Δημοκρατία (Respublica) :
509 π.Χ. έως 27 π.Χ.

509 π.Χ.

510 π.Χ.

Τέλος της περιόδου της βασιλείας μετά από εξέγερση των πατρικίων

Εγκαθίδρυση καινούργιου πολιτεύματος που ονομάστηκε res publica (= δημοκρατία)
στην ουσία ήταν αριστοκρατικό ∙ στην εξουσία οι πατρίκιοι

Απομάκρυνση των Ετρούσκων

Βασιλεία
(753 π.Χ. - 510 π.Χ.)

753 π.Χ.

image

Res publica :
509 π.Χ. έως το 27 π.Χ

¨Όρος res publica = μορφή διακυβέρνησης του ρωμαϊκού κράτους από το 509 π.Χ. έως το 27 π.Χ., όταν ο Οκταβιανός περιβάλλεται με μοναρχική εξουσία και τον τίτλο του Αugustus (Σεβαστός) Επρόκειτο για μία «λαϊκή» αριστοκρατία με πολύπλοκους μηχανισμούς ελέγχου και εξισορρόπησης συμφερόντων που αναπτύχθηκαν στο πέρασμα του χρόνου.

Ο όρος περιγράφει τους πολιτικούς θεσμούς του κράτους, αλλά ένα ευρύτερο σύνολο κοινωνικών θεσμών που ρυθμίζουν τη λειτουργία του, δηλαδή:

τον τρόπο δόμησης του πολιτεύματος με τις σύνθετες κοινωνικές διαβαθμίσεις

τους θεσμούς της ρωμαϊκής οικογένειας, της familia

τους θρησκευτικούς θεσμούς και

τις παραδοσιακές ηθικές αξίες, γνωστές με τον όρο mos maiorum.

image

Περίοδος Δύο αιώνες εσωτερικών και εξωτερικών ζυμώσεων για τη Ρώμη

Κοινωνική οργάνωση

Πολιτική οργάνωση

Ελέγχεται από: τη Σύγκλητο και την Εκκλησία του λαού

Σύγκλητος : αρχικά 100 και μετά από 300 μέλη, (αρχηγοί των ρωμαϊκών γενών).
Θεματοφύλακας των παραδόσεων και των εθίμων της Ρώμης.
Μαζί με το βασιλιά συγκαλεί την Εκκλησία του λαού και επικυρώνει τις αποφάσεις της.

Εκκλησία του λαού : Το σύνολο των πατρικίων και των πελατών. Ονομάζεται και φρατρική, επειδή οι πατρίκιοι συγκεντρώνονταν σε τμήματα, τις φράτρες. Έργο της ήταν: - η δια βοής επικύρωση ή απόρριψη των αποφάσεων του βασιλιά, - η απόφαση για πόλεμο ή για ειρήνη και - η εκλογή του βασιλιά

Κοινωνική συγκρότηση

α) Πατρίκιοι: Ρωμαίοι μέλη των παλιών μεγάλων οικογενειών, που συγκροτούν τα ρωμαϊκά γένη (Οικογένειες +άμεσα μέλη+ παρακλάδια). Ονομάζονται Πατρίκιοι γιατί κατάγονται από τον ίδιο πατέρα, τον οποίο αναγνωρίζουν ως αρχηγό.

β) Πελάτες: Υπήκοοι και προστατευόμενοι των πατρικίων. Καταγωγή προϊταλική (Λίγουρες). Σταδιακή συγχώνευση με τους Πατρικίους

γ) Πληβείοι (plebs- plebis = πλήθος): Νεότεροι κάτοικοι της Ρώμης και των γύρω περιοχών (υποχρεωτική μετοίκηση μετά από κατάληψη της περιοχής τους ή μετεγκατάστασή τους στη Ρώμη) . Δεν είχαν κανένα δεσμό με τις άλλες δύο τάξεις, ούτε πολιτικά δικαιώματα και απαγορευόταν να νυμφευθούν με Πατρίκιες

Βασιλιάς, : αρχηγός κράτους θρησκευτικός αρχηγός, ηγέτης του στρατού και ανώτατος δικαστής :

Κοινωνική οργάνωση

Αρχικά

Πατρίκιοι, είχαν το μονοπώλιο σε όλους τους τομείς της εξουσίας, πολιτική, στρατιωτική, δικαστική και θρησκευτική. Ήταν μία αριστοκρατία αίματος, ιδιοκτησίας με σαφώς καθορισμένα προνόμια.

Με την εκδίωξη του τελευταίου βασιλιά, οι πατρίκιοι, που αποτελούσαν την αγροτική αριστοκρατία και ήταν οι κεφαλές των εκατό κυριότερων οικογενειών της Ρώμης, οργάνωσαν το νέο πολίτευμα

click to edit

Πληβείοι, αλλιώς plebs (=πλήθος), που παράγεται από το ρήμα pleo (=γεμίζω). Οι πληβείοι ήταν εξαρτημένοι από τους πατρικίους από οικονομική και κοινωνική άποψη. Ήταν μία μεγάλη κοινωνική ομάδα, με ποικίλη σύνθεση, που περιελάμβανε από τα πλέον φτωχά τμήματα έως και ιδιαίτερα πλούσια άτομα.

