Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

อวัยวะรับสัมผัส, นางสาว บุศกร ชุ่มจิตร 62111301044 เลขที่ 42 - Coggle…

- - - - ใบหู
      - รูหู
      - แก้วหู
    - - Bony labyrinth
      - Membranous labyrinth
  - - - เสียงจะเริ่มจากใบหู ซึ่งจะป้องให้เสียผ่านเข้ารูหูไปกระทบแก้วหู ทำให้เกิดการสั่นสะเทือนไปตามกระดูกหูทั้ง 3 ชิ้น แล้วผ่าน Oval window เข้าไปยังหูชั้นใน
    - - เสียงจากการสั่นของกระดูกจะวิ่งผ่านกระดูกมาสตอยด์ เข้าไปถึงหูชั้นในบริเวณ cochlea โดยธรรมชาติแล้วการได้ยินเสียงผ่านทางอากาศจะดีกว่าการได้ยินเสียงผ่านทางกระดูก
  - - - อาการปวดหู (Otalgia) เป็นมากหรือน้อย เป็นตลอดเวลาหรือเป็นพักๆ
      - มีของเหลวไหลจากหู (Otorrhea) สีอะไร ลักษณะ
      - อาการหูอื้อ ได้ยินเสียงลดลง (Hearing oss) เป็นข้างไหน ไม่ได้ยิน ตลอดเวลาหรือเป็นครั้งคราว
      - มีเสียงดังในหู (Tinnitus) เป็นข้างไหน เสียงมีลักษณะอย่างไร ดัง
      - มีอาการเวียนศีรษะ (Dizziness or vertigo) เป็นบ่อยแค่ไหน มีอาการอื่นร่วมด้วยหรือไม่ ได้รับยาอะไร มีประวัติโรคอะไรบ้าง
    - - ตรวจหูภายนอก
        
        การมองและคลำดูบริเวณหน้าและหลังหูว่า
        มีอาการปวด บวม แดง มีฝี มีรู มีถุงน้ำหรือไม่
      - ตรวจช่องหู (Otoscopy)
        
        ตรวจด้วยไม้พันสำ โดยค่อย ๆ แตะลงที่ช่องหูทั้งส่วนกระดูกและกระดูกอ่อน ถ้าแตะที่ใดเจ็บปวดให้ตัดขึ้นเนื้อส่งตรวจต่อไป
        
        ตรวจดูเยื่อแก้วหู (Tympanic membrane) ว่ามีสีอะไร มีรอยแผล มี light reflex หรือไม่ retraction หรือรูทะลุ ถ้ามีรูทะลุลมจะผ่านออกมาหรือถ้ามีหนอง หนองจะไหนออกมา
      - ตรวจหูแล้วไม่พบสิ่งผิดปกติ
        ให้ตรวจศีรษะและคอด้วย
        
        ช่องปาก ดูเหงือกและฟัน ว่ามีฟันคุด
        หรือมีก้อนเนื้องอก
        
        Temporomandibular joint ปวดหูขณะเคี้ยวอาหารหรือพูดจากข้อต่อที่อักเสบ คลำดูข้อต่อและกล้ามเนื้อที่ใช้ในการเคี้ยวด้วยว่ามีอาการเจ็บหรือไม่
        
        ช่องจมูก ว่ามีไซนัสอักเสบหรือไม่
        
        ช่องคอทั้ง 3 ส่วน กล่องเสียง หลอดลม
        
        ตรวจดูด้านหน้า - ข้าง หลัง ลำคอ ว่าต่อมน้ำเหลืองบวมโตหรือไม่
      - การตรวจพิเศษอื่น ๆ
        
        ถ่ายภาพรังสีของหู คอ จมูก ส่วนที่สงสัย หรือทำ CT scan, MRI เพื่อแยกโรคให้ชัดเจนขึ้น
      - การนัดตรวจซ้ำเป็นระยะ ๆ
        
        ถ้าไม่พบความผิดปกติใด ๆ แต่ผู้ป่วย
        ยังคงปวดหูอยู่เพระบางโรคอาจตรวจพบได้หลังจากระยะแรกไปแล้ว
    - - การทดสอบการได้ยิน
        
        Tuning fork test
        เป็นการตรวจโดยใช้ส้อมเสียง
        
        Weber test วัตถุประสงค์ในการตรวจเพื่อวินิจฉัยผู้ป่วยที่มีปัญหาการนำเสียงบกพร่อง (Conductive hearing loss หรือ CHL) เป็นการตรวจการได้ยินโดยผ่านการนำเสียงกระดูก (Bone conduction; BC)
        
        ถ้าคนปกติจะได้ยินเท่ากัน 2 ข้าง
        
        ถ้ามีระบบการนำเสียงบกพร่อง ข้างที่มีปัญหาจะได้ยินชัดเจนกว่า
        
        ถ้ามีระบบประสทบฟังเสียงบกพร่อง ข้างที่ดีจะได้ยินชัดเจนกว่า
        
        Rine Test
        เป็นการคัดกรองโดยจำแนกประเภทของการสูญเสียการได้ยินโดยผู้ป่วยฟังเปรียบเทียบที่หูข้างเดียวกัน ผ่านการนำเสียงทางอาการ (Air conduction; AC)
        
        Rine Test positive คือได้ยินทางหน้าหูดีกว่าทางหลังหู (AC > BC)
        
        2.Rine Test negative คือ ได้ยินทางหลังหูดีกว่าทางหน้าหู (BC > AC)
        
