Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 9 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพตาหูคอจมูกระยะเฉียบพลันและเรื้อรัง -…
บทที่ 9 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพตาหูคอจมูกระยะเฉียบพลันและเรื้อรัง
การพยายาลผู้ป่วยโรคหู
หูชั้นนอก(External ear or Outer ear)
ใบหู (pinna)
ช่องหู หรือ รูหู (Ear canal)
แก้วหู (Ear drum or
Tympanic membrane)
หูชั้นกลาง(Middle ear)
กระดกภายในในหชนกลาง (Ossicular chain)
1.1 กระดกฆ้อน (Mulleus)
1.2 กระดกทง (Incus)
1.3 กระดกโกลน (Stapes)
กลามเนอของหชนกลาง (Middle ear muscle)
เสนประสาททผานหชนกลาง
หูชั้นใน (Inner ear)
ส่วนที่ทำหน้าที่รับเสียง (Cochlear portion)
สวนที่ทำหน้าที่ในการควบคมการทรงตว
(Vestibular portion)
การได้ยินเสียง
สามารถรบฟงเสยงไดตงแต 20-20,000 Hz
เสียงที่ใช้ในชีวิตประจ าวัน 125-8,000 Hz ซึ่งจะใช้ในการทดสอบการได้ยิน
การตรวจหู
อาการสำคัญ 5 ประการที่ผู้ป่วยโรคหูจะมาพบแพทย์
ปวดOTALGIAหรือ EARACH
ของเหลวไหล otorrhe
หูอื้อได้ยินลดลง hearing loss
เสียงดังรบกวนในหู tinnitus aurium
เวียนศีรษะบ้านหมุน Vertigo or dizzine
-Otoscope
เป็นการตรวจเพื่อเปรียบเทียบ
การนำเสียงผ่านอากาศ และ
การนำเสียงผ่านกระดูก
การแปลผล
1.ถ้า ดีกว่า Bone conduction
(AC > BC) เรียกว่า positive Rinne test พบในคนปกติ หรือถ้าไม่ได้ยินจะพบวา ประสาทหูพิการ
ถ้า Bone conduction ดีกว่า Air conduction (BC > AC) เรียกว่า Negative Rinne test พบในกรณทเปนโรคของหูชั้นนอกและชั้นกลาง
weber test
เป็นการทดสอบเสียงผ่านกระดูก เคาะส้อมเสียงแล้ววางกลางศีรษะ ว่าได้ยินเสียงไปข้างไหน
มากกว่า หรือตรงกลาง หรือ สองข้างเท่ากัน
ผลการตรวจ
ได้ยินตรงกลาง หรือได้ยินทั้งสองข้างเท่ากัน
หขางปกตไดยนดกวา หมายความวาหขางทผดปกตเป็ น sensory neural hearing loss
หูขางที่ผิดปกติ ได้ยินชัด หมายความวาหข้างนั้นเป็น Conductive
hearing loss อย่างมาก หรือหูหนวกทั้ง สองขาง
ไม่ได้ยิน แสดงว่าประสาทการรับเสียงบกพร่อง
(Sensory neural hearing loss)
โรคของหู
โรคของหูชั้นนอก
1.สิ่งแปลกปลอมเข้าหู
1สิ่งมีชีวิต เช่น แมลง
2.2สิ่งไม่มีชีวิต หิน ดิน กรวด เมล็ดพืช สำลี เม็ด
การพยาบาล
สำหรับสิ่งมีชีวิต
เห็บ มด จะกัดแน่น ใช้แอลกอฮอล์ 70% หยอดลงไปฆ่า แล้วค่อย
แมลงปีกแมลงสาป ใช้น้ำหยอดเขาในรูหูจนเต็มมันจะออกมาเอง ถ้าไม่ออกให้ใช้วิธีเดียวกันกับ มด และเห็บ
สิ่งไม่มีชีวิต
น้ำ ให้ใส่นาเพมจนเต็มหูกดตึงหนาหูให้น้ำรวมกันแล้วตะแคงออก
วัตถุก้อนกลม เล็กๆ ให้ล้างออก
การล้างหูEar irrigation ใช้
syringe 20 cc.
