Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การเก็บสิ่งส่งตรวจ (SPECIMEN COLLECTION) - Coggle Diagram

- - - - ใช้อุปกรณ์/ภาชนะไม่ถูกต้อง
      - Cotted
      - เทคนิคการเก็บไม่ดี
      - เก็บผิดเวลา ผิดวิธี
      - ปริมาณสิ่งส่งตรวจไม่เพียงพอ
      - Hemolysis
      - การนำส่งล่าช้า
      - รายละเอียดไม่ครบถ้วน
- - - - การเจาะเลือด
        
        การเจาะเลือดจากเส้นเลือดแดง
        
        ต้องมีความชำนาญ
        
        การเจาะเลือดจากเส้นเลือดฝอยบริเวณผิวหนัง
        
        การเจาะปลายนิ้ว
        
        เจาะในผู้ใหญ่และเด็กอายุ 1 ปีขึ้นไป
        
        นิยมเจาะนิ้วนางและนิ้วกลาง
        
        การเจาะส้นเท้า
        
        เจาะในทารกแรกเกิดและเด็กที่ยังไม่เริ่มเดิน
        
        เจาะบริเวณด้านข้างทั้งสองของส้นท้า
        
        การเก็บเลือด
        
        ใช้ lancet หรือเข็มเจาะผิวหนังบริเวณดังกล่าวในทิศตั้งฉาก ลึกประมาณ 2–3 มม.
        
        Checking the request
        
        เช็ดทำความสะอาดด้วย 70% Alcohal
        
        Patient identification
        
        ใช้สำลีแห้งเช็ดเลือดหยดแรกทิ้งไปแล้วจึงเก็บหยด
        
        การเจาะเลือดจากเส้นเลือดดำ
        
        นิยมเจาะเส้นเลือดดำ
        
        เส้นเลือดดำบริเวณข้อพับแขน (Antecubital fossa)
        
        Median cubital vein
        
        Cephalic vein
        
        Basilic vein
        
        เส้นเลือดดำหลังมือ มี 2 เส้น คือ
        
        Metacarpal plexus
        
        Dorsal venous arch
        
        เส้นเลือดดำหลังเท้า
        
        ใช้ในกรณีที่หาเส้นเลือดในตำแหน่งดังกล่าวไม่ได้ แต่ต้องเป็นผู้ที่มีความชำนาญเท่านั้น
        
        Subclavian vein
        
        Femoral vein
        
        การเก็บเลือด
        
        Checking the request
        
        Preparing the equipments
        
        ไม่ควรรัด Tourniquet นานเกิน 2 นาที
        
        เช็ดทำความสะอาดด้วย 70% Alcohal
        
        Patient identification
        
        แทงเข็มตามแนวเส้นเลือดเอียงทำมุม 15-30 องศา
        
        เตรียมเข็มสำหรับเจาะโดยเลือก size ให้เหมาะสม (No.18-24)
        
        การเจาะเลือดปริมาณมากๆไม่ควรใช้เข็มขนาดเล็ก
        
        ในกรณีที่มีการส่งเลือดตรวจหลายอย่างให้ใส่เลือดเรียงตามลำดับ
        
        การเรียงลำดับการใส่เลือด
        
        ลำดับที่ 1 ขวดอาหารสำหรับเพาะเชื้อ (Hemoculture)
        
        ลำดับที่ 2 หลอดเลือดที่มี sodium citrate (จุกสีฟ้า)
        
        ลำดับที่ 3 Clotted Blood (จุกสีแดง)
        
        ลำดับที่ 4 หลอดเลือดที่มี heparin (จุกสีเขียว)
        
        ลำดับที่ 5 หลอดเลือดที่มี EDTA (จุกสีม่วง)
        
        ลำดับที่ 6 หลอดเลือดที่มี sodium fluoride (จุกสีเทา)
        
