Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 9 การพยาบาลผู้ป่วย ตา หู จมูก คอ, image, image, image, image, image…

- - - - 2.1 การวัดสายตา (visual acuity) ความสามารถในการมองเห็น โดยใช้ Snellen chart และ E- chart
      - 2.2 การวัดความดันลูกตา (tonometry) การตรวจโดยใช้มือกดTactile tension
      - 2.3 การส่องตรวจภายในลูกตาด้วย
        ophthalmoscope
      - 2.4 การตรวจตาด้วย (slit lamp)
      - 2.5 การตรวจลานสายตา (visual field
        examination)
      - 2.6 การตรวจกล้ามเนื้อตา (ocular muscles
        examination)
      - 2.7 การตรวจตาบอดสี (color blindness examination)
      - 2.8 การวินิจฉัยโรคด้วย DNA
  - - - กุ้งยิง (Hordeolum)
      - เยื่อบุตาขาวอักเสบ (Conjunctivitis)
      - ริดสีดวงตา (Trachoma)
  - - - ความหมาย กุ้งยิง (Hordeolum) หมายถึง ตุ่มฝีเล็กๆที่เกิดที่ขอบเปลือกตา
        -External hordeolum / stye เป็นการอักเสบของ
        ต่อมเหงื่อบริเวณผิวหนังตรงโคนขนตา
        -Internal hordeolum เป็นการอักเสบของต่อม
        ไขมันบริเวณเยื่อบุเปลือกตา
      - สาเหตุ เกิดจากต่อมไขมันที่โคนตามีการอุดตันและเกิดการติดเชื้อแบคทีเรีย
      - อาการ ปวดที่เปลือกตา ปวดตุบๆบริเวณที่
        เป็น เป็นตุ่มแข็งแตะถูกเจ็บ หนองนูนเป่งหัวขาวๆ เหลืองๆ
      - การรักษา
        
        เมื่อเริ่มขึ้นใหม่ๆ ประคบด้วยน้ำอุ่นจัดๆ
        
        ให้ใช้ยาหยอดตาหรือป้ายตาที่ผสมยา
        ปฏิชีวนะถ้าหนังตาบวมแดงหรือมีต่อมน้ำเหลืองหน้าหูโตร่วมด้วย
        
        ถ้าเป็นหัวหนอง ควรสะกิดหรือผ่าเอา
        หนองออก แล้วให้กินยาปฏิชีวนะ
    - - -เยื่อยุตาอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย
        
        เชื้อ Bacterial Conjunctivitis
        สาเหตุ เชื้อ Strep.epidermidis, Staph.aureus ติดต่อโดยการสัมผัส
        
        อาการ ตาแดง หนังตาบวม มีขี้ตามากเป็นสีเหลือง
        หรือเขียว ไม่ปวดหรือเคืองตา
        
        การรักษา ใช้ยาป้ายตาหรือหยอดตา ยาปฏิชีวนะเช่น Terramycin eye ointment, Poly-oph eyedrop.
        ถ้าหนังตาบวมมากให้กินยา Cloxacillin หรือ Erythromycin
      - -เยื่อยุตาอักเสบจากเชื้อไวรัส
        
        สาเหตุ ติดเชื้อไวรัส เช่น adenovirusติดต่อโดยการสัมผัสน้ำตาโดยตรง เล่นน้ำในสระ
        ว่ายน้ำ
        
        อาการ ตาแดง เคืองตา หนังตาบวมเล็กน้อย มีขี้ตา
        เล็กน้อยต่อมน้ำเหลืองหน้าหูโตอาจมีไข้ร่วมด้วย
        
