Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
3.4 การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาจิตสังคมบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัว…
3.4 การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาจิตสังคมบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัวตาย
ภาวะซึมเศร้า
ความหมาย
ภาวะซึมเศร้า หมายถึง การที่บุคคลมีพฤติกรรมที่เกิดจากภาวะจิตใจที่หม่นหมอง หดหู่ เศร้าสร้อย ท้อแท้ สิ้นหวัง และมองโลกในแง่ร้าย ซึ่งมีสาเหตุมาจากการสูญเสียเป็นสําคัญ ทั้งจากการสูญเสียที่เกิดขึ้นจริง หรือการสูญเสียที่เกิดจากการปรุงแต่งขึ้น พฤติกรรมซึมเศร้านี้เกิดในช่วงระยะเวลาที่ยาวนาน และกระทบกระเทือนต่อวิถีการดําเนินชีวิตให้ผิดปกติ
ลักษณะอาการและอาการแสดง
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
นอนไม่หลับเป็นเวลา 1-2 สัปดาห์
มีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย โดยไม่ทราบสาเหตุ
เบื่ออาหาร การรับรสชาติเปลี่ยนแปลง ไม่อยากอาหาร
น้ําหนักตัวลดลง ดูซูบซีด ดูแก่กว่าอายุจริง
ท้องผูก
ระดับฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง เช่น ประจําเดือนมาน้อยกว่าปกติหรือมาไม่สม่ําเสมอ
ความต้องการทางเพศลดลง
ความสนใจในตนเองลดลง
มีอาการเศร้า เป็นสําคัญ มีความรู้สึกหดหู่ใจ ไม่สดชื่น ไม่แจ่มใส
รู้สึกอยากจะร้องไห้ หรือร้องไห้ง่าย
รู้สึกว่า ตนเองไร้คุณค่า ไม่มีประโยชน์ต่อสังคม อาจทําร้ายตนเอง
หงุดหงิดง่าย และมีความรู้สึกขี้กลัว
มีความคิดเชื่องช้าลง ขาดสมาธิจําอะไรไม่ค่อยได้
มักคิดหมกหมุ่นเกี่ยวกับตนเอง
มีพฤติกรรมที่สื่อในการทําลายข้าวของ และทําร้ายตนเอง
การเปลี่ยนแปลงด้านสังคม
ผู้ป่วยมีความสนใจสิ่งแวดล้อมลดลง ถอยหนีจากสังคม
ไม่ชอบงานสังสรรค์หรืองานรื่นเริง
ระดับของภาวะซึมเศร้า
ภาวะซึมเศร้าระดับปานกลาง (moderate depression/neurotic depression)
เช่น จากการสูญเสียสามีทําให้เกิดความเศร้าโศกจนไม่สามารถทํางานได้
มีผลกับงาน
ภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง (severe depression/Psychotic depression)
ไม่สามารถปฏิบัติ
หน้าที่ในชีวิตประจําวันได้
ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อน (mild depression/blue mood)
ภาวะอารมณ์ที่ไม่สดชื่น หม่นหมอง
เช่น อกหัก
สาเหตุการเกิดภาวะซึมเศร้า
1) แนวคิดด้านการใช้กลไกทางจิตใจ
ความเจ็บปวด การสูญเสียจริง หรือจากความคิด
เช่น ความตายของบุคคลอันเป็นที่รัก หรือการสูญเสียเกียรติยศ ชื่อเสียง ทรัพย์สิน
2) แนวคิดด้านการเปลี่ยนแปลงของสารชีวเคมีในร่างกาย
การลดน้อยลงของสารจําพวกไบโอจินิก อะมีนส์ (biogenic amines) ในทางระบบประสาทส่วนกลาง
การพยาบาลบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้า
การประเมินภาวะซึมเศร้า
ประเมินระดับความรุนแรง
ประเมินความรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง
ประเมินการดูแลตนเองด้านสุขอนามัยและกิจวัตรประจําวัน