        เมื่อใส่เลือดลงหลอดเลือดที่มีสารกันเลือดแข็งต้องMix เลือดโดยเอียงหลอดเป็นมุม 180 องศา 5-10ครั้ง แบบEnd-over-end invertion เพื่อให้เลือดและสารกันเลือดแข็งผสมกันดีและเลือดไม่แข็งตัว (Clot)
      - การตรวจเลือด
        
        Lactate
        
        Indication
        
        ใช้เป็น Maker ของสภาวะที่เซลล์ขาดออกซิเจน
        
        ช่วยในการวินิจฉัยและรักษาภาวะ Lactic acidosis
        
        ช่วยในการวินิจฉัยโรค bacterial meningitis
        
        Patient preparation
        
        ไม่ใช้ tourniquet รัดก่อนเจาะเลือดเพราะจะทำให้ค่าสูงขึ้น
        
        อาจหลีกเลี่ยงโดยใช้ arterial blood แทนได้
        
        ไม่ควรออกกำลังมือและแขนหรือเกร็งแขนก่อน
        เจาะเลือด
        
        ภาชนะเก็บ
        
        หลอดที่มีสารกันเลือดแข็งชนิด Lithium Heparin (เขียว) 3 ml
        
        Syringe blood gas (heparin) 1-5 c.c.
        
        ห้ามรัด Tourniquet
        
        อาจเก็บจาก arterial blood แทน
        
        การนำส่ง
        
        หลังจากเจาะเลือดให้แช่หลอดหรือ Syringe ในน้ำที่ผสมน้ำแข็งทันทีและรีบนำส่งห้องปฏิบัติการทันที หรือภายใน 15 นาที
        
        ห้ามแช่ในน้ำแข็ง เพราะจะทำให้เกิด Hemolysis
        
        Culture
        
        การเก็บสิ่งส่งตรวจสำหรับเพาะเชื้อ
        
        เก็บจากตำแหน่งที่มีการติดเชื้อ
        
        หลีกเลี่ยงการปนเปื้อนเชื้ออื่น (sterile tecnique)
        
        เก็บในปริมาณและจำนวนที่เหมาะสม
        
        เก็บก่อนให้ยาต้านจุลชีพเสมอ
        
        การเจาะเลือด
        
        เตรียมอุปกรณ์และขวดอาหารสำหรับเพาะเชื้อ
        
        ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่และใส่ถุงมือ
        
        เลือกตำแหน่งของหลอดเลือดดำที่จะเจาะเลือด
        
        เช็ดผิวบริเวณที่จะเจาะเลือดด้วย 70 % alcohol และรอให้แห้ง
        
        เช็ดซ้ำด้วย 2% chlorhexidine gluconate in 70% alcohol สำหรับเด็กแรกเกิดให้ใช้ 70% alcohol เช็ดแทน
        
        ใช้เข็มและ syringe เจาะเลือดออกจากหลอดเลือดดำ
        
        ทำความสะอาดจุกยางที่ฝาขวด hemoculture ด้วย 70% alcohol และรอให้แห้ง
        
        แทงเข็มลงตรงกลางจุกยางของขวด hemoculture ฉีดเลือดลงในขวดเบาๆ
        
        หมุนขวดเบาๆเป็นวงกลมบนพื้นโต๊ะประมาณ 5 รอบ และซ้ายขวา ข้างละ 5 ครั้ง
        
        ใช้ 70% alcohol เช็ดจุกยางของขวดอีกครั้ง
        
        เวลาที่เก็บ
        
        ควรเจาะเลือดก่อนที่ผู้ป่วยจะได้รับสารต้านจุลชีพ ถ้าผู้ป่วยได้รับสารต้านจุลชีพแล้ว ให้เจาะเลือด 15 นาทีก่อนที่จะให้สารต้านจุลชีพครั้งถัดไป
        
        ตำแหน่งที่เก็บ
        
        เก็บเลือดจาก peripheral vein ตำแหน่งต่างกัน
        และแยกเจาะคนละครั้งสำหรับแต่ละตัวอย่าง
        
