Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Atárgeadh San Duine. ( 1 & 2 ) - Coggle Diagram
Atárgeadh San Duine. ( 1 & 2 )
Gnéasorgáin Fireann
Úiréador
Saicín Seamhnach
Fructós a tháirgeadh - fuinneamh do na speirmcealla
Úirí(ocha)
Déantús speirme ; Déantús Téistitéaróin
Faireog Prostatach
Táirgiú leachta mar chothú don speirm
Péineas
Speirm a iompar go dtí an coras atáirgeadh Baineann
Eipididimis
An t-uiréadra
Cadairne
Áit a bhfuil na uiríocha suite
Vas Deferens (ducht na Speirme)
Speirm a iompar go dtí an t-úiréadra
Tuilchraiceann
Lamhnán
Faireog Cowper
Táirge leachta - soghluaiseacht san uiréadra
Faireog Phiotútach
FSH
HORMÓN FALACAILSPREAGTHACH
Ag teatáil fá choinne táirgiú speirme
LH
HORMÓN LÚITINÉISEACH
Ag teastáil fá choinne táirgeadh téististéarón
Cúisíonn Téististéarón
Tréithe Príomúls Gnéis
Fás na gcodanna atáirgeadh
Tréithe Tánasiteacha Gnéís
na athraithe fisiciúla a léirítear i rith caithreachas
a) Fás gruaig coirpe, aghaidh agus púbasach
c) Leathnú na ghualaine
b) Méadúan Laraing (guth níos ísle)
d) Fás
e) Breis táirge ghéir ( spotaí/ ance)
Speirmchill
Miteachoindré
Lascnaid
Nuicléas
Acrasóm
Lárchuid
Ceann
Coras Atáirgeadh Baineann
Cuideana
Inmheitriam
An Bhroinn/ (útaras)
Líneáilte ag an inmheitriam A chothaíonn an suth
Fóiséad an Ubhaduch
Ceirbheacs
Slí isteach do na speirmceallaí
Feadán Falópach
Suíomh Toirchiú
An Fhaighin
oscailt an fhaigin
Brillín
An Phit
Úréadra
Ánas
Faighin
Reicteam
Cnámh
Úiréadar
Lamhnán
Cnámh Droma
Na hUbhagáin
Táirgiú an ubh trí méóis
suite isa
Falacail Graifeach
Timplithe ag scannán ar a dtugtar an
Téaca
Cuas / Spás sreabhán-líonta
Cealla Falacaile
An Ubh
Hormón Éastraigin
Prógaistéarón
Corpus Luteum
Ubhsceitheadh
Tréithe Tánaisteacha Baineann
Fás Fionn Pubasach
Ardú Saill Corpa
Ardú táirgeadh ghéir (ance)
Leathnú an Chromáin
Neamhthortúlachas Baineann
Cúis : Bac san
Fheadán Falópach
Réiteach :
Obráid/Máinliacht
Neamhoird
Inmheatróis
Píosaí den t-inmheitream san áit mí-cheart
Cúis : níl cinnte ( hormóin)
Réitiú : pianmhúchtóirí
Fiobóidí
Fás de tumair neamhailseacha
Cúis : ní fíos ( Hormóin)
Réitiú : Mianliacht ( Obráid)
An Timthriall Míosta
28 lá
Lá 1-5
Tarlaíonn méóis in
úicít
úr san ubhagán
Cuirtear an t-inmheitriam ( líneáil an bhroinn) amach as an gcorp
Leibhéil íseal eastraigin agus prógaistéarón
5-13
Táirgíonn an falacail graifeach éastraigin a chúisíonn atú an t-inmheitriam ( líonadh le fuil)
Lá 14
Tarlaíonn
Ubhsceitheadh
= seo scaoileadh an ubh ón ubhagán
14-24
Forbraíonn an falacail isteach go dtí an
corpus luteum
Tárgaíonn an corpus luteum
Progaistéarón
Cúisíonn an progaistéarón
atú/tiubhú
níos mó arís den inmheitriam agus
cuireann sé stop/ cosc ar forbairt aon ubh eile
Lá 22
Briseann an
corpus luteum
sios
Cúplail / Caidreamh Colainnne
2 Céimeanna Corraithe
Bean
Atú an bhrillín agus táirgiú múcas ó bhalla an bhroinn
Fear
Atú an phéinis (líonadh le fuil)
Céimeanna i gCúpláil
Ionseamhnú - scoaileadh seamhan ón phéineas isteach san fhaighinn ( leacht & speirm)
Crapadh i matáinan útarais agus sna feadáin fallópacha- brúann sé seo speirmcealla ( atá ag snámh leis an lascnaid) suas na feadáin fallópacha
Toirchiú
Nuair a bhuaileann an speirm leis an ubh scaoileann sé einsímí ón acrasóm ar bharr
Briseann seo tríd an scannán thart ar an ubh
Is é a ceann den speirm a fhaigheann isteach -- fanann an cuid eile taobh amuigh
Ansin toirchiú - an núicleas den speirm agus den ubh ag comhtháthú
Sna Feadáin Fallópacha
comhtháthú na speirmchill agus ubh chun síogót dioplóideach a dhéanamh
Forbairt an Síogóit
1) 46 crómasóim san ubh toirchithe (23 péirí)
2) Deighilteann an síogót alán uaireannta chun liathróid de cealla a dhéanamh ar a dtugtar
an moral
3) deighilt ---
cuas sreabhán líonta
agus
beart cealla
- glaoitear
blastaicist
air anois
4) Tar éis 5 lá - greamaíonn an bhlastaicist balla an bhroinn - glaoitear
ionphlandú
ar seo
5) Forbraíonn na cealla taobh istigh isteach go dtí an
suth* (embryo), forbraíonn na cealla eismheannacha isteach go dtí an
aimnín
, tálann an
aimnín sreabhán aimníneach**
7) Tárgaíonn an phlacaint hormóin ( eastraigin agus proigéastarón)..... Malartaítear antashubstaintí , ocsaigin, cothaithe idir máthar agus an suth
6) Ag an bpointe seo freisin, foirmíonn
an phlaicint
ón bhfíochán suthach (
an trófablast
) agus fíochán útarach
1)
Ciseal Fíochán/Orgán
eictideirm
= craiceann, iongaha néarchóras.