2ο αιώνα π.Χ.

Συγκρούσεις - αποτέλεσμα τις πρώτες υπερπόντιες κατακτήσεις των Ρωμαίων και εσωτερικές διενέξεις

Συγκλητικοί απέκτησαν μεγάλο πλούτο χάρη στις κατακτηθείσες περιοχές - στρατιώτες, που ήταν στην πλειοψηφία τους μικρογαιοκτήμονες,- δεν μπορούσαν να φροντίσουν τη γη τους

Τα έσοδα από τα πολεμικά λάφυρα, την εξάπλωση του εμπορίου και τη συλλογή φόρων δημιούργησαν νέες οικονομικές ευκαιρίες για τους εύπορους, δημιουργώντας μια νέα κοινωνική τάξη εμπόρων, που εκαλούντο «ιππείς».

Ταξικός διαχωρισμός

Γεννημένοι Ελεύθεροι πολίτες (cives)

Απελεύθεροι πολίτες (liberti)

Σκλάβο (servi)

Πληβείοι

Πατρικίοι, οι οποίοι ήταν απόγονοι κάποιου από τους 100 Πατριάρχες που ίδρυσαν την πόλη

Οποιοσδήποτε, πατρίκιος ή πληβείος, που διέθετε κάποιον ύπατο για πρόγονο ανήκε στους ευγενείς (nobilis).

Ταξικός διαχωρισμός βασισμένος στη στρατιωτική θητεία

Ο καθορισμός των μελών των τάξεων αυτών γινόταν περιοδικά από τους Τιμητές (censors), σύμφωνα με την προσωπική περιουσία.

Η πλουσιότερη τάξη ήταν αυτή των Συγκλητικών, η οποία κυριαρχούσε στην πολιτική σκηνή και διοικούσε τον στρατό.

Ακολουθούσαν οι ιππείς (equites), τάξη την οποία συγκροτούσαν αρχικά αυτοί, που μπορούσαν να συντηρήσουν ένα πολεμικό άλογο και οι οποίοι σχημάτισαν τελικά μια ισχυρή τάξη εμπόρων.

Κοινωνικοί αγώνες

click to edit

οι ιππείς (equites),

Αποσχίσεις στη Ρωμαϊκή ιστορία Secessio plebis https://el.wikipedia.org/wiki/Secessio_plebis

494 π.Χ.

449 π.Χ.

445 π.Χ.

342 π.Χ.

287 π.Χ.

Ανησυχία σχετικά με το χρέος και την αποτυχία της γερουσίας να παρέχει πρόνοια στους πληβείους, οι πληβείοι με τη συμβουλή του Lucius Sicinius Vellutus αποσχίστηκαν στο Mons Sacer (το Ιερό Βουνό). Ως μέρος του ψηφίσματος διαπραγμάτευσης, οι πατρίκιοι απάλλαξαν μερικούς πληβείους από τα χρέη τους και τους παραχώρησαν ένα μέρος της δύναμης τους, δημιουργώντας το αξίωμα του Δημαρχου των Πληβείων. Οι Πληβείοι Δήμαρχοι έγιναν προσωπικά ιεροί κατά τη διάρκεια της θητείας της.

Το Δεύτερο Secessio Plebis του 449 π.Χ. προκλήθηκε από τις καταχρήσεις της επιτροπής του decemviri (δέκα άνδρες) και αφορούσε απαιτήσεις για την αποκατάσταση των δημάρχων των πληβείων (των εκπροσώπων των πληβείων) και το δικαίωμα να ασκηθεί έφεση, το οποίο είχε ανασταλεί.

Η τρίτη απόσχιση έχει υπαινιχθεί από τον Florus (Lex Canuleia).

Αυτή η τέταρτη απόσχιση σημειώνεται από τον Λίβιο. Το Κλασικό Λεξικό της Οξφόρδης την αποκαλεί "σκοτεινή στρατιωτική εξέγερση".

Το 287 π.Χ., οι πληβείοι αποσχίστηκαν για μια τελευταία φορά στο Janiculum ώστε να αναγκάσουν τους πατρικίους να υιοθετήσουν το Lex Hortensia, το οποία έδινε στα δημοψηφίσματα την ισχύ του νόμου.

Αποτελέσματα κοινωνικών αγώνων

Δήμαρχοι – αρχές του 5ου αι.

Καταγραφή εθιμικού δικαίου (Δωδεκάδελτος) – μέσα 5ου αι. /450 π.Χ.

μεικτοί γάμοι (μεταξύ πατρικίων – πληβείων) 287 π.Χ.

