Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5.2 การพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุที่มีการเจ็บป่วยทางจิต…
-
- พฤติกรรมทางเพศที่วิปริต (paraphilic dysfunctions)
2) ปัจจัยทางจิตสังคม แนวคิดทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) อธิบายถึงความรู้สึก วิตกกังวลต่อการถูกตัดอวัยวะเพศในเด็ก ทำให้เด็กหาวัตถุที่เป็นสัญญลักษณ์ของมารดาเพื่อใช้ ทดแทนความปลอดภัยของตน จึงส่งผลให้เกิดลักษณะของการมีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากกับวัตถุสิ่งของ (fetishistic disorder) หรือ มีอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศอย่างมากจากการได้แต่งตัวสวมเสื้อผ้าของเพศตรงข้าม
1) ปัจจัยทางชีวภาพ พบว่า ความสัมพันธ์ของความผิดปกติของฮอร์โมน androgenกับการเกิดอารมณ์ตื่นเต้นทางเพศ หรือพบความผิดปกติของ สมองส่วน temporal lobe ในผู้ที่มีความผิดปกติในกลุ่มพฤติกรรมทางเพศที่วิปริต
-
การบำบัดรักษา
1) การบำบัดทางชีวภาพ
- ในการรักษาผู้ที่มีพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตแบบย้ำทำ เช่น voyeuristic, exhibitionistic, frotteuristic, และ pedophilic disordersการรักษด้วยยารักษาโรคซึมเศร้ากลุ่ม SSRIs เช่น fluoxetine, sertralineช่วยปรับสภาพอารมณ์และลดความพลุ่งพล่าน
- การรักษาพฤติกรรมทางเพศที่วิปริตในกลุ่มที่มีความต้องการทางเพศสูงการใช้ยาต้านฮอร์โมน เพศชาย (antiandrogenic drugs) ได้แค่ medroxyprogesterone acetate (provera) ซึ่งช่วยในการยับยั้งการ สังเคราะห์ออร์โมน testosterone ซึ่งจะช่วยลดความต้องการทางเพศ
2) การบำบัดทางจิตสังคม
- การทำจิตบำบัดแบบอิงการหยั่งรู้ที่ช่วยให้บุคคลเกิด ความเข้าใจและยอมรับตนเอง เห็นคุณค่าของตนเอง
- การบำบัดการปรับความคิดและพฤติกรรม (CBT)
- การใช้พฤติกรรมบำบัด (behavioral therapy) เป็นการฝึกการเรียนรู้ใหม่ที่เหมาะสม เช่น เรียนรู้วิธีการยับยั้งอารมณ์หรือพฤติกรรมที่เบี่ยงเบนทางเพศ
- ความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ (sexual dysfunctions)
- 1) ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งช้า (delayed ejaculation) ได้แก่ อายุที่เพิ่มขึ้น การมาจากครอบครัว ที่เคร่งครัดในเรื่องเพศ ความวิตกกังวล ความเกลียดชังเพศหญิง ความกลัวการทำให้ฝ่ายหญิงเกิดการตั้งครรภ์ และ การมีปัญหาสัมพันธภาพ
- 2) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพ ทางเพศ (erectile disorder) ส่วนใหญ่สัมพันธ์กับการเจ็บป่วยทางร่างกาย (เช่น โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดหัวใจ การสูบบุหรี่) การมีความตึงเครียดในชีวิต มีภาวะซึมเศร้า ความรู้สึกไม่เป็นที่ต้องการของคู่ หรือ ลักษณะบุคลิกภาพบางประเภท
- 3) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง (female orgasmic disorder) ได้แก่ พันธุกรรม, การเจ็บป่วยทางร่างกาย ความผิดปกติทางอารมณ์
- 4) ปัจจัยที่มีผลต่อความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง อายุที่เพิ่มขึ้น ภาวะหมดประจำเดือน การขาดฮอร์โมนเพศ การขาดสารหล่อลื่น การมีความคิตและทัศคติหงลบเกี่ยวกับเรื่องเพศและการมีปัญหาสัมพันธภาพกับคู่สมรส
- 5) ปัจจัยที่มีผลต่อการเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเมื่อมีการสอดใส พบว่าอายุที่เพิ่มขึ้น ภาวะหมดประจำเดือน การขาดสารหล่อลื่น การถูกทารุณกรรม ทางเพศและทางร่างกาย การเจ็บป่วยทางกาย