        False negative Rinne จะมี
        BC > AC
        
        Audiometry โดยใช้เครื่องตรวจการ
        ได้ยินชนิดไฟฟ้า(Audiometry)
      - การตรวจโดยการใช้คำพูด
        (Speech Audiometry)
        
        Speech Reception Threshold (SRT)ตรวจระดับเสียงพูดที่ต่ำที่สุดที่ผู้ป่วยสามารถข้าใจว่าเป็นคำพูด เป็นคำ 2 พยางค์ที่ฟังแล้วคุ้นเคยมาก
        
        Speech Discrimination คือ ประสิทธิภาพของหูในการ
        แยกเสียง
    - - Romberg,s Test โดยการยืนตรง ส้นเท้าและปลายเท้าชิดกัน มองตรงไปข้างหน้า
      - Unterberger,s Test ทำเหมือน Romberg,s Test แต่ยื่นมือตรงไปข้างหน้า หลับตา ย่ำซอยเท้าอยู่กับที่
      - Gait Test ให้เดินตามแนวเส้นตรงระหว่างจุด 2 จุด แล้วหมุนตัวเร็ว ๆ กลับมาที่เดิม
    - - อาการตากระตุก โดยการทำ Head Shaking (สั่นศีรษะผู้ป่วยในแนวระนาบนอน 20 ครั้ง) หรือทำ Position Test (ให้ผู้ป่วยนอน จับ ศีรษะตะแคงขวา ซ้าย หงาย ตรง) เพื่อดูอาการเวียนศีรษะ (Vertigo)
  - - - การสูญเสียการได้ยินแบบการนำเสียงทางอากาศบกพร่อง
        (Conductive Hearing Loss; CHL)
      - การสูญเสียการได้ยินแบบประสาทหูเสื่อม
        (Sensorineural Hearing Loss; SNHL)
        
        ประสาทหูเสื่อมที่เกิดภายหลัง
        (Acquired Sensorineural Hearing Loss)
        
        Presbycusis พบในคนชรา
        
        Noise induced hearing loss เกิดจากเสียงดังมาก
        
        Drug induced hearing loss เกิดจากยากลุ่ม Aminoglycoside, salicylate, diuretics
        
        Infection ติดเชื้อจากหูชั้นใน น้ำไขสันหลัง การติดเชื้อหูชั้นกลาง
        
        Meniere , s disease หรือ endolymphatic hydro
        
        Tumor
        
        Trauma อุบัติเหตุบริเวณศีรษะทำให้เกิดการแตกของกระดูก temporal ผ่านหูชั้นใน
        
        Vascular cause
        
        Autoimmune
        
        Sudden sensorineural hearing loss
      - การรับฟังเสียงบกพร่องแบบผสม (Mixed Hearing Loss)
      - ความบกพร่องที่สมองส่วนกลาง (Central Hearing Loss)
    - - การซักประวัติ
        
        อาการนำ เช่น หูอื้อ เสียงดังในหู หรือการได้ยินลดลง
        
        อาการร่วม เช่น ปวดหู น้ำออกหู คันหู มีเสียงดังในหู เวียนหัวบ้านหมุน อาการผิดปกติของระบบประสาทจะช่วยบอกตำแหน่ง
        
        ประวัติในอดีต เช่น การใช้ยาที่มีพิษต่อหู อุบัติเหตุที่ศีรษะ การผ่าตัดใบหู การได้ยินเสียงดังมากเกินไป ประวัติบุคคลในครอบครัว มีหูหนวก เป็นใบ้
      - การตรวจร่างกาย
        
        1 การตรวจทางร่างกายทางหู คอ จมูก การส่องกล้องดูหู (Otoscope)
        
        2 การตรวจทางระบบประสาท กรณีสงสัยรอยโรคของเส้นประสาทหรือสมอง
        
        3 การตรวจการได้ยินด้วยส้อมเสียง (Tuning fork)
  - - - สาเหตุ
        
        ภาวะปกติขี้หูสามารถอุดตันอยู่ในส่วนของช่องหูชั้นนอก แต่บางครั้งเกิดปัญหาขี้หูอุดตัน
      - อาการและอาการแสดง
        
        หูอื้อ ปวดหู
      - การรักษา
        
        โดยการล้าง ใช้เครื่องดูดหรือการใช้เครื่องมืออื่น ๆ ช่วย
    - - สาเหตุ
        
        ในเด็กเล็กมักพบของเล่นชิ้นเล็ก ลูกปัดเด็กยัดใส่รูหู ทำให้เกิดอาการติดเชื้อส่วนในผู้ใหญ่มักพบเป็นเศษชิ้นส่วนของไม้พันสำลีหรือพวกแมลง
      - อาการและอาการแสดง
        
        หูอื้อ รำคาญ สูญเสียการได้ยิน ในวัยเด็กเล็ก ๆ มักเอามือจับหูบ่อย ๆ ร้องกวน และไม่ยอมดูดนม ในวัยผู้ใหญ่จะพยายามแคะหู บางรายมีอาการมึนงงเวียนศีรษะจนถึงอัมพาตของใบหน้า (Facial Paralysis) ได้
      - การรักษา
        
        สิ่งมีชีวิตใช้แอลกฮอล์ 70% หรือยาหยดประเภทน้ำมันหยอดลงไป แล้วคีบออก เป็นสิ่งไม่มีชีวิต ใช้น้ำสะอาดหรือเกลือปราศจากเชื้อหยอดจนเต็มหูแล้วเทน้ำออกหรือใช้ที่ล้างหูช่วย ถ้าเป็นของแข็งใช้เครื่องมือแพทย์คีบออก
    - - สาเหตุ
        
