Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สาเหตุของการเกิดภูมิปัญญาไทย และ ลักษณะของภูมิปัญญาไทย - Coggle Diagram
สาเหตุของการเกิดภูมิปัญญาไทย และ ลักษณะของภูมิปัญญาไทย
สาเหตุของการเกิดภูมิปัญญาไทย
๑. ความจำเป็นขั้นพื้นฐานของการดำรงชีวิต
มนุษย์ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาวะแวดล้อมและสามารถหาสภาวะแวดล้อมที่เอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มของตน และมีศักยภาพที่จะนำสภาพธรรมชาติมาสร้างประโยชน์ได้
ความจำเป็นขั้นพื้นฐาน ปัจจัย ๔ มีการหาอาหาร สร้างที่อยู่อาศัยให้สอดคล้องกับภูมิศาสตร์รวมทั้งนำวัสดุใกล้ตัวมาทำเครื่องนุ่งห่ม
๒. ความเชื่อและระบบความสัมพันธ์กับสิ่งเหนือธรรมชาติ
การดำรงชีวิตกับธรรมชาติมีความไม่แน่นอน โดยเฉพาะการเพาะปลูกที่ตัองอาศัยน้ำฝนและน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ บางเหตุการณ์ที่มนุษย์ไม่สามารถหาคำอธิบายการแปรผันของธรรมชาติ จึงยกให้เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ นำไปสู่ความเชื่อและลัทธิศาสนา
๓. ความเกี่ยวเนื่องกับการประกอบอาชีพ
มนุษย์คิดค้นสร้างอาวุธและเครื่องมือเครื่องใช้เพื่อตอบสนองความจำเป็นของแต่ละสถานการณ์ เช้น การพัฒนาอาวุธจากขวานหินมาเป็นขวานโลหะจนถึงขีปนาวุธในปัจจุบัน และมีการพัฒนาเทคโนโลยีการเพาะปลูก
๔. การตอบสนองอารมณ์สุนทรีย์
เมื่อมนุษย์มีสภาพความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นจึงมีการแสดงออกทางศิลปะดังปรากฏศิลปะถ้ำของสมัยก่อนประวัติศาสตร์
เกิดมาจากการใช้เพื่อประกอบพิธีกรรมหรือเป็นการเล่าเรื่องประสบการณ์ที่บางคนในกลุ่มประสบมา ส่วนใหญ่จึงเกี่ยวข้องกับศาสนา
๕. การประยุกต์รับอิทธิพลจากภายนอก
การแลกเปลี่ยนถ่ายทอดวัฒนธรรมจากกลุ่มหนึ่งไปสู่อีกกลุ่มหนึ่งจะเกิดขึ้นตลอด
มีสาเหตุจากการติดต่อค้าขาย อพยพโยกย้าย สมรสของคนต่างกลุ่มและการได้รับชัยชนะในสงคราม
แต่เป็นผลจากภายนอกนั้นมิใช่รับมาทั้งหมดโดยสิ้นเชิงหากเป็นการรับสิ่งที่เห็นว่าจะช่วยให้ชีวิตของตนดีขึ้นและไม่ขัดแย้งกับวัฒนธรรมเดิม
ลักษณะของภูมิปัญญาไทย
๑. ภูมิปัญญาที่เป็นนามธรรม
๑. คติความเชื่อ แบบตั้งเดิม จะเกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งที่เหนือธรรมชาติแบบสังคมเกษตร นับถือวิญญาณบรรพบุรุษคือผีบ้านผีเมืองแต่ แต่ความเชื่อที่คนไทยส่วนใหญ่ยังคงยึดถือคือเรื่องไสยศาสตร์โชคลาง