méisideirm
= Matáin, cnámharlach, corais eisfheartha.
Indeirm
= An tAe, paincreas, líneál corasdíleáite, análaithe, eisfhearradh
2) T
ar éis seachtain 8
- príomhorgáín foirmithe- glaoítear féatas air anois
3)
Faoi Seachtain 12
-
tá cnámh tar éis áit loingeán a glacadh
-
tá comhordú idir nearóga agus matáin.
-
bogann cosa agus lámha.
-
is féidir an ghnéas a dhéanamh amach
-
forbraíonn fiacla faoin dreandal.
-
tosaíonn an féatas ag análú, scaoileadh fual
4) Lenann an páiste ag fás ó seachtain 12 ar aghaidh
An Féatas sa Bhroinn
Aimnín
Sreabhán Aimníneach
Féatas
An t-Inmheitriam
Ubhaducht / Feadán Fallópach
Cuas an Utarais
An phlacaint
Fuileadáin
Cuas Fola
Villí ( ón bhféatas )
Matán an Utarais
An srincne
Ceirbheacs
An Fhaighin
Tréimhse iompar Clainne = 40 seachtain
10-12
Tar éis seo - glacann an
phlacaint
an ról seo - ag déanamh eastraigin agus progaistearón
Díreach roimh
bhreith
, stadann táirgiú progasitéarón agus ardaíonn leibhéal eastraigin
tá an
eastraigin
agus
progaistéarón
déanta ag
corpus luteum
Breith
Stad 1
I dtreo an ceirbhecs
Hormóin Oscatóicin
Briseann an Aimnín
Ceirbheacs
ag
leathú
Crapadh Matáin
Stad 2
Crapaithe níos minicí agus níos láidre
Brúitear an leanbh amach cloigeann ar dtús
Stad 3
Cuirtear an phlacaint, aimín, cuid eile den srincne amach
HGC
Gónadatróifin Cóirineach Dhaonna
IVF
In Vitro Fertilisation (in glass)
lachtú
( Déanamh Bainne ag na cíocha)
Na Hormóin
-
Prostaglaindin
agus
ocsatóicin
= scaoiltear iad ón faireog phiotútach - spreagann siad breithiú ( crapadh na matáin)
Proclachtain
= Spreagadh Lachtú ( Déantús Bainne )
Déantar
maothal
ar dtús = lán le cothaithe agus antashubtaintí- 3-4 lá. Bainne ansin
Ocsatóicin
= spreagann sé scaoileadh bainne ó na cíocha
Buntaistí Do Beathú Ó Na Cíocha
1)
Antashubstaintí
= Cosaint Ó Ionfhabhtú
5) Nasc idir mháthair agus leanbh
3)
Laghdú
ar dhóchúlacht ailse bhrollaigh
2)
Laghdaíonn
sé an seans infhabhtú - ó miocróibí
4) Teocht agus Cothaithe Cearta
Breithrialú
Modh Nadúrtha
gan cúpláil/ caidreamh colainne a dhéanamh thart ar 5 lá roimh go dtí 5 lá tar éis ubhsceitheadh ( an tréimhse torthúil) - 70% éifeachtach
Modh Ceimiceach
1) An Piolla (éastragin + progaistéarón) - stopann sé forbairt ubh ur.
2) Speirmicídí- substaint a mharaíonn speirmcealla
Modh Mánlíachta ( obráid )
1)
Fir
- vaiseachtóime - gearradh ducht na speirme ( Vas Deferens )
2) Mná - Gearradh Feadáin - gearradh na ( feadáin fallópach) hubhaducht ( ag cengailt)
Modh Meicniúil
= Cosc a chur le bualadh le chéile an speirmchill agus an ubh :
Candam
- ( frithghiniúint = contraception) - thar an phéineas- stop leis an speirmchill.
2.
Diafram
- isteach sa fhaighin thar an ceirbhéacs - stop leis na speirmcealla
Sláinte i Rith Iompar Clainne
Ná glac Drugaí !
Bia Sláintiúil
Ná Caith Tabac!!