Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
(27)Eisfhearradh & Osmairialú, scagachan glomarúlach: uisce, glúcós,…
(27)Eisfhearradh & Osmairialú
eisfhearradh
réiteach de fuíollshubstaintí atá déanta a choirp (m.sh. CO2, uiré)
hóimeastáis
coinníollacha (m.sh. teas, pH, brú leachta, bithcheimic) a choinnéal tairseach
osmairialú
rialiú cothromaíocht uisce & salann sa chorp (déanta sna duáin)
Eisfhearradh i bPlandaí
fotaisintéis- níos gníomhaí sa lá
O2
riospráid- níos gnoímhaí san oíche
CO2, H2O
Duilleoga
stomaí (spásanna aer ag oscail & druid)
spásanna aer idir cealla
plánach
cealla fódfíochán eagraithe go éadlúth
cuitíneach uiscedhíonach
turgnamh
4 prócaí
2)aoluisce
3)planda
1)hiodrocsáid sóidiam
4)aoluisce
aer ag dul trí píbe
athraíonn an aoluisce deireanach go dath bán bánúil :glass_of_milk:
Gasanna Adhmaidiúil
lionsacháin
cealla eagraithe go héadluth
trasghalú
scaoileadh H2O
Eisfhearradh i nDaoine
orgáin eisfhearradh
na scamhóga
fuíollshubstaintí
- CO2, H2O + teas
hóimeastáis
- rialiú an pH uisce + CO2 sa fuil
na duáin
fuíollshubstaint
- fual (uiré, salann + H2O)
hóimeastáis-
pH fuil a choinneáil ag 7.4 & osmairialú
an chraiceann
fuíollshubstaint
- allais (H2O + úiré)
hóimeastáis
- rialiú teocht coirp, 37*C
Rialiú teochta sa chorp
eichtiteirmigh
ní leo féidir teocht inmheanach a rialú
bogadh go áit te/fuar
:frog: :fish:
inteirmigh
athrú teocht inmheanach trí riospráid
:couple: :bird:
freagairtí don fuacht
- soitheach crapadh, ardú ráta meitibileachta, ceartseasamh ríbe, creathadh
freagairtí do teas
- soitheachleathadh, cur allais, ribí ina luigh
An Fualchóras
artaire duanach- fuil ón aorta :arrow_right:duán
féith duánach- fuil ón duán :arrow_right:vena cava
úireadra- fual :arrow_right:amach as an chorp
úiréadar- fual :arrow_right:lamhnán
lamhnán= mála matáin ina stóráiltear fual
Na Duáin
struchtúir
coirtéis (taobh amuigh), meideall + pirimid (taobh istigh), peilbheas (lár)
scagadh
ceimicí úsáideach m.sh. glúcós & fuíollshubstaintí m.sh. ian poitaisiam
san glomarúlach sa capsúl Bhowman (cóirtéis)
iompar gníomhach
brú ard
athionsú
substaintí úsáideacha m.sh. glúcós, a.a, uisce, salainn, uiré
san feadán neasach chomhchasta (cóirtéis + meideall)
táladh
brútar substaintí m.sh. amóinia, ianacha hidrigine isteach san neafrón
Neafróin
struchtúr
artairín eisiomprach
feadán neasach chomhchasta
capsúl Bhowman
lúp Henle
glomarúlach
feadán aimhneasach chomhchasta
artairín iniomprach
ducht bailiúchán
artaire duánach
féith duánach
déantús fual
4)scagadh faoi bhrú- scagachán glomarúlach :arrow_right:Capsúl Bhowman
5)athionsú sa feadán neasach trí iompair gníomhach, idirleathadh & osmóis
3) :arrow_right:glomarúlacha
6)athionsú breis uisce & salainn sa lúp Henle
2)artairíní duánach :arrow_right:artairíní iniopracha
7)cruthú tiuchán ard salannach sa lúp Henle
1)fuil :arrow_right:duáin
8)ionsú breis uisce & salainn isteach sa feadán aimhneasach chomhchasta
9)fual- ducht bailiúcháin :arrow_right:peilbheas :arrow_right:úiréadar
osmairialiú
ard-tiubhas salann sa fuil
easpa uisce, a lán salainn, cuir allais, aclaíocht, lá te :sunny:
teachtaireacht ón hipeatalamas go dtí piotútach
scaoileadh ADH (hormón anta fualach)
téann ADH go dtí an duáin trí an fuil
ducht bailiúcháin & feadan aimhneasach níos tréscaoiltigh
osmóis
athionsú uisce sa fuil
toirt íseal fual, tiubhas ard salainn
íseal-tiubhas salainn sa fuil
barraíocht uisce, beagán salainn :droplet:
ní scaoiltear ADH
neamhtréscaoilteach
fanann uisce san fual
toird ard fual, tiubhas íseal salainn
cuid mhór uiré sa fuil
aiste bia ard próitéin
dí-aimíniú ar an breis aimínaigéid san ae
cuid mhór uiré san fuil
scaoiltear uiré amach san fual
feadán neasach maith mar:
lán le miteachoindre- fuinneamh do iompar gníomhach
tiubhas aoncheallach
micrivillis- achar dromhchla mór chun substaintí a ionsú
scagdealú
fadbh ag na duáin (cliseadh duánach)
baintear fuíollsubstaintí, breis uisce & salann ón bhfuil
cóinníonn sé leibhéal sábháilte ceimicí san fhuil m.sh. sóidiam & pótaisiam
rialaíonn sé brú fola
déantar le meaisín in oispidéil nó sa teach
2 cinéal
scagdhealú peireatóiméim
glantar an fuil taobh istigh den choirp trí píbe a théann isteach san abdóman
haema-scagdhealú
nasctar na soitheach fola le duán bréige tríd an cos, lámh nó múinéal
scagachan glomarúlach:
uisce, glúcós, uiré, aimínaigéidí, vitiminí, salainn
:star:tá fuilchealla & próitéiní móra m.sh. próitéin fuilltéachtadh ró-mhór le dul tríd
ADH:
substaint fualbhrostach
hormón:
ceimicí san fuil