        เกิดจากของมีคม เช่น กิ๊ปติดผม สำลีปั่นหู
        หรืออาจเกิดจากแรงดันจากการถูกกระแทกบริเวณ temporal bone แรงๆ
      - อาการและอาการแสดง
        
        เจ็บปวดเฉียบพลัน สูญเสียการได้ยิน มีเสียงดังในหู มีเลือดออกในหูไหลออกมาจากการฉีกขาดของแก้วหู อาจมีการเวียนศีรษะ
      - การรักษา
        
        ทิ้งไว้เฉยๆ อย่าล้าง ไม่ต้องทำความสะอาดช่องหู
        
        ไม่ต้องเอาลิ่มเลือดออก
        
        รับประทานยากันติดเชื้อ ไม่ต้องหยอดยาหู
    - - สาเหตุ
        
        ภาวะที่มีการขังค้างของเหลวอยู่ในหูชั้นกลาง ซึ่งบางราย
        อาจจะมีการติดเชื้อร่วมด้วย
      - ระยะการเกิดโรค
        
        Acute Otitis Media มีภาวะหน้ำหนวกเกิดขึ้นในช่วงเวลาสั้น ๆ มีอาการน้อยกว่า 3 สัปดาห์
        
        Serous Otitis Media มีภาวะหน้ำหนวกที่มีน้ำใสข้งค้างอยู่ในหูชั้นกลาง มีอาการระหว่าง 3 เดือนถึง 3 สัปดาห์
        
        Chronic Ottis Media มีภาวะหน้ำหนวกที่เกิดเป็นซ้ำและเป็นอยู่ในเวลานาน ๆ มีอาการมากกว่าหรือเท่ากับ 3 เดือน
        
        Adhesive Otitis Media มีภาวะหน้ำหนวกที่เกิดเป็นนาน ๆ เป็นระยะเวลานานปี
    - - สาเหตุ
        
        ไม่ทราบแน่ชัด อาจเกิด Measle virus และหากมีประวัติในครอบครัวถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ autosomal dominate
      - อาการและอาการแสดง
        
        หูอื้อ บางรายมีอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนในขณะเปลี่ยนท่าทางของศีรษะ โดยไม่เกิดอาการขึ้นทันทีทันใด หรือมีเสียงดังในหู การสูญเสียการได้ยินเป็นแบบ CHL
      - การรักษา
        
        ใช้เครื่องช่วยฟัง เหมาะสำหรับสูญเสียการฟังไม่มาก
        วิธีการผ่าตัด แพทย์จะนำกระดูกหูที่มีพยาธิสภาพออกและใส่วัสดุเทียมเข้าไปเพื่อทำหน้าที่ในการส่งผ่านเสียงแทนกระดูกที่มีหินปูนยึดติด
    - - อาการ
        
        ปวดหู แน่นหู หรือสูญเสียการได้ยินแบบ CHL ร่วมกับมีประวัติขึ้นเครื่องบินหรือดำน้ำ
      - สาเหตุ
        
        การเปลี่ยนแปลงความดันอากาศหรือความดันในหูชั้นกลางและโพรงกกหู มักเกิดในภาวะที่ท่อ Eustachain ทำงานผิดปกติ ส่วนมากเกิดจากการเดินทางโดยเครื่องบิน
    - - สาเหตุ
        
        จากความเสื่อมตามวัย อุบัติเหตุโดยเฉพาะการบาดเจ็บหรืออุบัติเหตุบริเวณศีรษะ โรคหูชั้นใน การติดเชื้อ
      - อาการ
        
        มักมีอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน รู้สึกโครงเครง หรือสูญเสียการทรงตัว เมื่อมีการเคลื่อนไหวของศีรษะอย่างรวดเร็ว ผู้ที่เป็นโรคนี้มักไม่มีอาการหูอื้อหรือเสียงดังในหู ไม่มีแขนขาชาหรืออ่อนแรง หรือพูดไม่ชัด ไม่มีอาการหมดสติหรือเป็นลม
      - การรักษา
        
        1.การรักษาด้วยยา
        
        2.การทำกายภาพบำบัด
        
        3.การผ่าตัด
    - - สาเหตุไม่ทราบชัดเจน
      - อาการ
        
        ประสาทหูเสื่อม ผู้ป่วยมีการเสียการได้ยินแบบประสาทเสียงเสียทำให้หูอื้อ ได้ยินไม่ชัดเจน แน่นในหู มีเสียงดังในหู และ อาการเวียนศีรษะ บ้านหมุน บางครั้งอาจคลื่นไส้อาเจียน เหงื่อออกร่วมด้วย ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ตามปกติ ต้องนอนพัก
    - - สาเหตุ
        
        อาจเกิดจากการติดไวรัส
        
        การอุดตันของเลือดไปเลี้ยงที่หู
        
        การรั่วของของน้ำในหูชั้นใน
        
        การบาดเจ็บ
      - อาการและอาการแสดง
        
        หูอื้อ
        
        การได้ยินลดลงในหูข้างใดข้างหนึ่งอย่างฉับพลัน
        
        บางรายอาจมีอาการเวียนศีรษะร่วมด้วย
    - - สาเหตุ
        
        อายุที่เพิ่มมากขึ้น เป็นปัจจัยส่งเสริม เช่น มีโรคที่ทำให้เลือดไปเลี้ยงหูชั้นในลดลง การใช้ยา การได้รับเสียงดัง การสูบบุหรี่
      - อาการและอาการแสดง
        