        ปริมาณ
        
        : ผู้ใหญ่ ปริมาณ 8-10 ml /ขวด
        
        : เด็กใช้ปริมาณ 3-5 ml/ขวด
        
        การเก็บรักษา : อุณหภูมิห้อง
        
        CBC
        
        Indication
        
        วินิจฉัยโรคทางโลหิตวิทยา เช่น Anemia ,Leukemia
        
        บอกภาวะการติดเชื้อ
        
        ติดตามผลการรักษา
        
        ภาชนะเก็บ : หลอดที่มีสารกันเลือดแข็ง EDTA (ม่วง)
        
        Mix 8-10 ครั้ง ป้องกันการ Clot
        
        นำส่งห้องปฏิบัติการภายใน 2 ชม.หลังการเก็บตัวอย่าง
        
        ปริมาณ
        
        : เด็ก 0.5 ml
        
        : ผู้ใหญ่ 3 ml
        
        Coagulogram
        
        ปริมาณ 2.7 ml
        
        Mix 8-10 ครั้ง ป้องกันการ Clot
        
        นำส่งห้องปฏิบัติการภายใน 2 ชม.หลังการเก็บตัวอย่าง
        
        Indication
        
        หาความผิดปกติของ Blood clotting factors ใน intrinsic , extrinsic และ common pathway
        
        รายการทดสอบ ได้แก่
        
        PT (Prothrombin Time)
        
        APTT (Actived Partial Thromoboplastin Time)
        
        TT ( Thrombin Time)
        
        ภาชนะเก็บ : หลอดที่มีสารกันเลือดแข็งชนิด3.2% sodium citrate (ฟ้า)
      - เมื่อทำการเก็บเลือดห้ามบีบหรือเค้น เพราะอาจทำให้เม็ดเลือดแดงแตก หรือเกิดการปนเปื้อนของเนื้อเยื่อ ทำให้เกิดข้อผิดพลาด
    - - การเก็บสิ่งส่งตรวจ
        
        ให้ผู้ป่วยถ่ายปัสสาวะตอนแรกทิ้งไปก่อน (ปัสสาวะส่วนแรกทำหน้าที่ขจัดสิ่งปนเปื้อนภายในท่อปัสสาวะทิ้งไป)
        
        ใช้ภาชนะใส , สะอาด , แห้ง และปากกว้าง รองรับ
        ตอนกลางของปัสสาวะที่กำลังไหลให้ได้ปริมาณ 10-15 มล.
        
        ปัสสาวะส่วนท้ายให้ทิ้งไป
      - การนำส่ง
        
        ควรนำส่งทันที เพราะว่าส่วนประกอบของปัสสาวะเริ่มต้นสลายในเวลา 30 นาทีที่อุณหภูมิห้อง หรือภายใน 4 ชั่วโมงเมื่อเก็บไว้ในตู้เย็น
      - ประเภท
        
        Timed specimen
        
        คือ การเก็บปัสสาวะในช่วงเวลาที่กำหนด เช่นปัสสาวะ 24 ชั่วโมง นิยมตรวจหาสารเคมีหรือฮอร์โมน
        
        Catcheterized specimen
        
        คือ การเก็บปัสสาวะโดยวิธีสวนให้ปัสสาวะไหลออกมาเอง ใส่ในภาชนะบรรจุ
        
        Single specimen
        
        1.1 Random urine : เก็บเมื่อใดก็ได้
        
        1.2 First morning urine : เก็บปัสสาวะครั้งแรกหลังตื่นนอน
        
        1.3 Fractional urine : เก็บปัสสาวะช่วงเวลาที่กำหนด
    - - วิธีเก็บ : ให้ถ่ายอุจจาระให้ภาชนะที่สะอาด จากนั้นนำไม้เขี่ยอุจจาระโดยเก็บปริมาณเท่านิ้วก้อย (เลือกเก็บบริเวณที่พยาธิสภาพที่ผิดปกติ) แล้วนำส่งตรวจ
      - กรณีที่ไม่สามารถนำส่งห้องปฏิบัติการได้ภายใน 2 ชั่วโมง : ให้นำ rectal swab สอดเข้าที่ทวารหนักของผู้ป่วย แล้วหมุน 3-5 รอบแล้วดึงออกมาใส่ใน Cary-Blair transport medium นำส่งห้องปฏิบัติการ
    - - ประเภท
        