น้ำอุ่น ±7 °c ของอุณหภูมืกาย
ดงใบหูสวนบนไปด้านหลัง
ฉีดน้ำอุ่นเข้าในรูหู เบาๆถ้าแรงเกินไป แก้วหูอาจฉีกขาดได้
Hearing loss
การสูญเสียการได้ยิน แบ่งเป็น 5 ชนิด
Conductive hearing loss การนำเสียง
บกพรอง ผิดปกตที่หูชั้นนอกและชั้นกลาง
Sensorineural hearing los ประสาทรับฟัง
เสียงบกพร่อง หรือประสาทหูเสื่อม ผิดปกติที่หูชั้นในเข้าไป
Mixed hearing loss สูญเสียการได้ยินแบบผสม
การน้ำเสียงและประสาทรับฟังบกพร่อง
Functional or psychological
hearing loss ผิดปกติที่ด้านจิตใจ ไม่มีพยาธิสภาพของหู
Central hearing loss มีพยาธิสภาพที่สมอง
ส่วนกลางทำให้เสียงที่รับฟังจากหูผ่านประสาทไม่สามารถรับและแปลความหมายได้
ระดับของการได้ยินเสียง
-ความถี่ของเสียงพูด ในชีวิตประจ าวัน คือ 500-2,000Hz
การได้ยินเสียงปกติ (Normal hearing) ได้ความถี่
เสียง < 27 dB
หูตึง hearing loss ได้ความถี่เสียง > 27 ; < 93 dB
หูหนวก Deafness ได้ความถี่เสียง > 93 dB
เครื่องช่วยฟัง (Hearing aids) องค์ประกอบ
Microphone ทำหน้าที่รับเสียงเข้า
Amplifier ทำหน้าที่ขยายพลังงานไฟฟ้ าที่
ส่งผ่านมาจากไมโครโฟน
Earphone ทำหน้าที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้า
จาก amplifier ให้กลับเป็นพลังงานเสียง
การดูแลผู้ป่วยที่สูญเสียการได้ยิน
การช่วยเหลือด้านจิตใจ
การช่วยเหลือด้านการติดต่อสื่อสาร
ให้ใช้เครื่องช่วยฟังเป็นประจำ
ถ้าไม่ได้ยินเลยต้องส่งอรรถบำบัด เพื่อฝึกการอ่านริมฝีปาก
2.ขี้หูอุดตัน
(Impacted cerumen)
การรักษา : การล้างออก ถ้าแข็งมากใช้ Glycerine borax
หรือ 7.5% sodium bicarbornate หยอดหูวันละ 2-3 ครง นาน 3-7 วัน แล้วล้างออก ถ้าขี้หูเปียกอาจใช้เครื่อง suction ดูดออก
การอักเสบ
Pseudomonas aeruginosa
staphylococcus aureus
Streptocoocus diphtheroid
อาการ
เจ็บในหู เมื่อขากรรไกรเคลื่อนไหว หรือ กดหน้าหูจะเจ็บมาก มีไข้ อ่อนเพลีย ต่อน้าเหลองหลงหโตกดเจบ ชองหบวมแดง
การรักษา
ดูดเอาหนองออก
หยอดยาปฏิชีวนะ ผสม ไฮโดรคอร์ติโซน วันละ 4 ครั้ง
กรณีที่มีการอักเสบเฉียบพลัน ต้องกินยาปฏิชีวนะ เช่น erythromycin หรือ pennicillin นาน 7-10 วัน
ถ้ามีหนองไหล บวมมาก อาจต้องได้ยาป้ าย เป็ น antibiotic
ointment
งูสวัด Herpes zoster
จะมีการอักเสบรุนแรง ไข้สูง ปวดแสบปวดร้อน มีตุ่มใส