        การได้ยินลดลงอย่างค่อยเป็นค่อยไป เท่า ๆ กันทั้งสองข้าง อาจมีเสียงดังในหูร่วมด้วย
- - - - สาเหตุ
        
        ภาวะที่มีเลือดออกมาทางจมูก จากการฉีกขาดของหลอดเลือดทีเยื่อบุจมูกซึ่งอาจมาจาก ได้รับบาดจ็บ การมีสิ่งแปลกปลอมเข้าไป และการมีความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด รวมทั้งการติดเชื้อรวมไปถึงการมีเนื้องอกในช่องจมูกด้วย
      - อาการและอาการแสดง
        
        เลือดออกจากผนังกั้นจมูกส่วนหน้า (Anterior Epistaxis) พบบริเวณที่เรียกว่า Kiesselbach ' s plexus or little area ซึ่งเป็นบริเวณที่มีหลอดเลือดที่มาเลี้ยงจกรวมอยู่มาก พบมากในเด็กและคนหนุ่มสาว
        
        เลือดออกจากผนังกั้นจมูกส่วนหลัง (Posterior Epistaxis) มักพบในผู้สูงอายุที่มีโรด HT หรือโคในกลุ่มโรคหัวใจและหลอดเลือดทำให้เลือดออกง่ายหยุดยาก
      - การรักษา
        
        เลือดออกจากผนังกั้นจมูกส่วนหน้า
        (Anterior Epistaxis)
        
        1.1 การใช้สารเคมีหรือไฟฟ้า จี้สกัดจุดที่มีเลือดออก
        
        1.2 การใช้ Anterior nasal packing คือ การใส่ผ้ากอซที่มียาปฏิชีวนะและสารพวก Gel foam (ใช้หล่อลื่นเวลานำออก) เพื่อไปอุดตำแหน่งเลือดออก
        
        เลือดออกจากผนังกั้นจมูกส่วนหลัง (Posterior Epistaxis) เป็นตำแหน่งที่เลือดออกมากและหยุดยาก
        
        2.1 Posterior nasal packing คือ การอุดในช่องคอหลังโพรงจมูกโดยใช้ gauze tampon หรือใช้ balloon หรือ สาย Foley 's ซึ่งอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนกับผู้ป่วยต้องดูแลอย่างใกล้ชิด
        
        2.2 Arterial ligation คือ การผูกหลอดเลือดแดงเพื่อควบคุมภาวะเลือดออก
        
        2.3 Arterial Embolization
        
        2.4 Laser Photocoagulation
        
        2.5 Skin graft to nasal septum and Lateral nasal wall
      - การพยาบาลหลังการรักษา
        
        แนะนำให้อ้าปากเวลาไอจาม
        
        ห้ามสั่งน้ำมูกหรือแกะสะเก็ดแผล
        
        ถ้ามีอาการบวมบริเวณจมูกมากให้ประคบเย็น และให้ยาแก้ปวดร่วมกับจัดท่านอนศีรษะสูง 45 - 60 องศา เพื่อลดอาการบวมและให้พักผ่อนให้เพียงพอ
        
        ประเมินเลือดออกโดยสัเกตผ้ากอช ว่ามีเลื่อนหลุดลงไปในลำคอหรือไม่ถ้าเลื่อนต้องตัดให้สั้น แต่ห้ามดึงผ้าก๊อซออกเอง
        
        อธิบายให้ทราบว่า อาจมีอาการหูอื้อได้ แต่จะหายเมื่อนำตัวกดห้ามเลือดออก ซึ่งจะเอาออกหลังใส 48 - 72 ชั่วโมงแต่รายที่มีเลือดออกมากอาจใส่นาน 7 วัน
        
        หลีกเลี่ยงการกระทบกระเทือนบริเวณจมูก เช่น การแคะขี้มูก การสั่งน้ำมูกแรง ๆ ซึ่งห้ามทำอย่างน้อย 1 สัปดาห้ ถ้าไอ จามให้เปิดปากด้วย
        
        ภายหลังการนำเอาตัวกดเลือดออก ควรนอนพักนิ่ง ๆก่อน 2 - 3 ชม.ห้ามยกของหนักการออกกำลังกายโดยใช้แรงมาก ๆ อย่างน้อย 4 - 6 สัปดาห์หลังมีเลือดออก
    - - สาเหตุ
        
        มักมีสาเหตุจกการเป็นหวัดเรื้อรังเช่น หวัดจากการแพ้ หรือการติดเชื้อของเยื่อจมูก
      - อาการ
        
        มีอาการคันจมูกแน่นจกหายใจไม่สะดวกพูดเสียงขึ้นจมูกซึ่งเป็นเรื้อรังเป็นแรมเป็นปีบางครั้งอาจไมีความรู้สึกในการรับกลิ่นอาจมีน้ำมูกออกเป็นหนองถ้าติ่งเนื้อเมือกอุดกั้นรูเปิดขอไซนัสก็อาจทำให้เกิดมีอคารปวดที่หัวคิ้วหรือโหนกแก้ม เช่นเดียวกับไซนัสอักเสบ
      - อาการแทรกซ้อน
        