- 6) ปัจจัยที่มีผลต่อการมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย พบว่า อายุที่มากขึ้น ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้า การใช้สุรา การมีปัญหาสัมพันธภาพ กรมี ทัศนคติไม่ดีต่อการมีเพศสัมพันธ์ การได้รับการกระทบกระเทือนจิตใจในวัยเด็ก ความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ
- 7) ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ พบว่า ความวิตกกังวล โดยเฉพาะความวิตกกังวลในการเข้าสังคม หรือในสถานการณ์ที่อาจถูกจับได้ว่ามีกิจกรรมทางเพศ การเจ็บป่วยทาง ร่างกาย
- 8) ปัจจัยที่มีผลต่อความบกพร่องในหน้าที่ทางเพศ อันเป็นผลจากการใช้ยา หรือ สารเสพติดพบว่า ผลข้างเคียงของยารักษาอาการซึมเศร้าและยา รักษาอาการทางจิตตลอดจนการใช้สารเสพติดกลุ่มต่างๆ มีผลต่อการทำหน้าที่ทางเพศ
การบำบัดรักษา
- 1) ภาวะหลั่งช้า การ รักษาทั้งโดยการใช้ยาและการบำบัดทางจิตสังคม ในผู้ที่มีความผิดปกติกลุ่มนี้มาตลอดชีวิต การรักษาที่ใช้ ได้แก่ การ ทำจิตบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม ( CBT) หรือการเพิ่มการกระตุ้นทางเพศ ด้วยเครื่องกระตุ้น (vibrator) เป็นต้น
- 2) ความผิดปกติเกี่ยวกับการแข็งต้วของอวัยวะเพศชาย หรือการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ เน้นที่การหาสาเหตุของความผิดปกติ และจัดการแก้ที่ต้นเหตุ เช่น การงดสุราและบุหรี่การ ปรับเปลี่ยนยาประจำที่ใช้หากมีผลข้างเคียงเรื่องเพศ การลดอาหารที่มีไขมันสูง การออกกำลังกายโดยเฉพาะกล้ามเนื้อ บริเวณเชิงกราน การทำจิตบำบัดหรือคู่สมรสบำบัดเพื่อให้เกิดความเข้าใจกันมากขึ้น
- 3) ความผิดปกติเกี่ยวกับความรู้สึกถึงจุดสุดยอดในหญิง อาจใช้การบำบัดแบบปรับความคิดและพฤติกรรม ร่วมกับการฝึกการช่วยตนเอง
- 4) ความผิดปกติเกี่ยวกับความสนใจ/ความรู้สึกตื่นเต้นทางเพศในหญิง เน้นที่การค้นหาสาเหตุที่ทำให้เกิดความผิดปกติ แล้วจัดการที่สาเหตุได้แก่ การให้ ฮอร์โมนเพศทดแทน การจัดการตามอาการ เช่น การแนะนำให้ใช้สารหล่อลื่น การให้การบำบัดคู่สมรส การฝึกให้ ความสนใจกับความรู้สึกสัมผัส ได้เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น และการสร้างความพึงพอใจให้แก่กันและกันของคู่ผ่านการ สัมผัสร่างกายจากนั้นค่อยๆ เคลื่อนไปสู่การสัมผัสหน้าอกและอวัยวะเพศ ไปจนถึงการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงท้ายของ การฝึก
- 5) การเจ็บปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน/ความผิดปกติเ มื่อมีการสอดใส เน้นการประเมินร่างกายอย่างครอบคลุมทั้งทางนรีเวชวิทยาและระบบทางเดิน ปัสสาวะ ภาวะสุขภาพจิต และความสัมพันธภาพกับคู่สมรส ส่งเสริมการดูแลความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์และอุ้งเชิงกราน การบริหารคุ้งเชิงกราน และใช้พฤติกรรมบำบัดเพื่อลดความกังวลอย่างเป็นระบบ
- 6) การมีความต้องการทางเพศน้อยผิดปกติในชาย ประเมินทัศนคติความเชื่อที่มีต่อการแสดงออกถึงความต้องการทางเพศของทั้งฝ่ายชายและฝ่าย หญิง ผู้ป่วยจะได้รับการปรับความคาดหวังเกี่ยวกับความถี่ในการมีเพศสัมพันธ์ของคู่ให้สอดคล้องกัน และแก้ไขปัญหา สัมพันธภาพ ร่วมกับการรักษาอาการวิตกกังวลและซึมเศร้า ตลอดจนการรักษาความผิดปกติของต่อมไร้ท่อและ ฮอร์โมนเพศ
- 7) ภาวะหลั่งเร็วผิดปกติ ใช้เทคนิการบำบัด ด้วยการให้คู่ช่วยกระตุ้นให้ฝ่ายชายให้เกิดการตื่นตัวทางเพศและเมื่อมีสัญญาณว่าจะเกิดการ หลั่ง ให้คู่หยุดการกระตุ้นเพื่อให้ฝ่ายชายฝึกการควบคุมการหลั่งหากมีการรักษาด้วยยา ผู้ป่วยจะได้รับยารักษาอาการ ซึมเศร้ากลุ่ม SSRI
- 8) ความบกพร่องในหน้าทีทางเพศอันเป็นผลจกการใช้ยาหรือสารเสพติ บำบัดที่สำคัญคือการปรับเปลี่ยนกลุ่มยาที่ใช้ในการรักษา ให้มีผลข้างเคียงต่อ การทำหน้าที่ทางเพศให้ลดลง ร่วมกับการบำบัดพฤติกรรมการใช้สารเสพติดของผู้ป่วย