ในช่องหู และใบหู การอักเสบอาจลุกลามไปที่
ประสาทคู่ที่ 7 (Facial nerve) ท าให้เกิดอัมพาตของ
ใบหน้า (facial paralysis) Bell palsy2. หชนกลางกจะทาลายประสาทการรบฟงเสยงทาใหหหนวก เรียกว่า herpes zoster oticus หรือRamsay Hunt syndrome
โรคของหู(ต่อ)
อาการและอาการแสดง เจ็บ แก้วหูมีรอยฉีกขาด มีเลือดออกการได้ยินเสียงเสียไปแบบ conductive hearing loss
การรักษา
ถ้าแก้วหูที่ขาดนั้นสะอาดและฉีกขาดไม่ใหญ่จนเกินไป จะติด
เองภายใน 2-3 วัน หรือเป็นสัปดาห์
2.เกิดจากอุบัติเหตุ
2.1 ไม่ต้องหยอดยาใดๆ
2.2 ไมตองลางห ไมใหนาเขาห
2.3 ไม่รบกวนใดๆภายในช่องหู
2.4 กินยาแก้ปวดเมื่อปวด
2.5 พบแพทย์เพื่อทำผ่าตัดแก้ไขส่วนที่เสียหาย
โรคของหูชั้นกลาง
สาเหตุ ถูกตบหู ถูกตี ถูกแทงการถูกกระแทก
1.หูน้ำหนวก(Otitismedia)
หมายถงมการอกเสบทเยอบหชนกลาง รวมทั้งเยื่อบุของมาสตอยด์ด้วย สาเหตุเกิดจากการอุดตันของท่อ Eustachian tube เมื่อมีการอักเสบและมีการบวมของเยอจมูก คอ หลังจมูก
(nasopharynx) ทำให้เกิดการอุดตันของท่อ Eustachian tube
-หูน้ำหนวกมีหลายชนด
หูน้ำาหนวกชนิดน้ำใส
หูน้ำหนวกเป็นหนอง
โรคของหูชั้นใน
หูน้ำหนวกชนิดน้ำใส
สาเหตุ : มีการอุดตันของท่อ Eustachain tube จากการ
เป็นหวัดคัดจมูก คออักเสบ ทอนซิลอักเสบ หวัดหรือภูมิแพ้นานๆ
อาการและอาการแสดง: หูอื้อ ฟังเสียงไม่ชัด สูญเสียการได้ยินแบบการ
นำเสียงผิดปกติรู้สึกมีน้ำขังในหูตลอดเวลา
การรักษา
รักษาสาเหตุที่ทำให้เกิดการอุดตัน
รับประทานยา antihistamine
ยาพ่นจมูกเพื่อให้ยุบบวม
การเป่าลมผ่าน Eustachain tube
การเจาะเยื่อแก้วหู (Myringotomy)
หูน้ำหนวกชนิดเป็นหนอง
แบ่งเป็น 2 ชนิด
หูน้ำหนวกเป็นหนองชนิดเฉียบพลัน
-Acute Purulent otitis media หชนกลางอกเสบ
ระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์
-สาเหตติดเชื้ออ β hemolytic streptococci
,Pneumococci, Hemophilus Influenza
-อาการและอาการแสดงปวดหูมากแนนในหู หูอื้อ แก้วหูโป่งมีเส้นเลือดที่แก้วหู
-การรักษา : เจาะแก้วหูเพื่อเอาหนองออก
หูน้ำหนวกเป็นหนองชนิดเฉียบพลันและมีอันตราย
-ชนิดไม่มีอันตราย อักเสบติดต่อกันเป็นปี ต้องรักษาสุขภาพไม่ให้มีการตดเชอในจมก คอ ไม่ให้น้ำเข้าหู
-มีอันตรายเป็นหูน้ำหนวกอยู่นานแก้วหูทะลุทั้งหมด
-เกิดการทำลายกระดูกหูทั้ง 3 ชิ้น รวมทั้งเกิด Mastoiditis และอาจทะลุออกมาเป็นฝี ที่หลังหู
-อักเสบเรื้อรัง กดเส้นประสาท facial nerve ทำให้มี Facial paralysis
-ลกลามเข้าหูชั้นใน จะมีอาการเวียนศีรษะคลื่นไส อาเจียน ประสาทหูเสีย
-ลุกลามเข้าไปสู่สมอง ทำให้เกิด Meningitis จะปวดศีรษะมาก
ข้างที่เป็น อ่อนเพลีย
-เชื้อโรคเขาสู่หลอดเลือดดา จะทำให้หลอดเลือดดำที่ฐานสมองเกิดการอักเสบ อันตรายมากต้องทำการผ่าตัด Mastoidectomy
การรักษา
ผ่าเอาฝี ออก และให้ยาปฏิชีวนะ ร่วมกับ steroid
ซ่อมแซ่มกระดูกหู และปะแก้วหพรอมกน เรียก Tympanoplasty
ให้ยาขยายหลอดเลือด เพื่อให้เลือดไปเลี้ยงประสาทได้เต็มที่
ให้ยาวิตามิน บี 12 เพื่อบำรุงประสาท
ลุกลามถึงหูชั้นใน ทำลายกระดก Mastoid ต้องทำผ่าตัด
Mastoidectomy
ความผิดปกติของกระดูกหูชั้นล่าง
-Ossicular chain abnormality
อาจเป็นแต่กำเนิด หรือ การถูกกระทบกระเทือนอย่างรุนแรง
-อาการและอาการแสดง : สูญเสียการได้ยินแบบ
conductive hearing loss ไม่ปวด
การผ่าตัดหู
Myringoplasty ตกแต่ง หรือปะแก้วหู
Tympanoplasty การตกแต่งหูชั้นกลาง รวมทั้งการปะแก้วหู และตกแต่งกระดูกหู
Mastoidectomy การผ่าตัดกระดูก มาสตอยด์ออก เพื่อรักษาอาการติดเชื้อ
Tympanomastoidectomy การผ่าตัดกระดูก
มาสตอยด์ออก รวมทงปะแก้วหูและตกแต่งกระดูกหู
Stepedectomy การผ่าตัดเอากระดูก stepes
ออก แล้วใส่ prostesis เข้าแทนที่
Facial nerve decompression ผ่าเพื่อ
ลดการถูกกดของ Facial nerve
การดูแลผู้ป่วยที่ทำผ่าตัดหู
หลังผ่าตัด
ถ้าแผลสะอาดดีไม่ต้องเปลี่ยนผ้าปิดแผลจนกว่าจะตัดไหม
การดูแลด้านอาหารหลังผ่าตัดรับประทานอาหารอ่อนได้และเคี้ยวอาหารด้านตรงข้ามกับด้านที่ทำผ่าตัด
ระวังผ้าปิดแผลเปียกน้ำระมดระวงการอาบน้ำ
อาการเวียนหัวอาจเกิดได้ให้นอนพัก เปลี่ยนท่าช้าๆ ระมัดระวังการเกิดอุบัติเหตุ
เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจากการผ่าตัด เช่น อาการทางสมอง ต้องประเมินอาการเปลี่ยนแปลง
ผู้ที่ปะแก้วหูแนะนำไม่ให้ผู้ป่วยสั่งน้ำมูกหรือจามแรงๆ เป็นเวลา 2
สัปดาห์ ขณะไอ จาม ต้องอ้าปาก เพื่อระบายแรงดันให้ออกภายนอก
ผู้ป่วยหลังผ่าตัด stepedectomy หามกมมากๆ หรอห้ามขึ้น
เครื่องบินจนกว่าแพทย์จะอนุญาต และงดกิจกรรมที่ต้องออกแรง เป็นเวลา 2สัปดาห์
