Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 9 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพตา หู คอ จมูก ระยะเฉียบพลันและเรื้อร…

- - - - ตุ่มฝีเล็กๆที่เกิดที่ขอบเปลือกตา แบ่งเป็น 2 ชนิด
        
        External hordeolum / stye เป็นการอักเสบของต่อมเหงื่อบริเวณผิวหนังตรงโคนขนตา
        
        Internal hordeolum เป็นการอักเสบของต่อม
        ไขมันบริเวณเยื่อบุเปลือกตา
      - สาเหตุ :check:
        
        เกิดจากต่อมไขมันที่โคนตามีการ
        อุดตันและเกิดการติดเชื้อแบคทีเรีย
      - อาการ :check:
        
        ปวดที่เปลือกตา ปวดตุบๆบริเวณที่เป็นตุ่มแข็งแตะถูกเจ็บ บางครั้งมีหนองนูนเป่งหัวขาวๆ เหลืองๆ รอบๆนูนแดงและกดเจ็บ
      - การรักษา :check:
        
        เมื่อเริ่มขึ้นใหม่ๆ ประคบด้วยน้ำอุ่นจัดๆ
        
        ให้ใช้ยาหยอดตาหรือป้ายตาที่ผสมยาปฏิชีวนะถ้าหนังตาบวมแดงหรือมีต่อมน้ำเหลืองหน้าหูโตร่วมด้วย ให้กินยาปฏิชีวนะ
        
        ถ้าเป็นหัวหนอง ควรสะกิดหรือผ่าเอาหนองออก แล้วให้กินยาปฏิชีวนะ
      - การดูแลตนเองถ้าเป็นกุ้งยิง
      - ประคบด้วยผ้าชุบน้ำอุ่นหรือไข่ต้มสุกห่อผ้าสะอาดบริเวณที่เป็นวันละ 3-4 ครั้ง ครั้งละประมาณ 15-20 นาที่ เป็นเวลา 3-4 วัน เพื่อช่วยลดอาการบวม เจ็บ และเป็นการทำให้รูเปิดของต่อมเปลือกตาไม่อุดตัน ในขณะทำการประคบให้หลับตาไว้
      - ล้างมือบ่อยๆ
      - งดทาเครื่องสำอาง
      - หลีกเลี่ยงการใส่คอนแทคเลนส์
      - ไม่ควรบีบหนองที่เปลือกตาเอง เพราะอาจทำให้อักเสบมากขึ้น
    - - เป็นการอักเสบติดเชื้อของเยื่อบุตา
        แบ่งเป็น 3 ชนิด ตามสาเหตุ
        
        เยื่อยุตาอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย
        
        สาเหตุ
        
        เชื้อ Strep.epidermidis, Staph.aureus
        
        ติดต่อโดยการสัมผัส
        
        อาการ
        
        ตาแดง หนังตาบวม มีขี้ตามากเป็นสีเหลืองหรือเขียว ไม่ปวดหรือเคืองตา
        
        การรักษา
        
        ใช้ยาป้ายตาหรือหยอดตา ยาปฏิชีวนะ เช่น Terramycin eye ointment, Poly-oph eyedrop. ถ้าหนังตาบวมมากให้กินยา Cloxacillin หรือ Erythromycin
        
        เยื่อยุตาอักเสบจากเชื้อไวรัส
        
        สาเหตุ
        
        ติดเชื้อไวรัส เช่น adenovirus
        
        ติดต่อโดยการสัมผัสน้ำตาโดยตรง เล่นน้ำในสระว่ายน้ำ
        
        อาการ
        
        ตาแดง หนังตาบวม มีขี้ตามากเป็นสีเหลืองหรือเขียว ไม่ปวดหรือเคืองตา
        
        การรักษา
        
        ใช้ยาป้ายตาหรือหยอดตา ยาปฏิชีวนะ
        
        เยื่อบุตาอักเสบจากการแพ้
        
        การรักษา
        
        ให้ antihistamine เช่น Hista-oph eye drop , Alomide eyedrop
        
        ถ้าเป็นมากให้ยาแก้แพ้ เช่น CPM หลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้
        
        ถ้าคันตามากให้ประคบด้วยน้ำแข็ง
        
        สาเหตุ
        
        จากการแพ้ เช่น ฝุ่น ควัน เกสรดอกไม้ อากาศ เครื่องสำอาง โรคภูมิแพ้
        
        อาการ
        
        คันตามาก ตาบวม น้ำตาไหล มักไม่มีขี้ตา ตาแดงเล็กน้อย
      - การป้องกัน
        
        ล้างมือด้วยน้ำและสบู่ให้สะอาดอยู่เสมอ
        
        ไม่คลุกคลีใกล้ชิด หรือใช้สิ่งของร่วมกับผู้ป่วย
        
        ถ้ามีฝุ่นละออง หรือน้ำสกปรกเข้าตา ควรล้างตาด้วยน้ำสะอาด
        
        อย่าปล่อยให้แมลงหวี่ หรือแมลงวันตอมตา
        
        หมั่นดูแลรักษาความสะอาดของร่างกาย สิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น เสื้อผ้า ผ้าเช็ดตัว ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน ให้สะอาดอยู่เสมอ
        
        ผู้ป่วยโรคตาแดงควรหยุดเรียนหรือหยุดงานรักษาตัวอยู่ที่บ้าน เพื่อป้องกันไม่ให้โรคตาแดงลุกลาม หรือติดต่อสู่คนอื่น
  - - - การเกิดแผลของกระจกตา อาจเกิดจากอุบัติเหตุหรือการที่เยื่อบุขั้นนอกสุดของกระจกตามีความต้านทานต่ำทำให้เกิดการตายของเนื้อเยื่อกระจกตา และถ้ามีการติดเชื้อร่วมด้วยก็จะเกิดหนองและเนื้อเยื่อกระจกตาหลุดลอกจนเกิดแผลของกระจกตาเกิดขึ้น
  - - - ชนิดปฐมภูมิ หรือชนิดไม่ทราบสาเหตุ (primary or rhematogenous retinal detachment) เชื่อว่าเกิดจากการเสื่อมของประสาทตาและวุ้นตา (vitreous) ทำให้มีการฉีกขาดเป็นรู และน้ำจากวุ้นตาที่เสื่อมสภาพเข้าไปในช่องว่างระหว่าชั้นเส้นใยประสาทกับชั้นเม็ดสีและจะเซาะให้จอประสาทตาทั้ง 2 ชั้นลอกหลุดออกจากกัน
      - ชนิดทุติยภูมิ (secondary retinal detachment) อาจเกิดจากการอักเสบภายในลูกตา เช่น uvetitis ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ซึ่งสามารถแบ่งออกได้อีก 2 ชนิด คือ
        
        2.1 การลอกหลุดของจอประสาทตาเนื่องจากมีของเหลวคั่ง (exudative retinal detachment) เกิดจากการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ของหลอดเลือดภายในลูกตาทำให้มีของเหลวเข้าไปอยู่ใน sub retinal space โดยที่ไม่มีรอยฉีกขาด มักเกิดจากการอักเสบ ติดเชื้อหรือมีก้อนเนื้องอกภายในลูกตา เป็นต้น
        