ประเมินความสนใจในสิ่งแวดล้อม
ประเมินการได้รับสารอาหารและน้ํา
ประเมินความสมดุลระหว่างการทํากิจกรรมและการพักผ่อนตามความต้องการของร่างกาย
ประเมินบุคลิกภาพและรูปแบบการเผชิญปัญหาของผู้ป่วยที่เคยใช้มา
ประเมินความพร้อมของแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือทางสังคมของผู้ป่วย
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายเนื่องจากมีภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายซ้ําเนื่องจากเคยมีประวัติการทําร้ายร่างกายตนเอง
นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอเนื่องจากมีภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง
ขาดทักษะการเผชิญปัญหาเนื่องจากคิดว่าตนเองไร้ค่าและไร้ความหมาย
กิจกรรมการพยาบาล
สร้างสัมพันธภาพแบบตัวต่อตัวตามแบบแผนการสร้างสัมพันธภาพ
กล่าวทักทายผู้ป่วยสม่ําเสมอ พร้อมเรียกชื่อผู้ป่วยทุกครั้ง
จัดสิ่งแวดล้อมเพื่อการบําบัด ด้วยการจัดหอผู้ป่วยให้สะอาด มีอากาศถ่ายเท มีแสงสว่างเพียงพอ
ประเมินโอกาสเสี่ยงในการทําร้ายตนเอง การมีอาการประสาทหลอน หรือมีอาการหลงผิด
ดูแลผู้ป่วยใกล้ชิดเพื่อป้องกันอันตรายที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยหรือผู้อื่นอย่างทันทีทันใด
กระตุ้นให้ผู้ป่วยเข้าร่วมกิจกรรมที่เห็นผลในระยะสั้น
สอนให้ผู้ป่วยเรียนรู้การตั้งเป้าหมายระยะสั้นตามความสามารถตน
สนับสนุนและชมเชยทันทีที่ผู้ป่วยทํางานได้สําเร็จ
ชี้แจงแนวทางแก่บุคลากรและให้ความรู้แก่ญาติเกี่ยวกับการเสริมสร้างความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองให้แก่ผู้ป่วย
การกําหนดตารางเวลาในการปฏิบัติกิจวัตรประจําวันร่วมกับผู้ป่วย
การกําหนดตารางเวลาในการปฏิบัติกิจวัตรประจําวันร่วมกับผู้ป่วย
ดูแลความสะอาดของปากและฟัน ดูแลให้ดื่มน้ําอย่างน้อยวันละ 6 แก้ว
ติดตามชั่งน้ําหนักตัวผู้ป่วยทุกๆ สัปดาห์ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง
ส่งเสริมสนับสนุนให้ครอบครัวมีส่วนร่วมในการดูแลผู้ป่วย
การฆ่าตัวตาย
ความหมาย
การฆ่าตัวตาย (suicide) หรือใช้คําว่า อัตวินิบาตกรรม หมายถึง การที่บุคคลมีความคิดอยากทําร้ายตนเอง และพยายามทําให้ชีวิตของตนเองสิ้นสุดลงด้วยวิธีการต่างๆ ที่ไม่ใช่อุบัติเหตุ
ลักษณะอาการและอาการแสดง
1) บุคคลจะพยายามทําร้ายตนเองด้วยวิธีการต่างๆ
ทําเพื่อเรียกร้องความสนใจ
ต้องการเอาชนะ
ทำร้ายตนเองแต่ไม่ได้ให้ตายจริงๆ
2) บุคคลกลุ่มนี้มีความคิดซ้ําๆ
กล้า ๆกลัว ๆ
หรือบอกผู้อื่นในเชิงขู่ว่า ตนจะทําฆ่าตัวตาย
การฆ่าตัวตายแบบคุกคาม (threatened suicide)
3) บุคคลกลุ่มนี้จะมีอารมณ์ซึมเศร้าชัดเจน
มีความมุ่งมั่นที่จะฆ่าตัวตายให้สําเร็จ
การฆ่าตัวตายสําเร็จ (completed suicide / committed suicide)
สาเหตุการฆ่าตัวตาย
สาเหตุด้านชีวภาพ
5-Hydroxyindoleacetic acid (5-HIAA) ในน้ําไขสันหลังมีระดับต่ําลง
การเจ็บป่วยทางด้านร่างกายที่เรื้อรังที่มีความทุกข์ทรมาน เช่น ผู้ป่วยที่เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง,
