Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 6 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหา ระบบผิวหนัง, image, image, image,…
บทที่ 6 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหา
ระบบผิวหนัง
โรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis)
เป็นโรคที่มีการอักเสบเรื้อรังของผิวหนังที่มีผลต่อคุณภาพชีวิต
ของผู้ป่วยพบโรคนี้ได้ประมาณร้อยละ 1-2 ของประชากรปัจจุบัน
ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดทราบเพียงว่าเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน
ได้แก่ พันธุกรรมความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันปัจจัยกระตุ้น
ภายนอกทำให้มีผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงินมีการแบ่งตัวของเซลผิวหนังเร็ว
ผิดปกติโรคสะเก็ดเงินไม่ได้เป็นปัญหาเฉพาะทางผิวหนัง แต่อาจพบ
มีสัมพันธ์กับโรคอื่น ๆ ได้แก่ โรคข้ออักเสบูสะเก็ดเงินและกลุ่ม
metabolic syndrome ได้แก่ โรคอ้วนภาวะไขมันในเลือดสูงและ
เบาหวานเป็นต้น
ชนิดของสะเก็ดเงิน
ชนิดผื่นหนา (Plaque psoriasis) เป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุดรอยโรค
เป็นผื่นแดงหนาขอบเขตชัดขัยหนาสีขาวหรือสีเงินจึงได้ชื่อว่า” โรคสะเก็ดเงิน”
พบปอยบริเวณหนังศีรษะล่าตัวแขนขาโดยเฉพาะบริเวณข้อศอกและหัวเข่าซึ่ง
เป็นบริเวณที่มีการเสียดสี
ชนิดผื่นขนาดเล็ก (Guttate psoriasis) รอยโรคเป็นตุ่มแดงเล็กคล้ายหยดน้ำ
ขนาดเล็กไม่เกิน 4 ซม. มีขุยผู้ป่วยมักมีอายุน้อยกว่า 30 ปี
ชนิดตุ่มหนอง (Pustular psoriasis) รอยโรคเป็นตุ่มหนองกระจายบนผิวหนัง
ที่มีการอักเสบแดงในรายที่เป็นมากอาจมีไข้ร่วมด้วย
ชนิดผื่นแดงลอกทั่วตัว (Erythrodermic psoriasis) เป็นสะเก็ดเงินชนิดรุนแรง
ผิวหนังมีลักษณะแดงและมีขุยลอกเกือบทั่วพื้นที่ผิวทั้งหมดของร่างกายอาจ
เกิดจากการขาดยา
สะเก็ดเงินบริเวณซอกพับ (Inverse psoriasis) เป็นโรคสะเก็ดเงินที่มีรอยโรค
ในบริเวณซอกพับของร่างกาย ได้แก่ รักแร้ขาหนีบและใต้ราวนมเป็นต้นลักษณะ
เป็นผื่นแดงเรื้อรังและมักไม่ค่อยมีขุย
สะเก็ดเงินบริเวณมือเท้า (Palmoplantar psoriasis) เป็นโรคสะเก็ดเงินบริเวณ
ฝ่ามือฝ่าเท้าลักษณะเป็นผื่นแดงขอบเขตชัดเจนขุยลอกยื่นอาจพบลามมาบริเวณ
หลังมือหลังเท้าได้
เล็บสะเก็ดเงิน (Psoriatic nails) ผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงินมักพบมีความผิดปกติ
ของเล็บร่วมด้วยที่พบบ่อย ได้แก่ เล็บเป็นหลุม, เล็บร่อน, เล็บหนาตัวขึ้นและ
เล็บผิดรูป
ข้ออักเสบสะเก็ดเงิน : Psoriatic arthritis) ผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงินอาจพบมี
ความผิดปกติบริเวณข้อร่วมด้วยซึ่งพบได้ทั้งข้อใหญ่ข้อเล็กอาจเป็นข้อเดียว
ส่วนใหญ่การอักเสบของมือจะเกิดที่ข้อนิ้วมือซึ่งหากเป็นเชื้อการผิดรูปได้
การรักษาแนวทางการรักษาโรคสะเก็ดเงินขึ้นกับความรุนแรง
ของโรคดังนี้ -สะเก็ดเงินความรุนแรงน้อยหมายถึงผืนน้อยกว่า 10%
ของพื้นที่ผิวทั่วร่างกาย (ผื่นขนาดประมาณ 1 ฝ่ามือเท่ากับพื้นที่ประมาณ 1%)
ให้การรักษาโดยใช้ยาทาเป็นอันดับแรก-สะเก็ดเงินความรุนแรงมากหมายถึง
ผื่นมากกว่า 10% ของพื้นที่ผิวทั่วร่างกายพิจารณาให้การรักษาโดยใช้ยารับ
ประทานหรือฉายแสงอาทิตย์เทียมหรืออาจใช้ร่วมกันระหว่างยารับประทาน
หรือฉายแสงอาทิตย์เทียมและยาทา
ยาทาภายนอกมีหลายชนิด ได้แก่
ยาทาคอติโคสเตียรอยด์ (topical corticosteroids) ส่วนใหญ่นิยมใช้เนื่องจาก
เป็นครีมขาวใช้ง่ายและตอบสนองต่อการรักษาดี แต่หากใช้ยาที่แรงเกินไปร่วมกับทา
เป็นระยะเวลานานจะทำให้เกิดผิวหนังบางและเกิดรอยแตกของผิวหนังได้รวมถึงอาจ
เกิดการดื้อยาและอาจกดการทำงานของต่อมหมวกไตได้
น้ำมันดิน (tar) มีฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์ผิวหนังที่ผิดปกติประสิทธิภาพดี
แต่น้ำมันดินมีสีน้ำตาลกลิ่นเหม็นเวลาทาอาจทำให้เปื้อนเสื้อผ้าผลข้างเคียงคือเกิด
รูขุมขนอักเสบหรือระคายเคืองผิวหนังบริเวณที่ทา
แอนทราลิน (anthralin, dithranol) มีฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัว
ของเซลล์ผิวหนังที่ผิดปกติ แต่อาจทำให้ระคายเคืองผิวหนัง
รวมถึงผิวหนังบริเวณที่ทายามีสีคล้ำขึ้นได้
อนุพันธ์วิตามิน D (calipotriol) มีฤทธิ์ทำให้การแบ่งตัวของ
เซลล์ผิวหนังกลับสู่ปกติข้อเสียของยานี้คือหากทาบริเวณผิวหนัง
ที่บางอาจมีการระคายเคืองได้และยามีราคาแพงปัจจุบันมียาทา
ที่ผสมระหว่างอนุพันธ์วิตามิน D และคอติโคสเตียรอยด์เข้าด้วยกัน
เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและลดผลข้างเคียง
ยาทากลุ่ม calcineurin inhibitor (tacrolimus, pimecrolimus)
เป็นยากลุ่มใหม่รักษาผนโรคสะเก็ดเงินบริเวณหน้าหรือตามซอก
พับเพื่อต้องการหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงจากยาทาคอติโคสเตียรอยด์
แต่ยังไม่แพร่หลายเนื่องจากยามีราคาแพง
ยารับประทานพิจารณาให้กรณีสะเก็ดเงินรุนแรงปานกลาง
ถึงมากที่ใช้บ่อยในประเทศไทยมี 3 ชนิด
เมทโทเทรกเสท (methotrexate) เป็นยาที่ได้ผลดีกับสะเก็ดเงิน
เกือบทุกชนิดออกฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลผิวหนังที่ผิดปกติรวมถึง
มีฤทธิ์กดภูมิคุ้มกันของร่างกายผลข้างเคียง ได้แก่ คลื่นไส้อาเจียนหาก
รับประทานยาติดต่อกันนานหลายปีจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดตับแข็งได้
แพทย์จึงต้องทำการตรวจเลือดผู้ป่วยเพื่อดูการทำงานของเม็ดเลือดตับ