        การรักษา ใช้ยาป้ายตาหรือหยอดตา ยาปฏิชีวนะ
      - -เยื่อบุตาอักเสบจากการแพ้
        
        สาเหตุ จากการแพ้ เช่น ฝุ่น ควัน เกสรดอกไม้ อากาศ เครื่องสำอาง โรคภูมิแพ้
        
        อาการ คันตามาก ตาบวม น้ำตาไหล มักไม่มีขี้ตา ตาแดงเล็กน้อย
        
        การรักษา
        
        ให้ antihistamine เช่น Hista-oph eye drop ,
        Alomide eyedrop
        
        ถ้าเป็นมากให้ยาแก้แพ้ เช่น CPM หลีกเลี่ยงสิ่ง
        ที่แพ้
      - การป้องกัน
        
        ล้างมือด้วยน้ำและสบู่ให้สะอาดอยู่เสมอ
        
        ไม่คลุกคลีใกล้ชิด หรือใช้สิ่งของร่วมกับผู้ป่วย
        
        ถ้ามีฝุ่นละออง หรือน้ำสกปรกเข้าตา ควรล้างตา
        ด้วยน้ำสะอาด
        
        อย่าปล่อยให้แมลงหวี่ หรือแมลงวันตอมตา
        
        หมั่นดูแลรักษาความสะอาดของร่างกาย สิ่งของ เครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น เสื้อผ้า ผ้าเช็ดตัว ผ้าปูที่นอน
  - - - สาเหตุ
        
        ผู้สูงอายุ
        
        ปัจจัยทางด้านสุขภาพ ได้แก่ พันธุกรรม ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น
        โรคเบาหวาน
        
        การใช้ยาหรือสารพิษ เช่น ยาสเตอรอยด์ ยาขับปัสสาวะ ยาฆ่า
        เซลล์มะเร็ง ยาฆ่าแมลง
      - ชนิดของต้อกระจก
        
        ต้อกระจกในวัยสูงอายุ (senile cataract)
        
        ต้อกระจกโดยกำเนิด (congenital cataract)
        
        ต้อกระจกทุติยภูมิ (secondary cataract)
      - อาการและอาการแสดง
        
        ตามัวลงช้าๆ ตามัวมากขึ้นในที่สว่างที่เป็นเช่น
        นั้นเนื่องจาก ขณะอยู่ที่สว่างรูม่านตาเล็กลงส่วนอยู่ในที่มืดจะเห็นชัดขึ้น เพราะรูม่านตาขยาย
        
        มองเห็นภาพซ้อน เนื่องจากการหักเหของแสง
        ในแต่ละส่วนของแก้วตาเปลี่ยนไป
      - การรักษา
        