        2.2 การหลุดลอกของประสาทตาเนื่องจากการดึงรั้ง (tractional retinal detachment) เป็นการหลุดของจอประสาทตาที่มีการดึงรั้งจากวุ้นตาให้จอประสาทตาถูกยกขึ้น ถ้าแรงนั้นมีมากอาจทำให้จอประสาทตารับภาพฉีกขาดได้ มักเกิดจากภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
    - - การเสื่อมของจอประสาทตาหรือน้ำวุ้นตา มักพบในผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีสายตาสั้นมากๆ
      - หลังผ่าตัดต้อกระจก
      - อุบัติเหตุถึงชั้นของจอประสาทตา
      - โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูงทำให้เส้นเลือดเปราะฉีกขาดง่าย เกิดเป็นผังพืดดึงรั้งให้จอประสาทตาหลุดลอกได้
      - การอักเสบของคอรอยด์ (choroids) และจอประสาทตา(retina)
    - - มองเห็นจุดดำๆหรือหยากไย่ลอยไปมา (floater) ร่วมกับเลือดออกที่วุ้นตา ถ้ามีการดึงรั้งหรือ ลอกหลุดของเรตินาทำให้มองเห็นแสงวูบวาบในตาคล้ายฟ้าแลบ (flashing) ซึ่งทำให้สูญเสียการมองเห็นหรือมองเห็นภาพบิดเบี้ยวหรือเป็นม่านดำมาบังสายตา (scotoma)
    - - ในภาวะฉุกเฉิน ควรให้ผู้ป่วยนอนนิ่งๆ ปิดตาทั้ง
        สองข้าง
      - ในรายที่มีการฉีกขาดหรือลอกหลุดของจอประสาทตามากๆ จะรักษาโดยการผ่าตัด เพื่อให้จอประสาทตาเข้าที่ เกิดการยึดติดกับชั้นคอร์ลอยด์ และปิดรูที่ฉีกขาด
      - 1. photocoagulation เป็นการใช้แสงเลเซอร์ผ่านรูม่านตาที่ขยาย ไปยังจอประสาท ทำให้เกิดรอยไหม้รอบๆบริเวณที่หลุดลอกและเกิดกระบวนการอักเสบทำให้เกิดการติดแน่นมากกว่าปกติ
      - 2. cryotherapy or retinal cryopexy เป็นการใช้ความเย็นจี้ด้านนอกผ่านลูกตา เยื่อบุตาและตาขาว บริเวณรอบๆที่มีการหลุดลอก
      - 3. Pneumatic retinopexy เป็นการทำ cryotherapy โดยการฉีดแก๊สที่ขยายตัวได้เข้าไปในน้ำวุ้นตาใกล้ที่มีพยาธิสภาพ
      - 4. Buckling operation การดันให้จอประสาทตาที่ลอกหลุดกลับเข้าที่โดยใช้แรงดันจากภายนอกผ่านตาขาว
      - 5. Vitrectomy วิธีตัดน้ำวุ้นตา ใช้ในรายที่มีรอยฉีกขาดของจอประสาทตาร่วมกับวุ้นตาขุ่น
    - - การพยาบาล เพื่อป้องกันการหลุดลอก หรือมีรูขาดที่จอ
        ประสาท
        
        1.1 ให้ข้อมูลเกี่ยวกับโรคและการปฏิบัติตน
        
        1.2 ดูแลให้ absolute bed rest บนเตียงเพื่อให้น้ำวุ้นตาช่วยอุดให้จอประสาทตาไม่ให้ลอกหรือมีรูขาดมากขึ้น
        
        1.3 แนะนำให้งดปัจจัยที่ทำให้จอประสาทตาลอก ได้แก่ การไอ จาม หรืออาเจียนแรงๆ การขยี้ตา
        
        1.4พยาบาลต้องช่วยเหลือในการทำกิจกรรมเนื่องจากผู้ป่วยอาจได้รับการปิดตาทั้งสองข้าง
      - การพยาบาล เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด โดย
        
        2.1 จัดท่าให้นอนคว่ำหรือศีรษะต่ำๆ เพื่อให้ก๊าซหรือสารที่ใส่ไว้ในลูกตาไปกดบริเวณจอประสาทตาที่ลอกหลุด เพื่อช่วยให้จอประสาทตากลับเข้าที่ หรือเป็นท่านั่งก้มหน้าบนโต๊ะ
        
        2.2 ประเมินภาวะความดันลูกตาสูงได้แก่ การวัดความดันลูกตา อาการ ความรุนแรงของการปวดตา
        
        2.3 อธิบายเหตุผลของการถูกปิดตาแน่นในข้างที่ผ่าตัด ส่วนข้างที่ไม่ได้ผ่าตัดจะถูกปิดตาธรรมดาประมาณ 24-48 ชม.
        
        2.4 แนะนำผู้ป่วยไม่ควรก้มศีรษะต่ำกว่าเอวหลังผ่าตัด
        
        2.5 ป้องกันภาวะท้องผูก
        
        2.6 ไม่ให้ข้างที่ทำผ่าตัดถูกน้ำ
        
        2.7 ประเมินการติดเชื้อหลังผ่าตัด
        
        2.8 ให้ทำกิจกรรมเบาๆ หลังผ่าตัด 3 สัปดาห์
        
        หลังผ่าตัด 6 สัปดาห์จึงทำกิจกรรมได้ตามปกติ
      - การพยาบาลเพื่อให้ผู้ป่วยมีความรู้เกี่ยวกับการดูแลตนเองที่บ้าน
        
        ประเมินความสามรถในการดูแลตนเอง วางแผนการดูแลตนเองของผู้ป่วยและญาติ โดยการเรียนรู้และฝึกทักษะที่จำเป็น เช่น
        