Κατάκτηση πολιτικής ισότητας μετά από έναν αιώνα:

α) δικαίωμα του εκλέγεσθαι στο αξίωμα του υπάτου (4ος αι.) ∙
β) δικαίωμα του εκλέγεσθαι στο αξίωμα του μεγίστου αρχιερέως (τέλη 4ου αι.).

Κατάργηση του νόμου που απαγόρευε τους μεικτούς γάμους (μεταξύ πατρικίων – πληβείων)

αποτροπή δικαστικών αυθαιρεσιών των πατρικίων.

καινούργια μορφή εξουσίας

Res publica → πολιτική οργάνωση

πολίτευμα, στο οποίο υπήρχαν τρεις βασικοί φορείς / μορφές εξουσίας : οι ύπατοι (consules), η σύγκλητος (senatus) και ο λαός (populus).

Kυβερνητικά όργανα-Αξιώματα

Άρχοντες (magistrati).

Συνελεύσεις του ρωμαϊκού λαού (comitia). *


Σύγκλητος (senatus).

Imperium (ανώτατη εξουσία):

Πραίτορες

Δικτάτωρ

Ύπατοι

Potestas (ισχύς στα πλαίσια των καθηκόντων τους)

Αγορανόμοι (Aediles)

Τιμητές (censores)

Ταμίες (Quaestores)

Είναι οι ανώτατοι άρχοντες του ρωμαϊκού λαού. - Χαράσσουν την κυβερνητική πολιτική σε συνεργασία με τη σύγκλητο. - Εκλέγονται από τη λοχίτιδα συνέλευση (από το 443). Η φρατρική συνέλευση τους δίνει τυπικά το imperium – auspicium. Ο λαός δεν μπορεί να τους παύσει. Συλλογικότητα (τεκμαίρεται η ομοφωνία). Ο ύπατος περιορίζεται μόνο από το veto του άλλου υπάτου και από την intercessio ενός δημάρχου.

Οι άρχοντες στη Res publica: Χαρακτηριστικά

Εκλογή από τις συνελεύσεις (εκτός από τον δικτάτορα), υπό την καθοδήγηση και τον έλεγχο των εν ενεργεία υπάτων.
Ετήσια θητεία (εκτός από δικτάτορα – τιμητές).
Συλλογικότητα (από το 450 π.Χ.) = ομοφωνία (το veto του ενός ακυρώνει την πράξη (prohibitio – intercessio).
Έλλειψη λογοδοσίας.
Εξουσία διαφορετικής έκτασης ανάλογα με την θέση τους: - Imperium- Potestas
Ιεραρχία (cursus honorum) από το 180 π.Χ.
Οικογενειοκρατία – οικονομική επιφάνεια – πελατεία (clientes).

Εκλογή των υπάτων

• Από το 509: ορισμός από τους εν ενεργεία υπάτους με τη συναίνεση της Συγκλήτου.-Επιλογή από την παλιά αριστοκρατία των πατρικίων

• Από το 443: εκλογή από τη Λοχίτιδα Συνέλευση

• Οι υποψήφιοι προτείνονται από τους εν ενεργεία υπάτους. (Ο κάθε ύπατος προτείνει από 2 ονόματα υποψηφίων. / Αργότερα, μπορούν και οι ενδιαφερόμενοι να δηλώσουν υποψηφιότητα. / Οι ύπατοι όμως έχουν την εξουσία να διαγράψουν όποιους υποψηφίους απορρίπτουν.)

Αρμοδιότητες των Yπάτων

Ανώτατη εξουσία, πολιτική - στρατιωτική: (Imperium domi (εξουσία διακυβέρνησης στο εσωτερικό της πόλης). - Imperium militiae (αρχηγία του στρατού).

Δικαίωμα σύμπραξης με τη Σύγκλητο. - Δικαίωμα σύγκλησης των συνελεύσεων. - Αστική δικαιοδοσία απονομής χάριτος. - Iurisdictio (δικαιοπλαστική εξουσία-δηλαδή προσαρμοστική).

Το 450 π.Χ. τους αφαιρέθηκε το δικαίωμα επιβολής θανατικής ποινής. - Coercitio (εξουσία καταναγκασμού - επιβολή ποινών). - Υπόκεινται όμως στην provocatio ad populum. Ο νόμος προέβλεπε την πιθανότητα ότι η θανατική ποινή ενός ατόμου που καταδικάστηκε σε θάνατο θα μπορούσε να μετατραπεί σε άλλη ποινή, εάν αυτό αποδειχθεί με μια λαϊκή απόφαση.

εκλογή για ένα χρόνο ∙

Άσκηση εξουσίας

Ο καθένας από τους δύο υπάτους ασκεί αδιαίρετη την υπέρτατη εξουσία (imperium) με εναλλαγή, δηλ. οι δύο ύπατοι εναλλάσσονται στην άσκησή της (κάθε μήνα για την πόλη και κάθε μέρα για την περιφέρεια εκτός πόλεως), χωρίς ο ένας να έχει δικαίωμα αρνησικυρίας στις αποφάσεις του άλλου.