        ส่วนมากทำให้มีอคารแน่นจมูกนรำคาญ บางรายอาจมีไซนัสอักเสบ
      - การรักษา
        
        1.กำจัดริดสีดวงจมูกออกโดยทำ
        
        1.1 Medical Polypectomy เป็นการใช้ยากลุ่มสเตียรอยด์ พ่นจมูกเพื่อทำให้ยุบตัวลง
        
        1.2 Surgical Polypectomy
        
        Nasal polyp ทำผ่าตัด Polypectomy โดยใช้ Snaring (คือการใช้ลวดคล้องและดึงออก) หรือทำ ESS (Endoscopic Sinus Surgery)
        
        Antrochonal poly ทำผ่าตัด Caldwell - luc operation
        
        2.การรักษาโรคที่เกิดร่วมและการป้องกันการเกิดซ้ำของริดสีดวงจมูก
        
        2.1 สาเหตุของริดสีดวงจมูกจากหลายประการ แพทย์ต้องหาสาเหตุให้พบไม่เช่นนั้นจะต้องทำผ่าตัดซ้ำหรือรักษาซ้ำ ๆได้
        
        2.2 ต้องแนะนำการทำความสะอาดโพรงจมูกโดยการล้างโพรงจมูกด้วยน้ำเกลือปราศจากเชื้อเองทุกวัน (Nasal Irigation) และมาพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ล้างโพรงจมูกทุกสัปดาห์เพื่อให้โพรงจมูกทำงานได้ดีขึ้น
        
        2.3 การให้ยาเพื่อป้องกันการเกิดซ้ำ ส่วนมากให้ยาเพรดนิโซโลนนาน 5 -7 วัน โดยให้หลังผ่ตัดแล้ว 1 - 2 สัปดาห์ ร่วมกับให้ยาสเตียรอยด์พ่นจมูกด้วย
        ซึ่งอาจพ่นไปนานถึง 3 เดือน
    - - สาเหตุ
        
        สุขภาพทั่วไปของผู้ป่วยไม่ดี เช่น ภูมิต้านทานต่ำ เป็นโรคเลือด เบาหวานภาวะที่ร่างกายตรากตรำมากเกินไปนอนไม่หลับ การกระทบกับการเปลี่ยนแปลของอากาศอย่างกะทันหัน โดยเฉพาะความเย็นจัด ถูกฝุ่นละออง และควันบุหรี่จำนวนมาก
        
        สภาพของจมูก ช่น การอักเสบในจมูก เนื้องอกในจมูก แผ่นกั้นช่องจมูกคด
        
        สาเหตุโดยตรง ได้แก่ โรคที่มีอาการนำทางจมูก ฟันผุและการถอนฟ้น การสั่งน้ำมูกแรง ๆ จามมาก ๆ อย่างรุนแรง การดำน้ำ
      - อาการ
        
        มีอาการปวดกดเจ็บบริเวณโพรงอากาศข้างจมูก
        
        คัดจมูก
        
        มีของเหลวเป็นหนองไหลออกจากช่องจมูก
      - การรักษา
        
        ส่วนมากเป็นการรักษาด้วยยรับประทาน ไม่นิยมให้ยาหยอดจมูก
        
        ผู้ป่วยที่ปฏิบัติตนตามที่แพทย์แนะนำและรับประทานยาสม่ำเสมอ มักหายได้ง่าย
        
        ในระยะนี้ยาที่ใช้ส่วนใหญ่ คือยาปฏิชีวนะและยาที่รักษาตามอาการ
      - การพยาบาลหลังผ่าตัด
        
        1.จัดท่านอนในท่าศีรษะสูง40 - 45 องศาเพื่อลดอาการบวมบริเวณจมูกและแก้มเพื่อให้หายใจได้สะดวกขึ้น
        
        2.ประคบบริเวณจมูกด้วยความเย็นเพื่อบรรเทาอาการปวด (ใน 48 ชั่วโมแรกไม่ควรประคบร้อนเพราะจะกระตุ้นให้มีเลือดออกได้)
        
        การป้องกันการติดเชื้อ ควรกระตุ้นให้ผู้ป่วยดูแลทำความสะอาดช่องปากโดยบ้วนปากด้วยน้ำเกลือปราศจากเชื้อบ่อย ๆ ควรหลีกเลี่ยงการแปรงฟันบริเวณแผล
        
        หลีกเลี่ยงการออกกำลังกาย การยกของ หรือทำงานหนัก ภายใน 10 -14 วันแรกหลังผ่าตัด
        
        ไม่ควรไอจามแรงๆถ้าจะจามให้ทำแบบเปิดปากด้วยเพื่อลดแรงดันที่จะเข้าสู่โพรงอากาศข้างจมูกซึ่งทำให้แผลผ่าตัดในช่องปากแยกได้
- - - - สาเหตุ
        
        •มีการคั่งของน้ำเอเควียสจากมีโครงสร้างตาผิดปกติ
        
        •ความผิดปกติของ trabecular meshwork ตั้งแต่กาเนิด
        
        •มีความเสื่อมของเนื้อเยื่อภายในลูกตา
        
        •การใช้ยาที่มีสารฮอร์โมนพวกคอร์ติโคสเตียรอยด์ติดต่อเป็นเวลานาน
        
        •มีต้อกระจกสุกหรือต้อกระจกสุกงอม
        
        •เนื้องอกในลูกตา
        
        •อุบัติเหตุในตา
      - ชนิด
        
        ต้อหินปฐมภูมิ (Primary glacoma)
        
        ต้อหินชนิดมุมปิด (angle – closure glacoma)
        
        ต้อหินชนิดมุมเปิด (open – angle glacoma)
        
        ต้อหินทุติยภูมิ (Secondary glacoma)
        