        การรักษา ต้อกระจกไม่มีการรักษาด้วยยา มีวิธีเดียว
        เท่านั้น คือ การผ่าตัดเอาแก้วตา ที่ขุ่นออก ซึ่งเรียกว่าลอกต้อกระจก (lens extraction)
    - - ความดันลูกตาสูง (Increase intraocular pressure) IOP
        เกิดจากการไอ การจาม การอาเจียน
      - การดึงรั้งของแผลเย็บ ( Stress on the suture Line) เมื่อความดันในลูกตาสูงจะทำให้แผลเย็บถูกดึงรั้ง
      - เลือดออกในช่องหน้าม่านตา (Hyphema)การฉีกขาดฉีกขาดของเส้นเลือดม่านตา
      - การติดเชื้อ ( Infection) เกิดได้จากหลายสาเหตุตาถูกน้ำ ผู้ป่วยขยี้ตา
    - - การพยาบาลเพื่อป้องกันการกระทบกระเทือนตาประคองศีรษะผู้ป่วยเมื่อเคลื่อนย้ายหลังผ่าตัด
      - การพยาบาลเพื่อช่วยลดอาการปวดตาและให้พักหลับ
        ได้ ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา
      - การพยาบาลเพื่อป้องกันการติดเชื้อที่ตา
        ภายหลังผ่าตัด
  - - - ความดันภายในลูกตาสูง (ปกติ 10-20 ม.ม.
        ปรอท) ความดันลูกตาสูงเกิดจากไหลเวียนของ น้ำเอเควียส (aqueous humor)
      - ขั้วประสาทตาถูกกดให้บุ๋ม
      - มีลานสายตา (visual field ) แคบกว่าปกติ
    - - ต้อหินชนิดทุติยภูมิชนิดมุมเปิด เกิดตามหลังโรคตาบางโรคหรือโรคภายนอกลูกตาก็ได้เป็นได้ทั้งมุมเปิดและมุมปิด พบในผู้ที่เป็นเบาหวาน
      - ต้อหินชนิดทุติยภูมิชนิดมุมปิด มักเกิดตามหลังการมีความผิดปกติภายในลูกตามาก่อน เช่น การอักเสบในลูกตา อุบัติเหตุของลูกตา
    - - ต้อหินโดยกำเนิด พบได้ตั้งแต่แรกเกิด จากพันธุ
        กรรมทำให้มีความผิดปกติของการโตของมุมม่านตา คือ การสร้างเนื้อเยื่อที่หนาตัวผิดปกติ
    - - อาการ ปวดตา ตามัว กระจกตาบวม เห็นเป็นสีรุ้งรอบ
        ดวงไฟ ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน
    - - การใช้ยาหดรูม่านตา จะส่งผลต่อกล้ามเนื้อหูรูด
        ม่านตาทำให้รูม่านตาหดเล็กลงทำให้มุมม่านตาเปิด
      - β-adrenergic blocking agent ลดการสร้างน้ำเลี้ยง
        ลูกตา เช่น 0.25 และ0.5% timoptol
      - Sympathomimetic drugs ลดการสร้างน้ำเลี้ยงลูกตา เพิ่มการไหลเวียนโลหิต เช่น epinephrine
    - - การตัด Trabecular meshwork ร่วมกับตาขาวครึ่งหนึ่งเหมาะสำหรับต้อหินชนิดมุมเปิดโดยเปิดทางระบายน้ำของลูกตาที่อยู่ข้างในออกมาอยู่ที่ใต้เยื่อบุตา
      - Peripheral iridectomy ( PI ) การตัดม่านตา
        บริเวณฐานให้เป็นรู เพื่อเปิดทางให้น้ำเลี้ยงในลูก
      - Cyclotherapy การผ่าตัดทำลาย cilliary
        body ใช้ในผู้ที่มีต้อหินและรักษาโดยทางยา
    - - ในผู้ป่วยต้อหินจะให้ยาขยายม่านตา และสังเกตการ
        ขยายตัวของรูม่านตาถ้าไม่ขยายหรือขยายตัวน้อยให้แจ้งแพทย์ก่อนส่งเข้ารับการผ่าตัด
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับยาลดความดันลูกตาเพื่อป้องกัน
        การเลื่อนไหลของวุ้นตาออกมาซึ่งทำให้เกิดการลอกหลุดของจอประสาทตาได้
      - เลี่ยงการเงยหน้าก้มหน้า
  - - - การเสื่อมของจอประสาทตาหรือน้ำวุ้นตา มักพบในผู้
        สูงอายุหรือผู้ที่มีสายตาสั้นมากๆ
      - อุบัติเหตุถึงชั้นของจอประสาทตา
    - - มองเห็นจุดดำๆหรือหยากไย่ลอยไปมาร่วมกับเลือดออกที่วุ้นตา ถ้ามีการดึงรั้งหรือ ลอกหลุดของเรตินาทำให้มองเห็นแสงวูบวาบในตาคล้ายฟ้าแลบ
    - - ในภาวะฉุกเฉิน ควรให้ผู้ป่วยนอนนิ่งๆ ปิดตาทั้ง
        สองข้าง
      - ในรายที่มีการฉีกขาดหรือลอกหลุดของจอ
        ประสาทตามากๆ จะรักษาโดยการผ่าตัด
      - photocoagulation เป็นการใช้แสงเลเซอร์ผ่านรู
        ม่านตาที่ขยาย ไปยังจอประสาท
      - cryotherapy or retinal cryopexy เป็นการใช้ความ
        เย็นจี้ด้านนอกผ่านลูกตา
      - Pneumatic retinopexy เป็นการทำ cryotherapy โดยการ
        ฉีดแก๊สที่ขยายตัวได้เข้าไปในน้ำวุ้นตาใกล้ที่มีพยาธิสภาพ
      - Buckling operation การดันให้จอประสาทตาที่ลอกหลุดกลับเข้าที่โดยใช้แรงดันจากภายนอกผ่านตาขาว
      - Vitrectomy วิธีตัดน้ำวุ้นตา ใช้ในรายที่มีรอยฉีกขาดของจอประสาทตาร่วมกับวุ้นตาขุ่น
    - - การพยาบาล เพื่อป้องกันการหลุดลอก หรือมีรูขาดที่จอ
        ประสาท
      - .การพยาบาล เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนหลัง
        ผ่าตัด
      - แนะนำผู้ป่วยไม่ควรก้มศีรษะต่ำกว่าเอวหลังผ่า
        ตัด
      - ป้องกันภาวะท้องผูก
      - ประเมินการติดเชื้อหลังผ่าตัด
- - - - เช่น มีรูที่หน้าหู ถุงน้ำ มะเร็ง สิ่งแปลกปลอมเข้าหู ขี้หูอุดตัน ฝี การอักเสบ แก้วหูทะลุ
      - สิ่งแปลกปลอมเข้าหู
        