το 366 π.Χ. (πληβείος αποκτά το δικαίωμα να εκλέγεται ύπατος)

Δημιουργία 3ης θέσης Υπάτου που ονομάσθηκε Πραίτορας με δικονομικά καθήκοντα *

image

Οι συγκλητικοί ήταν νέα αριστοκρατική τά¬ξη, η οποία σχηματίστηκε από ανθρώπους που οι ίδιοι ή οι πρόγονοί τους είχαν καταλάβει κάποτε κάποιο ανώτατο αξίωμα.

Μετά τις κατακτήσεις, ιππείς ονομάστηκαν όσοι είχαν χρηματική περιουσία που τους επέτρεπε να στρατεύονται στο ιππικό. Ασχολήθηκαν με εργασίες που απέδιδαν κέρδη, όπως με επιχειρήσεις, εμπόριο, τοκογλυφία, ανάληψη δημόσιων έργων. Η πιο κερδοφόρα επιχείρηση ήταν του δημοσιώνη, εκείνου δηλαδή που νοίκιαζε από το κράτος το δικαίωμα της είσπραξης των δημόσιων φόρων από τις επαρχίες ή ακόμα της εκμετάλλευσης των μεταλλείων ή των λιμανιών

δικτάτωρ (dictator), -Έκτακτο αξίωμα. - δεν εκλεγόταν από λαϊκή συνέλευση αλλά διοριζόταν από τους υπάτους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και σπουδαίας απειλής (εξωτερικής ή εσωτερικής) για το κράτος· -Διάρκεια μέχρι 6 μήνες.

Είχε απόλυτη εξουσία και όλοι οι άρχοντες τελούσαν υπό τις διαταγές του, ενώ η εξουσία του έληγε είτε με τη συμπλήρωση του σκοπού του, που δεν μπορούσε να υπερβαίνει το εξάμηνο, είτε με τη λήξη της θητείας των υπάτων, που τον είχαν διορίσει

Άσκηση εξουσίας για μισό έτος- ή - με τη λήξη της θητείας των υπάτων, που τον είχαν διορίσει

• Το αξίωμα δημιουργείται το 366 (αστυδίκης: Praetor Urbanus).

Δικαίωμα σύμπραξης με τη σύγκλητο. - Δικαίωμα σύγκλησης των συνελεύσεων- Κύρια αρμοδιότητα: απονομή δικαιοσύνης. - ο δικαίωμα δικαιοδοσίας και το δικαίωμα απεριόριστου καταναγκασμού, που έφθανε μέχρι και την επιβολή θανατικής ποινής

πληβείοι

. Οι Πραίτορες κυβερνούσαν την πόλη όταν οι Ύπατοι εξέρχονταν από αυτή κυρίως σε πόλεμο, αναπληρώνοντας αυτούς σε όλα τους τα καθήκοντα.

242 π.Χ. 2η θέση πραίτορα που ονομάστηκε ξενοδίκης ο οποίος είχε δικαιοδοσία επί των ξένων κατοίκων της πόλης σε αντίθεση μ΄ εκείνον τον "κατά πόλη" πραίτορα που λέγονταν "αστυδίκης" και που εφάρμοζε το Ρωμαϊκό Δίκαιο στους Ρωμαίους

Το 224 π.Χ. - Προστέθηκαν ακόμη δύο πραίτορες επιφορτισμένοι με τη διοίκηση της Σικελίας και της Σαρδηνίας και αργότερα το 197 π.Χ. ακόμα δύο για τις επαρχίες της Ισπανίας.

Επί Δικτάτορα Σύλλα οι πραίτορες έφθασαν τους 8 και επί Ιουλίου Καίσαρα τους 16 . Όταν τότε ο πραίτορας αναλάμβανε την Αρχή εξέδιδε ανακοίνωση που περιείχε τις αρχές με τις οποίες έμελλε να κυβερνήσει. Η ανακοίνωση αυτή αποτελούσε μορφή διατάγματος του οποίου και απαγορευόταν η αθέτηση (edictum).

Επί Αυγούστου αυξήθηκαν πέραν του ενός οι Πραίτορες της Ρώμης ως προϊστάμενοι τμημάτων (regiones). Τότε ξεκίνησε και η συνήθεια, οι εξερχόμενοι της Αρχής ύπατοι και πραίτορες να στέλνονται σε διάφορες επαρχίες ως έπαρχοι

Ήταν ανώτεροι άρχοντες (magistratus maiores), δύο στον αριθμό, χωρίς ωστόσο να έχουν imperium παρά μόνο την censoria potestas (οριοθετημένη κηνσορική εξουσία).