        เป็นต้อหินที่เกิดขึ้นเนื่องจากมีความผิดปกติภายในลูกตาหรืออาจเกิดจากมีโรคทางกายที่ทำให้การไหลของเอเควียสลดลง
        
        ต้อหินแต่กำเนิด (Congenital glacoma)
        
        ได้แก่ ต้อที่เกิดจากมี development anormalies โดยชนิดการเกิดต้อนั้น อาจเป็นแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง
      - อาการและอาการแสดง
        
        ต้อหินระยะเฉียบพลัน
        
        มีอาการปวดศีรษะมาก ปวดตามากสู้แสงไม่ได้ ตามัวลงคล้ายหมอกมาบัง บางคนมองเห็นแสงสีรุ้งรอบ ๆ ดวงไฟ เนื่องจากมีน้าเข้าแทรกอยู่ในกระจกตา
        
        ต้อหินระยะเรื้อรัง
        
        ความดันของลูกตาสูงขึ้นเล็กน้อย ผู้ป่วยอาจไม่รู้สึกอาการอะไรเลย บางคนรู้สึกมึนศีรษะ ตาพร่ามัว รู้สึกเพลียตา ไม่มีอาการปวด ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของลานสายตา ลานสายตาจะค่อย ๆ แคบลง
      - การรักษา
        
        ต้อหินปฐมภูมิ (Primary glacoma)
        
        ต้อหินระยะเฉียบพลันต้องรีบรักษาเพื่อลดความดันในลูกตาให้ลงสู่ระดับปกติ ก่อนที่จะเกิดพยาธิสภาพเปลี่ยนแปลงอย่างถาวรกับประสาทตาโดยแพทย์มักให้ยาหยอดตา และยารับประทานทางปากหรือยาฉีด จนความดันลดลงสู่อาการปกติ การเห็นดีขึ้นจึงนัดผ่าตัดตามมา
        
        ต้อหินระยะเรื้อรัง แพทย์จะให้รักษาเพื่อมิให้ยาหยอดตาและยารับประทาน เพื่อเพิ่มการไหลออกหรือลดการผลิตน้าเอเควียส ควบคุมความดันลูกตาให้อยู่ในระดับปกติพร้อมนัดมาตรวจเป็นระยะ ๆ
    - - สาเหตุ
        
        •การเสื่อมตามวัย (Senile cataract) วัยชรา
        
        •ความผิดปกติโดยกาเนิด (Congenital cataract) ความผิดปกติในการเจริญเติบโตของลูกตา
        ในเด็กทารกแรกเกิด ส่วนมากเป็นกรรมพันธุ์
        
        •เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ (Secondary cataract) โดนกระทบกระเทือนอย่างแรงที่ลูกตา หรือโดนของมีคมทิ่มแทงทะลุตาและไปโดยเลนส์ตา เป็นต้อหิน โรคเบาหวาน ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ พาราไทรอยด์ พิษสารเคมี
        
        •การเสื่อมตามวัย (Senile cataract) มีพัฒนาการของพยาธิสภาพ
        
        ต้อกระจกที่ยังไม่สุก (immature cataratc)
        
        ระยะที่ตาขุ่นไม่มาก ลักษณะแรกการขุ่นของแก้วตาเริ่มที่เปลือกหุ้มแก้วตา (cortex) แต่บริเวณกลางแก้วตา (nucleus) ยังคงใส
        
        ต้อกระจกที่สุกแล้ว (mature cataratc)
        
        เป็นระยะที่ตาขุ่นทั้งหมดแก้วตามีความแข็งตัวในขนาดที่พอดี ระยะนี้เหมาะสมกับการผ่าตัดมากที่สุด
        
        ต้อกระจกที่สุกเกินไป (hypermature cataract)
        
        เป็นต้อกระจกที่สุกมากจนขนาดเลนส์เล็กลงและมีเปลือกหุ้มเลนส์ที่ย่น
      - อาการและอาการแสดง
        
        ตามัว ลงช้า ๆ โดยไม่รู้สึกเจ็บปวด โดยเฉพาะมีอาการตามัวขึ้นในที่สว่าง เนื่องจากในที่มีแสงสว่างรูม่านตาจะเล็กลง ส่วนอยู่ในที่มืดจะเห็นชัดขึ้นเพราะรูม่านตาขยาย
        
        มองเห็นภาพซ้อน เนื่องจากแก้วตาที่ขุ่นจะทาให้การหักเหของแสงเปลี่ยนไป
        
        ความสามารถในการมองเห็นลดลง รู้สึกว่าสายตาสั้นลง เพราะการหักเหของแสงที่เปลี่ยนไปจึงทาให้มองได้ชัดเจนในระยะที่ใกล้
        
        มองผ่านรูม่านตา (pupil) จะเห็นแก้วตาขุ่นเมื่อส่องดูด้วยไฟฉาย
      - การรักษา
        
        1.Intracapsular cataract extraction (IICE) คือ การผ่าตัดนาแก้วตาที่ขุ่นพร้อมทั้งเปลือกหุ้มเข้าตาทั้งหมดในเวลาเดียวกันการผ่าตัดชนิดนี้มีผลไม่แน่นอน มีผลต่อสายตาการมองถ้าไม่ใส่เลนส์เข้าไปแทนที่ ผู้ป่วยจะต้องใส่แว่นตา หรือคอนแทคแลนส์ หรือใส่แล้วแพทย์วางตาแหน่งไม่ตรงทาให้เกิดสายตาเอียงได้
        
