> bew --> wrijving --> warmte
- gepulseerd: stoppen bij wrijving --> enkel 'wakkerschudden' vd cellen, zonder warmte
- chemische effecten: fibrobl ++ --> peesletsels herstellen
++ proteïne synthese --> spierletsels herstellen
++ Ca2+ metabolisme --> botheling stimuleren (als nog enigszins op tijd erbij)
ontstekingsproces afremmen
- continu --> warmte (dieper dan kersenpitzakje --> effectief tot in gewricht!); opp / diep
- doorbloeding :arrow_upper_right:, pijn :arrow_lower_right:, elasticiteit ligg+synovia :arrow_upper_right:
--> oedeem :arrow_lower_right:, ontstekingspijn :arrow_lower_right:, bot-,spier-,peesletsels herstellen
--> bij opwarmen weefsels, pijnbeh chron aand., elasticiteit weefsels :arrow_upper_right: (als 'warming up'), metab:arrow_upper_right:
-
-
licht
LASER (Light Amplification by Stimulation of Emitted Radiation)
- 650-1400nm, versch.weefsels absorberen versch. golflengtes
--> CO2/O2(=E) verhouding versneld, dus E afgeven aan cellen; versneld ADP-->ATP; celmetab :arrow_upper_right:
- vasodil, doorbloeding:arrow_upper_right:, lymfevatengroei stim, collageensynthese versnellen, wondheling bevorderen, fibroblastgroei stim, hypergranulatieweefsel onderdrukken
-
- klasse 3 --> minder krachtig, langere behandelduur, zelfde effect
- klasse 4 --> krachtiger, korter, opletten voor oververhitting
behandelplan:
w1 4x, w2 2x, w3 2x
oefentherapie
(beweging)
- actief geassisteerd:
- geassisteerd staan/stappen (mbv harnas), weight shifts/approximaties (naar bep kant duwen), therabal/balance board oefeningen (core stability voor evenwicht)
- actief:
- bijv. wandelen, loopband, traplopen (bij herstel heupdysplasie), pootjes geven, zit/sta ('squad'), kruiwagentje (voorhand), dansen (achterhand), cavaletti's (over palenhinderniss--> stim ROM, spierkracht, coördinatie), weave (slalommen <-- na rugmm operatie), tug of war (laten trekken),...
- passief:
--> ROM, kraakbeen onderhouden, neuromusc stim, musc onderhoud
- bijv. passieve ROM, stretchen (bij fracturen (tegen contractuur)), fietsbew,
flexor reflex oefening (bij neurologische gevallen): knijpen in tenen--> wegtrekken ... weer aan poot trekken etc...-->neuromusc nn stim
tenen
- congenitaal
- ontwikkelingsprobleem
- inf.
- degeneratief
- auto-immuun
- tumor
- vreemd vw
- metabool (hypertrofische pulmonaire osteopathie)
- gemengd
trauma
fracturen
- als ook weke delen schade --> risico op inf., moeilijke genezing...
- behandeling:
- spalk <-- max.2 tenen, max. 1 steunteen, matige verplaatsing OF bij meer als jong
- chirurgie (plaatjes/pinnetjes) <-- >2 tenen, beide steuntenen, erge verplaatsing, multipele fragmenten
... als al +-genezen, toch nog manken en vnl na inspanning, wanneer een schroef loskomt --> materiaal eruithalen
- wondverzorging indien nodig
artrose
- grote rassen (labrador), ouder
- behandeling: als 1 teen-->schoentje
als weinig te zien--> fysiotherapie (ultrageluid, laser,..)
-
- ++ op onr / harde ondergrond; +++ na rust, daarna geen problemen meer
- inspectie: geen steunname, manken, doorzakken, standafwijking, zwelling
- palpatie: alle tenen samen + apart plooien, zwelling, verg. met andere kant, instabiliteit, crepitatie, buigproef! (allen+apart, zelden vals negatief :check:)
-
-
knie
meniscusletsels
algemeen:
- instabiele knie, door cran kruisbandruptuur --> in 50% vd gevallen ook scheur med meniscus caudaal
- gelijktijdig--> meestal erg mank; later--> plots erger mank
diagnose:
- soms klik bij palpatie
- (RX níét, echo en MRI nauwelijks)
- (artroscopie: enkel bij luxatie)
- artrotomie
behandeling:
- scheur --> partiële mesiscectomie
- geen scheur --> meniscal release (preventief losmaken)
prognose:
slecht als conservatief beh, na chirurgie vrij goed
-
-
-
OCD
algemeen:
- lat > med femurcondyl
- 5m-1j
- erfelijk, zeldzaam
- uni-/bilat
diagnose: RX (radiolucent, rondom sclerose)
behandeling:
- flap verwijderen via artroscopie/artrotomie
-
<1 jr: cran kruisbandruptuur / patellaluxatie / OCD
- grote rassen--> vnl cran kruisbandruptuur
- kleine rassen--> vnl patellaluxatie, OCD
traumata
-
-
-
ruptuur patellapees
- degeneratief ...plots scheuren
- vaak bilat
-
avulsie m.gastrocnemius
diagnose:
- RX: verplaatsing fabellae
- KOZ: doorzakken door hak
artroscopie
vnl elleboog, schouder,
(knie), ((heup))
-
elleboog vs knie:
- elleboog: bij LPC, grote rassen, diagnose+beh, (evt. bijkomende chirurgie), makkelijker.
- knie: bij kruisbandruptuur(+meniscus), grote+kleine rassen, enkel diagnose, bijkomende chirurgie, moeilijk.
elleboog:
- positie: lat decub / ruglig --> med aanzicht op elleboog
- plastic doek erover (impermeabel zodat geen bact erdoor), instrumenten hier doorheen
materiaal:
- best korte scoop, 2,4mm diameter
- handinstrumenten 1-3mm diameter ...breken soms af
- tang, curette, shaver, instrumentcanule (versch.instrument hier doorheen)
-
-
-
tarsus
traumata
(frequent)
-
shearing injury (over asfalt) -->
open wonde, fragmentjes malleolus, vergrote gewrichtsspleet
-
- scheuren vd OB --> door tarsus zakken
- .....................gastrocnemius --> " en stijle stand tenen
- ................beiden --> voll plantair zakken
-
-
-
OCD
(zeldzaam, wel vaker dan knie, minder dan elleboog)
algemeen:
- losse kraakbeen(+been)flap, med>lat taluskam, 50% bilat
- begint op 4-6m, langkomen op 6-12m
- (Labrador, Golden Retriever, Bull terrier, Stafford, Rottweiler, ...)
-
sympt:
- inspectie: manken (als bilat moeilijker zien), soms zichtbaar opgezet, soms hyperextensie
- palpatie: opgezet, ROM :arrow_lower_right:, pijn bij druk op talus (als geplooid)
- RX craniocaud, moeilijk (wel zwelling thv calcaneus-tibia, gewrichtinterlinie groter, fragmentjes) ...CT-->bevestiging, (artroscopie moeilijk)
behandeling:
~klachten, ernst, leeftijd, chroniciteit, uni/bilat, grootte fragment
- conservatief / chirurgisch (prognose goed-licht gereserveerd)
- artroscopie / artrotomie
-
- congenitaal
- inf.
- tumor
- vreemd vw
- metabool
- gemengd
- ... collat.banden, achillespees, OB, DB, ophangsysteem
KOZ:
spieratrofie, zwelling, ROM:arrow_lower_right:, pijn, crepitatie, instabiliteit, (warmte)
carpus
- congenitaal
- inf.
- degeneratief
- auto-immuun
- vreemd vw
- metabool
- gemengd
standafwijking
-
-
-
carpal flexural deformity = ++contr. m.flexor rad./ulnaris (jong, (middel)grote rassen)
--> carpus naar dorsolat, erger bij inspanning, niet pijnlijk, geen botdeformaties
behandeling: meestal zelflimiterend (2d-2w), rust, dieet, (fysiotherapie) ...chirurgie
-
-
KOZ:
- inspectie: manken, doorzakken, valgus/varus
- palpatie: zwelling, ROM :arrow_lower_right:, strekken, stabiliteit in craniocaud+lateromed vlak na trauma
-
tendinitis / enthesopathie vd abductor pollicis longus (duimstrekker) =reactie med.radius: harde zwelling med.carpi, niet pijnlijk, ROM licht :arrow_lower_right:, interdigit. jeuk+rood
behandeling: NSAIDs, lokaal corticosteroïden. ...progressief
:left_right_arrow:osteosarcoma: ook periostale reactie, normaal andere predilectieplaatsen, meer osteolyse, zwelling weke delen, veel pijn als al jaren bezig
heup
-
-
-
-
case:
- Herdershond, 9j, acuut matig mank en zwelling+pijn heupstreek
--> DDX: neoplasie, infectie, (heupdysplasie)
- punctie ...cytologie:
--> infectie: vnl neutrofielen (ook bij weinig toch proberen beh met AB)
- RX:
Heup subluxatie te beperkt om manken te veroorzaken (ook vnl als jonger).
Kruisbandruptuur niet (geen zwelling, geen reactie thv aanhechtingen)
- echo: niks te zien, ... volgende?
--> CT: weke delen massa bekijken waarvan we lokalisatie al kennen (dus scintigrafie niet (=ter localisatie)), goedkoper en sneller dan MRI.