Εκλέγονταν για 18 μήνες από την συνέλευση της comitia centuriata (λοχίτιδα εκκλησία), την ανώτατη συνέλευση των Ρωμαίων πολιτών, κάθε πενταετία στην "τιμητική περίοδο".

Κήνσορες μπορούσαν να γίνουν Ρωμαίοι πολίτες, αρχικά πατρίκιοι και μετά τη Lex Publilia Philonis (339 π.Χ.) και πληβείοι.

Καθήκοντα:

Βασικές Αρμοδιότητές

Συντάσσουν τους καταλόγους των Ρωμαίων πολιτών βάσει της κτηματικής τους περιουσίας και μετέπειτα βάσει της αποτίμησης αυτής σε ασάρια. -τίμηση των πολιτών

Συντάσσουν τους Συγκλητικούς καταλόγους, έχοντας εξουσία να σημειώνουν στο περιθώριο αυτών επίμεμπτες πράξεις μελών της συγκλήτου με αποτέλεσμα τα τελευταία να κηρύσσονται έκπτωτα από το ισόβιο αξίωμα του συγκλητικού.

Η καταχώρηση των Ρωμαίων πολιτών σε φορολογικούς και άλλους ειδικούς καταλόγους (ορφανών, ιππέων κλπ)

Η συμπλήρωση του συγκλητικού καταλόγου βάσει της διαδικασίας της lectio senatus

Η εκμίσθωση των δημόσιων προσόδων της Ρώμης

Διοικητική δικαιοδοσία για εκδίκαση αυτών των διαφορώ

Ο ουσιαστικός έλεγχος των ηθών (βάσει αυτού σημειώνονταν οι επίμεμπτες πράξεις των συγκλητικών στους ειδικούς καταλόγους που επέφεραν έτσι την "ατιμία" τους και την έκπτωση από το αξίωμά τους)

δηλαδή όριζαν ποιοι από τους άρχοντες είχαν το δικαίωμα να εισέλθουν στη σύγκλητο

την κατάρτιση του προϋπολογισμού του κράτους

Ιεραρχία αξιωμάτων (cursus honorum)

• Το 180 π.Χ. με τη Lex Villia Annalis καθιερώθηκε η σειρά των αξιωμάτων και το όριο ηλικίας για την ανάληψή τους: Δήμαρχος (27 ετών) - Ταμίας (30 ετών) - Αγορανόμος (36 ετών) -Πραίτωρ (40 ετών)- Ύπατος (42 ετών)

Εκτός ιεραρχίας -Τιμητής (44 ετών) - Δικτάτωρ

Η αρχή των αγορανόμων προέρχεται από τους 2 αγορανόμους των πληβείων (aediles plebis, 493).

Η ονομασία των τελευταίων προήλθε από τα καθήκοντά τους ως φροντιστές του ναού (Αedes) της θεάς Κέρες (Ceres=θεά γεωργίας

Στο πρώιμο στάδιο μετά την θεσμοθέτησή τους (446 π.Χ.) τους βρίσκουμε να τηρούν αρχεία senatus – consulta (έγγραφα συμβουλευτικού τύπου προς την Γερουσία) τα οποία είχαν απορριφθεί ή αναβληθεί και των plebiscite (νόμοι που αφορούσαν στους Πληβείους).

Οι Αίδιλες ήσαν υπεύθυνοι για την μέριμνα των δρόμων και των πεζοδρομίων, τον καθαρισμό και αποστράγγιση των φρεατίων και φυσικά την φροντίδα των υπονόμων. Προΐστανται του γραφείου διανομής σιτηρών μεταξύ των πληβείων, αλλά η εν λόγω διανομή στη Ρώμη δεν πρέπει να συγχέεται με την αγορά ή προμήθεια, διαδικασίες τις οποίες υλοποιούσαν οι Ύπατοι, οι Πραίτορες και οι Praefectus Annonae (Αξιωματούχοι Αγοράς).

Aediles Curules (Ανώτεροι Αίδιλες)

Οι Aediles Curules, ήσαν δύο σε αριθμό και αρχικά επιλέγονταν μόνο από τους Πατρικίους, αργότερα εναλλάξ μεταξύ Πατρικίων και Πληβείων και τελικά μεταξύ των δύο τάξεων.

Ο θεσμός καθιερώθηκε το 365 π.Χ -•
Το 266 ιδρύεται η αρχή των 2 Αγορανόμων της πόλεως (aediles curules).

Οι Αίδιλες είχαν διάφορους αξιωματούχους υπό τις διαταγές τους, όπως Praecones (εκφωνητές) Scribae (συμβολαιογράφοι) και Viatores (κλητήρες).

Έκτοτε επιλέγονταν ετησίως τέσσερις αξιωματούχοι, δύο Πατρίκιοι και δύο Πλήβειοι.