        1.1 การเช็ดตา
        
        1.2 การหยอดยา การป้ายตา
        
        1.3 แนะนำวิธีการป้องกันการติดเชื้อ
        
        1.4 ให้สังเกตอาการที่บ่งบอกถึงจอประสาทตาลอก ได้แก่ การมองเห็นจุดลอยไปมา เห็นแสงคล้ายฟ้าแลบในตา ควรมาพบแพทย์ก่อนวันนัด
  - - - ผู้สูงอายุ
      - ปัจจัยทางด้านสุขภาพ ได้แก่ พันธุกรรม ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวาน
      - การใช้ยาหรือสารพิษ เช่น ยาสเตอรอยด์ ยาขับปัสสาวะ ยาฆ่าเซลล์มะเร็ง ยาฆ่าแมลง
      - การขาดสารอาหารในหญิงตั้งครรภ์ ส่งผลทำให้ทารกเป็นต้อกระจกแต่กำเนิด
      - รังสี หรือไฟฟ้าแรงสูง
      - การกระทบกระเทือนหรือบาดเจ็บบริเวณลูกตาโดยตรง
    - - ต้อกระจกในวัยสูงอายุ (senile cataract)
      - ต้อกระจกโดยกำเนิด (congenital cataract)
      - ต้อกระจกทุติยภูมิ (secondary cataract) สาเหตุจากภยันตราย จากโรคเบาหวานจากการได้รับยาเสตียรอยด์และได้รับแสงอุลตราไวโอเล็ตเป็นเวลานานๆ
    - - ต้อกระจกเริ่มเป็น (immature cataract) อาจมีการขุ่นขาวบริเวณเนื้อส่วนรอบนอกของแก้วตาหรือคอร์แทกซ์ แต่เนื้อตรงกลางหรือนิวเคลียสยังใส
      - ต้อกระจกสุก (mature cataract) แรงดันออสโมติกในตาสูงขึ้นทำให้มีการดึงน้ำผ่านเข้าเซลล์ ทำให้แก้วตาบวมน้ำ ส่งผลให้แก้วตาสูญเสียความใส เกิดการขุ่นขาวขึ้น
      - ต้อกระจกสุกงอม (hypermature cataract) น้ำในตาถูกขับออกนอกตา ทำให้แก้วตาขุ่นขาวทั่วไปหมด เป็นระยะที่เหมาะแก่การผ่าตัดแก้วตาออก
    - - ตามัวลงช้าๆ ตามัวมากขึ้นในที่สว่างที่เป็นเช่นนั้นเนื่องจาก ขณะอยู่ที่สว่างรูม่านตาเล็กลงส่วนอยู่ในที่มืดจะเห็นชัดขึ้น เพราะรูม่านตาขยาย
      - มองเห็นภาพซ้อน เนื่องจากการหักเหของแสงในแต่ละส่วนของแก้วตาเปลี่ยนไป
      - สายตาสั้นลงเพราะแก้วตาเริ่มขุ่น กำลังหักเหของแสงเปลี่ยนไปจึงมองในระยะใกล้ได้ชัด ขณะเดียวกันมองไกลจะไม่ชัดเมื่อใช้ไฟฉายส่องผ่านรูม่านตา จะเห็นแสงสะท้อนสีขาว
      - รูม่านตาจะเห็นขุ่นขาวเมื่อส่องดูด้วยไฟฉาย
      - ถ้าส่องตาผู้ป่วยด้วยเครื่องมือที่เรียก direct opthalmoscope บริเวณรูม่านตาจะเห็นเป็นเงาดำตามขนาดและรูปร่างของแก้วตาที่ขุ่น
    - - ต้อกระจกไม่มีการรักษาด้วยยา มีวิธีเดียวเท่านั้น คือ การผ่าตัดเอาแก้วตา ที่ขุ่นออก ซึ่งเรียกว่า ลอกต้อกระจก (lens extraction)
      - 1. Intracapsular cataract extraction (ICCE) การผ่าตัดนำแก้วตาที่ขุ่นพร้อมทั้งเปลือกหุ้มแก้วตาทั้งหมดในเวลาเดียวกันการผ่าตัดชนิดนี้มีผลไม่แน่นอน มีผลต่อสายตาการมองถ้าไม่ใส่เลนส์เข้าไปแทนที่ผู้ป่วยจะต้องใส่แว่นตา หรือคอนแทคเลนส์ หรือถ้าใส่แล้วแพทย์วางตำแหน่งไม่ตรงทำให้เกิดสายตาเอียงได้
        ดึงเอาเลนส์ออกมาทั้งอัน แล้วค่อยใส่เลนส์เทียมเข้าไปแทน หรือไม่ใส่ก็ได้
      - 2. Extracapsular cataract extraction (ECCE)คือ การผ่าตัดนำแก้วตาที่ขุ่นพร้อมทั้งเปลือกหุ้มแก้วตาด้านหน้า โดยเหลือเปลือกหุ้มแก้วตาด้านหลังไว้
      - 3. Extracapsular Cataract Extraction with Intraocular Lens (ECCE c IOL) เป็นการผ่าตัดเอาแก้วตาออกเหลือแต่เปลือกหุ้มแก้วตาด้านหลังร่วมกับใส่แก้วตาเทียมหลังผ่าตัดผู้ป่วยสามารถมองเห็นชัดทันทีการมองเห็นภาพจะขนาดใกล้เคียงกับตาคนปกติมากที่สุดไม่ต้องสวมแว่นตา สามารถขจัดปัญหาการสูญหายของแว่นตาลงได้
      - 4. Phacoemulsification with Intraocular Lens ( PE c IOL) เป็นการผ่าตัดต้อกระจกโดยใช้คลื่นเสียง หรือ อัลตราซาวด์ความถี่สูงเข้าไปสลายเนื้อแก้วตาแล้วดูดออก แล้วนำแก้วตาเทียมใส่แทน
      - แก้วตาเทียม (Intraocular Lens)
        
        เป็นสิ่งประดิษฐ์ใช้แทนเลนส์ธรรมชาติมักทำจากสาร Polymethyl methaacrylate (PMMA) ซึ่งไม่มีปฏิกิริยากับเนื้อตาลักษณะแก้วตาเทียมประกอบด้วย 2 ส่วนใหญ่ๆ คือ
        
        ส่วนที่เป็นแก้วตาเทียม (optical portion) ทำหน้าที่หักเหแสงให้ตกบนจอประสาทตา เพื่อให้เห็นภาพชัดส่วน
        
        ขาแก้วตาเทียม ( haptic portion) ทำหน้าที่ยึดหรือพยุงให้แก้วตาเทียมอยู่ในตำแหน่งที่ต้องการ ไม่ให้เคลื่อนที่หรือเลื่อนหลุดไป มีทั้งที่เป็นขาแข็งและที่ยืดหยุ่นได้ แบบสปริง
    - - ความดันลูกตาสูง (Increase intraocular pressure) IOP เกิดจากการไอ การจาม การอาเจียน การก้มหน้าต่ำกว่าระดับเอว การยกของหนัก การบีบตา การเบ่งถ่ายอุจจาระ และการนอนตะแคงทับข้างที่ผ่าคัด ความดันในลูกตาจะสูงมากกว่า 20 mmHg
      - การดึงรั้งของแผลเย็บ ( Stress on the suture Line) เมื่อความดันในลูกตาสูงจะทำให้แผลเย็บถูกดึงรั้ง
      - เลือดออกในช่องหน้าม่านตา (Hyphema) เกิดจากการฉีกขาดฉีกขาดของเส้นเลือดม่านตา และ ซีเลียรีบอดี
      - การติดเชื้อ ( Infection) เกิดได้จากหลายสาเหตุตาถูกน้ำ ผู้ป่วยขยี้ตา
      - vetreous prolapse เกิดจากการแตกของ posterior capsule
        มี vetreous ในแผลทำให้การหายของแผลช้า และอาจมีรูที่ retina ทำให้กระจกตาลอกหลุดได้
      - ท่อทางเดินน้ำตาเกิดการติดเชื้อ เกิดจากการบาดเจ็บ
        ขณะผ่าตัด ในการใส่เลนส์
    - - การพยาบาลเพื่อป้องกันการกระทบกระเทือนตา ประคองศีรษะผู้ป่วยเมื่อเคลื่อนย้ายหลังผ่าตัด
      - การพยาบาลเพื่อช่วยลดอาการปวดตาและให้พักหลับได้ ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา จัดท่านอนไม่นอนทับบริเวณตาที่ได้รับการผ่าตัด จัดสภาพแวดล้อมลดสิ่งรบกวน
      - การพยาบาลเพื่อป้องกันการติดเชื้อที่ตาภายหลังผ่าตัด
        
        แนะนำการทำความสะอาดใบหน้า ไม่ให้น้ำเข้าตาข้างที่ทำผ่าตัด
        
        เน้นไม่ให้ผู้ป่วยเปิดตา ใช้นิ้วมือแยงตาหรือขยี้ตา
        
        ให้ปิดผ้าปิดตา และครอบที่ครอบตาตามแผนการรักษาและตรวจสอบให้ปิดแน่นไม่เคลื่อนหลุด
        
        ล้างมือให้สะอาดทุกครั้ง ทั้งก่อนและหลังให้การพยาบาล และปฏิบัติการพยาบาลอย่างถูกต้องด้วยวิธีปลอดเชื้อทุกขั้นตอน
      - การพยาบาลเพื่อลดความพร่องในการดูแลตนเอง
        
        วางกริ่งไว้ใกล้มือผู้ป่วยตลอดเวลา
        
        ตอบรับการร้องขออย่างรวดเร็ว ให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยตามความเหมาะสม
        