เเละไตเป็นระยะ
อาซิเทรติน (acitretin) เป็นยารับประทานในกลุ่ม vitamin A ได้ผลดีมาก
สำหรับสะเก็ดเงินชนิดตุ่มหนองผลข้างเคียงที่อาจพบ ได้แก่ ปากแห้งลอกผิว
แห้งมือเท้าตึงลอกรอบเล็บอักเสบระดับไขมันในเลือดสูงและอาจทำให้เกิด
ตับอักเสบได้ข้อควรระวังสำหรับผู้ป่วยที่ได้รับยานี้คือห้ามตั้งครรภ์เนื่องจาก
ทารกในครรภ์อาจพิการได้โดยต้องคุมกำเนิดขณะรับประทานและต้องคุม
กำเนิดต่อไปอีกอย่างน้อย 2 ปีหลังหยุดยา
ไซโคลสปอริน (Cyclosporin) มีฤทธิ์ลดการอักเสบและยับยั้งภูมิคุ้มกัน
ของร่างกายประสิทธิภาพในการรักษาดีใช้กรณีสะเก็ดเงินรุนแรงปานกลาง
ถึงมากผลข้างเคียง ได้แก่ ขนยาวเหงือกบวมเป็นพิษต่อไตและความดันโล
หิตสูงดังนั้นจึงต้องเจาะเลือดติดตามการทำงานของไตและวัดความดันโลหิต
เป็นระยะ
การฉายแสงอาทิตย์เทียม (Phototherapy) เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ได้ผลดี
ในการรักษาสะเก็ดเงินโดยจะใช้รังสีอัลตราไวโอเลตซึ่งปัจจุบันที่ใช้
ในการรักษาโรคสะเก็ดเงินมีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิดคือรังสีอัลตราไวโอเลต A
และรังสีอัลตราไวโอเลต B ซึ่งผู้ป่วยต้องมารับการรักษา 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์
เป็นระยะเวลาอย่างน้อย 3 เดือนติดต่อกันโดยจะให้ผลดีประมาณ 70-80% ขึ้นไป
พบผลข้างเคียงน้อยผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการคันและแดงบริเวณผิวหนังที่ฉายแสง
หลังทำการรักษาข้อดีคือส่วนใหญ่การกลับเป็นซ้ำของโรคจะน้อยกว่าการรักษา
โดยใช้ยาทาหรือยารับประทาน
ยาฉีดกลุ่มชีวภาพ (Biological agents) เป็นยาใหม่ที่มีผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน
ของร่างกายอยู่ในรูปยาฉีดเข้าเส้นหรือเข้าใต้ชั้นไขมันซึ่งยาบางชนิดฉีดสัปดาห์ละ
2 ครั้งบางชนิดอาจฉีดห่างกันทุก 3 เดือนข้อเสียคือค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง
แต่เนื่องจากยาในกลุ่มนี้เป็นยาใหม่จึงต้องติดตามผลข้างเคียงระยะยาว
โรคสะเก็ดเงินเผ็นโรคไม่ติดต่อ เเต่เป็นโรคเรื้อรัง
Fasciitis โรคติดเชื้อของผิวหนังและชั้นใต้ผิวหนังลึก
ถึงระดับพังผืด (necrotizing fascitis) เป็นการติดเชื้อ
ในชั้นไขมันผิวหนังลึกถึงระดับชั้นผังพืดหรือกล้ามเนื้อ
Necrotizing fascitis
ชนิดที่ 1. Mixed Aerobic and Anaerobic infections
เป็นชนิดทีพบได้บ่อยประมาณร้อยละ 80 มักพบในผู้ป่วย
กลุ่มที่ภูมิคุ้มกันต่ำเช่นเบาหวานโรคตับ
ชนิดที่ 2 Group A Streptococcus Species พบว่า
เชื้อ Vibrio Vulnificus มักพบในผู้ป่วยที่บาดเจ็บจาก
สัตว์ทะเลหรือสัตว์น้ำโดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคตับ
