Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภูมิปัญญาด้านที่อยู่อาศัย - Coggle Diagram
ภูมิปัญญาด้านที่อยู่อาศัย
ลักษณะของเรือนไทยทั้ง 4 ภาค
ภาคเหนือ
บางส่วนของภาคเหนือเดิมเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรล้านนา จึงมีรูปแบบสถาปัตยกรรมเฉพาะ แตกต่างจากภาคอื่น สถาปัตยกรรมที่โดดเด่นที่สุดคือ “เรือนกาแล” เป็นเรือนสำหรับผู้มีฐานะ หรือผู้นำชุมชน แตกต่างจากเรือนสามัญชนตรงที่จะก่อสร้างด้วยความประณีต มีแบบแผนการสร้างเป็นระเบียบชัดเจน และมีการประดับ “กาแล” ซึ่งเป็นไม้แกะสลักสวยงามบนยอดจั่ว เรือนกาแลเป็นเรือนไม้เนื้อแข็ง ยกใต้ถุนสูงไม่มาก มักเป็นเรือนแฝด นิยมสร้างหลังหนึ่งใหญ่กว่าอีกหลังตามความเชื่อ มีหลังคาใหญ่ ชายคาคลุมเรือนเกือบทั้งหมด มีหน้าต่างน้อย ผนังผายออก มักมี “ฝาไหล” เป็นฝาไม้กระดานที่เลื่อนเปิด – ปิดได้เพื่อช่วยรับลมเข้าบ้าน และมีครัวไฟแยกออกไปเป็นสัดส่วน มี “เติ๋น” เป็นพื้นที่กึ่งเปิดโล่งอเนกประสงค์สำหรับใช้นั่งเล่น ซึ่งมีตำเเหน่งอยู่ระหว่างห้องกับ “นอกชาน” ที่เป็นพื้นที่เปิดโล่ง
ภาคอีสาน
เรือนในสำเนียงอีสานเรียก “เฮือน” เฮือนถาวรในภาคอีสานมี 3 รูปแบบเด่น ๆ คือ
เฮือนแฝด เป็นเฮือนหลังคาทรงจั่วสองเรือนสร้างชิดกัน และใช้โครงสร้างร่วมกัน โดยมีเฮือนหนึ่งเป็นเฮือนนอน มีผนังครบทุกด้าน เรียก “เฮือนใหญ่” อีกเฮือนอาจมีผนัง 3 ด้าน ใช้เชื่อมระหว่างชานภายนอกกับเฮือนนอน
เฮือนโข่ง คล้ายเฮือนแฝด แต่แยกโครงสร้างออกจากกัน ทำให้เกิดช่องทางเดินตรงกลางเชื่อมต่อพื้นที่ โดยสามารถรื้อแยกเฮือนโข่งไปปลูกในที่ใหม่ได้ เฮือนอีสานมักมีเฮือนไฟเป็นส่วนทำครัวแยกออกไปต่างหาก มีหลังคาลาดชันน้อยกว่าภูมิภาคอื่น ๆ และมักพบลายตะเว็น (ตะวัน) ประดับตามความเชื่อ
เฮือนเกย เป็นเฮือนเดี่ยว แต่ยื่นขยายชายคาหลังคาด้านหนึ่งยาวออกไปคลุมพื้นที่ใช้สอย ส่วนที่ยื่นออกไปนี้เรียกว่า “เกย”
ภาคกลาง
ภาคกลางมีกลุ่มชาติพันธุ์หลากหลาย ทำให้มีรูปแบบเรือนพื้นถิ่นแตกต่างไปมากมาย ที่น่าจะรู้จักและคุ้นตามากที่สุดเรียกว่า “เรือนไทยภาคกลาง” โดยแบ่งเป็นเรือนเครื่องผูกที่สร้างด้วยไม้ไผ่ เรือนเครื่องสับสร้างด้วยไม้เนื้อแข็ง และเรือนเครื่องก่อที่สร้างด้วยการก่ออิฐถือปูน โดยในที่นี้จะขอยกตัวอย่างเฉพาะเรือนเครื่องสับ เพื่อให้เปรียบเทียบเรือนในภูมิภาคอื่นที่ใช้วัสดุประเภทเดียวกัน
ภาคใต้
ด้วยความหลากหลายของวัฒนธรรมและความเชื่อของคนภาคใต้ ทำให้เราแบ่งรูปแบบเรือนไทยพื้นถิ่นของภาคใต้ได้เป็น 2 แบบ คือ เรือนไทยมุสลิม และเรือนไทยพุทธ
การเลือกทำเลที่อยู่อาศัย
ภาคเหนือ
อากาษทางภาคเหนือค่อนข้างหนาวเย็น พื้นที่ส่วนใหญ่ฌอบล้อมด้วยหุบเขาทำให้บ้านเรือนไทยภาคเหนือ ถูกออกแบบ ให้มีลักษณะมิดชิดเพื่อกันลมหนาว ผสมผสานกับ ความเชื่อ และวัฒนาธรรม
ภาคอีสาน
เลือกทำเลที่ตั้งอยู่ตามรามลุ่มแม่น้ำสำคัญเช่น น้ำโขง น้ำมูล น้ำชี น้ำพอง นอกจากนี้ก็อาศัย ตามริมหนองบึง ถ้าพื้นที่ใดเป็นที่ราบน้ำท่วมถึงก็ขยับ ขยายไปอยู่ บนโคก เนินเป็นส่วนใหญ่
ภาคกลาง
เนื่องจากภาคกลางมีภูมิอากาศที่ร้อนอบอ้าวเกือบทั้งปีคนจึงนิยมปลุกบ้านริมน้ำ
ภาคใต้
ภุมิศาสตร์ที่แตกต่างจากภาคอื่นของประเทศ อีกทั้งยังมีพื้นที่ฝนตกชุบ ลมมรสุมตะวันออกเฉียงใต้ทำให้ฝนตกชุกตลอดทั้งปี ซึงกลายเป็น อิทธิพลสำคัญ ต่อการกำหนดรูปแบบเรือนพักอาศัย