Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบริหารยา (Drug Administration) - Coggle Diagram
การบริหารยา
(Drug Administration)
ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการบริหารยา
การเรียกชื่อยา
•ชื่อทางเคมี แสดงถึงสูตรโครงสร้างโมเลกุลของยา
•ชื่อสามัญ เป็นชื่อง่ายๆ รู้จักแพร่หลายกว่าชื่อทางเคมี
•ชื่อทางการค้า บริษัทผู้ผลิตยาเพื่อการค้าจะตั้งชื่อจำเพาะของผลิตภัณฑ์ของตน
อักษรกำกับบนฉลากยา
•ยาแผนปัจจุบันทุกชนิดจะต้องแสดงชื่อสามัญและชื่อจดทะเบียนทางการค้า
•ชื่อทางการค้า จะสังเกตได้ว่ามี R หรือ TM กำกับอยู่ใกล้ชื่อ ย่อมาจาก Registered trademark (R) หรือ Trademark (TM)
รูปแบบของยา
(Dosage Form)
รูปแบบยาที่เป็นของแข็ง
ยาเม็ด (Tablet)
เป็นรูปแบบยาที่ได้จากการผสมตัวยาออกฤทธิ์และส่วนประกอบอื่นที่จําเป็น
•แล้วตอกอัดออกมาเป็นเม็ด มีทั้งแบบตอกเพียงครั้งเดียวและหลายครั้ง
•ยาที่ตอกหลายครั้งจะมีลักษณะให้เห็นหลายชั้นต่อกัน
•ยาเม็ดจะมีหลายแบบ เพื่อให้ได้ยาที่น่าใช้ และเกิดประโยชน์ตามที่ต้องการ
ลักษณะของยาเม็ด
Chewable tablet เป็นยาสำหรับเคี้ยว ต้องมีการเคี้ยวก่อนและจะมีการดูดซึมของตัวยาในช่องปาก
Effervescent tablet เป็นยาเม็ดฟู่ ต้องนํามาละลายน้ำก่อนใช้ โดยเมื่อละลายน้ำจะเกิดฟองฟู่จากก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ขึ้น
Enteric coated tablet เป็นยาเม็ดชนิดเคลือบ เพื่อให้ยาไปละลายในลําไส้ ใช้เคลือบยาที่ถูกทำลายโดยกรดในกระเพาะอาหาร
ยาแคปซูล (Capsule)
•เป็นตัวยาที่บรรจุอยู่ในเปลือกแคปซูล ซึ่งเตรียมจากเจลาติน
และละลายได้ที่อุณหภูมิของร่างกาย
•สามารถรับประทานได้ง่าย กลบกลิ่นและรสขมของยา ได้ดี
•ตัวยาที่บรรจุในแคปซูล อาจเป็นผงหรือแกรนูล
•แคปซูลชนิดอ่อน จะบรรจุยาที่มีลักษณะเป็น
ของเหลวไว้ภายใน เช่น วิตามิน
•แคปซูลชนิดแข็ง มี 2 ส่วนที่สวมเข้าหากัน
หลังจากบรรจุผงยา เช่น ยาฆ่าเชื้อบางชนิด
ยาผง( Powders )
.•เป็นยาที่มีส่วนผสมเป็นผงละเอียด
•อาจใช้เป็นยาภายในหรือภายนอก ก็ได้ เช่น ยาผงสำหรับ รับประทาน ยาผงที่ใช้สูดดม หรือเป็นยาพ่น ยาผงสำหรับฉีดที่ปราศจากเชื้อ ยาผงฟู่ ฯลฯ
รูปแบบยาที่เป็นของเหลว
(Liquid Dosage Form)
ยาน้ำสารละลาย
•เป็นยาน้ำใสไม่มีตะกอน
•ที่เตรียมได้จากตัวถูกละลาย ที่อาจเป็น ของแข็ง
ของเหลวหรือแก๊ส ละลายอยู่ในตัวทำละลาย
•โดยเมื่อมีการผสมกันแล้ว ส่วนของผสมนี้
จะละลายเป็นเนื้อเดียวกันอย่างสม่ำเสมอ มีหลายลักษณะ
ยาน้ำกระจายตัวชนิดคอลลอยด์
เป็นยาน้ำที่มีอนุภาคตัวยากระจายอยู่
มีขนาดเล็กกว่า 0.5 ไมโครเมตร
ซึ่งจะมีลักษณะขุ่น
ยาน้ำกระจายตัวชนิดหยาบ
เป็นยาน้ำที่มีอนุภาคตัวยากระจายอยู่ขนาดใหญ่
กว่า 0.5 ไมโครเมตร ยาน้ำกระจายตัวชนิดนี้
มีลักษณะขุ่นและเกิดการแยกชั้นได้เช่นเดียวกับชนิด
คอลลอยด์
รูปแบบยาที่เป็น
กึ่งของแข็ง
(Semisolid
Dosage Form)
ครีม (Cream)
ยาขี้ผึ้ง (Ointment)
เพสท์ (Paste)
ยาเหน็บ (Suppositories)
การตวงยา – ปริมาตรยา
ช้อนชา Teaspoon ใช้สัญลักษณ์ ชช./ Tsp.
ช้อนโต๊ะTablespoon ใช้สัญลักษณ์ ชต./ Tbsp.
ออนซ์ Ounces ใช้สัญลักษณ์ Oz.
มิลลิลิตร Cubic Centimeter, Milliliter ใช้สัญลักษณ์ cc, ml
หน่วยของยาฉีด
ขนาดของยา มิลลิกรัม (mg) กรัม (g, gm)1 กรัม = 1000 มิลลิกรัม
ปริมาตรยา (เป็นน้ำ/ของเหลว) ต้องคำนวณเป็น ซีซี (cc)
วิถีทางในการบริหารยา (Route)
บริหารเข้าสู่ร่างกายทางปาก (Oral administration)
บริหารเข้าสู่ร่างกายโดยการฉีด (Parenteral administration)
สำหรับใช้เฉพาะที่ (Topical administration)
บริหารเข้าสู่ร่างกายโดยวิธีอื่น ๆ (Other routes of administration)
การบริหารยาฉีด (Parenteral administration)
การฉีดยาทางหลอดเลือดดำ
การฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
การฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
การฉีดยาเข้าชั้นผิวหนัง
การหยดยาทางหลอดเลือดดำ
คำย่อ / สัญลักษณ์ ของวิถีทางในการให้ยา
IV / = Intravenous
IM / = Intramuscular
Sc / = Subcutaneous
SL / = Sublingual
ID / = Intradermal
RS / = Rectal Suppositories
PO/ = Oral
NB/ = Nebulizer
นางสาวจุฑามาศ ยั่งยืน รหัสนิสิต 6205010083