        Extracapsular cataract extraction (ECCE) คือ การผ่าตัดเอาแก้วตาที่ขุ่นออกพร้อมทั้งเปลือกหุ้มเข้าตาด้านหน้า โดยเหลือเปลือกหุ้มแก้วตาด้านหลัง
        
        Phacoemulsification with Intraocular Lens (PE C IOL) เป็นการผ่าตัดต้อกระจกโดยใช้คลื่นเสียงหรืออัลตราซาวด์ที่มีความถี่สูงเข้าไปสลายเนื้อแก้วตาแล้วดูดออกมาทิ้ง และจึงนาแก้วตาเทียมใส่เข้าไปแทน
    - - สาเหตุ
        
        1.มีการเสื่อมของจอประสาทหรือน้าวุ้นตา (vitreous)
        
        2.การผ่าตัดเอาแก้วตาออกชนิด intracapsular cataract extraction ได้ถึงร้อยละ 10-20
        
        3.การได้รับอุบัติเหตุถูกกระทบกระเทือนบริเวณที่ตา หรือของแหลมทิ่มแทงเข้าตาถึงชั้นของจอประสาทตา
      - ชนิด
        
        1.จอประสาทตาลอกชนิดที่เกิดจากรูหรือรอยฉีกขาดที่จอประสาทตา (Rhegmatogenous retinal detachment)
        
        2.จอประสาทตาลอกชนิดที่เกิดจากการดึงรั้ง (Tractional retinal detachment)
        
        3.จอประสาทตาลอกชนิดไม่มีรูขาดที่จอประสาทตา (Non-rhegmatogenous retinal detachment or exudative retinal detachment)
      - อาการและอาการแสดง
        
        มีอาการมองเห็นแสงจุดดาหรือเส้นลอยไปลอยมา (floater) มองเห็นแสงวูบวาบคล้ายฟ้าแลบ (flashes of light) มองเห็นคล้ายม่านบังตา (scotoma) หากมีการหลุดลอกบริเวณจุดรับภาพ (macula) การมองเห็นก็จะเลวลง ผู้ป่วยจะมีอาการตามัวร่วมด้วย
      - การรักษา
        
        หากพบว่ามองเห็นแสงวาบคล้ายฟ้าแลบหรือแสงแฟลชถ่ายรูป ควรรีบพบจักษุแพทย์เพื่อทาการรักษา
        
        •Cryocoagulation (การจี้ด้วยความเย็น) บริเวณรอบ ๆ รูหรือรอยฉีกขาดของจอประสาทตา เพื่อช่วยยืดให้จอประสาทตากลับเข้าที่ ซึ่งวิธีการชนิดนี้จะทาเมื่อจอประสาทตาฉีกขาดเป็นรู
        
        •การฉีดก๊าซเข้าไปในตา (Pneumatic retinopexy) เป็นวิธีการฉีดก๊าซเข้าไปในช่องน้าวุ้นลูกตาเพื่อดันให้จอประสาทตาที่หลุดลอกกลับเข้าไปติดที่เดิม
        
        •การผ่าตัดหนุนจอประสาทตา (Scleral buckling) เป็นการใช้วัสดุหรือยางเพื่อหนุนตาขาวให้เข้าไปติดจอประสาทตาที่หลุดลอก
        
        •การผ่าตัดน้าวุ้นลูกตา (Pars plana vitrectomy) เป็นการตัดน้าวุ้นลูกตาที่ดึงรั้งจอประสาทตาให้ฉีกขาดออก
    - - ชนิดของสารเคมีที่พบ
        
        สารด่าง
        
        สารกรด
      - อาการแสดง
        
        ปวดแสบปวดร้อนระคายเคืองตามาก
        
        การมองเห็นจะลดลงถ้าสารเคมีเข้าตาจานวนมาก
        
        สายตาสู้แสงไม่ได้ ทาให้ผู้ป่วยพยายามจะหลับตาตลอดเวลา (blepharospasm)
      - การรักษา
        
        การรักษาที่สาคัญที่สุดคือการล้างตาโดยเร็วที่สุด หากเป็นไปได้ผู้ป่วยควรได้รับการล้างตาด้วยน้าสะอาดปริมาณมากอาจมากกว่า 5 ลิตร ตั้งแต่สัมผัสสารเคมีโดยมิต้องรอจนกระทั่งมาถึงโรงพยาบาล
        
        เมื่อมาถึงโรงพยาบาลจะได้รับการล้างตาให้โดยทันทีโดยอาจต้องมีการถ่างขยายเปลือกตาแล้วหยอดยาชาก่อนเพื่อให้สามารถล้างตาได้สะดวกขึ้นจนกระทั่งความเป็นกรดด่างในตาหมดไป
        
        3.หากเกิดภาวะ corneal abrasion อาจได้รับการป้ายยา terramycin ointment และปิดตาแน่น (pressure patch) ไว้ 24 ชั่วโมงและนัดมาประเมินซ้าอีกครั้ง
        
        4.การรักษาด้วยการใช้ยาขึ้นกับความรุนแรงที่เกิดขึ้น แพทย์อาจให้ยาช่วยลดการอักเสบในตา ยาป้องกันการติดเชื้อ และยาที่ช่วยในการหายของแผลเปิดที่กระจกตา ยาลดความดันตา
        
        5.การรักษาด้วยการผ่าตัด ประกอบด้วยการขูดเซลล์กระจกตาที่ตายแล้วออก และอาจมีการปลูกถ่ายเยื่อหุ้มรกเพื่อปิดแผล หรือลดการเกิดแผลเป็นบริเวณเยื่อบุตา การปะกระจกตาที่ทะลุ หรือการเปลี่ยนกระจกตา
    - - แบ่งระดับของเลือดที่ออกในช่องหน้าม่านตา
        