Οι Curule Aediles είχαν την εξουσία να θεσπίζουν και να δημοσιεύουν διατάγματα (Jus Edicendi) και οι κανόνες που περιλαμβάνονταν σε αυτά ίσχυαν για όλους. Επειδή τα εν λόγω διατάγματα βασίζονταν στην εξουσία τους ως επιθεωρητές των αγορών αφορούσαν κυρίως στους κανόνες αγοραπωλησίας και συμβάσεις διαπραγμάτευσης και πώλησης. Τα άτομα τόσο των Πληβείων όσο και των Ανώτερων Αιδίλων θεωρούνταν ιερά.

Αστική δικαστική δικαιοδοσία για διαφορές στην αγορά, διατήρηση δημόσιας τάξης, επισιτισμός. -
Εκδίδουν Ήδικτο κάθε χρόνο, στην έναρξη της θητείας τους.

Το 45 π.Χ., επί Ιουλίου Καίσαρα προέκυπταν κατόπιν εκλογής δύο Ανώτεροι και τέσσερις Πληβείοι Αίδιλες και έκτοτε εκλέγονταν ετησίως έξι Αίδιλες.

καθένας από τους δύο Υπάτους διόριζε έναν ως θεματοφύλακα του δημόσιου ταμείου.

Μετά το 447 Π.Χ., εκλέγονταν κάθε χρόνο από τη φυλετική συνέλευση.

Αργότερα αποφασίστηκε ότι οι Πληβείοι μπορούσαν να κατέχουν το αξίωμα και ο αριθμός αυξήθηκε σε τέσσερις

Στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία,- εποπτεύουν το κρατικό ταμείο και διενεργούσαν ελέγχους

Δήμαρχοι (tribunibes)

Εμφανίζονται στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα - δεν διαθέτουν ούτε απόλυτη εξουσία (imperium) ούτε εξουσία (potestas) - Προέρχονται από τους πληβείους . Αρχικά ήταν 2 μετά 10

Δημαρχική εξουσία, με την οποία εξασφαλίζεται η προστασία των πληβείων απέναντι στη δύναμη των αρχόντων. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της δημαρχικής εξουσίας είναι το δικαίωμα της αρνησικυρίας (veto). μπορούσαν είτε να παρακωλύουν από πριν είτε να ανατρέπουν εκ των υστέρων τις αποφάσεις ή τις πράξεις των αρχόντων

Το πρόσωπό τους αναγνωριζόταν ως ιερό και η εξουσία τους ως απαραβίαστη, - μόνο κάποιος άλλος δήμαρχος μπορούσε να ανατρέψει απόφαση δημάρχου.


Στις αρμοδιότητες των δημάρχων, τέλος, περιλαμβάνεται και η σύγκληση και προεδρία τόσο των συνελεύσεων των πληβείων, όσο και της Συγκλήτου.

Ταμίες πόλεως: Διαχείριση δημόσιου θησαυροφυλακίου - Στρατιωτικοί ταμίες: οικονομικά στρατού. - Ταμίες επαρχιών: οικονομικά επαρχίας.

Άλλες πηγές αναφέρουν μέχρι και 20

Συλλογικό όργανο της ρωμαϊκής πολιτείας (προσομοιάζει στο συμβούλιο των αρχηγών των γενών της περιόδου της βασιλείας)

Επιλογή μελών : αρχικά από τους ύπατους και αργότερα από τους τιμητές - Συγκλητικοί, επίσης, δεν μπορούσαν να αναδειχθούν οι απελεύθεροι Ρωμαίοι πολίτες Το ισόβιο αξίωμα του συγκλητικού ήταν ασυμβίβαστο με το επάγγελμα του εμπόρου ή με ταπεινές δραστηριότητες (π.χ. μονομάχος, ηθοποιός κ.λπ.).

300 ισόβια μέλη, όλοι πρώην ανώτατοι άρχοντες .
Αρμοδιότητες της Συγκλήτου όπως:

δικαιοδοσίες σε θέματα οικονομικά, θρησκευτικά και εξωτερικής πολιτικής - υπεύθυνη για τα δημόσια οικονομικά, τις εξωτερικές υποθέσεις του κράτους, τις λατρευτικές εκδηλώσεις, τη διοίκηση των επαρχιών, όπου διόριζε πρώην άρχοντες ως διοικητές, και την κήρυξη της πολιτείας σε κατάσταση ανάγκης.