- massa = wss tumor, heupgewricht erbij betrokken
--> geen excisie mogelijk, wel biopsie / euthanasie
-
chirurgie heup, knie
-
knie
med.patellaluxatie (graad 1-4):
- ingreep énkel als: pijn, niet meer reageren op therapie
want gespecialiseerde ingreep (enkel opspannen weefsel is níét vold), hoge complicatiegraad :red_cross: (seroma; reluxatie 10%) -->prognose licht gereserveerd
- uitvoering: lat arthrotomie
- sulcoplastie (V- / block-) (bij te ondiepe trochleagroeve) --> patella 50% dieper
- bij te brede patella (vnl k) --> partiële patellectomie
- transpositie tuberositas tibiae, naar lat --> aligneert m.quadriceps met verlengde vh lig.patellare;
fixatie met 2 pinnen hor / vert (pin niet te lang, niet te hoog (in lig.patellare)), evt. tension band
- imbricatie lat.retinaculum: ++overlap-->++bdw
- mediale desmotomie (wanneer patella niet op zn plaats te krijgen) --> patella mobiliseren
- OF ridge stop =implantaat op trochleakam --> reluxatie:arrow_lower_right:; soms i.c.m. transpositie tub.tibiae en imbricatie
- bij graad 4 patellaluxatie... O-benen :red_cross:--> correctieve osteotomie dist.femur / prox.tibia
-
lat.patellaluxatie: ...vorming lat.groeve
- hogere complicatiegraad (50%: reluxatie, ruptuur m.ext.dig.longus)
- uitvoering: med.arthrotomie, " andersom
- sulcoplastie, transpositie tub.tibiae naar med, imbricatie med.retinaculum, lat.desmotomie
- .......OF Patellar Groove Replacement (PGR): volledig prothese vd trochleagroeve
- craniolat / craniomed benadering
- arthrotomie (niet te dicht bij patella snijden), patella luxeren-->trochleagroeve
- ingreep:
- cran kruisbandruptuur: cleaning up restanten kruisband, inspectie menisci
- patellaluxatie
- fractuur dist.femur (Salter-Harris type 1 / 2)
- sluiten: lat.retinaculum, SC, huid
- postop: NSAIDs, AB, cold packs, opiaten, rust, fysiotherapie
-
voorste kruisbandruptuur:
- hoge prevalentie, diagnose vaak gemist
- eerst inspectie menisci! vaak caudale hoorn med(>>lat) meniscus gescheurd/crushed
(vast aan menisco-tibiaal lig, med.collat.band, gewrichtskapsel)...evt.dislocatie waardoor zichtbaar in spleet
- intacte med.meniscus--> meniscal release: transectie menisco-tibiaal lig. / midbody doorsnijden --> meniscus kan meebewegen zodat het niet scheurt
- gescheurd --> enkel gescheurde deel verwijderen
- (conservatieve therapie (h<15kg))
- extra-artic stabilisatie technieken
- Fabello-tibiale hechting / Flo-teugel
- tight-rope
- imbricatie lat.retinaculum
- osteotomie technieken: :small_red_triangle:biomechanica-->geen kruisband meer nodig (stabilisatie tijdens steunname), maar geen rotationele stabiliteit:red_cross:
- TPLO: helling tibia weghalen --> femur rolt niet meer vh plateau
- TTA: kooi plaatsen in tibia (koelen met water bij zagen!) -->patellaband loodrecht op tibiaalplateau -->knie in evenwicht
- Cranial Tibial Wedge osteotomy (CTWO): bij nog open groeiplaten (TTA+TPLO)
- (CTWO/TPLO, PTIO, CWO, TTO)
- CBLO: natuurlijke procurvatum eruit
- knieprothese: femorale / tibiale component
- ....prognose: enkel kruisbandruptuur --> 7-9m voordat hersteld, nog altijd kans op meniscusscheur; +meniscusscheur
-
fracturen:
patella (o.a. bij knees and teeth syndrome kat):
- k--> best eerst conservatieve beh
- h--> tension band
-
-
-
-
speciaal materiaal voor orthopedie, sterk licht op voorhoofd
heup
heupdysplasie
-
-
bekkenkanteling
voorwaarden:
- vroeg uitgevoerd (nog geen degen.veranderingen (artrose))
- nog niet te erge klachten
- normale anatomie nodig
- níét bij excessieve laxiteit
- double pelvic osteotomy (DPO): pubis- ilium --> geen vernauwd bekken, maar soms moeilijk door krachten
- triple " (TPO): pubis - ischium - ilium --> vernauwde bekkendoorgang
- 2,5 PO: pubis - ischium partieel - ilium --> zodat nog wat steun
-
uitvoering:
- ruglig, thv m.pectineus aanhechting --> pubis (let op n.obturatorius (en n.ischiadicus!)
- zijlig --> ischium
- m,gluteus medius a.d.kant --> ilium (loodrecht op lengte-as)
- kantelen
- fixeren met specifieke plaat
... postop 3d ehmersling
:red_cross:complicaties:
- geen stabiliteit heup
- verdere artrose
- wondproblemen (seroma,..)
- loskomen implantaten
- raken n.obturatorius/ischiadicus
prognose goed, indien strenge selectie
-
fractuur heupkop, acetabulum
-
achterhand
- grote rassen:
- heupdysplasie (moeilijkheden: diagnose, behandelingskeuze)
- kruisbandruptuur (moeilijkheden: diagnose partiële, diagnose+beh med.meniscus)
- kleine rassen:
- patellaluxatie (moeilijkheden: beh lichte gevallen, erge gevallen, hervallen na chirurgie)
- kruisbandruptuur