-
- ภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง (gender dysphoria)
- 1) ปัจจัยทางชีวภาพ การมีระดับของฮอร์โมนของเพศตรงข้ามสูงกว่าปกติตั้งแต่ตั้งครรภ์อาจมีผล ต่อพัฒนาการของสมองให้สอดคล้องกับลักษณะของเพศตรงข้ามตามระดับของฮอรโมนที่มีสูงขึ้น พันธุกรรม พบว่า ความไม่พึงพอใจในเพศตนเองของคู่แฝดไข่ใบเดียวกัน มากกว่าที่มาจากคู่แฝดไข่คนละใบ
- 2) ปัจจัยทางจิตสังคม
• ปัจจัยส่วนบุคคล ได้แก่ ลักษณะที่มีมาแต่กำเนิดของด็ก (temperament) เด็กชายบางคนมี ลักษณะที่เรียบร้อย ละเอียดอ่อน หรือเด็กหญิงบางคนมีลักษณะที่ห้าว
• ปัจจัยด้านครอบครัวและสังคม ทัศนคติของบิดามารดา และลักษณะการเลี้ยงดูก็มีอิทธิพล ต่อการพัฒนาเอกลักษณ์ทางเพศ การเกลียดชังเพศของเด็ก การไม่ห้ามปรามการแสดงออกของพฤติกรรมที่เป็นเพศ
การบำบัดรักษา
ฝึกเด็กให้มีกิจกรรมที่ตรงกับเพศ จำกัดขอบเขตขอบเขตพฤติกรรมที่เป็นการข้ามเพศเด็ก ยา gonadotropin-releasing hormone (GnRH) agonist จะช่วย ยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้เกิด secondary sex characteristic ได้ชั่วคราว
- การรักษาผู้ใหญ่ที่เป็น gender dysphoria การรักษาด้วยฮอร์โมนเพศร่วมกับการรักษาด้วยการผ่าตัด
-
1) เด็กที่มีปัญหา gender dysphoria
- ประเมินและซักประวัติอย่างครอบคลุมเพื่อประเมินว่าเด็กเข้าเกณฑ์การวินิจฉัย
gender dysphoric
- ทำความเข้าใจสาเหตุและจัดการที่ต้นเหตุที่เด็กมีการแสดงออกในลักษณะ gender
dysphoric และช่วยเด็กในการปรับพฤติกรรมและปรับตัวในสังคม
- ให้ความรู้แก่ผู้ปกครองและครูเกี่ยวก้บเรื่องเพศและการดูแลเด็กที่เหมาะสม
- ส่งต่อจิตแพทย์เพื่อการรักษา ให้ความรู้เกี่ยวกับบทบาททางเพศที่เหมาะสมกับเพศตนเอง ให้คำปรึษาสร้าแรงจูงใจให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้ตรงตามเพศตนเอง ให้การรักษาแบบพฤติกรมบำบัด ให้คำปรึกษาแนะนำแก่บิดมารดาเกี่ยวกับวิธีการเลี้ยงดูบุตรที่เหมาะสม
การปฏิบัติการพยาบาล
-
2) ผู้ใหญ่ที่มีปัญหา gender dysphoria
- การให้ผู้ป่วยได้มีโอกาสระบายความรู้สึกที่มีต่อพฤติกรรมการแสดงออกของตนและ
ความรู้สึกที่มีต่อปฏิกริยาของผู้คนรอบข้างทั้งจากครอบครัว เพื่อน และสังคม
- ประเมินความต้องการที่แท้จริงของผู้ป่วยโดยช่วยให้เกิดความเข้าใจและยอมรับตนเอง
- ให้ความรู้เกี่ยวกับภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเอง พร้อมปรับแก้ความคิดความเชื่อ
ที่ไม่เหมาะสม
- เสริมสร้างความรู้สึกคุณค่าในตนเอง ให้แยกความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองออกจาก
ความรู้สึกที่ตนมีต่อร่างกายหรือต่อเพศของตน
- เสริมสร้างความรู้สึกภาคภูมิใจในภาพลักษณ์และรูปร่างของตน
- ให้การช่วยเหลือในการปรับตัวในกระบวนการเปลี่ยนผ่าน หากผู้ป่วยต้องการ
แสดงออกตามเพศที่ตนต้องการเป็น
- ฝึกทักษะการสร้างสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น
- เสริมสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับภาวะความไม่พึงพอใจในเพศตนเองให้แก่ครอบครัว
และส่งเสริมให้ครอบครัวเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการบำบัด
- ส่งต่อจิตแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อการรักษาต่อ
ประเมินผล
- ผู้ป่วยเข้าใจความต้องการที่แท้จริงของตน
- ยอมรับตนเองได้
- สามารถเผชิญกับเรื่องต่างๆ หลังตัดสินใจใช้ชีวิตแบบเพศที่ตนเป็นอยู่หรือตามเพศที่ตนต้องการ
-
ประเมินผล
- เข้าใจความต้องการที่แท้จริงของตน
- ยอมรับตนเองได้
- ตัดสินใจใช้ชีวิตตามความต้องการของตนโดยไม่มีความรู้สึกขัดแย้งในใจ
-