        สิ่งมีชีวิต เช่น แมลง
        
        สิ่งไม่มีชีวิต หิน ดิน กรวด เมล็ด
        พืช สำลี เม็ดพลาสติก
      - การพยาบาล
        
        เห็บ มด จะกัดแน่น ใช้แอลกอฮอล์ 70%
        หยอดลงไปฆ่า แล้วค่อยล้างหรือคีบออก
        
        แมลงปีก แมลงสาป ใช้น้ำหยอดเข้าในรูหูจนเต็ม มันจะออกมาเอง
        
        น้ำ ให้ใส่น้ำเพิ่มจนเต็มหู กดติ่งหน้าหู
        
        วัตถุก้อนกลม เล็กๆ ให้ล้างออก
      - การสูญเสียการได้ยิน
        
        Conductive hearing loss การนำเสียง
        บกพร่อง ผิดปกติที่หูชั้นนอกและชั้นกลางไม่สามารถนำเสียงไปสู่หูชั้นในได้
        
        Sensorineural hearing los ประสาทรับ
        ฟังเสียงบกพร่อง หรือประสาทหูเสื่อม
        
        Mixed hearing loss สูญเสียการได้ยิน
        แบบผสม การนำเสียงและประสาทรับฟัง
    - - สาเหตุ ถูกตบหู ถูกตี ถูกแทง การถูกกระแทก
      - อาการและอาการแสดง เจ็บ แก้วหูมีรอยฉีกขาด มีเลือดออก
        การได้ยินเสียงเสียไปแบบconductive hearing loss บางรายอาจ
        มีเสียงดังในหู หรือเวียนศีรษะร่วมด้วย
      - การรักษา
        
        ถ้าแก้วหูที่ขาดนั้นสะอาด และฉีกขาดไม่
        ใหญ่จนเกินไป จะติดเองภายใน 2-3 วัน
        
        หากเกิดจากอุบัติเหตุไม่ต้องหยอดยาใดๆไม่ต้องล้างหู ไม่ให้น้ำเข้าหู
        
        ไม่รบกวนใดๆภายในช่องหู
- - - - จัดให้นอนท่า ศีรษะสูง หรือนั่งก้มหน้าเล็กน้อย เพื่อไม่ให้เลือดไหลงคอจะทำให้คลื่นไส้ อาเจียน
      - วัดสัญญาณชีพ
      - ถ้าเลือดไม่ออกมากให้บีบจมูกนาน 5-8
        นาที และให้หายใจทางปาก
      - ประคบเย็นที่สันจมูก
    - - อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ และให้ความร่วมมือ
      - ระหว่างทำ จะมีการดูดเอาเลือดออกก่อน เพื่อใส่
        gauze packing
      - ให้ผู้ป่วยอ้าปากดูว่า gauze packing หลุดลงไป
        ในคอหรือไม่ และยังมีเลือดออกอีกหรือไม่
    - - หลังใส่ nasal packing แล้ว ถ้าใส่ทั้ง 2 ข้างผู้ป่วยจะต้องหายใจทางปาก
        และปากจะแห้ง
      - แปรงฟันได้ หากมีแผลในปากกลั้วคอด้วยน้ำยาบ่อยๆ หลีกเลี่ยงน้ำยาที่มี
        แอลกอฮอล์
      - กระตุ้นให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารและน้ำอย่างเพียงพอ ควรให้อาหาร
        อ่อนหรืออาหารเหลว
  - - - อาการเช่นเดียวกับเป็นหวัด
      - คันจมูก ก้อนโตมากจะคันมาก
      - เกิดการปิดกั้น หายใจทางจมูกไม่ได้ต้องหายใจ
        ทางปาก
      - การได้กลิ่นลดลง หรือหายไป
    - - รักษาเช่นเดียวกับโรคภูมิแพ้ และการอักเสบ
        เรื้อรังของจมูก
      - หากก้อนมีขนาดใหญ่ หายใจมาสะดวกต้อง
        รักษาโดยการผ่าตัด
      - หลังผ่าตัดจะปวด จมูกบวม ให้ประคบเย็นและลด
        บวม
  - - - เกิดขึ้นหลังจากเป็นหวัด ว่ายน้ำ น้ำสกปรกเข้าจมูกการถอนฟันกรามบนทะลุเข้า maxillary sinus
      - อาการและอาการแสดง
        