αποφάσεις με ισχύ νόμου (τα δόγματα)

Εξουσία : νομοθετική και εκτελεστική

η επικύρωση των αποφάσεων των λαϊκών συνελεύσεων,

Ρωμαϊκές λαϊκές συνελεύσεις και συμβούλια των πληβείων

Comitia curiata (φρατρική συνέλευση)
συνεδρίαση εντός της Ρώμης (στο Καπιτώλιο) Ανάγει την αρχή της στην περίοδο πριν από την ετρουσκική μοναρχία. Την περίοδο, όμως, της Δημοκρατίας έχει αποδυναμωθεί,

Σύνθεση : 30 φράτρες (curiae) τριάντα ραβδούχους ως αντιπροσώπους των τριάντα φρατρών του ρωμαϊκού λαού

Αρμοδιότητες : Ψήφιση φρατρικού νόμου (παρέχει το imperium στους cum imperio άρχοντες) - δημόσια διαθήκη - εισποίηση υπό την προεδρία του μεγίστου αρχιερέα. Με την πάροδο των ετών και τη μείωση της συμμετοχής του λαού, η φρατρική συνέλευση κατέληξε να συνέρχεται με τριάντα ραβδούχους ως αντιπροσώ- πους των τριάντα φρατρών του ρωμαϊκού λαού.

Comitia centuriata (λοχίτιδα συνέλευση)
συνεδρίαση εκτός Ρώμης

Σύνθεση : 193 λόχοι (centuriae)

Αρμοδιότητες : - εκλογή ανώτερων αρχόντων (ύπατοι, πραίτορες, τιμητές) - ψήφιση προτάσεων νόμων (των αρχόντων που τη συγκαλούσαν) έκρινε προσφυγές για καταδίκη σε κεφαλική ποινή

Comitia tributa (φυλετική συνέλευση)
συνεδρίαση εκτός Ρώμης για εκλογή αρχόντων και εντός για τα υπόλοιπα

Σύνθεση : 35 φυλές (tribus): 4 αστικές και 31 αγροτικές

Αρμοδιότητες : - εκλογή κατώτερων αρχόντων (αγορανόμοι και τιμητές) - έκρινε καταδίκη σε πρόστιμο.

Concilia plebis (συμβούλια των πληβείων)
συνεδρίαση εντός Ρώμης

Σύνθεση : φυλές των πληβείων

Αρμοδιότητες : - εκλογή Δημάρχων και αγορανόμων πληβείων - ψήφιση ψηφισμάτων πληβείων (plebis cita)

Εκλογή Δημάρχων και αγορανόμων πληβείων

εκλογή αγορανόμοι και τιμητές

εκλογή ανώτερων αρχόντων (ύπατοι, πραίτορες, τιμητές) -

Κατά την περίοδο της Δημοκρατίας, οι έπαρχοι διορίζονταν ουσιαστικά από τη Σύγκλητο με την τυπική σύμφωνη γνώμη των λαϊκών συνελεύσεων

Οι ύπατοι εκλέγονταν από την Comitia Centuriata,

Θρησκευτικά αξιώματα

Pontifex Maximus ή Ύπατος Ποντίφηκας

Ανώτερος άρχων της πολυθεϊστικής θρησκείας. Αρχιερέας του αρχαίου ρωμαϊκού Συλλόγου των Ποντιφήκων (Collegium Pontificum). Ήταν ο πιο σημαντικός θρησκευτικός τίτλος της αρχαίας Ρωμαϊκής θρησκείας, σταδιακά όμως περιέλαβε περισσότερες πολιτικές και διοικητικές αρμοδιότητες.

Αρχικά θρησκευτικό αξίωμα , και τίτλος προσιτός μόνο στους πατρικίους, πράγμα που άλλαξε το 254 π.Χ. με την ανάδειξη ενός πληβείου στην θέση αυτή.

ο Ποντίφηκας διόριζε τα υπόλοιπα μέλη της κολλεγίας, της οποίας τα μέλη επίσης ονομάζονταν Ποντίφηκες

Ο Ποντίφηκας δεν περιοριζόταν στον ιερατικό του ρόλο. Κατείχε, εκτός της θρησκευτικής, και πολιτική δύναμη χωρίς να είναι σίγουρο ποια από τις δύο κρινόταν ως ισχυρότερη. Η κατοχή της θέσης δεν απαγόρευε την κατοχή δικαστικής η στρατιωτικής θέσης στον κάτοχο της.

Εγκατασταθείς στο παλαιό Βασιλικό Ανάκτορο «Curia Regia» στην Ιερά Οδό ασκούσε την εποπτεία επί παντός ιερού θέματος.

Οι Ποντίφηκες κρατούσαν τα πρακτικά των εκλογών του δικαστικού σώματος και των δημόσιων ημερολογίων (annales maximi), εργασίες που τους πρόσδιδαν κύρος.

Ακόμα συνέλεγαν πληροφορίες για την θρησκευτική παράδοση που αποτελούσε το δόγμα της θρησκείας τους.