        บอกแผนการพยาบาลทุกครั้งขณะให้การพยาบาลผู้ป่วย
        
        บอกชนิดอาหารและเครื่องดื่ม ให้ผู้ป่วยทราบทุกครั้ง
      - การพยาบาลเพื่อป้องกันการเกิดความดันลูกตาสูง แผลเย็บฉีกขาด เลือดออกในช่องหน้าม่านตา
        
        จัดท่านอนให้ผู้ป่วยไม่นอนทับบริเวณตาที่ได้รับการผ่าตัด
        
        แนะนำผู้ป่วยให้หลีกเลี่ยงการไอจามแรงๆ การก้มศีรษะต่ำกว่าระดับเอว การตำหมาก
        
        แนะนำผู้ป่วยให้หลีกเลี่ยงการออกแรงมากๆ ในการเบ่งถ่ายอุจจาระ การสั่นหน้ามากๆ ขณะแปรงฟัน
      - การพยาบาลเพื่อให้มีความรู้เกี่ยวกับการดูแลตนเองเมื่อกลับบ้าน
        
        ขณะอาบน้ำให้ใช้ขันตักราดจากไหล่ลงมา ระวังอย่าให้น้ำกระเด็นเข้าตา
        
        แปรงฟัน ค่อยๆแปรง ไม่สั่นศีรษะไปมา
        
        สามารถรับประทานอาหารได้ทุกอย่าง หลีกเลี่ยงอาหารแข็ง เหนียว
        
        ไม่ควรให้ท้องผูก รับประทานผัก ผลไม้
        
        หลีกเลี่ยงการยกของหนัก การออกกำลังกายประเภทกระโดด เล่นโยคะ
      - สระผมได้ให้ผู้อื่นสระให้ ไม่เกาแรง ระมัดระวังน้ำเข้าตา
      - ใช้สายตาได้ตามปกติ เช่น ดูโทรทัศน์ หรืออ่านหนังสือ แต่ถ้าเมื่อยตาก็ให้หยุดพัก
      - เน้นให้ผู้ป่วยเห็นความสำคัญของการใช้ผ้าปิดตา และที่ครอบตา
      - สอนผู้ป่วยและญาติเกี่ยวกับการเช็ดตา หยอดตา ป้ายตา ให้ถูกต้องตามเทคนิคปลอดเชื้อ
      - แนะนำเรื่องการรับประทานยา และใช้ยาหยอดตา ยาป้ายตา
      - อาการผิดปกติที่ควรมาพบแพทย์ทันทีได้แก่ ปวดตามากผิดปกติ ถึงแม้รับประทานยาแก้ปวดแล้ว มาตรวจตามแพทย์นัดทุกครั้ง
  - - - ต้อหินชนิดปฐมภูมิ (primary glaucoma) เกิดจากความผิดปกติของทางเดินน้ำเลี้ยงลูกตา
        
        1.1 ต้อหินปฐมภูมิชนิดมุมเปิด POAG (primary open angle glaucoma) เกิดจากการตีบแคบของท่อตระแกรงที่เป็นทางระบายน้ำเลี้ยงลูกตาทำให้การระบายลดลงทำให้ความดันในลูกตาสูงขึ้นทีละน้อย ประมาณ 24 mmHg หรือสูงกว่า การทำลายประสาทตาเกิดขึ้นช้าๆ
        
        1.2 ต้อหินปฐมภูมิชนิดมุมปิด PACG (primary angle closure glaucoma) เกิดจากมีการปิดกั้นทางไหลออกของน้ำเลี้ยงลูกตา ทำให้การระบายน้ำเลี้ยงในลูกตาลดลงและน้ำเลี้ยงลูกตาจะพยายามดันออกมาด้านหน้า ทำให้ม่านตาโป่งออกมา ส่งผลให้ช่องด้านหน้าลูกตาและมุมของม่านตาแคบลงไปอีก จึงปิดกั้นทางระบายมากขึ้นทำให้มีแรงกดภายในลูกตา โดยเฉพาะบริเวณขั้วประสาทตา (optic disc) ทำให้มีการทำลายประสาทตาอย่างรวดเร็ว เกิดภาวะจอประสาทตาขาดเลือด ขั้วประสาทตาฝ่อ สูญเสียการมองเห็นทางด้านข้างก่อน ลานสายตาแคบร่วมกับอาการปวดตามาก ความดันลูกตาสูงประมาณ 50-60 mmHg
        
        ผลกระทบจากต้อหิน
        
        ความดันภายในลูกตาสูง (ปกติ 10-20 ม.ม.ปรอท) ความดันลูกตาสูงเกิดจาก ความผิดปกติของระบบการ ไหลเวียนของ น้ำเอเควียส (aqueous humor)
        
        ขั้วประสาทตาถูกกดให้บุ๋ม (cupping of the disc)
        
        มีลานสายตา (visual field ) แคบกว่าปกติ
      - ต้อหินชนิดทุติยภูมิ (secondary glaucoma) เกิดตามหลังโรคตาบางโรคหรือโรคภายนอกลูกตาก็ได้เป็นได้ทั้งมุมเปิดและมุมปิด
        
        2.1 ต้อหินชนิดทุติยภูมิชนิดมุมเปิด เกิดตามหลังโรคตาบางโรคหรือโรคภายนอกลูกตาก็ได้เป็นได้ทั้งมุมเปิดและมุมปิด พบในผู้ที่เป็นเบาหวาน หรือความดันโลหิตสูง หรือสายตาสั้น
        
        2.2 ต้อหินชนิดทุติยภูมิชนิดมุมปิด มักเกิดตามหลังการมีความผิดปกติภายในลูกตามาก่อน เช่น การอักเสบในลูกตา อุบัติเหตุของลูกตา
      - ต้อหินโดยกำเนิด (congenital glaucoma) พบได้ตั้งแต่แรกเกิด จากพันธุกรรม
        