        Grade 1 มีเลือดออกน้อยกว่า1/3 ของช่องหน้าม่านตา
        
        Grade 2 มีเลือดออก 1/3 ถึง 1/2 ของช่องหน้าม่านตา
        
        Grade 3 มีเลือดออก 1/2 ถึงเกือบเต็มช่องหน้าม่านตา
        
        Grade 4 มีเลือดออกเต็มช่องหน้าม่านตา
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        1.Rebleeding
        
        2.Increase intraocular pressure
        
        3.Blood stain cornea
      - การรักษา
        
        •Absolute bed rest โดยให้นอนศีรษะสูงประมาณ 30-45 องศา เพื่อป้องกันการเกิด blood stain
        
        •ปิดตาทั้งสองข้างเพื่อให้ได้พักผ่อนลดโอกาสการเกิด rebleeding และให้เลือดได้ดูดซึมกลับ
        
        •อาจได้รับยา สเตียรอยด์ หยอดเพื่อช่วยป้องกันการเกิด rebleeding เช่นกัน เนื่องจากช่วยลดความระคายเคืองและการคั่งของเส้นเลือด
        
        •ดูแลให้ได้รับยาแก้ปวด paracetamol และ diazepam เพื่อให้ได้พักผ่อนและประเมินอาการปวดตาแต่หากเลือดไม่ถูกดูดซึมไปในเวลาอันควรหรือมีอาการของ Blood stain cornea
        
        •เมื่อครบ 5-7 วันก็สามารถให้ผู้กลับบ้านได้
    - - อาการและอาการแสดง
        
        อาการสาคัญที่ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์คือตามัว ซึ่งเหตุของตามัวอาจเกิดจากจอประสาทตาบวมหรือมีเลือดออกในวุ้นตาหรือจอประสาทตาถูกดึงรั้งหลุดลอก
      - การรักษา
        
        การรักษาด้วยการยิงเลเซอร์ (Panretinal photocoagulation=PRP)
        
        การฉีดยาเข้าในน้าวุ้นตา (Intravitreal pharmacologic injection)
        
        การผ่าตัดน้าวุ้นตา (Vitrectomy)
    - - สาเหตุ
        
        อุบัติเหตุ (trauma) ได้แก่ ถูกใบข้าวหรือใบอ้อยทิ่มบริเวณกระจกตา ถูกสารเคมีกระเด็นเข้าตา
        
        กระจกตามีภูมิต้านทานต่อเชื้อโรคต่า เช่น การใช้ยาหยอดตาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์นานๆ
        
        มีความผิดปกติของกระจกตา ได้แก่ โรคขาดวิตามินเอ (vitamin A deficiency) การแพ้ยา (Stevens Johnson)
        
        ตาปิดไม่สนิทขณะหลับ (Lagophthalmos) เนื่องจากเป็นอัมพาตใบหน้าครึ่งซีก (facial palsy) ทาให้ผิวของกระจกตาดาแห้ง ติดเชื้อง่าย
        
        ความผิดปกติบริเวณหนังตา เช่น ภาวะหนังตาม้วนเข้า (entropion) ภาวะขนตาทิ่มแทงตา (trichiasis)
        
        โรคทางกายที่ทาให้ภูมิคุ้มกันทั้งร่างกายบกพร่องลง ติดเชื้อที่กระจกตาได้ง่ายขึ้น เช่น โรครูมาตอยด์ ติดเชื้อ HIV เบาหวาน กระจกตาเป็นแผลเป็น ผู้ที่ติดสุราเรื้อรัง มีภาวะทุพพลภาพ ผู้สูงอายุ
        
        การใส่เลนส์สัมผัส (Contact lens) ที่ไม่สะอาดพอใช้น้ายาล้างแช่ไม่ถูกต้องก็จะทาให้มีเชื้อโรคเกาะติดกับเลนส์ มีโอกาสที่จะเข้าไปในกระจกตาโดยตรง
      - อาการและอาการแสดง
        
        ผู้ป่วยจะมีอาการปวดตา (pain) เคืองตา (foreign body sensation) กลัวแสง (photophobia) น้าตาไหล (lacrimation) ตาแดงแบบใกล้ตาดา (ciliary injection) ตาพร่ามัว (blur vision) กระจกตาขุ่น (hazy cornea) และอาจพบหนองในช่องหน้าม่านตา
      - การรักษา
        
        1.หาเชื้อโรคที่ทาให้เกิดการติดเชื้อ ได้แก่ การขูดเนื้อเยื่อของแผลไปย้อมและเพาะเชื้อ (scrape lesion)
        
        2.กาจัดสาเหตุที่ทาให้เกิดแผลบริเวณกระจกตาที่เป็นสาเหตุอื่น เช่น ภาวะตาปิดไม่สนิทขณะหลับ (Lagophthalmos) เนื่องจากเป็นอัมพาตใบหน้าครึ่งซีก (facial palsy) ความผิดปกติบริเวณหนังตา
        
        3.ส่งเสริมให้เกิดการแข็งแรงของร่างกาย เช่น ให้รับประทานวิตามินซี รับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง
        
        4.บรรเทาอาการปวดโดยให้รับประทานยาแก้ปวด paracetamol หากมีอาการปวดมากพิจารณาให้ยาบรรเทาปวดกลุ่ม NSAID