Έλεγχαν το ημερολόγιο και το συγχρόνιζαν με την αλλαγή των εποχών, όποτε χρειαζόταν διόρθωση. Αυτό χρησιμοποιήθηκε από πολλούς Ποντίφηκες για να παρατείνουν τον χρόνο που κατείχαν το αξίωμα ή να βοηθήσουν πολιτικούς συμμάχους τους. Αυτό οδήγησε σε ημερολογιακό χάος που λύθηκε με την επιβολή του Ιουλιανού Ημερολογίου από τον Ιούλιο Καίσαρα που κατείχε την θέση

Άλλες θέσεις

Ρωμαίος έπαρχος

Ανθύπατος

Ο κυβερνήτης κάποιας επαρχίας της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας (έπαρχος), εάν είχε τοποθετηθεί εκεί αμέσως μετά τη θητεία του ως υπάτου στην πόλη της Ρώμης. Ετυμολογικά, το συνθετικό «αντί-» δεν σημαίνει ότι ήταν κατώτερος του υπάτου, αλλά ότι είχε αντίστοιχες αρμοδιότητες.

κυβερνήτης μιας επαρχίας, δηλαδή ενός ρωμαϊκού εδάφους έξω από την ιταλική χερσόνησο.

διορίζονταν ουσιαστικά από τη Σύγκλητο με την τυπική σύμφωνη γνώμη των λαϊκών συνελεύσεων

Ένας νέος έπαρχος ήταν απερχόμενος ύπατος ή πραίτορας στην πόλη της Ρώμης, οπότε ονομαζόταν επίσης proconsul (ανθύπατος) ή propraetor (αντιστράτηγος).

Ανθύπατος

Ο κυβερνήτης κάποιας επαρχίας της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας (έπαρχος), εάν είχε τοποθετηθεί εκεί αμέσως μετά τη θητεία του ως υπάτου στην πόλη της Ρώμης. Ετυμολογικά, το συνθετικό «αντί-» δεν σημαίνει ότι ήταν κατώτερος του υπάτου, αλλά ότι είχε αντίστοιχες αρμοδιότητες.

Διορίζονταν από τη Σύγκλητο με τη σύμφωνη γνώμη των λαϊκών συνελεύσεων και στέλνονταν σε ταραγμένες επαρχίες, όπου χρειαζόταν έπαρχος με υψηλή στρατιωτική εμπειρία.
Η θητεία τους, όπως κάθε επάρχου, ήταν ετήσια. Όμως σε πολύ δύσκολες στιγμές ένας ανθύπατος μπορούσε να τοποθετηθεί σε περισσότερες της μίας επαρχίες και για θητεία άνω του ενός έτους.

Στρατιωτικά αξιώματα

Λεγάτος

υψηλόβαθμος αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού

Προερχόμενος από την τάξη των συγκλητικών,

2 θέσεις Λεγάτων

ο legatus legionis (λεγάτος της λεγεώνας) ήταν πρώην πραίτορας, ο οποίος αποκτούσε τη διοίκηση κάποιας διακεκριμένης λεγεώνας

ο legatus pro praetore (λεγάτος εκ πραίτορος) διοριζόταν από τον αυτοκράτορα έπαρχος σε κάποια από τις «αυτοκρατορικές επαρχίες». Για να είναι επιλέξιμος, έπρεπε να έχει διατελέσει στο παρελθόν ύπατος. Είχε ταυτόχρονα τις εξουσίες ενός λεγάτου και ενός πραίτορα, κάτι που του παρείχε ανάλογα με την περίπτωση τη διοίκηση τεσσάρων ή και περισσότερων λεγεώνων.

Χιλίαρχος

εκατόνταρχο

Νέοι άντρες της τάξης των Ιππέων συχνά υπηρετούσαν ως χιλίαρχοι, ως σκαλοπάτι στην πορεία τους για τη Σύγκλητο[1].

υπήρχαν έξι χιλίαρχοι σε κάθε λεγεώνα

Οι χιλίαρχοι ήταν άντρες Συγκλητικού επιπέδου και διορίζονταν από τη Σύγκλητο. Για να αποκτήσει κανείς το βαθμό του χιλίαρχου το μόνο που χρειαζόταν ήταν να προέρχεται από την αριστοκρατία.

Ως το 311 π.Χ. ο λαός απέκτησε το δικαίωμα να εκλέγει 16 χιλίαρχους, δηλαδή τέσσερεις από τους έξι τοποθετημένους χιλίαρχους στις τέσσερεις λεγεώνες που απάρτιζαν τον τακτικό Ρωμαϊκό στρατό.

image Μαυσωλείο

3o αιώνα π.Χ.

27 π.X.

image

Διορίζονταν από τη Σύγκλητο με τη σύμφωνη γνώμη των λαϊκών συνελεύσεων και στέλνονταν σε ταραγμένες επαρχίες, όπου χρειαζόταν έπαρχος με υψηλή στρατιωτική εμπειρία.
Η θητεία τους, όπως κάθε επάρχου, ήταν ετήσια. Όμως σε πολύ δύσκολες στιγμές ένας ανθύπατος μπορούσε να τοποθετηθεί σε περισσότερες της μίας επαρχίες και για θητεία άνω του ενός έτους.

image

Λόφος Καπιτωλίου

Forum image