        ต้อหินโดยกำเนิด พบได้ตั้งแต่แรกเกิด จากพันธุกรรมทำให้มีความผิดปกติของการโตของมุมม่านตา คือ การสร้างเนื้อเยื่อที่หนาตัวผิดปกติทำให้ไม่สามารถระบายน้ำเลี้ยงลูกตาได้
    - - ปวดตา ตามัว กระจกตาบวม เห็นเป็นสีรุ้งรอบดวงไฟ ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ความดันลูกตาสูง ลานสายตาแคบลง อาจเดินชนของ
    - - การใช้ยาหดรูม่านตา จะส่งผลต่อกล้ามเนื้อหูรูดม่านตาทำให้รูม่านตาหดเล็กลง ทำให้มุมม่านตาเปิดกว้าง กล้ามเนื้อ cilliary หดตัวทำให้น้ำเลี้ยงลูกตาไหลเวียนสะดวกเช่น 2-4% pilocarpine
      - β-adrenergic blocking agent ลดการสร้างน้ำเลี้ยงลูกตา เช่น 0.25 และ0.5% timoptol
      - Sympathomimetic drugs ลดการสร้างน้ำเลี้ยงลูกตา เพิ่มการไหลเวียนโลหิต เช่น epinephrine
      - Carbonic anhydrase-inhibitors ลดการสร้างน้ำเลี้ยงลูกตา เช่น acetazalamide (diamox)
      - Hyperosmotic agents ทำให้ osmotic pressure ในเลือดสูงขึ้นทำให้ดึงน้ำออกจากเซลล์มานอกเซลล์และขับน้ำออกทางไต ชนิดรับประทาน Glycerol ให้ทางหลอดเลือดดำ Manitol 20% ใช้ในกรณีต้องการให้น้ำเลี้ยงภายในลูกตาลดลงอย่างรวดเร็ว
    - - 1. การตัด Trabecular meshwork ร่วมกับตาขาวครึ่งหนึ่งเหมาะสำหรับต้อหินชนิดมุมเปิด เป็นการผ่าตัดที่ทำให้เกิดทางเชื่อมต่อระหว่าง ช่องหน้าลูกตา กับช่องใต้เยื่อบุตา โดยแพทย์จะเจาะรูที่ผนังลูกตา โดยเปิดทางระบายน้ำของลูกตาที่อยู่ข้างใน ออกมาอยู่ที่ใต้เยื่อบุตา เพื่อลดความดันของลูกตา
      - 2. Peripheral iridectomy ( PI ) การตัดม่านตาบริเวณฐานให้เป็นรู เพื่อเปิดทางให้น้ำเลี้ยงในลูกตาจากช่องหลังลูกตาเข้าสู่ช่องหน้าลูกตาแล้วไหลเวียนตามปกตินิยมใช้ในต้อหินชนิดมุมปิด
      - Cyclotherapy การผ่าตัดทำลาย cilliary body ใช้ในผู้ที่มีต้อหินและรักษาโดยทางยาหรือผ่าตัดข้างต้นไม่ได้ผลหรือในผู้ป่วยที่เป็นต้อหินระยะสุดท้าย
      - Goniotomy การใช้เครื่องมือกรีดที่มุมของช่องหน้าม่านตาเพื่อให้เนื้อเยื่อที่หนาตัวผิดปกติที่มุมม่านตาขาดออกมักทำในผู้ป่วยต้อหินแต่กำเนิด
      - 5. lazer trabeculoplastyการใช้แสงเลเซอร์ ที่นิยมใช้คือ Argon lazer trabeculoplasty (ALT) และ Lazer peripheral iridotomy (LPI
    - - ในผู้ป่วยต้อหินจะให้ยาขยายม่านตา และสังเกตการขยายตัวของรูม่านตาถ้าไม่ขยายหรือขยายตัวน้อยให้แจ้งแพทย์ก่อนส่งเข้ารับการผ่าตัด
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับยาลดความดันลูกตาเพื่อป้องกันการเลื่อนไหลของวุ้นตาออกมาซึ่งทำให้เกิดการลอกหลุดของจอประสาทตาได้
      - ถ้าผู้ป่วยได้รับยาระงับความรู้สึกทั่วร่างกาย มักได้รับการ retained foley’ s catheter เพื่อลดจำนวนปัสสาวะจากการที่ยาส่งผลให้สร้างปัสสาวะจำนวนมาก
      - หลังผ่าตัดแนะนำผู้ป่วยไม่ควรตะแตงทับข้างที่ผ่าตัด เพื่อป้องกันไม่ให้ความดันลูกตาข้างนั้นสูงขึ้น ให้ผู้ป่วยนอนบนเตียง 6-24 ชม.
      - เลี่ยงการเงยหน้าก้มหน้า
- - - - เช่น มีรูที่หน้าหู ถุงน้ำ มะเร็ง สิ่งแปลกปลอมเข้าหู ขี้หูอุดตัน ฝี การอักเสบ แก้วหูทะลุ
      - สิ่งแปลกปลอมเข้าหู :check:
        
        สิ่งมีชีวิต เช่น แมลง
        
        สิ่งไม่มีชีวิต หิน ดิน กรวด เมล็ดพืช สำลี เม็ดพลาสติก
      - การพยาบาล :check:
        
        สำหรับสิ่งมีชีวิต
        
        เห็บ มด จะกัดแน่น ใช้แอลกอฮอล์ 70% หยอดลงไปฆ่า แล้วค่อยล้าง หรือคีบออก
        
        แมลงปีก แมลงสาป ใช้น้ำหยอดเข้าในรูหูจนเต็ม มันจะออกมาเอง ถ้าไม่ออกให้ใช้วิธีเดียวกันกับ มด และเห็บ
        
        สิ่งไม่มีชีวิต
        
        น้ำ ให้ใส่น้ำเพิ่มจนเต็มหู กดติ่งหน้าหู ให้น้ำรวมกันแล้วตะแคงออก
        
        วัตถุก้อนกลม เล็กๆ ให้ล้างออก
        
        วัตถุเป็นแผ่นเล็กๆ ชิ้นบาง ให้คีบออก
      - Hearing loss :check:
        
        1. Conductive hearing loss การนำเสียงบกพร่อง ผิดปกติที่หูชั้นนอกและชั้นกลาง ไม่สามารถนำเสียงไปสู่หูชั้นในได้ พบใน คนที่ชี้หูอุดตัน แก้วหูทะลุ กระดูกสามชิ้นหลุดหายไป รักษาด้วยยาและการผ่าตัด
        
        2. Sensorineural hearing los ประสาทรับฟังเสียงบกพร่อง หรือประสาทหูเสื่อม ผิดปกติที่หูชั้นในเข้าไป เกิดจากการแพ้ยา เสียงระเบิด รักษาไม่ค่อยได้ ถึงรักษาไม่หาย
        
        3. Mixed hearing loss สูญเสียการได้ยินแบบผสม การนำเสียงและประสาทรับฟังบกพร่อง ความผิดปกติที่หูชั้นกลาง และชั้นนอก รวมทั้งประสาทรับฟัง รักษาได้บ้าง
        
        4. Functional or psychological hearing loss ผิดปกติที่ด้านจิตใจ ไม่มีพยาธิสภาพของหูโดยตรง ต้องรักษาทางจิตเวช
        
        5. Central hearing loss มีพยาธิสภาพที่สมองส่วนกลางทำให้เสียงที่รับฟังจากหูผ่านประสาทไปเมื่อมาถึงสมองไม่สามารถรับและแปลความหมายได้ จึงไม่เข้าใจความหมายของเสียง เช่น เส้นเลือดในสมองแตก ทำให้ศูนย์การรับฟังไม่สามารถใช้การได้
      - เครื่องช่วยฟัง (Hearing aids) :check:
        
        Microphone ทำหน้าที่รับเสียงเข้า
        
        Amplifier ทำหน้าที่ขยายพลังงานไฟฟ้าที่ส่งผ่านมาจากไมโครโฟน
        
        Earphone ทำหน้าที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าจาก amplifier ให้กลับเป็นพลังงานเสียง
        
        ชนิดของเครื่องช่วยฟัง :!:
        
        ชนิดติดกับตัว (Body type hearing aids)
        
        ชนิดติดไว้กับหู หรือศีรษะ (ear level type)
        
        2.1 แบบทัดหลังใบหู (behind the ear hearing aids)
        
        2.2 แบบแว่นตา (Eye glasses aids)
        
        2.3 แบบช่อนไว้ในหู (In the ear aids)
        
        ชนิดที่ผ่านกระดูกหู (Bone conduction hearing aids)
        
        ชนิดตั้งโต๊ะ (Table type hearing aids)
        
        การดูแลรักษาเครื่องช่วยฟัง :!:
        
        ทุกครั้งหลังการใช้งาน ควรเช็ดทำความสะอาด
        
        ห้ามโดนน้ำ หรือถ้ากรณีที่เครื่องโดนน้ำ ควรรีบนำถ่านออกจากเครื่องและทำเครื่องให้แห้ง
        