สาเหตุด้านจิตใจ (psychoanalytic theory)
โรคทางอารมณ์,
โรคซึมเศร้า,
ผู้ที่มีอาการหลงผิด, ผู้ที่มีประสาทหลอน,
บุคคลที่ติดสารเสพติดในระยะขาดยา/สารเสพติด (withdrawal symptoms)
ด้านจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) ซิกมัน ฟรอยด์(Sigmund Freud) เป็นการทํางานของจิตใต้สํานึกในบุคคลที่ไม่มีความเข้มแข็งพอที่จะจัดการกับความวิตกกังวลหรือความขัดแย้งภายในจิตใจตนจิตที่เลือกใช้กลไกทางจิตแบบกล่าวโทษตนเอง (introjections)
ด้านพฤติกรรมและการรู้คิด (cognitive-behavioral theory)
ทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล สัมพันธภาพระหว่างมารดาและบุตร หรือผู้เลี้ยงดูกับทารก การยอมรับหรือการปฏิเสธของแม่และผู้เลี้ยงดูเป็นพื้นฐานในการพัฒนาระดับความมีคุณค่าในตนเอง (self-esteem) หากระดับความมีคุณค่าในตนเองมีระดับต่ํามากๆจะเป็นตัวบ่งชี้ระดับภาวะซึมเศร้าซึ่งจะพัฒนาไปสู่การฆ่าตัวตายได้
ประเพณีบางอย่างที่มีข้อกําหนดให้บุคคลฆ่าตัวตาย เช่น การทําฮาราคีรี (hara-kiri)
สาเหตุด้านจิตวิญญาณ
บุคคลที่ขาดที่พึ่งหรือสิ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ จะทําให้บุคคลรู้สึกโดดเดี่ยว สิ้นหวัง ไม่สามารถมองเห็นศักยภาพของตนเอง ขาดพลังงานในชีวิต
การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาการฆ่าตัวตาย
การประเมินปัญหาการฆ่าตัวตาย
ข้อมูลส่วนบุคคลต่างๆ
อาการและอาการแสดง
มีความตั้งใจ/มีการวางแผนการฆ่าตัวตายอย่างชัดเจน เช่น มีการพูดถึงความตาย
ความพร้อมในด้านขอแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือทางสังคมของผู้ป่วย
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายซ้ําเนื่องจากมีภาวะซึมเศร้ารุนแรงและเคยมีประวัติการทําร้ายตนเอง
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายเนื่องจากรู้ว่าตนเองไม่มีคุณค่าและใช้กลไกทางจิตในการแก้ไขปัญหาไม่เหมาะสม
กิจกรรมทางการพยาบาล
ประเมินความเสี่ยงและวางแผนป้องกันการฆ่าตัวตายจากพฤติกรรมของผู้ป่วย
จํากัดบริเวณหรือผูกยึดผู้ป่วยในกรณีที่จําเป็น
จัดบุคลากรให้ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิดตลอดเวลา
จัดสิ่งแวดล้อมเพื่อป้องกันการฆ่าตัวตาย
รายงานการเปลี่ยนแปลงอาการของผู้ป่วยในการเปลี่ยนผลัดเวรทุกเวร
ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาตามแผนการรักษาของแพทย์
กระตุ้นให้ผู้ป่วยเข้าร่วมกิจกรรมกลุ่มต่างๆ
ให้การยอมรับผู้ป่วย โดนการเรียกชื่ออย่างถูกต้อง การกล่าวทักทาย สอบถามสุขทุกข์ของผู้ป่วยอย่างสม่ําเสมอ ไม่ตําหนิ ไม่ตัดสิน เข้าใจ เปิดโอกาสรับฟังเรื่องราวของผู้ป่วย
ให้ข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งประโยชน์ที่สนับสนุนช่วยเหลือครอบครัว/ผู้ดูแล
ช่วยค้นหาวิธีการปรับปรุงพัฒนารูปแบบการเผชิญปัญหา รวมทั้งการเลือกใช้กลไกทางจิตที่เหมาะสมมากขึ้น
กระตุ้นการตั้งเป้าหมาย ความรู้สึกมีความหวัง และการเรียนรู้สิ่งใหม่
ให้การยอมรับไม่ตัดสินหรือกดดันผู้ป่วย