ผู้ป่วยหลังผ่าตัด Radical mastoidectomy จะมี
discharge ไหลออกมากและมีกลิ่นเหม็น แพทย์จะเปิดแผลทุก2-3วัน
คำแนะนำเมื่อกลับบ้าน
การใช้ยาทั้งยารับประทาน ยาหยอดหู บรรเทาปวดยา
anti histamine ยาลดบวม
ในกรณีที่มีแผลที่หลังหู งดสระผม จนกว่าจะตัดไหม หรือ
แผลผ่าตัดหายดีแล้ว หลังผ่าตัดตัดใบหูจะชาไปหลายเดือน
ระวังนเขาหใสหมวกอาบนา
ดูแลสุขภาพอย่าให้เปนหวัดย้ำในเรื่องการสั่งน้ำมูก และการจาม
อาจมีเสียงก๊อกแก๊กในหูได้ จากเลือดและส าลีที่แพทย์ใส่
ไว้
โรคของหูชั้นใน
ประสาทหูพิการมาแต่กำเนิด
หูพิการในผู้สูงอายุ
ประสาทหูพิการจากพิษของยา
Meniere’s disease (Vertigo)
ประสาทหูพิการจากเสียงรบกวน
ประสาทหูพิการจากเสียง
เนื้องอกประสาทหู
การอักเสบของหูชั้นใน
อุบัติเหตุ
ประสาทหูพิการจากพิษของยา
แบ่งเป็น 2 ลักษณะ
ทำลายประสาทหูชั่วคราวขณะใช้ยาจะมีเสียงดังในหูหูอื้อ เมื่อหยุดยา หรือลดขนาดยาการได้ยินจะกลับมา ยาเหล่านี้ได้แก่แอสไพริน ควินิน ยาขับปัสสาวะ
ทำลายประสาทหูถาวรยาจะไปทำลายหูชั้นใน ทั้งใน cochlea และหรือ vestibular หรือ auditory nerve ได้แก่ยาปฏิชีวนะกลุ่ม aminoglycoside เช่น streptomycin
,Kanamycin,Gentamicin,Vancomycin
Meniere’s disease (Vertigo)
มีลักษณะสำคัญ 3 ประการคือ
ประสาทหูพิการ
มีเสียงดังในหู
เวียนศีรษะ
พยาธิสภาพ คือ มีการเปลี่ยนแปลงของหูชั้นใน ที่มีน้ำในหูชั้นในมากเกินไป ความดันของของเหลวในหูชัันในเพิ่มสูงมากขึ้นและความดันนี้จะกดเซลล์รับเสียงพิการและตำตาย การได้ยินจะลดลง มักเกิดกับหูเพียงข้างเดียว คลื่นไส้ อำเจียน เวียนศีรษะ
การรักษาด้วยยา
ควบคุมสมดุลของสารน้ำอิเลคโตรลัยด์โดยจำกัดน้ำและอาหาร ให้อาหารโปรตีนสูงเกลือต่ำ
ให้ยาขยายหลอดเลือด เช่น nicotinic acid และ histamine
ให้พักผ่อนอาจให้ยา phenobarbital
ให้ยา antiemitic, antiallergic
ให้ยาบำรุง
การรักษาด้วยการผ่าตัด
1.Endolymphatic shunt เป็นการทำshunt เพื่อระบาย
endolymphatic fluid
ทำการผ่าตัดเพื่อทำลายหูชั้นใน ไดแก membranous
labyrinthectomy หรือ vestibular nerve
section
การพยาบาล
ให้นอนพักศีรษะสูงห้ามเคลื่อนไหว
ดูแลให้ได้รับยาระงับอาการเวียนศีรษะ
ระมัดระวังอุบัติเหตุมีปัญหาเรื่องของการทรงตัว
งคดำน้ำ
บริหารศีรษะ (Head balanceexercise) เพื่อบริหารระบบการทรงตัว