        3.ห้ามทำเครื่องหล่นพื้น เพราะอาจทำให้วงจรภายในเสียหายได้
        
        อย่าพยายามแกะหรือเปิดเครื่องเอง
        
        ทุกครั้งหลังการใช้งาน ควรถอดถ่านออกจากตัวเครื่อง และเก็บไว้ในกระปุกดูดความชื้น
      - การดูแลผู้ป่วยที่สูญเสียการได้ยิน :check:
        
        การช่วยเหลือด้านจิตใจ
        
        การช่วยเหลือด้านการติดต่อสื่อสาร ใช้กิริยาท่าทางในการสื่อสาร ก่อนการสนทนาเตรียมผู้ป่วยให้พร้อมที่จะฟัง ยืนตรงหน้าให้เห็นปาก อย่าตะโกน หรือพูดเสียงดังเกินไป พูดช้าๆชัดๆ พูดใกล้หูข้างที่ดีกว่า หลีกเลี่ยงการใช้คำเดี่ยว
        
        ให้ใช้เครื่องช่วยฟังเป็นประจำ
        
        ถ้าไม่ได้ยินเลยต้องส่งอรรถบำบัด เพื่อฝึกการอ่านริมฝีปาก
    - - สาเหตุ :check:
        
        ถูกตบหู ถูกตี ถูกแทง การถูกกระแทก
      - อาการและอาการแสดง :check:
        
        เจ็บ แก้วหูมีรอยฉีกขาด มีเลือดออก การได้ยินเสียงเสียไปแบบ conductive hearing loss บางรายอาจมีเสียงดังในหู หรือเวียนศีรษะร่วมด้วย เนื่องหูชั้นในได้รับการกระทบกระเทือน
      - การรักษา :check:
        
        ถ้าแก้วหูที่ขาดนั้นสะอาด และฉีกขาดไม่ใหญ่จนเกินไป จะติดเองภายใน 2-3 วัน หรือเป็นสัปดาห์
        
        หากเกิดจากอุบัติเหตุ ดูแลดังนี้
        
        2.1 ไม่ต้องหยอดยาใดๆ
        
        2.2 ไม่ต้องล้างหู ไม่ให้น้ำเข้าหู
        
        2.3 ไม่รบกวนใดๆภายในช่องหู
        
        2.4 กินยาแก้ปวดเมื่อปวด
        
        2.5 พบแพทย์เพื่อทำผ่าตัดแก้ไขส่วนที่เสียหาย หรือเชื่อมรอยต่อแก้วหูที่ขาด
      - Otitis media :check:
        
        หูน้ำหนวก หมายถึงมีการอักเสบที่เยื่อบุหูชั้นกลาง รวมทั้งเยื่อบุของมาสตอยด์ด้วย สาเหตุเกิดจากการอุดตันของท่อ Eustachian tube เมื่อมีการอักสบและมีการบวมของเยื่อจมูก คอ หลังจมูก (nasopharynx) ทำให้เกิดการอุดตันของท่อ Eustachian tube
        
        หูน้ำหนวกชนิดน้ำใส
        
        หูน้ำหนวกเป็นหนอง
    - - เช่น ประสาทหูพิการมาแต่กำเนิด Meniere’s syndrome
        การอักเสบ อุบัติเหตุ ถูกยิงถูกแทง
      - ประสาทหูพิการมาแต่กำเนิด
      - หูพิการในผู้สูงอายุ
      - ประสาทหูพิการจากพิษของยา
      - Meniere’s disease (Vertigo)
      - ประสาทหูพิการจากเสียงรบกวน
      - ประสาทหูพิการจากเสียง
      - เนื้องอกประสาทหู
      - การอักเสบของหูชั้นใน
      - อุบัติเหตุ
- - - - การบาดเจ็บ เนื้องอกของจมูก มะเร็งหลังโพรงจมูก หลอดเลือดในจมูกฉีกขาด โรคเลือด ความดันโลหิตสูง พิษสุราเรื้อรัง ผู้ที่ได้รับเคมีบำบัด
    - - Anterior epistaxis
        
        Posterior epistaxis
    - - จัดให้นอนท่า ศีรษะสูง หรือนั่งก้มหน้าเล็กน้อย เพื่อไม่ให้เลือดไหลงคอ เพราะอาจจะทำให้คลื่นไส้ อาเจียน และไม่สามารถตรวจดูจำนวนเลือดที่ออกได้
      - วัดสัญญาณชีพ
      - ถ้าเลือดไม่ออกมากให้บีบจมูกนาน 5-8 นาที และให้หายใจทางปาก
      - ประคบเย็นที่สันจมูก
      - ถ้าเลือดออกไม่หยุดอาจต้องใช้
        :!:
        
        Adrenaline 1: 1,000 หรือ ephredine 1% พ่นจมูก หรือชุบก๊อสสอดเข้าในจมูก (ยกเว้นผู้ป่วยความดันโลหิตสูง)
        
        จี้ไฟฟ้าด้วย
        
        silvernitrate solution 10%
        
        Trichloracetic acid 30-50%
        
        Nasal packing ด้วย gelform ,finger cot
      - การพยาบาลผู้ป่วยที่ทำ nasal packing :!:
        
        อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ และให้ความร่วมมือ
        
        ระหว่างทำ จะมีการดูดเอาเลือดออกก่อน เพื่อใส่ gauze packing
        
        ให้ผู้ป่วยอ้าปากดูว่า gauze packing หลุดลงไปในคอหรือไม่ และยังมีเลือดออกอีกหรือไม่
        
        เมื่อ pack เรียบร้อยแล้วให้นำ gauze ขนาด 4 x 4 พับครึ่งปิดด้านนอกอีกชั้นหนึ่ง
        
        :fire:
        
        หลังใส่ nasal packing แล้ว ถ้าใส่ทั้ง 2 ข้างผู้ป่วยจะต้องหายใจทางปาก และปากจะแห้ง
        
        แปรงฟันได้ หากมีแผลในปากกลั้วคอด้วยน้ำยาบ่อยๆ หลีกเลี่ยงน้ำยาที่มีแอลกอฮอล์
        
        กระตุ้นให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารและน้ำอย่างเพียงพอ ควรให้อาหารอ่อนหรืออาหารเหลว
        
        ดูแลไม่ให้ริมฝีปากแตก
        
        ดูแลให้นอนยกหัวสูง 45-60 องศา เพื่อลดอาการบวมบริเวณจมูก
        
        ดูแลเกี่ยวกับอาการปวด ให้ยาบรรเทาปวด ประคบเย็น
        
        ประเมินภาวะเลือดออกเพิ่ม
        
        อาจมีอาการหูอื้อได้ เมื่อเอา packing ออก อาการจะหายไป
        
        ห้ามผู้ป่วยดึงก๊อซออก เอง packing จะถูกนำออก หลังจากใส่ไว้ 48-72 ชั่วโมง
        
        ถ้าใส่ไว้นานเกิน 72 ชั่วโมง แพทย์จะใส่ Vaseline gauze packing เข้าไปในนิ้วของถุงมือที่ใส่ไว้ในจมูกอีกทีหนึ่ง และทารอบถุงมือด้วย antibiotic ointment ไว้ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
        
        ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ ค่า Hb,Hct
        
        หากเลือดไหลไม่หยุดอาจต้องเข้าห้องผ่าตัดเพื่อผูกหลอดเลือด
        
        หลังนำ packing ออก ให้นอนนิ่งๆ 2-3 ชม. ห้ามสั่งน้ำมูกแรงๆ งดแคะจมูก 1 สัปดาห์
  - - - อาการเช่นเดียวกับเป็นหวัด
      - คันจมูก ก้อนโตมากจะคันมาก
      - เกิดการปิดกั้น หายใจทางจมูกไม่ได้ต้องหายใจทางปาก
      - การได้กลิ่นลดลง หรือหายไป
      - ถ้าริดสีดวงขนาดใหญ่จนปิดรูเปิดไซนัส จะทำให้ไซนัสอักเสบ หนองไม่สามารถไหลออกมาได้สะดวก ทำให้ปวดศีรษะ บริเวณที่มีการอักเสบ
      - ถ้ามี Choanal polyp ด้วยจะทำให้หูอื้อ แบบการนำเสียงผิดปกติ
      - ตรวจจมูกพบ inferior turbinate ซีด
    - - รักษาเช่นเดียวกับโรคภูมิแพ้ และการอักเสบเรื้อรังของจมูก
      - หากก้อนมีขนาดใหญ่ หายใจมาสะดวกต้องรักษาโดยการผ่าตัด ทำ Polypectomy ก่อนการผ่าตัดต้อง x-ray sinus ทุกราย หากมีการอักเสบของไซนัสด้วย ต้องทำผ่าตัดไซนัสพร้อมๆกัน เช่น Caldwell-Luc Operation หรือ Ethmoidectomy
      - หลังผ่าตัดจะปวด จมูกบวม ให้ประคบเย็นและลดบวม ถ้า
      - 48 ชม.ยังบวมอยู่ แต่ไม่มีเลือดออกให้ประคบร้อน
      - อาจมีการงอกออกมาใหม่ได้ จึงต้องรักษาสาเหตุการเกิดให้ดี
  - - - เกิดจากกลไกการขนถ่ายสิ่งคัดหลั่งออกจากไซนัสผิดปกติ โดยปกติไซนัสจะสะอาดปราศจากเชื้อโรค มีการผลิตเมือกวันละ 500 cc.
      - แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ
        
        Acute sinusitis มีระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์
        
        เกิดขึ้นหลังจากเป็นหวัด ว่ายน้ำ น้ำสกปรกเข้าจมูก เรียก swimmer ‘s sinusitis
        
        เชื้อที่เป็นสาเหตุ : gram positve cocci ได้ hemophilus influenza , staphylococci, pneumococci
        
        การถอนฟันกรามบนทะลุเข้า maxillary sinus
        
        อุบัติหตุ maxillary
        
        อาการและอาการแสดง :!:
        
        คัดจมูก น้ำมูกข้นเป็นหนอง
        
        ปวดหนัก และกดเจ็บบริเวณที่อักเสบ ปวดมากตอนเช้าๆ ถ้ารูไซนัสถูกปิดหมดไม่มีช่องทางออกของหนอง จะปวดบริเวณหัวตา หลังลูกตา ดั้งจมูกร้าวไปที่ขมับ
        
        หายใจออก มีกลิ่นเหม็นในคอ ใน 24-48 ชม. น้ำมูกจะมีเลือดปน
        
        เจ็บคอ เนื่องจากมีเสมหะลงคอ
        
        หูอื้อ
        
        ตรวจพบเยื่อบุจมูกแดง
        
        การรักษาพยาบาล :!:
        
        ใช้ยาบรรเทาปวด
        
        ประคบร้อน
        
        ลดอาการบวมโดยใช้ยาหยอด หรือพ่นจมูก ที่ทำให้หลอดเลือดหดตัว
        
        งดใช้ยากลุ่ม steroid ในขณะที่มีการอักเสบติดเชื้อ
        
        ควบคุมการติดเชื้อโดยใช้ยาปฏิชีวนะ อย่างน้อย 14 วัน
        
        รับประทาน anti histamine และ anticongestant เพื่อบรรเทาอาการคัดจมูก
        
        ให้ยาละลายเสมหะ ให้ดื่มน้ำมากๆเพื่อละลายเสมหะ
        
        พักผ่อนให้เพียงพอ
        
        หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ชุมชน เพื่อป้องกันการติดเชื้อไปสู่ผู้อื่น
        
        แนะนำสังเกตอาการแทรกซ้อนทางตา
        
        การรักษา acute sinusitis ใช้เวลานาน 4-6 สัปดาห์
        
        Chronic sinusitis มีระยะเวลานานกว่า 3 เดือน
        
        สาเหตุ :!:
        
        1.รักษา acute sinusitis ไม่ได้ผล หรือไม่ได้รับการรักษา หรือเป็นซ้ำๆ ทำให้เซลล์ของเยื่อบุไซนัส ไม่สามารถขจัดเอาน้ำและน้ำออกไปได้
        
        ฟันกรามบนผุ รากฟันกรามบนอักเสบ เหงือกอักเสบ เชื้อโรคกระจายเข้าสู่ maxillary sinus
        
        เชื้อสาเหตุ เป็นกลุ่ม anaerobic หลายๆชนิด และจากเชื้อรา
        
        อาการและอาการแสดง
        :!:
        
        มีน้ำมูกข้น มูกปนหนอง สีเหลือง หรือสีเขียว กลิ่นเหม็น เป็นลักษณะสำคัญของการติดเชื้อ กลุ่ม anaerobe
        
        ปวดน้อยกว่า acute sinusitis ปวดตื้อๆ
        
        การได้กลิ่นลดลง
        
        x-ray sinus พบว่าทึบ เพราะอาจมีหนองหรือน้ำขัง
        
        การรักษาพยาบาล :!:
        
        ขจัดสาเหตุของโรค
        
        ขจัดแหล่งการติดเชื้อ รับประทานยาปฏิชีวนะอย่างน้อย 2 สัปดาห์
        
        ให้การถ่ายเทของน้ำหรือหนอง ภายในไซนัสได้ดีขึ้น โดยลดอาการบวมของเยื่อบุจมูก และไซนัส โดยใช้ antihistamine และ decongestant หรือโดยการเจาะล้างไซนัส และการผ่าตัด antrostomy , endoscopic antrostomy , ethmoidectomy, Caldwell-Luc operation หรือ Functional endoscopic sinus surgery (FESS)
        
        หลีกเลี่ยงจากควันต่างๆ ไอระเหยของสารเคมี อากาศเย็นจัด ร้อนจัด
        
        ลดอาการไอ ดื่มน้ำมากๆ
    - - หลังผ่าตัดหน้าจะบวม ขอบตาช้ำ เพราะได้รับการกระทบกระเทือนจาการผ่าตัด
      - ดูแลให้นอนศีรษะสูง
      - 3.ประคบเย็น เพื่อบรรเทาอาการปวด และลดบวม
      - บริเวณฟันและเหงือกจะชาไปหลายเดือน เพราะเส้นประสาทถูกตัดขาด
      - ระวังการกระทบกระเทือนแผลในปาก
      - ภาวะแทรกซ้อนหลังทำผ่าตัด FESS
        
        เป็นภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย
        
        เลือดออกสู่ลูกตา
        
        ตาบวม ตาบอด จากมีการกระทบกระเทือนต่อ optic nerve
        
        เกิดการรั่วของน้ำไขสันหลัง เนื่องจากมีการทะลุของกระดูก ethmoid และ cribriform plate
    - - ติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน
      - Periorbital abscess
      - Orbital cellulitis
      - Cavernous sinus thrombosis
      - เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)
      - Epidural abscess
      - Brain abscess
      - มีถุงน้ำ หนอง ในไซนัส pyocele
- - - - ไม่ทราบชัดเจน เชื่อว่ามีสิ่งเกี่ยวข้อง คือ
        
        Ebstein-Barr Virus (EBV)
        
        การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา
        
        การรับประทานปลาเค็ม
        
        การอักเสบของจมูกและไซนัส
    - - การรับประทานอาหารเป็นประจำ ชนิดเดิม เช่น ปลาเค็ม
      - อาการเปลี่ยนแปลง เช่น เป็นหวัด คัดจมูกเรื้อรัง หรือภูมิแพ้เรื้อรังรักษาไม่หาย เป็นมากขึ้นเรื่อยๆ
      - มีเลือดกำเดาไหล
      - ตามัว มองเห็นภาพซ้อน ปวดตา หูอื้อ ต่อมน้ำเหลืองข้างคอโต
      - ตรวจหลังโพรงจมูกพบก้อนเนื้องอก โดยการ x-ray , CT, MRIหลังโพรงจมูก ฐานกะโหลก จะบอกขนาด และขอบเจตของก้อน
      - การตรวจเลือดหา Ebstein-Barr Virus (EBV)
    - - Stage 1 อยู่ในโพรงจมูกข้างเดียว มองไม่เห็นก้อนเนื้อ แต่ผลตรวจชิ้นเนื้อ ได้ผลบวก
      - Stage 2 ก้อนเนื้องอกเต็มทั้งข้างหลังและข้างหน้า
      - Stage 3 ก้อนเนื้องอกขยายไปยังช่องจมูกและช่องคอ ต่อมน้ำเหลืองข้างคอโตไม่เกิน 3 cm.
      - Stage 4 ก้อนเนื้องอกลุกลามไปสมอง และเส้นประสาทสมอง หรือมีต่อมน้ำเหลืองโต กระจายไปสู่อวัยวะที่อยู่ไกล
    - - 1.รังสีรักษา ได้ผลดีในระยะ ที่ 1-2
      - รังสีรักษา ร่วมกับเคมีบำบัด ระยะที่ 3 -4 ทำคู่กันไป หรืออย่างใดอย่างหนึ่งก่อนหลัง
      - การผ่าตัด ทำเฉพาะในรายที่ต่อมน้ำเหลืองที่คอโต จากนั้นร่วมกับการฉายรังสี
      - เลเซอร์ Photo-dynamic therapy (PDT) เป็นกระบวนการเหนี่ยวนำให้เกิดสารที่เป็นพิษต่อเซลล์มะเร็ง (phototoxic effect) โดยใช้ ปัจจัย 3 ประการ คือ ยาไวแสง แสงเลเซอร์ และออกซิเจน
  - - - การสูบบุหรี่จัด
      - การดื่มสุรา
    - - ระยะแรกเสียงไม่แหบ ต่อมามีเสียงแหบ และจะเป็นมากขึ้นเรื่อยๆ
      - เจ็บร้อนในคอ ลักษณะเหมือนก้างติดคอ
      - ไอ เนื่องจากสำลักน้ำลาย และมีน้ำลายมาก เพราะกลืนไม่ลง บางรายไอเป็นเลือด แสดงถึงการมีแผลเกิดขึ้น
      - กลืนลำบาก เจ็บเวลากลืน
      - น้ำหนักลด
    - - การส่องกล้อง แล้วตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจทางพยาธิวิทยา
      - การทำ barium swallowing, CT scan ,MRI
    - - การผ่าตัด กล่องเสียง
        
        partial laryngectomy ผ่าตัดกล่องเสียงออกบางส่วน
        
        Totall laryngectomy ผ่าตัดกล่องเสียงออกทั้งหมด รวมทั้ง hyoid bone, cricoid cartilage และ Tracheal ring 2-3 วง และต่อมน้ำเหลือง
      - การฉายรังสี
        
        มีเป้าหมายเพื่อ
        
        รักษาให้หาย (Curative) จะฉายรังสีในรายที่เป็นมะเร็งสายเสียงที่ไม่มีการกระจาย และกรณีที่ร่วมกันกับการผ่าตัด หรือให้เคมีบำบัด หรือเพื่อให้ก้อนยุบลงก่อนการผ่าตัด
        
        ประคับประคอง (Palliative) ทำในกรณีทีการกระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ และไม่สามารถรักษาได้ด้วยการผ่าตัด ฉาบเพื่อให้ก้อนเล็กลงไม่กดทางเดินหายใจและหลอดอาหาร
    - - การเกิดรูรั่วจากคอมาสู่ผิวหนัง จากการแยกของแผลเย็บในคอ และจากน้ำลาย
        
        หลอดเลือดแดง carotid ฉีกขาด ทำให้มีเลือดออกมาก
    - - 1.ดูแลการหายใจ ผู้ป่วยจะใส่ Laryngectomy tube เพื่อหายใจ จะถูกใส่ไว้จนกว่าแผลผ่าตัดจะหายและกลืนอาหารได้โดยไม่สำลัก
      - การจัดการกับเสมหะ
      - จัดท่านอนศีรษะสูง 30-40 องศา หลังการผ่าตัด เพื่อช่วยในการหายใจได้สะดวก และลดอาการบวม
      - จัดการกับอาการปวดเวลาลุกนั่งต้องพยุงศีรษะ
      - จะมีการใส่สายยางทางจมูก เพื่อให้อาหารทางสายยางก่อน และเพื่อป้องกันไม่ให้แผลแยกทะลุออกมาภายนอก ก่อนเอาสายยางออกต้องทำ barium swallow
      - การดูแลความสะอาดช่องปากและฟัน
      - หลังผ่าตัดผู้ป่วยจะไม่มีเสียงพูด ต้องช่วยเหลือด้านการสื่อสาร ภายหลังต้องมีการส่งฝึกพูด
      - ดูแลเรื่องการติดเชื้อของแผล และการได้รับยาปฏิชีวนะ
      - การกระตุ้นให้ผู้ป่วยมี early ambulation และการบริหารศีรษะ ไหล่และคอ
    - - งดบุหรี่ สุรา
      - การป้องกันสิ่งแปลกปลอมเข้าไปใน stoma โดยใช้ผ้าปิดตลอดเวลาแม้เวลานอน ยกเว้นตอนอาบน้ำ ระวังนำเข้าและสำลักน้ำลงปอด
      - ทำกิจกรรมได้ตามปกติ แต่ความสามารถจะลดลง เช่น พูดยาวๆไม่ได้ ผิวปากไม่ได้ ยกของหนักไม่ได้ ต้องเอี้ยวคอช้า ๆ
      - พบแพทย์ตามนัด และพกบัตรประจำตัวผู้ป่วยเพื่อให้การช่วยเหลือเมื่อมีเหตุฉุกเฉิน
      - เข้าร่วมชมรมผู้ไร้กล่องเสียง
    - - การใช้เครื่องช่วยพูด (electro-larynx)
      - การพูดโดยใช้หลอดอาหาร (esophageal speech)
      - การทำผ่าตัดใส่กล่องเสียงเทียม (prosthetic voice restoration)
    - - เพื่อป้องกันการสำลัก
      - ทำอาหารให้เป็นก้อนกลม กินคำเล็กๆเพื่อให้ถึงผนังคอ
      - หายใจเข้าแล้วกักลมไว้เพื่อให้สายเสียงมาชิดกัน
      - กลืนอาหารทันทีขณะที่กักลมไว้
      - ไอ ขณะหายใจออก เพื่อขับเอาอาหารที่อยู่เหนือสายเสียงออกไป
      - กลืนและไอ อีก 3-4 ครั้ง
      - ต้องฝึกทำไปเรื่อยๆ จนกลืนอาหารได้ไม่สำลัก