        คัดจมูก น้ำมูกข้นเป็นหนอง
        
        ปวดหนัก และกดเจ็บบริเวณที่อักเสบ
        
        เจ็บคอ เนื่องจากมีเสมหะลงคอ
      - การรักษาพยาบาล
        
        ใช้ยาบรรเทาปวด
        
        ลดอาการบวมโดยใช้ยาหยอด หรือพ่นจมูก ที่ทำให้
        หลอดเลือดหดตัว
        
        ควบคุมการติดเชื้อโดยใช้ยาปฏิชีวนะ อย่างน้อย 14
        วัน
    - - สาเหตุ จาก
        1.รักษา acute sinusitis ไม่ได้ผล หรือไม่ได้รับการ
        รักษา หรือเป็นซ้ำๆ
        
        ฟันกรามบนผุ รากฟันกรามบนอักเสบ เหงือก
        อักเสบ เชื้อโรคกระจายเข้าสู่ maxillary sinus
      - อาการและอาการแสดง
        
        มีน้ำมูกข้น มูกปนหนอง สีเหลือง หรือสีเขียว
        กลิ่นเหม็น
        
        ปวดน้อยกว่า acute sinusitis ปวดตื้อๆ
        
        การได้กลิ่นลดลง
      - การรักษาพยาบาล
        
        ขจัดสาเหตุของโรค
        
        ขจัดแหล่งการติดเชื้อ รับประทานยาปฏิชีวนะ
        อย่างน้อย 2 สัปดาห์
        
        ให้การถ่ายเทของน้ำหรือหนอง
  - - - รังสีรักษา ได้ผลดีในระยะ ที่ 1-2
      - รังสีรักษา ร่วมกับเคมีบำบัด ระยะที่ 3 -4 ทำคู่กันไป
        หรืออย่างใดอย่างหนึ่งก่อนหลัง
      - การผ่าตัด ทำเฉพาะในรายที่ต่อมน้ำเหลืองที่คอโต
        จากนั้นร่วมกับการฉายรังสี
      - เลเซอร์ Photo-dynamic therapy (PDT)
- - - - เจ็บร้อนในคอ ลักษณะเหมือนก้างติดคอ
      - ไอ เนื่องจากสำลักน้ำลาย และมีน้ำลายมาก
      - ระยะแรกเสียงไม่แหบ ต่อมามีเสียงแหบ
    - - การส่องกล้อง แล้วตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจทางพยาธิ
      - การทำ barium swallowing, CT scan ,MRI
    - - 1.ดูแลการหายใจ ผู้ป่วยจะใส่ Laryngectomy
        tube เพื่อหายใจ จะถูกใส่ไว้จนกว่าแผลผ่าตัด
      - การจัดการกับเสมหะ
      - จัดท่านอนศีรษะสูง 30-40 องศา หลังการผ่าตัด
        เพื่อช่วยในการหายใจได้สะดวก
      - จัดการกับอาการปวดเวลาลุกนั่งต้องพยุงศีรษะ
- - - - เจ็บคอ ไข้สูง อาจถึง 40.5 °C
      - หนาวสั่น เบื่ออาหาร
      - ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย
      - อาการจะรุนแรงอยู่ 24-72 ชั่วโมง
        อาการจะค่อยๆทุเลาลง
    - - ให้พักผ่อนอย่างเพียงพอ
      - ดื่มน้ำ อย่างน้อย 2,500 cc./day
      - รักษาความสะอาดช่องปากและฟัน กลั้วคอ
        ด้วยน้ำเกลืออุ่นๆ
      - ดูแลเรื่องยาบรรเทาปวด การลดไข้ และ
        ความไม่สุขสบาย
  - - - ดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะ กลุ่ม penicillin
        นาน 7 วัน เพื่อรักษาอาการอักเสบ
      - ทำความสะอาดช่องปาก
      - ถ้าเป็นบ่อย แนะนำให้ทำผ่าตัด
        Tonsillectomy