        Cerebrospinal Fluid (CSF)
        
        Pleural fluid
        
        Peritoneal fluid (Ascites)
        
        Pericardial fluid
        
        Synovial fluid
      - อุปกรณ์สำหรับเก็บ
        
        ต้องเป็นขวดปราศจากเชื้อ และเก็บอย่างน้อย 3 ขวด
        
        ขวดที่ 2 สำหรับส่งตรวจเพาะเชื้อ และจุลชีววิทยา
        
        ขวดที่ 3 สำหรับส่งตรวจหา cell count , cell differential
        
        ขวดที่ 1 สำหรับส่งตรวจหาโปรตีน , น้ำตาลทางเคมี
        คลินิก และตรวจทางภูมิคุ้มกันวิทยาคลินิก
        
        เก็บโดยวิธี aseptic technique
        
        ควรนำส่งทันที หากไม่สามารถนำส่งได้ควรเก็บไว้ในอุณหภูมิห้อง ห้ามแช่เย็น
    - - Sputum
        
        วิธีเก็บ : ให้เก็บเเสมหะตอนเช้าหลังจากตื่นนอนใหม่ๆ โดยให้ผู้ป่วยบ้วนปากหลายๆ ครั้งก่อน แล้วให้ผู้ป่วยหายใจลึกๆ ไอแรงๆ จากนั้นจึงบ้วนเสมหะใส่ภาชนะ
      - Pus
        
        วิธีเก็บ : ใช้แอลกอฮอล์เช็ดแล้วรอให้แห้ง จากนั้นจึงใช้เข็มสะกิดแผลให้เปิด แล้วใช้ไม้พันสำลีป้ายแผลใส่ใน Stuart transport medium ถ้าเป็นตุ่มขนาดใหญ่ อาจใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเจาะดูด แล้วนำส่งห้องปฏิบัติการ
      - Pus Gram stain
        
        วิธีเก็บ : ใช้ไม้พันสำลีเก็บเชื้อแล้วป้ายลงบนสไลด์ ไม่ควนเก็บหนาเกินไป แล้วจึงเขียนชื่อผู้ป่วยลงบนรอยฝ้าด้านเดียวกับสิ่งส่งตรวจ
      - Pus Culture
        
        วิธีเก็บ : กรณีที่เป็นแผลเปิด ให้เก็บโดยใช้ไม้พันสำลีป้ายหนองบริเวณแผล แล้วใส่ลงใน Stuart transport medium นำส่งห้องปฏิบัติการทันที
      - Pus or Discharge form genital
        
        วิธีเก็บ
        
        ในผู้ชาย : 1) ส่งตรวจ Gram stain ถ้ามี discharge ใช้ไม้พันสำลีป้าย discharge แล้วป้ายลงบนสไลด์ 2) กรณีเพาะเชื้อ ถ้ามี discharge ใช้ไม้พันสำลีป้ายdischarge แล้วใส่ลงใน Stuart transport medium 3) กรณีผู้ป่วยชายที่สงสัยว่าเป็นหนองในชนิดเรื้อรัง อาจนวดต่อมลูกหมากก่อน เมื่อหนองไหลออกมา จึงป้ายด้วยไม้พันสำลีแล้วนำส่งด้วยวิธีเดียวกัน
        
        ในผู้หญิง : กรณีตรวจภายใน แพทย์จะเป็นผู้เก็บสิ่งส่งตรวจ ในกรณีที่ต้องการตรวจ Gram stain ให้ใช้ไม้พันสำลีป้าย discharge ลงบนสไลด์ กรณีตรวจหาเชื้อ Trichomonas vaginalis ให้ใช้ไม้พันสำลีป้ายบริเวณช่องคลอด แล้วจุ่มลงในหลอดแก้วที่มีน้ำเกลือ 0.85 % อยู่ 1 ml.