๒. โลกทัศน์ด้านจักรวาล ความเชื่อด้านนี้ความเชื่อด้านนี้เป็นการพัฒนาจากคติความเชื่อในสังคมเกษตร ผสานกับอิทธิพลแนวคิดจากศาสนาพราหมณ์ฮินดู ว่าพระพรหมเป็นผู้สร้างสรรค์ทุกสรรพสิ่งในจักรวาลและโลก
๓. โลกทัศน์ด้านพระพุทธศาสนา ความเชื่อเรื่องบุญกรรม การเวียนว่ายตายเกิด ซึ่งจะยุติด้วยการนิพพาน บรรลุอริยสัจ๔ ซึ่งปฏิบัติได้ยากยิ่ง
๔. ข้อห้ามและข้อปฏิบัติ สังคมไทยจะมีการบัญญัติถึงข้อห้ามและพึงกระทำ ตั้งแต่มารดาเริ่มคราภ์ไปจนถึงสิ้นชีวิต หากไม่ปฏิบัติตามจะเกิดผลร้ายแรง
๒. ภูมิปัญญาที่เป็นรูปธรรม
๑.อาคาร เริ่มจากการหาแหล่งที่อยู่ศัยจากวัสดุที่มีในท้องถิ่น สร้างให้สอดคล้องกับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ส่วนศาสนสถานสร้างด้วยวัตถุที่คงทนกว่า
๓.เครื่องมือเครื่องใช้ พบได้จากหลักฐานโบราณคดีในแต่ละยุคสมัย แสดงถึงความรู้ความสามารถ
๒.อาหาร ภูมิปัญญาด้านอาหารของไทย คือ การผลิตข้าวและนำข้าวมาบริโภคทั้งในลักษณะของอาหารหลักและขนม รู้จักถนอมอาหาร และประกอบอาหาร
๔.พาหนะ ใช้ในการผ่อนแรงมา เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย สำหรับทางบก หรือเทียม เกวียนส่วนทางน้ำใช้แพ ส่วนที่นั่งพระราชพาหนะมีการประดับงดงาม
๕. งานฝีมือ ภูมิปัญญาไทยมีความประณีตสวยงาม สามารถสังเกตได้จากสิ่งของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน และสิ่งของศาสนบูชา งานฝีมือจะแบ่งออกเป็นหลายประเภท เช่น การวาดภาพ การแกะสลัก และงานประณีตศิลป์
๖.รูปเคารพ คือสัญลักษณ์ของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สร้างขึ้นเพื่อบูชาและประกอบพิธีกรรม ในระยะแยกจะเป็นรูปเคารพของความอุดมสมบูรณ์ ต่อมา มีศาสนาพราหมณ์พุทธเข้ามามีอิทธิพลในสังคมไทย
๓.การประกอบพิธีกรรม
๑.การรักษาโรค ภูมิปัญญาที่เกี่ยวกับการรักษาโรคจะแสดงออกทั้งเชิงวิทยาศาสตร์และไสยศาสตร์ คือรู้จักการนำส่วนต่างๆของพืชสมุนไพรที่มีคุณค่ามาประกอบตัวยา และมีการประกอบพิธีกรรมต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทุกขั้นตอน
๒. การประกอบอาชีพ มีแนวคิดที่ปฏิบัติที่แสดงถึงความเคารพบูชาต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่จะเอื้อประโยชน์ต่ออาชีพของตนตลอดมา
๓.ศรัทธาในศาสนา การสร้างความเข้าใจในหลักศาสนาและแสดงออกด้านพฤติกรรมรวมทั้งการประกอบพิธีกรรมเนื่องในวาระสำคัญทางศาสนา เช่น วันวิสาขบูชา
๔.การสร้างความสัมพันธ์ในสังคม สังคมไทยมีรากฐานมาจากสังคมเกษตร จึงมีสังคมที่มีความเอื้อเฟื้อช่วยเหลือแบ่งปันซึ่งกันและกัน มีพิธีกรรมลงแขกดำนา ก่อปราสาท แสดงถึงการร่วมมือร่วมใจกันทำงานเพื่อสังคม